Психология негіздері.Жас?спірімдерді? аутодеструктивті мінез-??лы? т?рлері.

Жасөспірімдердің аутодеструктивті мінез-құлық түрлері. Мінез –құлық әркімнің кейпін көрсететін –айна. И.Гете Берік тәртіп ұстанбаған адам –әрқандай да мінезден құралақан адам. Н.Шамфор Жақсы мінез бүкіл өміріңнің сарқылмас байлығы. У. Гәзлит Ст.Холлдың, Э.Шпрангердің айтқан тұжырымдарын бойынша, жасөспірімдердің даму деңгейі үш түрге бөлінеді: Күрделі өзгеру - дағдарыстық уақытпен сипатталады. Жасөспірім белсенді және саналы түрде өзін тәрбиелейді, өзін-өзі қалыптастырады. Өте баяу, ақырын, жайбасар тұлға. Жалпы, жасөспірімнің күйзеліске душар болып жүргенің мынандай  әрекеттерден де анық аңғаруға болады: Баланың мінез-құлқы өзгереді, тұйық бола бастайды, әңгімеден қашады, өте енжар, селқостық байқалады. Мектепке бармаудың барлық амал-шарасын ойлап табады: «басым, ішім ауырып тұр, құсқым келеді» деген сияқты сылтауларды көбейеді. Мектепте болған жағдайлардан бас тартады, сабаққа барғысы келмей, әдейі ұйықтап қалады. Әдеттегіден гөрі ақшаны жиі сұрай бастайды, сылтауы көбейеді, тіпті ата-анасының қалтасына түседі. Демек, ол қаржыны мектепте «мазасын алып жатқандарға» тасиды. Кейбіреулері тіпті тұйықталып кетеді, ешкіммен сөйлеспейді, ал екіншілері өте ашуланшақ бола бастайды. Оқу үлгерімі нашарлайды, зейінсіз болады. Н.В.Агазаде  аутодеструктивті әрекеттерді былай топтастырады: Жеке тұлғаға ықпалы ету бойынша: физикалық, психикалық, әлеуметтiк, діни; Құрылымдық мінездемелер:   деңгейлі көрсеткіштер: идеаторлық, аффективті, сыртқы тәртіптік; Орындау әдісі бойынша: тікелей,ұлғаймалы, жанама түрдегі, трансагрессивті А.А. Султанов жасөспірімдерде аутодеструктивті мінез-құлықтың себебін зерттеуде факторлардың үш негізгі тобын көрсетті:  жасөспірімнің  әлеуметтiк ортадағы орны, оның жасерекшелігіне сай келмейтiн әлеуметтенудің бұзылуына байланысты дезбейімделушілігі; ішімдікке, нашақорлыққа бейімделу, яғни өзін-өзі күйрету үшін бастау алатын жол және оның қарқынды дамуының алғышарттары адами құндылықтардың жүйесiне қарсылығынан туындаған отбасымен жанжалдасу; А.Е.Личконың пiкiрiнше, аутодеструктивті әрекеттерге мынандай факторлар жетелейді: сүйікті адамнан айырылу; жалықтыру күйі; өзінің адамгершілік құндылығын кеміту сезімі; есірткі, гипногендік психотропты дәрілер; өз-өзіне қол жұмсаған адаммен өзін теңеу; түрлі себептерден  қайғыру мен орынсыз ызалану, күйзелу, қорқыныш сезімдері және т.б. 1 2 3 4 5 6 Аутоагрессивті мінез-құлық Тағам қабылдауға тәуелділік Аддиктивті мінез-құлық Фанатикалық мінез-құлық Аутистік мінез-құлық Виктимді мінез-құлық 1 2 3 4 5 6 Н а з а р л а р ы ң ы з ғ а рахмет!