Презентация Иярченле кушма ??мл?л?рне гомумил?штереп кабатлау

Иярченле кушма җөмләләр Блиц-Сораулар 1. Нинди җөмлә иярченле кушма җөмлә дип атала?2. Ул төзелеше буенча ничә һәм нинди төрләргә бүленә?3. Бирелгән схема дөресме? Иярченле кушма җөмләләрияҗөмләХӘБӘР ҖӨМЛӘТӘМАМ-ЛЫК ҖӨМЛӘАЕРГЫЧ ҖӨМЛӘАНЫКЛАГЫЧ ҖӨМЛӘ Иярчен хәл җөмләләрвакыт җөмлә урын җөмлә рәвеш җөмлә күләм җөмлә киреҗөмләшартҗөмләсәбәп җөмлә максатҗөмлә 4. Кайсы иярчен җөмлә кайдан? кая? сорауларына җавап була?5. Синтетик һәм аналитик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнә? Иярченле кушма җөмләдә бәйләүче чараларыАналитик чаралар Мөнәсәбәтле сүзләр Ияртүче теркәгеч һәм теркәгеч сүзләр Көттерү интонациясеСинтетик чаралар Кушымчалар Бәйлек һәм бәйлек сүзләр Янәшәлек {69012ECD-51FC-41F1-AA8D-1B2483CD663E}ҖөмләләрҖөмлә төрләре1.Миннән сиңа теләк шул: ил мактарлык үрнәк бул1. Иярчен ия җөмлә2.Кем алдый, шул урлый2. Иярчен хәбәр җөмлә3.Нәрсәгә өйрәнсәң, шуны куарсың3. Иярчен вакыт җөмлә4.Кайчан әти-әниеңә яхшылык hәм игелек кыласың, шулчакта үзеңдә ниндидер илаhи бер көч hәм рәхәтлек тоясың4. Иярчен тәмамлык җөмлә5. Кайда татулык, шунда көч. 5.Иярчен шарт җөмлә 6. Теләгең саф булса, тормышыңда тап булмас. 6. Иярчен урын җөмлә Җаваплар:1-2. Иярчен хәбәр җөмлә2-1. Иярчен ия җөмлә3-4. Иярчен тәмамлык җөмлә4-3. Иярчен вакыт җөмлә5-6. Иярчен урын җөмлә6-5. Иярчен шарт җөмлә Бирем. Җөмләләрдә тыныш билгеләрен куеп, схемаларын төзергә. 1. Кем эшли шул хуҗа. 2. Кулыңда китап булса башыңда гыйлем булыр. 3. Яшьлегең тырыш булса картлыгың тыныч була.4. Яхшы үгет кермәсә дә яман үгет керер .5. Сугыш беткәч батыр күбәер . Тикшерәбез:1. Аналитик иярчен җөмлә, схема: (Кем...),[шул…]2. Синтетик иярчен җөмлә, схема: (...-са), [… ]3. Синтетик иярчен җөмлә, схема: (...-са), [ …]4. Синтетик иярчен җөмлә, схема: (...-сә дә), […]5. Синтетик иярчен җөмлә, схема: (...-кәч), […] Бер якта – җөмләләр, икенче якта шул җөмләләрнең схемалары бирелгән. Дөрес җавапны табып язарга кирәк.{5C22544A-7EE6-4342-B048-85BDC9FD1C3A}1. Мине сөйсәң, оныт туганыңны (...-сәм да), [ ]2. Егылсам да, антым хәтеремдә hәркайчан. (...-са да), [ ]3. Яратмаса, кыен түгел, төзәтү бу хатаны(...-сәң), [ ]4. Безне язмыш аерса да, дуслыкны, бәгърем, онытма. (...-сак та...), [ ] 5. Кайтмасак та яныгызга, сез безнең йөрәкләрдә(...-са), [ ] Җавап: 1- (...-сәң), [ ]2- (...-сам да), [ ]3- (...-са), [ ]4- (...-са да), [ ]5- (...-сак та...), [ ] Сигнал карточкалары ярдәмендә схемага карап җөмләнең төзелеше буенча төрен күрсәтергә 1. ( ...- ганда), [ ] 2. (кем...), [аны] 3. (...-лыктан), [ ] 4. [ шулкадәр ] : ( ) 5. [ ] , (чөнки...) [ ] : ( ) Сынамышлар Суган кабыгы калын булса, кыш салкын була.Әгәр елга суы боз өстенә чыкса, көн җылытыр.Карга,чәүкә түбәннән очса, кар ява.Кечкенә кошлар һавага биек күтәрелсә, көн аяз булыр. Тест биремнәрен үтәгез1. Иярчен җөмлә-а) иярченле кушма җөмләдә беренче җөмлә;б) иярченле кушма җөмләдә соңгы җөмлә;в) ияреп килгән һәм баш җөмләдән сорау куеп булган җөмлә;г) дөрес җавап бирелмәгән. 2.Иярчен җөмләнең мәгънәсе буенча төрен нәрсәгә карап билгелиләр?а) сораудан чыгып билгеләнә;б) бәйләү чарасына карап билгеләнә;в) иярчен җөмләнең урынына карап билгеләнә;г) дөрес җавап бирелмәгән. 3. Кайсы рәттә иярчен сәбәп җөмлә сораулары?а) нинди? кайсы?б) ничек? ни рәвешле?в) нилектән? нәрсә аркасында?г) кайда? кая? 4.Иярчен җөмләнең төзелеше буенча төрен нәрсәгә карап билгелиләр?а) иярчен җөмләнең мәгънәсенә карап;б) иярчен җөмләнең сорауларына карап;в) иярчен җөмләләрне бәйләүче чарага карап;г)иярчен җөмләнең урынына карап. 5. (...), шуңа юллар югалды. Бу җөмләгә кайсы иярчен җөмлә туры килә?а) Җылы язлар җиткәч;б) Ак күбәләкләр очкан шикелле;в) Кичә бик күп кар яуды;г) Әйтер сүзем шул. 6. Синтетик иярчен сәбәп җөмләсе булган кушма җөмләне табыгыз.а) Дәү әнисе татар китаплары яратканга күрә, өйдә ана телендәге китаплар шактый иде.(И.Ә.)б) Монда эш кайный, шуңа күрә күңелле.(М.Г.)в) Намус шөрепләрең какшаган синең, шуңа йөрәгем әрни.(М.Н.)г) Ә төннәрен мин иңемә шинель салам:җәйге төндә су салкыны нык сиздерә.(Х. С.) 7. Кайсы рәттә аналитик бәйләү чаралары бар?а) кушымча, бәйлек, янәшәлек;б) ияртүче теркәгеч, мөнәсәбәтле сүз, көттерү паузасы;в) санау интонациясе, тезүче теркәгеч;г) каршы кую интонациясе. 8. Аналитик иярчен сәбәп җөмлә янында нинди тыныш билгеләре куела?а) сызык;б) өтер, ике нокта;в) берни дә куелмый;г) өтер генә куела. 9. Эше барның ашы бар җөмләсендә нинди тыныш билгесе куела?а) өтер куелаб) тыныш билгесе куелмыйв)ике ноктаг) сызык 10. Кайсы рәттәге җөмләдә тыныш билгесе дөрес куелган?а) Бу дөньяда йөрәксезләр бик күп: йөрәгебез шуңа сызлыйдыр. (И.Юзеев)б) Бу дөньяда йөрәксезләр бик күп, йөрәгебез шуңа сызлыйдыр. (И.Юзеев)в) Бу дөньяда йөрәксезләр бик күп - йөрәгебез шуңа сызлыйдыр. (И.Юзеев)г) Бу дөньяда йөрәксезләр бик күп йөрәгебез шуңа сызлыйдыр. (И.Юзеев) Җаваплар:1. в; 9. б ;2. а; 10. б.3. в;4. в;5. в;6. а;7. б; 8. б. Эшләрне бәяләү:Бәяләү критерийлары: 10- 9 балл – “5” 8-7 балл – ”4” 6-5 балл - “3” 4 һәм кимрәк балл – “2” Өй эше: Җөмлә төрләрен әйтегез. Кеше булыр өчен иң кирәкле шарт шул: гыйлемле, бәхетле, тәүфыйклы булу.Гыйлем вә тәрбия орлыкларын хәзер сез ихлас вә мәхәббәт илә чәчсәгез, киләчәктә файдалы җимешләрен дә үзегез җыярсыз. Аңлашыла: без Ризаэтдин Фәхретдин сүзләрен укыдык.Килер шундый көн: без татар халкының белемле кешеләрен тагын да күбрәк белербез. Тикшерәбез:1. Аналитик хәбәр җөмлә2. Синтетик шарт җөмлә3. Аналитик ия җөмлә4. Аналитик аергыч җөмлә.