Баяндама: Бірі??ай о?у ке?істігінде рухани-адамгершілік білім беруді ы?палдастыру

№59 мектеп-лицейінің география пәні мұғалімі Т.Н ЕсреноваБіріңғай оқу кеңістігінде рухани-адамгершілік білім беруді ықпалдастыру География пәні сабақтары оқушыға рухани- адамгершілік тәрбие бере отырып, оқушыны жалпы адамзаттық құндылықтарды жастайынан бойына сіңіруге , өмірдің шындығын тануға , адал өмір сүруге, адал жолмен еңбек етуге, адамдарды, бір-бірін терең түсініп, шынайы сыйластыққа, сүйіспеншілікке, кешірімділікке, Жерді, Отанды сүюге, елге адал қызмет етуге, табиғатты сүюге оны қорғауға, оны үнемдеуге, отбасы тыныштығын сақтай отырып жалпы қоғамның тыныштығына үлес қосуға, бір-біріне және табиғатқа қиянат жасамауға баули отырып, өмір сүрудің өнерін үйретеді. Әр адамның өмірі -ең басты құндылық. Мен география пәнінің мұғалімімін.Менің пәнім оқушыны табиғатты сүюге оны қорғай білуге, тиімді пайдалануға оның заңдылығын сақтамаса табиғаттың жойылуына әкелетінін білуді үйретеді. Мен география пәні сабақтарымда оқушыға рухани- адамгершілік тәрбиені табиғаттан үйренуге шақырамын.өмір шындығын, ақиқатты тануға баулимын.Сондай сабақтардан аздап түсінік бере кетуді ұйғардым. Мысалы: 6- сынып тақырыбы: §5 Жердің өз білігінен айналуы және оның географиялық мәні Рухани-адамгершілік құндылығы: АқиқатҚасиеттері:шындық, нақтылық, риясыз қызмет География сабақ жоспары :I. Жер-шар тәріздес дене.II. Жердің өлшемдері.1. Жер полюс жағынан сәл қысыңқы. Полюстік радиус экваторлық радиустан 21км қысқа. 2. Жердің Күн айналу уақыты 365 тәулік 6 сағат 9 минут 9,6 секунд. Жер адамдарға қалай қызмет көрсетіп жатыр? Шаршап қалған кездері болды ма? 3. Жер орбитасының ұзындығы 939120000км.4. Жердің Күн айналуының орташа жылдамдығы 29,765км/с.5. Жердің экваторлық радиусы 6378,1км.6. Жердің полярлық радиусы 6356,8км.7.Экватор ұзындығы 40076км. Мұның бәрі нақты шындық. Бұл нақты ғылыми шындық, олай болса өмірдеде тек шындық айтылып , адалдық жолымен және бір-бірімізге көмектесіп, ақиқат жолымен өмір сүруіміз керек. III. Жердің өз білігінен айналуы нәтижесінде күн мен түннің ауысуы. IV. Жердің өз білігін айналуының Жердегі тіршілік үшін маңызы Күн мен түннің ауысуы табиғи заңдылық; осы сияқты адам өмірінде қуаныш пен жабығу ауысып отырады.Қанша ұзақ күн болғанмен ол бәрібір түнге ауысады, нақ солай әр адамның өмірінде қиындық көп болғанмен ол міндетті түрде сенің өміріңе де қуаныш таңы ататыны ақиқат. «Барлығы өтті, бұл да өтеді» деген үнді даналары. Жер өз міндетін шынайы және нақты орындауынан қандай үлгі, өнеге алуға болады?-деп оқушыны шындыққа баулимын. 8-сынып «Қазақстанның физикалық географиясы» пәнін «Өзін-өзі тану » пәнімен байланыстыру Сыныбы 8Сабақ саны :26Тақырыбы:§25. Климаттың адам өмірі мен оның шаруашылық әрекетіне тигізетін әсері. Агроклиматтық қорларРухани-адамгершілік құндылығы: Сүйіспеншілік Құндылық қасиеттері: риясыз қызмет жасау, төзімділік,жақсы көруге тәрбиелеу Сабақ жоспары :1. Климаттың ауыл шаруашылығына пайдалы әсерлері.2. Климаттың ауыл шаруашылығына қолайсыз әсері, зиянды атмосфералық құбылыстар.3. Аңызақтың пайда болуы, таралуы, онымен күресу шаралары4. Шаңды дауылдың пайда болуы, зияны және таралуы.5.Үсіктің пайда болу жағдайы, зияны мен таралуы.6.Көктайғақтың пайда болу себебі мен зияны, таралуы. Қолайсыз құбылыстардың қайталану ықтималдылығы. Басқа түрлері.7. Найзағай. Бұршақ.Тұман. Боран Өзін-өзі тану пәнімен байланысы: Адам өмірінде де қолайсыз жағдайлар кездеседі, бірақ оған еш мойымай алдағы шуақты күндер келетіні ақиқаттығына сенумен бірге төзімділік көрсетіп, өмір сүру керек.Табиғаттың қолайлы, қолайсыз құбылыстары адам өміріндегі қиындықпен қуашыштан тұратыны сияқты өмірдің нақты ақиқаты. 8.Жылу қорлары, өсіп-өну ұзақтығы және қандай дақылдар өсіріледі? Агроклиматтық қорлар.9. Күн сәулесін, жылуды пайдалану.Өзін-өзі тану пәнімен байланысы: Күннің адамға ешқандай қайтарым сұрамай риясыз шуағын төгуі,шынайы қызметі адамдарды қалай өмір сүруге шақырады? Адамдар бір-біріне, еліне және Отанына риясыз қызмет жасауды күннен үйренуі керек. Жер бетіндегі байлар мен кедейлер де мейірімге мұқтаж, ал күн ешкімді таңдамай шуағын төгуде. «Мен үш қасиетімді мақтан тұтам», -депті Ақан сері. Олар: жалған айтпадым, жақсылықты сатпадым, Һәм ешкімнен ештеңені қызғанбадым. Бұл үш қасиет әркімнің өз құдайы. «Өз құдайынан айрылған адам бос кеуде, өлгенмен тең» деген екен. Күн өз жылуын ешкімнен қызғанбай, жер бетіндегі бүкіл денелерге шапағатын төгуі адамзатқа үлгі. Шындығында бұл ақиқат. “Климат және климаттық белдеулер” тақырыбын өткенде қоңыржай климат белдеуі төрт мезгілден тұрады деген дерек бар. Олар қыс, көктем, жаз және күз.Мүлгіген қыс адамзатқа салмақты, байсалды, төзімділік қасиеттің керек екенін еске салады. Ал көктем адам көңілінің нәзіктігін, жадыраған жаз мейірім мен шапағаттың әркез қажет екенін, ал күз молшылық пен өзгерістерге адамды тәрбиелейді. Олай болса, жеке тұлғаны қалыптастыруда, олардың жан дүниесіне сезіммен қарап, оқушыны өзінің әрбір іс-әрекетіне мақсат қоюға, жоспарлауға, оны орындауға, өзіне-өзі талап қоя білуіне тәрбиелеу- адамгершілік тәрбиенің басты мақсаты болып табылады. Өзін-өзі тану пәнінің оқушыға жағымды жақтары:Өзге сабақтан келген оқушы кіріктірілген сабақ немесе өзін-өзі тану сабағы болмасын, біріншіден тыныштық күйге келеді, немесе сабақ жағымды музыкамен басталады. - Өмірді тануға үйренеді;- Ақиқатты көреді;- Өзіндік ойға шомылады;- Салыстыра білуге;- Мәтінді сахналауға;- Мәтіннен адамның жағымды және жағымсыз жақтарын ажыратуға ;- Өзінің бойындағы жағымды қасиеттермен мақтануға; - ал жағымсыз қаситтермен күресіп өзін-өзі тәрбиелеуге үйренеді.Біреуді өзіңе бағындыруға құмарланба, өзіңді өзіңе бағындыр деп үйретеміз.- Суреттеуге машықтанады.- Сурет салуға өзін үйретеді.- Кешіре білуге, «Өзгелерге көп нәрсені кешкенмен, өзіңе ештеңені кешпе »,- деген Пубилий Сир сөзін басшылыққа ала отырып, оқушыны өзін-өзі тәрбиелеуге баулимыз. Сабақ соңы оқушылардың хормен ән салуымен бітеді . Ал музыка тағы да адамды жан тыныштығына баулиды.Жағымды эмоция қалыптастырады. Өмірде тек оң тәжірибе болады, жолы болмаған іс басқаға тәжірибе болмайды. «Төрге шық » деген бір ауыз сөзден –ақ, қазақтың биік қасиетін тануға болады. Сондықтан өзін-өзі тану сабақтары асыл халқымыздың адами асыл мұраларымен бірге жалпы адамзаттық құндылықтардың оңды жағын тәжірибе ретінде оқытады. Ата бабаларымыз табиғатпен үндесіп, тағылымы күшті аталы сөздер және үлгілі тәрбие қалдырған.Соны оқушыға жеткізу және сол бағытта оқушыны тәрбиелеу біздің басты міндетіміз.