Жасуша. Жасуша органоидтары, оларды? ?асиеттері. 10 сынып

Сабақтың тақырыбы: Жасуша. Жасуша органоидтары, олардың қасиеттері. Сабақтың мақсаты: Білімділік: Оқушыларға жасушаның ашылу тарихын, құрылысын және органоидттардың қызметін таныстыру.Дамытушылық: Қарапайымнан күрделіге қарай оқушының ой-өрісін дамыта отырып білімдерін тереңдету.Тәрбиелік: Тез шешім қабылдап ең негізгісін таңдауды, қарапайым жүйе жасауды, өзін-өзі бағалауды үйрету.Сабақтың типі: қайталау, бекіту.Сабақтың әдісі: Түсіндіру, сұрақ-жауап, оқулықпен жұмыс т.б.Сабақ технологиясы: В.Ф.Шаталовтың тірек-сызбалар әдісі бойынша оқыту.Көрнекілік: Слайдтар, тірек-сызбалар, үлестірме суреттер Сабақ барысы.Не білеміз? Не білуіміз керек. Мембрана Өсімдік жасушасының Жануар жасушасының Сыртқы қалың Ішкі жұқа Жасұнықтан тұрады. Тірек қызметін атқарады. Тығыз, қалың, қатты. Сыртқы Нәруыз молекуласынан тұрады, өте жұқа, созылғыш Ортаңғы Екі қатар фосфолипид молекуласынан тұрады. ІшкіНәруыз молекуласынан плазмалемма немесе плазмалық мембрана құрайды. Эндоцитоз ФагоцитозІрірек келген түйіршіктер өтеді. Зерттеген И.И. Мечников ПиноцитозІрірек келген су тамшылары өтеді. Плазмалемма ҚызметіӨткізгіш,тасымалдау,қорғаныш т.б. ҚұрамыНәруыз-60%Май-40%Көмірсулар 2-10% Ядро Ядро қабығы саңылау шалаөткізгіш Ядро шырыны қоймалжың зат нәруыз нуклеин қышқылы көмірсулар Ядрошық шар тәрізді тығыз ДНҚ-1,5% нәруыз-8,0% Хромосомалар ДНҚ-40% гистон-40% нәруыз-40% РНҚ Ядроның құрылысы1 – ядрошық 2 - ДНҚ жіпшелері 3 – саңылаулар 4 - ішкі мембрана 5 - сыртқы мембрана Цитоплазма Су 60-90% Нәруыз 10-20 % Май 2-3 % Бейорганикалық зат-1% Органоидтар Мембраналы Мембранасыз БірЭндоплазмалық торГольджи жиынтығыЛизосома ҚосМитохондрияПластидтер РибосомаларЦентрольдерМикротүтікшелер Эндоплазмалық тор1945 ж. К. Портер Түйіршіктінәруызды синтездейді ТегісЛипидтерді, гликогендісинтездейді, тасымалдайды Гольджи жиынтығы 1989 ж. И. Гольджи жүйке жасушасынан тапқан Жарғақшамен шектесіп орналасқан қуыстан Қуыстармен байланысқан түтікшелер Майда көпіршіктер Лизосома1955ж. Де Дюв аштыАс қорыту мүшесі нәруыз, липид, көмірсу,нуклеин қышқылдарыныдыратады Өлі жасушаларды қорытады Органоидтардың зақымдаған жерін жояды Митохондриякүш –қуат беретін станция Құрамы нәруыз, май, нуклеин қышқылдары, рибосома, витвминдер Зерттегендер1) 1850 ж Р. А. Келликер жәндік бұлшық етінен тапқан.2) 1894 ж Р. Альтман бояумен бояп анық көрді.3) 1897 ж К Бенда митохондриядеп атады. Қызметіэнергия көзі – АТФмолекуласын синтездеу Пластидтер Хлоропласт Барлық жасыл мүшелерінде. Хлорофилл гранада орналасқан. Граналарда фотосинтез процессі жүреді. ХромопластЖемісте, жапырақта, күлте жапырақта ЛейкопластСпора, тамыр, түйнек,тұқымда. Тест 1) Хлорофилл пигменті қайда орналасқан граналардың қуыстарында. ? 2) Лизосомаларды ашқан Де Дюв. 3) Эндоплазмалық торды ашқан К. Портер. 4) Цитоплазманың түпнегізі гиалоплазма. 5) Жасушаның ас қорыту мүшесі лизосома. 6) Жасушаның энергия көзі митохондрия. 7) Фагацитоз процесін ашқан Мечников. 8) Цитоплазманың құрамында неше пайыз су бар 60-90 9) Заттар мен мүшелерді ыдыратушы лизосома. 10) Фотоцинтез процесі жасушадағы барлық хлоропластарда жүре ме жоқ. ? ? ? ? ? ? ? ? ? ыдыратушы зерттегендер Мечников Р. Келликер Р. Альтаман К. Бенда Энергия көзі фотоцинтез процесі асқорыту мүшесі қос мембраналы оргоноид митохондрия орналасқан тығыз денешік ядрода мембранада қоймалжың мөлдір сұйықтық энергия көзі Оргоноидтарқайда орналасқан Цитоплазмада тығыз денешік жасыл түсті Лабиринт Тест сұрақтарының жауабы І-нұсқа ІІ-нұсқа1) В 1) А 2) В 2) С3) С 3) А4) А 4) В5) С 5) С6) В 6) А7) С 7) А8) С 8) В9) А 9) А10) В 10) С