Ойын ар?ылы баланы? ойлау ?абілетін дамыту (Баяндама)

Ойын арқылы баланың ойлау қабілетін дамыту.
"Ойында рухани және дененің даму қозғалысын көреміз,ойынды саналы түрде пайда келтіретіндей жүргізуіміз керек.Ойын-жасына және халықтық ғұрпына сәйкес болуы керек".
Я.А.Каменский.
Ойын- балалар әрекетінің бір түрі.Ойын-қарым-қатынас құралы.Бастауыш сыныптағы жүргізілетін ойын түрлері баланың есінің,ойлау мен қиял және барлық танымдық процестеріне әсері мол.
Ойын әдісін қолдану барлық сабақтарға тән.Мысалы ойын арқылы тіл сабақтарында балалар ел тарихымен танысады,математика сабақтарында логикалық ойлау қабілеттері қалыптасса,дүниетану сабақтарында олар айналамен танысып,табиғат жөнінде түсініктері кеңейеді.
Бастауыш сыныптарда ойын қатыспаған сабақтың сапасы төмендеу болады.Себебі,ойын балалардың бір-бірімен қарым-қатынас жасауына,ұйымшыл болуына мүмкіндік жасайды.Мұғалім де ойын арқылы берілген сабағының мақсатына жете алады.Мұғалімнің пайдалануға әзірленген ойыны бағдарламалық материалға сәйкес болуы шарт.Оқу әрекеттерінің әртүрлілігі және мұғалім қолданған әдіс-тәсілдер оқушылардың оқуға деген қабілеттерін арттырады,ойын әрекеті арқылы олар қоғамдық жұмыстарға да қатыса алады,танымдық қызығушылықтары кеңейеді.Ойын жүйелі түрде тақырыпқа сай жүргізіліп отырса,оқушылар келе -келе өз беттерінше сұрақ бере білуге машықтанады,тыңнан ойын құрастыруға талпынады,оқылған тақырып бойынша өз тұжырымын айта алатын болады.
Енді бірнеше ойындарды айта отырып, қолданылу аясына тоқталып өтейін:
Математика пәнінен "Көбейту тауы" деп аталатынойындар оқушылардың логикалық ойлау қабілеттерін жетілдіруге көмектеседі. Сондай-ақ ойын ,сергіту жаттығулары ауызша есептеуге,тез есептеуге дағдыландырады.
А.С.Макаренко : "Бала өмірінде маңызы зор.Ересек адам үшін еңбектің,қызметтің,жұмыстың қанша маңыздылығы болса, ойын әрекетінің бастауыш сынып балалары үшін маңыздылығы сонша.Жасында ойын әрекетінде қандай болса,есейгенде жұмыста да сондай болады",-деген екен.
Демек,ойын деп қана түсінбей,оның үлкен маңыздылығын ескеру керек.
Қазақ тілі сабағында жүргізілетін"Жалғасын тап" деген ойын толық емес сөйлем берілген кезде қолданылады.Оқушылар қабілеттеріне қарай сөйлемді жалғастырып әкетеді."Ұйқасын тап" ойыны оқушыларды шығармашылыққа баулиды.Өлең жолдарының алғашқы қатары беріледі де,келесі қатарын балалар ойластырады."Сөз таптарынәөткен кезде тірек сызбаларын пайдаланудың маңызы ерекше, тірек сызбалары балалардың танымдық қызығушылықтарын арттыруға игі ықпалдарын тигізіп отырады.Шығармашылыққа баулудың тағы бір түрі-өлең құрастыру.Бастауыш сыныптарды"Ұйқасын тап" деген ойын өлең қатарларын құрастыруға үйретеді.Бұл жұмыстар уақыттылы жүргізуді талап етеді.
Ойын жүргізу аяқ астынан ойластырылмайды.Мұғалім белгілі мақсат көздеп,сабақ жоспарына енгізіп,арнайы көрнекіліктер дайындайды.Балаларды "жақсы оқиды", "үздік оқушы", "үлгірімі нашар оқушы" деп бөлмеу керек.Түгел қатыстыра отырып,оларды шешім қабылдауға,ойын үстінде тез ойлана білуге жетелеу-мұғалімге міндетті.
Психолог А.С.Выготский : "Бала ойнау барысында өзінің кішкентай екеніне қарамастан оның ойлауы,іс-әрекеттері көп жағдайда ересек адамдар секілді көрінеді",-деп дәлелдеген.Осыдан -ақ ойын әрекетінің баланың даму сатыларына жетелейтінін көруге болады.
Қорыта келгенде,әрбір ұстаз ойын элементтерін сынып оқушыларының деңгейіне қарай таңдап ала білсе,қолдана білсе болғаны