Сутек. Сутекті? таби?атта таралуы ж?не алынуы

8-сыныпХимия және биология пәні мұғаліміБашимова Гүлнар ҚамбарқызыСутек. Сутектің табиғатта таралуы және алынуыАқтау қаласы, экномикалық лицей мемлекеттік мекемесі Сутекті зертханада және өндірісте алу тәсілдерін үйрену. Сутек қолданылатын негізгі өңірлерді қарастыру.Сабақтың мақсаты: Білімділік: оттегінің физикалық және химиялық қасиеттерін естеріне түсіре отырып, салыстыру арқылы сутегінің қасиеттері туралы жаңа білім беру, сутегінің қолдануы жөнінде түсінік беру.Дамытушылық: оқушылардың химиялық элемент туралы алған білімдерін толықтыру, есептер шығарту арқылы білімдерін дамыту.Тарбиелік: компьютердің мультимедиялық мүмкіндіктері арқылы пәнге деген қызығушылығын қалыптастыру, топпен жұмыс жасауға, шапшаңдыққа тәрбиелеу. «Миға шабуыл»Оттектің латынша аты, қазақша мағынасы қандай?Оксидтер дегеніміз не?Жарық пен жылу бөле жүретін реакцияҚосылыстарда оттек неше валентті? Озонның формуласы қандай?Химиялық реакцияның неше типі бар?Заттар нешеге жіктеледі? III «Мағынаны тану» «Мені тап»Мен судың арғы тегімін, Серігімін оттек атты серінің.Ежелден ең жеңіл газбын,Оттекке қарағанда азбын.1 пайыз ғана жер бетіне таралған,Ғаламшарда 92 пайызбын.Бармын газ бен көмір, мұнайда,Болашақта өзім отын бола алам. ББҮ{5940675A-B579-460E-94D1-54222C63F5DA}БілемінБілгім келедіҮйрендім Сабақ жоспары: Сутектің табиғатта таралуыСутектің алынуыЛабораториялық тәжірибеСутектің ашылу тарихы Сутек – әлемдегі ең көп тараған элемент Химиялық элементтердің периодтық жүйесіндегі сутекСутегі – Н атомдық нөмірі 1 химилық элемент, атомдық массасы 1,00794.Сутек атомы – химиялық элементтердің ішіндегі ең қарапайымы (құрамына бір протон мен электроннан тұратын ядро кіреді.) Сутек І период І топтың негізгі топшасының элементіД.И.Менделеевтің химиялық элементтер периодтық жүйесі




Сутек молекуласыН-Н Н:Н
Сутектің физикалық қасиеті Массалық үлесі1%99% Күн жүйесі планеталарының 92%-ын сутек атомы құрайды «Ой толғаныс»Оқулықтың 207 бетіндегі лабораториялық тәжірибе«Мырышқа қышқылмен әсер етіп сутек газын алу» (дәптерге орындау)Қышқылмен жұмыс істегенде қауіпсіздік техникасының ережесін мұқият сақтаңдар!!!Металдар қышқылдармен әрекеттескенде не байқадыңдар?Неге сутекті сынауықта төмен қаратып жинайды?Сутек жиналған ыдысқа жаңған сіріңкені апарғанда не байқадыңыз?Реакция теңдеуін жазыңдар.белсенді металлқышқыл=++тұзсутек газыөте белсенді металлсуметалл гидрооксиді++=сутек газы лакмусметилоранжфенолфталеинHCl HCl HCl Қышқылдардың индикаторға әсері Сутектің ашылуыСутекті алғаш XVI ғасырда неміс дәрігері Парацельс ашқан. 1776 жылы ағылшын ғалымы Г.Кавендиш сутектің қасиетін анықтап, басқа газдардан айырмашылығын анықтап берген. Француз ғалымы А.Лавуазье сутекті алғаш судың құрамынан бөліп алды және судың құрамы сутек пен оттектен тұратындығын дәлелдеді. Ол сутектің жай зат екенін анықтап, оған «гидрогениум» деп ат берген. Латынша бұл «су тудырушы» дегенді білдіреді. Бес жолды өлең (Синкуейн) әдісі{5940675A-B579-460E-94D1-54222C63F5DA}1.Зат есімОттекСутекКүкірт2. Сын есім3. Етістік4. Сөйлем5. Синоним Венн диаграммасыОттек: Сутек:1. ...2. ...3. ...1. ...2. ...3. ...1. ...2. ...3. ... 1-нұсқаМg + …= MgO …..+ O2 = SO2Zn + HCI = ……….FeO + H2 = Fe +…..Көп нүктенің орнына тиісті элементті қойып, теңдеуді теңестір 2 – нұсқа…….. + O2 = CaOH2 + …….. = H2 OMg + H2 SO4 = …….CuO + H2 = Cu +….. 1-нұсқа2 Мg + O2 = 2 MgOS + O2 = SO2Zn + 2HCI = ZnCL2 + H2FeO + H2 = Fe + H2OДұрыс жауабы 2-нұсқа2Ca + O2 = 2CaO2H2 + O2 = 2H2OMg+H2SO4 = MgSO4+H2CuO + H2 = Cu + H2O Метан мен судың қайсысында сутек көп? H2O мен CH4 ? Шығарылуы {5940675A-B579-460E-94D1-54222C63F5DA}ОттекСутекХимиялық таңбасыСалыстырмалы атомдың массасыМолекулаСалыстырмалы молекулалық массаМолярлық массаВалентнттілігіГазтектес заттарға жалпы сипаттама {5940675A-B579-460E-94D1-54222C63F5DA}ОттекСутекХимиялық таңбасыОНСалыстырмалы атомдың массасы161МолекулаО2Н2Салыстырмалы молекулалық масса322Молярлық масса32 г /моль2 г /мольВалентнттілігіIIIЖауабы: 1. H2O2 = 6. HgO=2. S + O2= 7. Al + O2=3. Al + HCl= 8. Zn + H2SO4=4. HgO + H2= 9. PbO +H2 =5. H2 + Cl2= 10. Na +H2=Реакция теңдеуін аяқтап, типін анықта 1. 2 H2O2=2H2O+O2 6. 2HgO=2Hg+O22. S + O2=SO2 7.4Al +3O2=2Al2O33. 2Al+6HCl=2AlCl3+3H2 8. Zn+H2SO4=ZnSO4+H2 4. HgO +H2=Hg+H2O 9. PbO +H2 =Pb+H2O5. H2 + Cl2 =2HCl 10. 2Na + H2=2NaHЖауаптары: Аl + HCI =CuO + H2SO4= AI2O3 + H2SO4 = Fe2O3 + HCI = Теңдеуді аяқта: 2Аl + 6HCI = 2AlCI3+3H2↑CuO + H2SO4= CuSO4+H2OAI2O3 + 3H2SO4 = Al2(SO4)3+3H2OFe2O3 +6HCI = 2FeCI3 + 3H2O  Жауаптары §30. Жаттығулар: 1-12Үйге тапсырма Назарларыңызға рахмет!!! Болашақта энергия алудың негізгі көздері сутектің жану реакциясы болып, сутекті энергетика алудың (көмір,мұнай т.б) дәстүрлі көздерін жабады. Сонымен қатар сутекті үлкен масштабта алу үшін су электролизін қолдануға ұсыныс жасалған. Сутек энергетикасы «Дейтерий» және «Тритий» сөздері қазіргі кезде адамдардың 21H+31H→42He+10n+17,6МэВ.Реакция кезінде бөлінетін энергияның мықты көздерін пайдаланатынын анықтайды. Бұл реакция 10млн градустан басталып, термоядролық бомба жарылысы кезінде 1 секундта өтеді, сонымен қатар Жер масштабы бойынша үлкен энергия бөлінеді. Сутекті бомба кей кезде Кунмен салыстырылады. Бірақ біз Күнге термоядролық процестың баяу үнемі келе жатқаның көргенбіз. Күн бізге өмір сыйлайды, ал сутекті бомба өлім.Сутек және болашақ


1976 жылы BMW компаниясы сутекпен жүретін, газ шығаратын түтікпен су буы шығып, жарылмайтын алғашқы автокөліктерін шығарды. Зиянды газдармен күресуді арттыру дәуірінде бұл машина автокөлік нарығында жаңалық болып табылады. BMW соңынан экологиялық бағытта басқа да өндірушілер шыға бастады.