?сімдіктерді? г?лдеуі ж?не тоза?дануы. Тоза?дануды? т?рлері (?здігінен тоза?дану, жел, буна?денелілер, су, ??стар ар?ылы ай?ас тоза?дану ж?не ?олдан тоза?дандыру).

Айқас және өздігінен тозаңдану айқас тозаңдану мен өздігінен тозаңданудың салыстырмалы артықшылықтарын сипаттау Берілген суреттер бойынша не білесіздер? Тозаңдану дегеніміз аталық тозаңының аналықтың аузына түсуі. Тозаңдану маңызы тозаңданудан кейін ұрықтану жүреді Өздігінен тозаңдану бір гүлдің өз аталық тозаңының сол гүлдің аналығының аузына түсуі. Бидай Картофель Қызанақ Зығыр Мысалдар: Шегіргүл Айқас тозаңдану бір гүлдің аталық тозаңының екінші гүлдің аналығының аузына түсуі. Бунақденелілер арқылы айқас тозаңдану Өсімдіктердің бунақденелілер арқылы тозаңдануға бейімделуі. Хош иісті Лалагүл Күнбағыс Жиренше Алма ағаштары Мысалы: Итмұрын Жоңышқа Жел арқылы айқас тозаңдану Жел арқылы тозаңдануға бейімделуі Аталық жіпшелері өте ұзын әрі төмен қарай иіліп тұрады.Тозаңдар таралуға бейім.Аналық аузы қауырсын тәрізді үлпілдеп, тозаңды тез қабылдайды.Тозаңдары өте майда, жеңіл, көп болады. Жүгері Қайың Қараағаш Қант қызылшасы Мысалы: Қарабидай Тозаңданудың өзге түрлері Кейбір су өсімдіктерінің тозаңдары сумен таралады. Валиснерия Су астында тозаңданатын өсімдік Роголистник Тропикте гүлдер ең кішкентай құс колибри арқылы тозаңданады. Африка мен Азиядағы кейбір өсімдіктер және баобаб жарқанаттар арқылы тозаңданады. Баобаб Австралияның кішкене ғана қалталы жануары кускус —банксияны тозаңдандырады. Ұрықтану – аталық және аналық жыныс жасушаларының қосылуы. Ұрықтану тозаңданудан кейін жүреді. Аналық аузына түскен тозаң аналықтан жабысқақ сұйықтық бөлінгенде жіңішке түтікше шығарып өнеді.Тозаң түтікшесі ұзарып, аналықтың жатынына жетеді. Жатын қуысында көпжасушалы тұқым бүршігі (бірден бірнеше мыңға дейін) бар. Ұрықтанған соң тұқым бүршігінен тұқым, жатынынан жеміс дамиды. Михаил Сергеевич Навашин (1896-1973) Сен білесің бе, табиғат таңғажайыптарын Гүлдейтін өсімдіктердің ең ірісі шығыс Азияда өсетін Раффлезия гүлі, оның гүлінің диаметрі 1м-ге жетеді, ал салмағы- 6-7 кг болады екен. Оны(сасыған өлік) деп те атайды,шіріген ет тәрізді исі жәндіктерді өзіне тартады. Ең сирек гүлдейтін-Пуйяраймондии. Ол 150 жылдан кейін бір-ақ гүлдейді.Тұқымын жерге тастаған соң тіршілігі тоқтайды екен. Библис - жыртқыш өсімдіктердің бір түрі. Желім болу арқылы жәндіктерді еліктіреді. Бөлінген желімге жәндіктер ғана емес сонымен қатар бақа, тіптен құстарда ілініп, жем болады. Австралия елінің тұрғындары осы желімді скотч жасауға пайдаланады. Венерина мухоловка – Жапырағының айналасын қалың тікендеп қаптаған. Әр жапырақта 15-20 тікен бар. Ал жапырақ ортасында 3 ұзын қылшық болады. Жәндік не басқа жануарды бұл жапырақ қызықтырмай қоймас. Егер жапыраққа бір нәрсе ілінсе жабылған жапырақ 30 минуттан кейде бірнеше күнге дейін ашылмайды. Дарлингтония - туысқа жататын жалғыз түр. Калифорнияның батпақты аймақтарында өседі. Жыртқыш өсімдік жапырағы шабуылға дайын тұрған кобра жыланына ұқсайды. Иісі арқылы өзіне жәндіктерді еліктіріп, оларды қорек қылады. Зертханалық жұмыс № 15 Мақсаты : Бунақденелілер және жел арқылы айқас тозаңданатын өсімдіктердің өздеріне тән ерекшелігін анықтау. Байқағыштықты дамыту.Бунақденелілер арқылы айқас тозаңданатын гүлдердің құрылысы.1.Гүлдің сыртқы белгілерін сипатта2.Гүлдің тозаңы қандай болады?3.Бунақденелілерді гүлдің қай бөлігі еліктіреді?Жел арқылы айқас тозаңданатын гүлдердің құрылысыҚайыңның ,теректің гүлдері еліктіре ала ма?Тозаң туралы не айтасың?Мұндай гүлдер хош иіс шығара ала ма?Қорытынды: