Презентация романтизм и реализм

Батыс Еуропа өнеріндегі романтизм және оның өкілдері Сабақтың жоспары:1. Романтизм және реализм анықтамасы 2. Т.Жерико,Э.Делакруа,Ф.Милле, Г. Курбе О.Домье 3.Суретшілердің шығармашылықтарының ерекшеліктері Эжен ДелакруаФердина́н Викто́р Эже́н Делакруа́ — французский живописец и график, предводитель романтического направления в европейской живописи. ВикипедияРодился: 26 апреля 1798 г., Сен-Морис-ан-ШаланконУмер: 13 августа 1863 г., ПарижОбразование: Лицей Людовика ВеликогоРодители: Шарль Морис де Талейран-ПеригорНаправление: РомантизмРаботы: Свобода, ведущая народ, Смерть СарданапалаЭжен ДелакруаФердина́н Викто́р Эже́н Делакруа́ — французский живописец и график, предводитель романтического направления в европейской живописи. ВикипедияРодился: 26 апреля 1798 г., Сен-Морис-ан-ШаланконУмер: 13 августа 1863 г., ПарижОбразование: Лицей Людовика ВеликогоРодители: Шарль Морис де Талейран-ПеригорНаправление: РомантизмРаботы: Свобода, ведущая народ, Смерть СарданапалаЭжен ДелакруаФердина́н Викто́р Эже́н Делакруа́ — французский живописец и график, предводитель романтического направления в европейской живописи. ВикипедияРодился: 26 апреля 1798 г., Сен-Морис-ан-ШаланконУмер: 13 августа 1863 г., ПарижОбразование: Лицей ЛюдовиРодители: Шарль Морис де Талейран-ПеригорНаправление: РомантизмРаботы: Свобода, ведущая народ, Смерть Сарданапала РомантизмРомантизм ағылш. romantіcіsm, франц. romantіsme, нем. romantіk) – 18 ғасырдың соңы мен 19 ғасырдың алғашқы жартысында Еуропа мен Америка елдерінің рухани мәдениетінде: музыка, театр, бейнелеу өнері, эстетика, т.б. әдеби-көркем салаларда тараған идеялық көркемдік бағыт. Романтизмнің адамзат мәдениеті дамуындағы тарихи рөлі зор. Ол көптеген елдердің рухани мәдениетін гуманистік идеялармен байытты. Романтизм бағытында туған туындылардың кейіпкерлері әдетте болмыстың ырқымен келіспейтін, жақсы өмір, бақыт, азаттық үшін күресетін күшті жандар болып келеді. Романтизм туындаларының тілінде әсірелегіш суреттер мол ұшырайды. Адамның бас бостандығын, ірі іс-әрекеттерге ұмтылыстарын мадақтау — Романтизм туындыларына ортақ қасиет. Кейде романтиктер туындыларында өмірден түңілушілік, тағдырға бас июшілік сарыны бой көрсетеді. Романтиктер өздерінің мұратына сай келетін өмір материалдарын өткеннен де, келешектен де қатар іздейді. Романтиктер ауыз әдебиеті, тарих, дін, өнер мәселелерін өз идеяларын насихаттау құралы ете білді. Олар дүние жүзі өнерінде тұңғыш рет адам жанының иірімдерін, тұңғиық тереңін ашып көрсетті. 1789 жылғы Францияда өткен буржуазиялық революция Еуропа тарихында жаңа кезең ашып, сонымен қатар өнер дамуында жаңа кезеңге өтуге ықпал етті. Революция дайындығында өнер үлкен рөл атқарды. Сол кезеңде классицизм ағымы дамып, Францияда өнер мұражайлары ашыла бастады. 19 ғасырдың екінші жартысында классизмге қарама – қарсы ағым – романтизм бағыты өмірге келді. Енді суретшілер орта ғасыр кезеңіне, алыс экзотикалық елдерге, әсіресе шығысқа көңіл аударып, арманға толы ойлы да ғажап жұмыстарды өмірге әкелді. Ұмытылып бара жатқан табтғатты жазу, тарихи тақырыптар қайта жандана бастады. Романтикаға толы әдебиеттер өркндеп, соның мазмұнымен ондаған қолтумалар жазылды. Реализм (латынша relis – заттылық, шындық) - әдебиет пен өмірдегі кең қанат жайған, өмір құбылыстарын бар қалпында, нақтылық, сипат белгілерін сақтай отырып, жинақтап, тұжырымдап, шыншылдықпен бейнелеуді мақсат ететін көркемдік әдіс. Реализм әдісі суреткерден өмір құбылыстарын, маңызды қоғамды мәселелерді, күнделікті тұрмыстағы, сан алуан жайларды мейілінше кең қамтып, әлеуметтік өмірдің қайшылықтарын терең ашып көрсетуді, қарапайым адамдардың бейнесін сипаттауға жете назар аударуды талап етеді. Егер Романтизм әдісі көбінесе сирек кездесетін ерекше жағдайларға назар аударса Реализм айналадағы нақты өмір құбылыстарын толық көрсету қажеттігін мойындайды. Реалистік принцип жаңа дәуір әдебиеті мен көркем өнерде жаңа сипатқа ме болып әдебиеттің халықтық демократияшылдық принциптерімен жалғасын тапты. Реализм өмірде болатын, үнемі кездесетін нақтылы іс – жағдайларды, адамның іс - әрекеттерін бейнелеуді басты мақсат санайды дегенде, әрине қиялға бой ұрушылық мүлде жат деп түсіну дұрыс емес. Романтизм (франц. romantisme, орта ғасырлық romant – роман) – Европаның барлық елдерінде және Солтүстік Америкада дамыған идеялық-көркем бағыт. Ғылымның, әдебиет пен өнердің барлық салаларында бейнеленді. Классицизм дәстүрлері күшті болған Францияда романтизмнің қалыптасуы, әсіресе театр өнерінде ұзаққа созылды. Романтизм кең қоғамдық топтардың буржуазиялық революция нәтижелеріне қанағаттанбаудан, ұлттық езгі, саяси реакцияға қарсы шығудан шықты. Романтизм өкілдеріне XVIII ғ. ағартушыларының іліміне көңілдері толмау тән болды. Романтизм тұлғаның утилитаризмі мен біркелкілігіне шексіз еркіндікке талпынуды, жетілуге және жаңаруға құштарлықты, жеке және азаматтық тәуелсіздік пафосын қарсы қойды. Романтикалық қозғалыс өкілдері ұлттық өткен тарихқа (кейде оларды идеалды етіп көрсетті), өз халқының және басқа халықтардың фольклор дәстүріне және мәдениетіне қызығушылық тудырды, әлемнің универсиалды кейпін жасауға тырысты Осы кезеңде француз өнерінің романтикалық саладағы ірі тұлғалы суретші - Теодор Жерико (1791-1824). Толық аты – Жан-Луи-Андре-Теодор Жерико 1791 жылы 26 қыркүйекте Руан қаласында дүниеге келген. Әкесі темекі саудагері, анасы нормандтық ақсүйектер жанұясынан болған. 1796 жылы Теодор жанұясымен көшкен. 1808 жылы Теодор Жерико Карл Верненің шеберханасына оқуға түседі. Онда жас суретші жылқының анатомиясын зерттеген. Лувр музейіндегі әйгілі суретшілерінің жұмыстарына көшірмелер жасап жүрген. Кейін өлген адамдардың дене мүшелерін, натюрморттар салған. Теодор романтизм ағымының негізін қалаушы. Ол романтизмнің қарама-қайшылықтар кезеңін қалыптастырды. Бұл ағыммен артқы көрініске табиғат байлығын өте күрделі терең оймен бейнелейді. Суретшінің атақты жұмыстарының бірі «Плот Медузы» 1818-1819 жж. Бұл жұмыстың көлемі бес метрге жуық болды (ұзындығы – 5м, ені – 7м). Шебердің студиясы кішкентай болғаннан, кейін Фобур Руэль деген аудандағы үлкен ательені жалдайды. Бұл жұмыс 8 айға созылды. Осы суретте Теодор кейіпкерлердің түсін бір қалыпты етіп, күңгірт түстерді қолданады. 1819 жылы сурет аяқтайды. Алдыңғы көріністе өлім алдындағы алты дәу, олардың денелері шын көлемде бейнеленген, өлген адамдардың жалаңаш денелерін, қайғыдан әкенің қолы өлген баласының денесін басып отырған көріністі көруге болады. Олардың артында құдайға сеніп отырған, бірақ, бұның барлығы берекесіз екеніне сеніп отырған адамдар да бар. XIX ғасырдың 30-жылдары өнерде жаңа көркемдік бағыт — романтизм өркен жайды. Француз романтизмінің ең бір беделді де белгілі өкілдері деп алдымен Теодор Жерико мен Эжен Делакруаны ауызға алған дұрыс. Тегінде «романтизм» терминінің өзі алғаш рет Теодор Жериконың шығармасына қатысты айтылғанын атау керек. Өмірбаяны Теодор Жерико (1791-1824) Руан қаласында дүниеге келіп, әкесі темекі саудагері болады, анасы ақ сүектен шыққан. Дәулетті де мәдениетті отбасында дүниеге келген, ал Париждегі императырлык лицейде оқийды, суретке құмарлығы ерте оянады. Жериконың екі әулеттігі-ерен атқумарлығы еді. Ол жылкы түлігінің суреттерін көптеп салып қана қойған жоқ, өзі де елімі ауызға ілінген шабандоз болған. Оның бұл құмарлығының ақыры қасыретпен аяқталды. Ол 32 жасында аттан қулап мерт болады. Жерико үлгілі бейнелеуге өзіндік тегерін мен қозғалыс беретін өзгеше тұрғыдан қарайды. Суретші жануарларды салуға қумартып тұрады. Ол үшін бұл дүниедегі ең тамаша жануар жылқы малы. Оның осы тақырыпқа арналған көптеген еңбектері сақталған. Қарып қатерге, алапат шайқастарға тартысты оқиғаларға толы өз уақытын бейнелеуге бейімді оның алғашқы елеулі еңбегі”Шабуыл үстіндегі атты егерлер офицері” (1812ж) суретті. Наполен армиясы Ресейге жорыққа шыққан кезде жазылған. Мұндағы асқақ рух, жігердің жануы, офицер бейнесінің шымырлығы содан туындап жатыр, сонымен қатар зая кеткен қажыр-қайраттың қасіретті сырыны да сезіледі. Теодор Жерко(1791-1824)Жан Луи Андре Теодор Жерико 1791 жылы Руан қаласында дүниеге келген. Т. Жерико романтизм ағымындағы француз кескіндемешісі.Ол жылқы анатомиясын зерттеген. Т. Жерико романтизмнің негізін қалаушылардың бірі. Ол романтизмнің қарама-қайшылықтар кезеңін қалыптастырды. Ол табиғат байлықтарын өте терең бейнелейді. Оның атақты еңбектері:”Плот Медузы”,”Шабуыл үстіндегі атты ерлер офицері”,”Дерби”,”Өгізді әшекейлеу” тағы басқада. Теодор Жерико
“ Медеузаның салы”(1818-1819ж.ж.)“Медузаның” салы 1819 ж. Полотнасы суретшінің басты туындысына, өмірлік ісіне айналады. Бұл шығармасын ол Францияға оралғаннан соң жазады. 1816 жылы күштілердің қолдауымен тағайындалған капитанның кінәсінен “Медуза” фрагетының апаты бүкіл елде ашыну сезімін туғызған еді. Күйреуден кейін құтқарылған 149 адамның 11 ғана тірі қалады. Адамдарды 2 апта өткеннен кейін ғана апатты айлақтан алып шығады. Жұмыс барысында Т. Жерико барынша нақты деректерден қия баспауға тырысады: оқиғаны көзімен көрген адамдарды іздестіреді, сал жасаған балташыны тауып, оған дәл көшірмесін жасауға тапсырыс береді, мәітханағңа барып, өлгендердің суретін көшіріп салады. Осылай ол өзінің атақты туындысын салады. Медузаның салы (1819) Бір жыл бойы 1816-1817жж суретші Италияны аралайды. Даурлеу заманы шеберлерінің әсіресе Микелланджеланың шығармашылығы кесек нысанды туындылар, ісін парасат пен асқақ сезімге суарылған өнер суретшіге ерекше шабыт береді. “ Медузаның салы ” (1819ж) плотносы суретшінің басты туындысына, өмірінің ісіне айналды. Бұл шығармасын ол Францияға оралғаннан кейін жазады. Күштілердің қолдауы мен тағайындалған капитанның кінәсінен “ Медуза ” фрегатының апатқа бүкіл елде ашылу сезімін туғызған еді. Күйреуден кейін құтқарылған 149 адамның 11 і ғана тірі қалады. Теодор Жерико дәулетті де мәдениетті отбасында дүниеге келген.Ол Париждегі императорлық музейде оқыды.Суретке деген құмары ерте оянды.Ол ерен атқұмарлығы болатын.Тек жылқы суретін шеберлікпен салып қана қоймай керемет шабандоз да болған.Ол романтизмнің негізін салушы.Атақты жұмысы “Плот Медуза” Англияда Джан Констебілдің ақыл кеңесімен дүниеге келген туындысы, Дерби (1821).Төрт жылқы, жазық далада шауып бара жатыр. Ольтьардың алдыңғы және артқы аяқтары ,жерге поралель созылып тұр.Ұшуға деген ерекше ынта пайда болғандай көрінеді. Аттар мен шабандоздар, үлкен ықыласпен жазылған.Жазық горизонта жасыл шөптермен жабылған төбешіктер бұлтты аспан, кең және жалпы жазылған.Жылқылар алдыға ұмтылғанда , ал жер олардың аяғынан қашқандай көрінеді. Дерби (1821ж) Бұл суретте басты кейіпкер жоқ, бастапқы тақырыбы әр адамның көңілін, сезімін, адамдардың табиғатпен күресі көрсетілген. Жериконың бұл жұмысы монументалды, терең кеңстікке құрылған адам мен табиғат жекпе-жегін кереметшынайлықпен жеткізе білген шығарма болды. Совсем по-другому эта тема прозвучала в картине «Плот «Медузы» (Лувр), выставленной в Салоне в 1819 г. В этой картине показаны не только страдание и смерть, но и мужество в борьбе человека за жизнь. Эпизод, изображенный Жерико, волновал в то время широкие круги общества. Летом 1816 г. затонул фрегат «Медуза», наскочивший на рифы у берегов Африки. Спасшиеся с фрегата хирург Савиньи и инженер Корреар выпустили брошюру, подробно рассказав о катастрофе, которая произошла по вине неопытного капитана, получившего назначение по протекции. Жерико бұл шығармасында 1814 жылы,Француздар мен Орыстар арасындағы болған ревалюциядағы, бір көріністі бейнелеген.Картинада долданған атқа мінер, ұзын бойлы, өте адамгершілікті және аянышты. Біз бұл адамды, соғыс қатал қылып жібергендей көреміз . Бірақ Жарико, оның келбетінен өзін текке әурелеп ,өзінің атын тайғақ сайдан құтқаруға тырысады, бірақ ол құтқарылар емес.Артқы фонда ,Ресейдің қара долы қысы , түнен мен өлім , таң атпайды . Бірақ сондада бұл , Францияның пейзажы секілді көрінеді .Солдат жердің түп –түбінен ,өлу үшін қайта-қайта ,оралатын сияқты.Жараланған керасир (1814 ж) Бұл шығармаға назар аударатын болсақ, мұнда суретші бізге ауыл тіршілігіндегі шаруа адамдарының жабайы жануарларды өз ырықтарына бағындырып жатқанын бейнелеп көрсеткен. Суреттің артқы көрінісінде жазық дала мен ойпаттар бейнеленген.Өгізді безендіру (1817ж) Шабуыл үстіндегі атты егерлер офицері(1812) Император аттарын қорушы офицер шабуыл уақытында1812 ж. Офицер карабинеров. 1812—1813 гг. . Человек, повергающий быка. Рисунок. Тушь, перо. Ок. 1817 г. Париж, 1802 жылғы Друри-Лейн интерьеры Арка Каррузель, Париж Эжен Делакруа Эжен Делакура Романтикалық өнердің екінші бір шебері - Эжен Делакруа (1798-1863). 1798 жылы 26 сәуірде, Париж маңайындағы Шарантоне-Сен-Мористе дүниеге келген. Адвокат жанұясынан шыққан. 9 жасында Ұлы Людовиктің лицейіне оқуға берілген болатын. 16-17 жасқа келгенде өзінің өнерге деген талабын көрген. 1816 жылы Герен деген классицистің қолында оқыған. Ол Рубенс, Веласкес, Тициан, Веронезенің жұмыстарын жақсы меңгерген. Делакруаның шығармашылығына ең үлкен әсер еткен Теодор Жериконың «Плот Медузы» деген шығармасы. 1822 жылы Луврде Салонның көрмесінде көрсеткен «Данте мен Вергилий» жұмысы Эженге атақ пен танымалдылық берді. Осы жұмысында түс ең басты роль атқарады – ол көрермендерге эмоционалдық әсерді жеткізу болды. Классицистикалық канондарға, акдемиялық кескіндемеге қарсы, Делакруа кескіндемеде түсті басты элемент ретінде санаған. «Данте мен Вергилий» жұмысында қарама-қарсылық реңк қолданған – жасыл, көк, қоңыр фонда ашық дақтар – қызыл, көк (киімдегі түстер) және ашық жалаңаш денелер. Суретші көбінесе шет жерлік басқыншылармен соғысын, революция қозғалысын жырлады.Оның жұмыстары батырлық эпосқа тән қызу қанды, шытырман қозғалысқа бай болып келеді. Эжен Делакруа атақты кескіндемеші,график.Ол дәулетті отбасында өседі.Оның өнер айдынына бірден қанаттанып шығуы,1822 жылы көрмеден басталады.Онда суретшінің”Құдіретті комедияның сюжетіне жазылған Данте және Вергими”картинасы қойылды.Оның “Халықты алға бастаған азаматтық “картинасы 1830ж.революцияның әсерімен жазылған. шығармалары 1824 резня на Хиосе Хиостағы қырғын1824 ж. Келесі ірі шығармашылығы «Хиостағы қырғын» 1824 жылы жазылған. Осы жылдары жұмыс кең мағыналы болды. Ол халықтың қылмыс пен зорлыққа қарсы екенін жариялады. Бұл тақырып суретшінің тағы бір жұмысында қайталанды – «Грекия Миссолонг қирауында». Күзде 1825 жылы Делакруа Англияға жол тартады. Ағылшын театрымен, әдебиетімен, кескіндемесімен, мәдениетімен танысу оның шығармашылығына маңызды үлес қосты. Байронның тақырыптарына бірнеше суреттер жазды («Тассо в доме умалишенных» 1825ж, «Казнь дожа Марино Фальери» 1826ж, «Смерть Сарданапала» 18247ж). Суретші тақырыптары мен образдарды Данте, Вальтер Скот, Сервантестің, антикалық әдебиет пен мифологиядан алған. 1825 жылы Англияда болғанда, ағылшын суретшілерінің жұмыстарымен, Джон Костебльдің шығармашылығымен танысып, кескіндемедегі жаңа әдістерді қолдануға үйренді. Әсіресе ашық калорит Делакруаның техникасына лайық. Эжен бір рет қана өз заманының Франция тақырыбын қолданды. 1830 жылдардағы болған революция сипатты («28 шілде 1830 жыл») «Халықты бастаушы Еркіндік» деген ең жарқын, нағыз революциялық романтизм айқын көрінетін картинасын шабыттанып жазған. Мұнда батыл, көтеріліске шақыратын, жеңіске сенімді кейіпкерлер бейнеленген. Франция образында фрегийлік баскиім киіп, қолында ұлттық жалау ұстаған жас әйел халықты күреске шақырып тұр. Оның артында бөгеттен, оттан, шаң-тозаңнан өткен көтерілісшілер көрсетілген. Олардың арасында жұмысшы бала, революция жағына өткен әскер, интелигентті – қара сюртук пен цилиндр киген жігітті көруге болады. Кейбір ғалымдар жігіттің образы Делакруаның өзін-өзі бейнелеген деп санайды. Композицияда тым артық фигуралар болмас үшін суретші массалық көрініс елес құрған. Картина революциялық қуат, динамика мен шабытқа толы. Делакруа қызыл мен көк түстерді шеберлігімен қолданды. Осы жұмыс озық жұртшылықтар арасында жылы үндесте болды. Бірақ, революция тақырыбы суретшінің шығармашылығында басқа қайталанбады. 1832 жылы Мароккоға саяхатқа шығуды шешті. Марокко халқының костюмдерін, тұрмыс заттарын, адам типтерін, оңтүстік пейзаждарын, жануарларының суреттерін салған. Туземдердің дәстүрі мен әдет-ғұрыптарын жазып алған. Кейін Алжирге барып, отанына Испания арқылы оралды. Делакруаның шығармашылығында саяхат әсерінен жарқын суреттер пайда болды. 1834 жылы «Алжир әйелдері», сонан соң 1839 жылы «Мароккодағы Еврейлік тойы» шығармаларын жазды. Онда ежелгі ғұрып бейнеленген. Делакруа және тағы да көптеген романтиктерге лайық сюжет таңдауы біржақты сипат: Ол қайталанбас, жарқын, экзотикалық эпизодтар іздеген. Онда адамның батыл, мықты тұйық мінезді болуы. Мысалы, «Мароккода арыстан аулау» 1854 ж; «Марокко ерінің ат ерттеуі» 1855 жыл. Делакруаның шығармашылығының маңыздысы монументалды сәндік роспись. 1833-1837 жылдары Депутаттар Палатасындағы Трон залының төбесін әшекейлеген. Онда фриз жасап, ал грейзаль техникасымен қабырғаларында деректі фигуралары Франция өзендерін бейнелеп тұрғанын салған. 1838-1847 жылдары Депутаттар Палатасының кітапханасын әшекейледі: Өнер, әдебиет ғылым аллигорияларымен плафон, солтүстік және оңтүстік қабырғаларда екі плафон – «Орфейдің гректерді бейбіт өнерге үйретуі» және «Италия тіреп тұрған Атилла». 1845 жылы Люксембург сарайының кітапханасын көркемдеген, сонымен қатар «Христосты жоқтау» росписін 1843 жылы Сен-Дени дю Сен Сакремен шіркеуінде салған. Үлкен көлемді монументальдік жұмыстар 1849-1853 жылдары жасалған: Париждегі Ескі ратуштегі Бейбіт залында «Труды Геркулеса, победителя и умиротворителя» тақырбына, Луврдегі Апполон галереясындағы плафон 1849-1850 жылдары, және ең соңғы жұмысы 1861 жылы Сен-Сюльпис шіркеуіндегі «Архангель Гаврил, поражающий демона» плафоны, «Изгнание Илиодора из храма» және «Битва Иакова с ангелами» қабырғаға жазған роспись. Осы жұмыстар 19 ғасырдың Еуропадағы ең үлгілі монументалды-сәндік кескіндеме. Суретшінің көпқырлы таланты әр түрлі жанрларда көрінеді.Ол керемет портретші (досы Шопеннің портреті, Ж.Санд, Н.Паганинидің портреттері, автопортрет 1832 ж), натюрморт шебері («Үлкен аңшылар натюрморты» 1826), пейзаж бен жануарларды, интерьерлерді жазған. Эжен Делакруа бүкіл күш-қуатымен өмірінің соңына дейін жұмыс істеген. Ол 1863 жылы 13 тамызда өмірден кеткен. 1822Выставляет в Салоне полотно «Ладья Данте». “Данте мен Вергилий” 1822 ж. битва шаура и хасана Христос на Генисаретском озере Хронология жизни Луи Орлеанскому показывают любовницу.1825 «Сарданапалдың өлімі» аспазия девушка сидящая на кладбище обнаженная женщина «Медея» Лошадь, испуганная молнией Атилла и его орды вторгаются в Италию, 1838-1847 «Әйел және тотықұс» Свобода, ведущая народ, 1830, Лувр «…Если я не сражался за родину, то пусть, по крайней мере, буду писать ради нее» (Эжен Делакруа Эжен бір рет қана өз заманының Франция тақырыбын қолданды. 1830 жылдардағы болған революция сипатты («28 шілде 1830 жыл») «Халықты бастаушы Еркіндік» деген ең жарқын, нағыз революциялық романтизм айқын көрінетін картинасын шабыттанып жазған. Мұнда батыл, көтеріліске шақыратын, жеңіске сенімді кейіпкерлер бейнеленген. Франция образында фрегийлік баскиім киіп, қолында ұлттық жалау ұстаған жас әйел халықты күреске шақырып тұр. Оның артында бөгеттен, оттан, шаң-тозаңнан өткен көтерілісшілер көрсетілген. Олардың арасында жұмысшы бала, революция жағына өткен әскер, интелигентті – қара сюртук пен цилиндр киген жігітті көруге болады. Кейбір ғалымдар жігіттің образы Делакруаның өзін-өзі бейнелеген деп санайды. Композицияда тым артық фигуралар болмас үшін суретші массалық көрініс елес құрған. Картина революциялық қуат, динамика мен шабытқа толы. Делакруа қызыл мен көк түстерді шеберлігімен қолданды. Осы жұмыс озық жұртшылықтар арасында жылы үндесте болды. Бірақ, революция тақырыбы суретшінің шығармашылығында басқа қайталанбады. 1832 жылы Мароккоға саяхатқа шығуды шешті. Марокко халқының костюмдерін, тұрмыс заттарын, адам типтерін, оңтүстік пейзаждарын, жануарларының суреттерін салған. Туземдердің дәстүрі мен әдет-ғұрыптарын жазып алған. Кейін Алжирге барып, отанына Испания арқылы оралды. Делакруаның шығармашылығында саяхат әсерінен жарқын суреттер пайда болды. 1834 жылы «Алжир әйелдері», сонан соң 1839 жылы «Мароккодағы Еврейлік тойы» шығармаларын жазды. Онда ежелгі ғұрып бейнеленген. Делакруа және тағы да көптеген романтиктерге лайық сюжет таңдауы біржақты сипат: Ол қайталанбас, жарқын, экзотикалық эпизодтар іздеген. Онда адамның батыл, мықты тұйық мінезді болуы. Мысалы, «Мароккода арыстан аулау» 1854 ж; «Марокко ерінің ат ерттеуі» 1855 жыл. " Мароккода арыстан аулау". 1854. "Смертельно раненый разбойник, утоляющий жажду". 1825 г. "Алжирские женщины в своих комнатах". 1834 г.Холст, масло. 180х229 см.Лувр, Париж.
.«Алжир әйелдері».1834ж  "Алжирские женщины в своих комнатах". 1834 г.Холст, масло. 180х229 см.Лувр, Париж. "Смертельно раненый разбойник, утоляющий жажду". 1825 г.

Атилла и его орды вторгаются в Италию, 1838-1847 Луи Орлеанскому показывают любовницу.1825 Эжен Делакруа түс, көлеңке, рефлекс жөнінде былай деп толғанады: «Рефлекс, көлеңкенің шеттері, түскен көлеңке үшін жасыл түстің заңдылықтарын, ақ шүберекте менің ашқан жаңалығым болды. Барлық жерде үш түстің араласқан түрі кездеседі. Бұл көрініс теңізде ерекше көрінеді.Мысалы: түскен көлеңке — күлгін, ал рефлекс болса жасыл. Бұл заңдылықтар табиғатта жиі кездеседі. Осыған орай жоспар, аса үлкен емес жоспардан құрылса, толқын да аса үлкен емес толқыннан құрылады. Жарық та дәл солай, заттарға түседі де өзгереді және ыдырайды.Мені таңғалдырғаны: жалтырағыш заттарды бақылағанда түстердің ыдырауы еді. Мысалы, мына сияқты заттарда: литах, бриллиант және т.б.Ерекше байқағаным бұлардың бір мезгілде үш тонға бөлінуі болды. Бұл әсерлі көрініс өте түсінікті түрде басқа заттарда да көрініс береді. Мысалы түрлі түсті, ақ шүберекте де, кейбір табиғат көріністерінен, әсіресе теңізде. Ақырында бұл заңдылықтарда адам денесінде таңқаларлықтай түсінікті түрде көрінуі менің әбден көзімді жеткізді. Бұл үш тонсыз ешнәрсе болмайды екен. Егер мен шын мәнінде ақ шүберектен күлгін түсті көлеңке мен жасыл рефлекс тапсам, онда екі тоннан басқа түстер жоқ дегенім емес: әлбетте олардың қатарында қызғылт сары да болады, ал күлгін түсте қызыл болады. Егер тереңірек зерттесек, шартты келісім бойынша барлық жалтырақ шүберектер де, соның ішінде атлас та, заттың шын мәніндегі тонына қасындағы тонның жарығы кедергі келтіреді.Жылқының терісі де дәл солай. Бірде кішкентай көшеде келе жатып ашық қызыл кірпішпен қаланған қабырғаны байқадым. Қабырғаның күн түсіп тұрған жағы қызыл сары түске бөленіп тұрды. Ал көлеңкесінде көптеген күлгін түс, қызыл қоңыр түс, ақ түстер болды. Ал ашық тонға нелер қатысты десек, онда бұл жерде көлеңке рефлекстен айырылып, күлгін түспен жасалу керек, ал рефлекс жасыл түспен орындалады.Тағы бірде мен қызық жаңалық аштым, кәдімгі ақ шүберек те әрқашанда жасыл рефлекспен күлгін түсті (фиолетовая) көлеңкесі болады екен. Теңізден де осыны байқадым. Тек жалғыз айырмашылығы рефлекс өте қатты өзгереді де, оның орнына басты міндетті аспан атқарады. Түскен көлеңкеге не қатысты десең, ол көзге анық күлгін түс болып көрінеді.Бұл заңдылықтың көрінісін барлық жерден көруге болады. Жерге түсетін қандай бір заттың көлеңкесі, әрқашан да күлгін түсті болады. Безендірушілер гризайльде бұл заңдылықты ешқашан бұзған емес.Мен терезеден жағалаудағы күн нұрымен жарқыраған құмда жүрген адамдарды қарап тұрдым. Бұл жерде құмның түсі онсыз да күлгін, бірақ күн нұрымен алтын жалатқандай жарқырап жатыр. Ал адамдардың көлеңкесі қанық күлгін түс. Құм болса сары түс болады. Менің осы келтірген мысалымның ерекшелігін плэнерде тым артық, батыл бекітілген емес пе? Рефлекс құмның күнге шағылысқан сары түсі мен аспанның көк түсінің араласуы арқылы жасыл түс береді. Күн шығып тұрғанда бұл түстер әрине айырықша ашық, дөрекі көрінеді. Егер олар жоғала бастаса, көзқарас сонда да бұрынғыдай болу керек. Егер жер, күн жарығымен әлсіз жарықтанса онда рефлекс әлсіз жасыл болады. Мен өмір бойы ақ шүберекті өзінің дұрыс тонымен жасадым, бірақ күндердің бір сәтті күні көлеңкенің күлгін, рефлекстің жасыл екенін байқадым. Мұндай жаңалықты ашқаны үшін ғалымдар мақтануы мүмкін. Мен әлі күнге осы жаңалыққа дейін әдемі, жақсы картиналар жазғаныма мақтанамын дейді ол. Сонымен қатар ұлы суретшінің живопись туралы ойларына тоқталып көрелік:Әдемі картина көргеннен кейін мен де басқа әсершіл адамдар сияқты одан алыстап, одан жаңағы алған әсерім туралы ойланамын. Осы кезде әдебиетшінің еңбегіне қарама-қарсы процесс жүреді. “Фауст өз бөлмесінде” (1828) “Фауст пен Вагнер пудельді байқауда” (1828) “Фауст пен Маргарита” (1828) “Мефистофельдің пайда болуы” (1828) “Мефистофель өзін таныстыруда” (1828) “Фауст пен Валентиннің жекпе-жегі” (1828) “Тойлап жатқан студенттер” Мүсін өнерінде романтизм жанрында санаулы шеберлер жұмысістеген. Ең елеулілірінің бірі – француз шебері Франсуа Рюда (1784-1855). Оның Жұлдыз алаңындағы триумфальды аркадағы беделеме жұмысы осы романтизмдік ықпалды бейнелейді. Бұл жұмыс революциялық ән - «Марсельеза» деп аталады. Жұмыста революциялық қимыл – қозғалыс, кезең үлкен асқақтықпен берілген. «Марсельеза»1792 ж. Жан Француа Милле (1814-1875) XX ғ ортасында дүниеге келген француз кескіндемешісі , пейзажист. Ол көбінесе шығармаларында шаруаларды бейнелеген. Шаруалардың жұмысының ауырлығын, олардың жұмыс істеп жүрген кездегі суреттерін көптеп салған. Алғашқы жұмыстары “Тұқым себуші”, “Сабақ жинаушылар”, “Түнгі дабыл”,т.б жасалған жұмыстары алға шыға бастады. Ф.Млленнің тұрмыстық шығармашылығындағы адам мен табиғат үндестігі. Жан Франсуа Милле(1814-1875). XIX ғ ортасында кескіндеме өнері өрбіді.Бұл кездегі суреттер табиғат құбылытарын бейнелей отырып өзінің көңіл күйін бейнелей білді.Ф.Миле Францияда дүниеге келді.Ол көбінесе шығармларында шаруаларды бейнелеген. Шаруалардың жұмысының ауырлығын, олардың жұмыс істеп жүрген кездегі суреттерін көп салған.Алғшқы жұмыстары Тұқым себуші,Сабағ жинаушылар,Түнгі дабыл алға шыға бастады.Оның табиғатқа деген көз қарасы ауыл тұрғындарының өмірімен байланысты болды. Милленнің Жас Шопан жұмысында табиғат аясындағы шаруа адамның еңбек ету ортасында болып корсетеді. Екінші бір суретші Жан Франсуа Милле (1814-1875). Ол көбінесе шаруалар өмірін, олардың зейнеткерлігін бар шыншыл өміршеңдікпен бейнеледі. Оның қолтумаларында шаруалар өмірінің көлеңкелі жақтары, кедейшіліктің етектен тартқан ауыр өмірі айнадағыдай айқын көрініс береді. Суретшінңің «Тұқым себуші», « Сабақ жинаушылар» атты жұмыстары бар. Жан Франсуа Милле Жан Франсуа Милле (автопортрет) Жан Франсуа Милле Кетпен ұстаған адам. 1863 ж. Жан Франсуа Милле(1814-1875)Францияда дүниеге келген.19ғасыр ортасында кескіндеме,пейзаж жанры өрбіді.Бұл кездегі суреттер табиғат құбылыстарын бейнелей отырып,өзінің көңіл-күйін бейнелей білді.Ол көбінесе шығармаларында шаруаларды бейнелеген.Алғашқы жұмыстары”Тұқым себуші”,”Сабақ жинаушылар”1857ж”Түңгі дабыл”1840 ж жасалған жұмыстары алға шыға бастады. Милле (Mіllet) Жан Франсуа Аллар (4.10.1814 жылы, Грюши, Гревиль маңы – 20.1.1875 жылы, Барбизон, Париж маңы) – француз кескіндемешісі, график - суретші. 1837 – 38 жылы Парижде П.Делароштан сабақ алды. 1830 – 40 жылы эклектикалық мәнерде портреттер,көріністер, аңыз бен ертегілерге негізделген композициялар салды. 40-жылдардың аяғында барбизон мектебі шеберлерімен пікірлес болып,әлеуметтік өмір көріністеріне қалам тартты. “Масақ жинаушылар” (1857 жыл), “Анжелюс” (1859 жыл) атты суреттерінде халықтың ауыр тұрмысын бейнелей отырып, табиғат пен адамның өзара байланысын көрсетті. 1850 – 60 жылдардағы еңбектерінде негізінен әлеуметтік көзқарас басым болды. Өмірінің соңғы жылдарында офорт және пастель техникасы негізінде көптеген шығармалар жазды. Пастушка, стерегущая стадо. 1864 Портрет мадемуазель Оно. 1841 «Мадмуазель Оно» “Арман Оно портреті” “Теңіз офицерінің портреті” “Мал бағушы әйел” Прачки. 1853—1855 Отдых косцов. 1848 «Анжелюс» (Вечерняя молитва). 1857—1859 Сборщицы колосьев. 1857 Сеятель. Ок. 1850 “Тұқым себуші” “Тоқымашы әйел” “Май шайқаушы шаруа әйел” “Нан пісіруші” “Қамыр әзірлеуші шаруа әйел” “Көктем” “Диқаншы”(1848)101 х 71 смҰлттық галерея, Лондон 19 ғасырдың ортасында шыншылдық өнер бағыты өмірге келді. Бұдан бұрынғы романизм де, классицизм де шыншыл өмірді, күнделікті өмірді көрсетуден аулақ жатқан еді. Олар көбінесе көне заман уақиғасын немесе өткен өмірді әсерлеп көрсетті.Ал жаңа бағыттағы реализм суретшілері күнделікті өмірдің болмыс бітімін ешбір қоспасыз көрсетуге,бар тіршілікті шын табиғи беруге атсалысты. Сонымен бірге өмірдің ауырпалығын, көлеңкелі жақтарын бүкпесіз көрсетуге де ден қоя білді. Алғаш реализмнің дамыған саласы пейзаж болды. Осы салада сол кезде көзге түскен суретшінің бірі француз Гюстав Курбе (1819-1877) еді. Ол реализмнің негізгі күрескері болды. Суреттерінің ішіндегі ең көзге түсер, айтулысы ұзындығы 6 метрлік «Орнанедегі жерлеу» аты шығармасы. Қолтумада 40-тан астам кейіпкерлер бейнеленген, оның бәрі өмірде бар, сол Орнанедтегі тұрғылықты адамдар. Добиньи. “Запруда в долине Оптево”. 1855 ж. Алғаш реализмде дамыған жанры – пейзаж. Сол кездегі суретшілерінің бірі Гюстав Курбе (1819-1877). Ол 1819 жылы 10 маусымда Францияның Орнан деген кішігірім қаласында дүниеге келген. Фермер отбасынан шыққан, кейін қаланың мэрі болды. Ата-анасы Гюставтың заңгер оқуына түсуін қалаған. Ол реализмнің негізгі күрескері болды. 1839 жылы Парижге оқуға келіп, қаланың тасыған өнер өмірімен танысып, оған елігіп музейлерді, әр түрлі көрмелерді аралап жүруді ұнатқан. Рембранд, Веласкес, Рибейр, Жерико, Делакруа деген суретшілердің жұмыстарын жақсы зерттеп меңгерген. Тек 1840 жылдары өзінің жұмыстарын жаза бастаған. Бұл суреттердің мазмұны шіркеу тақырыбына арналған болған. Тағы да портрет пен автопортреттерді жазған. Олардың бірі – «Итімен бірге салған автопортрет» 1844 жылы Салонға шығарылған. Бірақ ең алғашқы маңызды үлкен көлемді картина «Орнандағы түстен кейінгі демалыс» 1849 ж. Осы жұмыс үшін суретшіге екінші дәрежелі медаль беріп, ал шығарманы музей сатып алған. Бұл шығармада әлеуметтік идеялар болмаса да, жай, шыншыл, жаратынды тұрмыстық көрініс суретшінің реализмге талпынуы сезілді. Жұмыстарының ішіндегі ең көзге түсер, айтулысы ұзындығы – 6 метрлік «Орнандегі жерлеу» шығармасы, оны 1849 жылы жазды (3,14*6,65 м). Қолтумада 40-тан астам кейіпкерлер бейнеленген. Оның бәрі өмірде бар, сол Орнанедегі тұрғылықты адамдар. Осы картинада барлығы жаңа сипат алды: сюжет провинциалды Франция өмірінен алынған шыншыл оқиға. Жұмысқа қарағанда қайғы жұтқан адамдарды көреміз. Олардың ішінде суретшінің туысқандары да бар. Бұл жұмыстан кейін сыншылар Курбеге қарсы тұрып, оны дәстүр жауы, кескіндеме негізін сындырған, кескіндеме заңын білмейтін суретші етіп жариялады. Оған қарамастан Гюстав реалистік бағытта жұмысын жалғастырды. 1851 жылы салған «Ауыл әйелдері» картинасында, Орнан маңайында қыдырып жүрген қарындастарын бейнелеген. Курбе қайтадан өз өмірінің керемет идеалын дәлелдеді. Суретте қыздардың қарапайым сымбаттылығы және күн шуағына толы пейзаж – кәдімгі ауылдық ланшафт бейнеленген. 1853 жылы жазылған «Суға шомылушылар» суреті дабырлы, қарсылықты көзқарастарда шешімін тапты. Суретші жалаңаш дененің идеализациясынан бас тартып, бірінші рет әйелдің бенесін классикалық емес, керісінше мықты денелі шаруа әйелін бейнеледі. Таңдаған натура, дененің реалистікте жеткізуі сыншылардың қарсы болуына әсер етті. Напалеон 3-ші бұл суретті көргенде, өзінің жеркенішін көрсетіп қамшымен холстты сабап жіберген. «Орнандегі жерлеу» 1849-1850 жж. Курбе реалисттік портреттің тамаша шебері болған: «Жарақаттанған», автопортрет 1844 жыл, «Любовники на лоне природы» романтикалық автопортрет әйелімен бірге 1844-1845 жж., «Бодлердің портреті 1848ж., «Кездесу» - жұмысы, онда суретші досы Брюамен кездесуі бейнеленген. Гюстав Курбе сюжеттік композицияларға портреттік образдарды енгізген. 1855 жылы өте үлкен көлемді Ателье картинасын жазған (3,95*5,96м). Суретші ғажап пейзаждарының авторы ретінде жарияланған. Әсіресе табиғат қуатын – қалың ормандарды, су сарқырамаларын, теңіздегі тасыған толқындарды, тауларды бейнелеген. Мысалы, «Коншедегі сарқырама» 1864ж., «Толқын», «Таудағы лашық үй». Үкімет Курбені өзінің жағына еліктіру үшін оған құрметтеу орденін берген. Бірақ Курбе Домье сияқты оны қабылдамай қайтарып жіберген. Ол революция жағында болған үшін 6 айға түрмеге отырғызып, штраф төлеткен. Суретші аңдау мен қиыншылықтан шаршап Швейцарияға кеткен. Өмірінің соңына дейін жұмыс істеп, 1877 жылы 31 желтоқсанда қайтыс болған.Одан кейінгі екінші бір суретші бірі Жан Франсуа Милле еді. (1814-1875). Ол көбінесе шаруалар өмірін, олардың зейнеткерлігін бар шыншыл өміршеңдігімен бейнелеген. Оның қолтумаларында шаруалар өмірінің көлеңкелі жақтары, кедейшіліктің етектен тартқан ауыр өмірі айнадағыдай айқын көрінеді. Суретшінің «Тұқым себуші», «Сабақ жинаушылар» (1857),»Түнгі дабыл» (1858), атты жұмыстары бар. Оның жұмыстары 1840 жылы алға шыға бастады. Олардың табиғатқа деген көзқарастары ауыл тұрғындарының өмірімен байланыста болды. «Пастушка овец» (1863), «Жас шопан» (1872). Милле жұмыстарының кейіпкерлері — жұмыс, еңбек үстіндегі адамдар, шаруалар. Ал табиғат солардың еңбек ету ортасы болып көрсетілді. Оноре Викторен Домье Оноре Домье МАРСЕЛ ЖЕРІНДЕ26 февралЬ 1808 ЖЫЛЫ ДҮНИЕГЕ КЕЛГЕН. 10 февралЬ 1879 ЖЫЛЫ ДҮНИЕДЕН ӨТКЕН. ӨМІР БАЯНЫ ГРАФИК- СҮРЕТШІСІЖИВОПИСЬШІСІХІХ ҒАСЫРДЫҢ ПОЛИТИКАЛЫҚ СҮРЕТШІСІФРАНЦУЗДІҢ Француз реалист суретшілерінң бірі ұлы сықақшы Оноре Домье (1808-1879) өзінің артына мыңнан артық өлмес туындылар қалдырған. Ол көбінесе саяси мәндегі туындылар жасады. Сыншыл реализмді әсіресе графика мен карикатурада өткір қадаммен дамытты. Ол Марселде қолөнершілер жанұясында дүниеге келген. Парижде өсіп алғашқы еңбегін осы жерден бастайды. Домье керемет сурет шебері болды. «Законодатеьное чрево» (1834), «Транснонен көшесі» (1834), «Дон-Кихот». «Прачка», «3-ші класс Вагоны», «Эстампты сүюшілер», «Барикадағы жанұя». Домьемен бір уақыт кезеңінде бір топ суретшілер ұлттық пейзаж аймағында жұмыс істей бастады. Олардың кескіндемелері шындықты әлемдік өнерге шығарды. Олар өз елінің табиғатын қоршаған әлемдегі сұлулық пен әуендетіп, қарапайым адамдардың тұрмыс – тіршілігінде бейнеледі.Француз реалист суретшілерінің бірі ұлы сықақшы Оноре Домье (1808-1879) өзінің артына мыңнан артық өлмес туындылар қалдырды. Ол көбінесе саяси мәндегі туындылар жазды. «Дон-Кихот», «Кір жуушы», «Эстампты ұнатушы» (1857- 1860), т.б. Со кезеңде Домьемен қатар бірнеше суретшілердің тобы пейзаж жанрында жұмыс жасай бастады. Олардың кескіндемелері әлемдік өнерге реализмді бекітті. Бұл суретшілер, шаруа адамның күнделікті еңбек қаракетін қоршаған орта әлемімен астастырып, туған елінің сұлу табиғат көрінісінде бейнеледі. Өздерінің картиналарында шыншыл өміршеңдікті қызуғышылық пен сезініп қабылдады. Осы Коро басқарған бір топ суретшілердің шығармашылығы өздері жұмыс жасап тұрған кішігірім Барбизон ауылының атымен Барбизондықтар деп аталып үлкен мәнге ие болды. «Законодательное чрево» (1834) КЕСКІНДЕМЕЛЕРІ Оноре Домье «Мельник, оның баласы ОСПЕК» (1849)
« Тойға жіберілген Дон-Кихот» (1851) “Көтерліс” Кір жуушы Оноре Домье(1808-1879)ол көбінесе саяси мәндегі туындылар жасады.Сыншыл реализмді әсіресе графика мен каликатура өткір сынады.Марселде қолөнершілер отбасында дүниеге келді.”Пераненонен көшесі”1834,”Дон Кихот”,”Кір жуушы”,”3-ші класс вагоны”атты еңбектері бар.Олардың кескіндемелері шындықты әлем өнеріне шығарды.Өз елінің табиғатын қоршаған әлем сұлулығымен әуендетіп,қарапайым адамның тұрмыс-тіршілігінде бейнеледі. “Алмұрттар” Карикатурадағы Луи-Филиппа (1831) Виктор Гюго. (1849) ШЫҒАРМАЛАРЫ Оноре Домье
КОНЦЕРТ ЗАЛЫНДА
МАРИЯ БАГДАЛИНА портреттері