Презентация по географии на казахском языке на тему:Орманды дала ж?не дала зоналары(8 сынып)
Орманды дала және дала зоналарыМақсаты: а) Қазақстанның орманды дала және дала зоналары тақырыбы бойынша оқушыларға осы екі зонаның жер бедері мен климаты табиғат зоналарының қалыптасуына қалай әсер ететінін түсіндіру. Табиғат компоненттерінің өзара байланысы табиғат зоналарының дамуына қалай ықпал ететіні жөнінде мағлұмат беру;б) Оқушылардың жаңа технологиямен жұмыс жасау дағдыларын одан әрі қалыптастыру, өз бетінше жұмыс жасай білуге дағдыландыру; в) Орманды дала және дала зоналарының табиғатын ұқыптылықпен сақтап, тиімді пайдалану жолындағы көзқарастарын қалыптастыру;
Сабақтың түрі: Жаңа білімді меңгеру Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, салыстыру, жинақтау, анықтауКөрнекілігі: зоналар бойынша өсімдік және жануарлар суреттер, кеппе шөптер.Пәнаралық байланыс: биология, өлкетану, жаратылыстану, қазақ тіліКүтілетін нәтиже: Оқушылардың орманды дала және дала зоналарының айыра алуы, картадан табиғат зоналарының шекарасын нақты анықтай білуіНе арқылы: салыстыру, карта бойынша анықтау, сәйкестендіру, жинақтау
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңісәлемдесу, түгендеу, оқушы назарын сабаққа аудару.ІІ Үй тапсырмасын еске түсіру (тестік тапсырма) 1а, 2с, 3в,4е, 5с, 6а, 7д, 8вIII.Жаңа сабақ 1. “Кім тапқыр” ойыны бойынша Т А Б И Ғ А Т З О Н А С Ы 25 1 3 12 6 1 25 11 20 18 1 24 372. Мағынаны тануІ-топ “Орманды дала”ІІ- топ “Дала ” -Зерттеу жұмыстары бойынша -Әр топ өздеріне 5 сұрақтан қояды
Тест-сұрақтары1 Географиялық қабық-бұл: А) Жер қабықтары атмосфера,гидросфера,биосфера және литосфераның өзара тығыз байланысы В) Атмосфераның жоғарғы қабаты С) Табиғат зоналары бойынша ауысу заңдылықтары Д) Мұхит пен құрлық арасындағы зоналық заңдылығы Е) атмосфераның төменгі қабаты, литосфера, стратосфера, гидросфераның байланысы 2 Таулардағы топырақ, өсімдік, жануарлар дүниесінің биіктік бойынша өзгеруі А)ендік зоналылық В) ланшафтық зоналылық С)биіктік белдеулік Д) зоналық Е)табиғат кешендері 3Тау жыныстары, ауа, су, топырақ,өсімдіктер мен жануарлар-бұлар: А)табиғат кешендері В) табиғат компоненттері С)табиғат зоналары Д) табиғат белдеулері Е)табиғат нысандары 4 Жер шарындағы ең ірі табиғат кешені А)жыра В)таулар С) материктер мен мұхиттар Д) көлдер, теңіздер Е)географиялық қабық 5 «Географиялық қабық»терминін енгізген кім А) В.Докучаев В) А.Гумбольт С) А.Григориев Д) В.Вернадский Е)А.Вегенер 6 Адамның шаруашылық әрекеті нәтижесінде қалыптасқан табиғат кешендері А) антропогендік В) табиғи С) бау-бақша Д) жасанды су қоймасы Е)материктер 7 1970ж Қазақстан аумағын 8 табиғи ауданға бөлген кім? А) С.Берг В) Э.Зюсс С) А.Вегенер Д) Б.А. Федорович Е)А.Гумбольт 8 Географиялық қабықты құрайтын бөліктер саны: А) 2 В) 4 С) 6 Д) 5 Е) 14
қ/сТабиғат зоналары Климаттық жағдайларТопырақ түрлеріӨсімдіктеріЖануарлары1Орманды дала (Қазақстан территориясының 0,4%-ын алып жатыр) Жалпы жер көлемі 1 млн га. Қазақстанның солтүстігінде орналасқан. Батыс Сібір жазығы мен Жалпы Сырт қыратының азғана бөлігін қамтиды.Жазғы шілде +180-+200 қаңтардың орташа температурасы -170-190 кейде -510-530. Жауын- шашын 300-350 мм мөлшеріндеОрманның сұр топырағы, қара топырақ (қалыңдығы 75 см). Солтүстікте 9% шірінді, оңтүстікте 6% шірінді.Бетеге, боз, бидайық, арпабас, қайың, қоңырбас, құлпынай, қарағай, қияқ, ебелек, жоңышқа, қояншөптер. 10 млн га ауданды алып жатқан ормандарында қайың, емен, жөке, қандыағаш, көктерек және қарағайлар бар. Дуброва, Мамлют қорықшасындағы ормандар қорғауға алынған.Саршұнақ, сұртышқандар, егеуқұйрық, қосаяқтар, тышқандар, түлкі, елік, қасқыр, сусар, бұлан, тоқылдақ, көкек, күйкентай, қараторғай. Ормандарында тиін, құр, сұңқар. Көлдерінде тырна, үйрек, қаз, шағала, ондатр.2Дала(республиканың жер көлемінің 29%-ын алып жатыр). Жалпы жер көлемі 77 млн. га. Зонаға Батыс Сібір жазығының оңтүстік шеті, Торғай үстіртінің солтүстігі, Мұғалжар тауы түгелдей дерлік, Жалпы Сырт сілемдері, Каспий маңы ойпатының солтүстік жартысы, Орал етегі, Жем үстірті, Сарыарқаның солтүстігі мен орталық аудандары жатады.Климаты континентті. Шілдеде +180+230 кейде +200+240, қаңтарда - 160-тан -180-қа Жауын-шашын – 300мм. (220-310мм)Қара және қызыл қоңыр; қою қызғылт кейде сортаң топырақты жерлер кездеседі. Топырағында 6 шірінді бар. Бұл зонаның басқалардан ерекшелігі, 28 млн га жер 1954-59ж. Тың және тыңайған жерлерді игеру мақсатында жыртылған. Боз, бетеге, атқонақ, еркекшөп, жайшөп, жусан; Емдік қасиетті итмұрын, меңдуана, жанаргүл, бидайық, қияқ, құрақ, шайшөп, дәрілік валериандар. Наурызым және Қорғалжын қорығы бар. Саршұнақ, қосаяқ, алақоржын, қасқыр, борсық, суыр, қарсақ, ақбөкен. Безгелдек, тырна, бозторғай, бүркіт, батпақ құстары, қаз, шағала, үйрек, аққұтан, қызыл үйрек, сары ала қаз, аққу, торғай. 16 кг салмақ беретін дуадақ құсы бар.ІІ. Жаңа сабақты меңгерту.
Өзендері мен көлдері:
1а, 2с, 3в,4е, 5с, 6а, 7д, 8в
Дала зонасының қызғалдағы
жоспарОрманды далаұқсастықтарыдалаГОЖер бедеріКлиматІшкі суытопырағыөсімдігіЖануарлар дүниесіПроблемалар мен табиғатты қорғау ісі 3.Ой толғау .Салыстырма түрде.
2. Синквейн әдісі. Дәптермен жұмыс АуызшаЗат есім: Не?Сын есім:Қандай?Етістік:Не істейді? Сөз тіркесі:Синоним:
Зоналардың белгілеріЗоналарБатыстан шығысқа қарай 2200 км-ге созылған кең алқапты қамтиды, шамаман 540-550 с.е. аралығында орналасқан.Қазақстан жеріне тек оңтүстік шеті сүйірленіп кіреді.Батыс Сібір жазығы мен Жалпы Сырт қыратының азғана бөлігін алып жатыр. Топырағы қара және қызыл қоңыр типіне жатады.Бұл зонада Дуброва, Мамлют қорықшалары орналасқан.Тың және тыңайған жерлерді игеру жылдарында зонаның 28 млн га жері жыртылған.Шөптесін өсімдіктерден боз, бетеге, атқонақ, еркекшөп, қаңбақ өседі. Зонада қара топырақтың қалыңдығы 75смА – орманды дала зонасыӘ - дала зонасыА – Ә -ІІІ. Бекіту тапсырмалары:Сан және әріптерді пайдаланып, әр табиғат зонасына тән белгілерін көрсету.
1ә ,2а ,3а ,4ә ,5а ,6ә ,7ә , 8а ,
ҚорытындыТест жұмысы.Қазақстанның дала зонасының кеміргіш жануарлары:А) Саршұнақ В) Қарсақ С) ҚасқырД) Борсық Е) Қоян2. Қазақстанның Солтүстігінде таралған орманды дала топырағы:А) Құмлы-сазды топырақ В) Қара топырақ С) Құм топырақД) Күлгін топырақ Е) Ферралит топырақ3. Қазақстанның дала зонасының көлемі. (%)А) 26% В) 28% С) 23% Д) 25% Е) 29%4. Орманды дала зонасында Қазақстнның ... бөлігі орналасқан.А) Батыс шекарасында В) Солтүстік-батыс С) ОңтүстікД) Солтүстік Е) Оңтүстік-шығы5. Қызыл қоңыр топырақ аймағы:А) Таулы аймақ В) Дала С) ШөлД) Орман Е) Орманды дала6. Орманды дала зонасының өзендеріА) Жайық, Сарысу В) Торғай, Шу С) Есіл, ТобылД) Сағыз, Нұра Е) Ертіс, Қаратал7. Дала зонасында өсетін дәрілік шөптерА) Сеуел, БозВ) Жусан, ЖолжелкенС) Итмұрын, ШайшөпД) Қамыс, КактусЕ) Арпабас, Бидайық8. Даланың 16 кг-дық құсы:А) Тырна В) Қаз С) ДуадақД) Шағала Е) Гагара
1а, 2в, 3е, 4д, 5в, 6с, 7с, 8с
ІҮ. Үй тапсырмасы: § 30- §31 Орманды дала және дала зоналарыКескін картаға орманды дала және дала зоналарын түсіру.Орманды дала және дала зоналарындағы Қызыл кітапқа енген өсімдіктер мен жануарлар дүниесінің тізімін жасау.
Орманды дала зонасы Дала зонасыОрманды дала және дала зонасының өсімдіктерімен жануарларын жазыңыз: Екеуінде
Ал енді біз бұл зонаның болашағын қалай елестете аламыз? Бүгінгі таңда бұл табиғат зонасында кішкентай Қорғалжын қорығы болса, болашақта XXI ғасырға аяқ басқан кезде 2030 жылдары дала зонасында ең үлкен қорық болып, онда емдік қасиеті бар өсімдіктер көп өсіп, таза экологиялық аймаққа айналады. Түркі тілдес халықтар, соның ішінде қазақ халқына қасиетті жылқы малы табын-табын өсіріліп, адамдар түгел қымызбен емделеді. Қымыз адамға әрі қуат, әрі шабыт беріп, адам жаны сая табатын жер осы жер болады.Қазақстанның дала зонасын ғалым Қаныш Сәтбаев жаяу аралап, түсті металл кендерін ашып, республиканың өндірісін дамытып. экономикасын көтеруге үлес қосқан жер осы. Қазақстан үш жүздің басы қосылып біріккен жер осы. Ал енді 1950-54 жылдарға тоқталатын болсақ, осы зонада тың және тыңайған жерлерді игеру басталды. Миллиондаған гектар жер жыртылып, егіншілік қарқынды дамыды. Бірақ мұның кері әсері де болды, көптеген құнарлы жерлердің топырақтары бүлініп, эрозияға үшырады.