Химия саба?ынан ашы? саба? жоспары Кальций

Сабақтың тақырыбы: Кальций Сабақтың жоспары: II топ элементінің жалпы сипаттамасы;2. Периодтық жүйедегі орны;3. Табиғатта таралуы;4. Физикалық қасиеттері;Химиялық қасиеттері;Жай заттар;Күрделі заттар;Қосылыстары;Қолданылуы;Қорытынды; IІ топтың негізгі топшасындағы металдың жалпы сипаттамасы. Ca Периодтық жүйедегі орны. Кальций IV период, II топтың негізгі топшасының элементі, реттік нөмірі 20, ядросында 20 протон мен 20 нейтроны бар.Ar =40. Электрондарының жалпы саны да 20.Кальцийдің электрондық формуласы 1s22s2 2p6 3s23p64s2, валенттілік электрондары 4s2 болғандықтан кальций қосылыстарында тұрақты II валентті. Ca-дің табиғатта таралуы. Апатит Ангидрит Дәрі-дәрмектердің құрамында кальций кездеседі. Физикалық қасиеттері. Кальций ақ түсті, жеңіл (р=1,55 г/см3), сілтілік металдардан қаттырақ зат, t°балқу = 851°С, керосиннің астында сақталады. Ат. н. 20; ат. м. 40,08; балқу t 842°С; қайнау t 1495°С тығыздығы 1,55 г/см2. Кальцийді 1808 жылы ағылшын ғалымы Г.Дэви ашқан. Түсі күмістей ақ, жеңіл металл, белгілі изотоптары 14, табиғи изотоптары 6. Негізгі минералдары: кальцит , ангидрит, гипс, флюорит, апатит. Химиялық қасиеттері. Кальций оттекпен әрекеттесіп, оксид түзеді: 2Сa+O2=2CaOБейметалдармен әрекеттеседі: Сa+Br2 =CaBr2 Ca+S=CaS Ca+H2=CaH2Қышқылдармен әрекеттеседі: Ca+2HCl=CaCl2+H2Кальций сумен қуатты әрекеттеседі: Ca+2H2O=Ca(OH)2 +H2 Са + Н2 = СаН2   кальций гидридіСа + Сl2 = СаСl2  кальций хлориді2Са + О2 = 2СаО кальций оксиді6Са + 2N2=2Са3N2 кальций нитридіCa + 2С =СаС2  кальций карбиді Жай заттар Кальций оксиді — ақ түсті қиын балқитын зат. Техникада оны "сөндірілмеген әк" деп атайды. Оны әктасты жоғары температурада  (1000 C0 шамасында) қыздырып, ыдырату арқылы алады:СаС03 =t= СаО + СО2↑- 180кДжКальций оксиді — нағыз негіздік оксид. Кальций сілтілікжер металл болғандықтан, оның оксиді сумен оңай әрекеттесіп кальций гидроксидін, яғни сілтісін түзеді:СаО + Н20 = Са(ОН)2 + 70 кДж Лабороторияда  көмірқышқыл газын анықтау үшін қолданады. Әк суына көмір қышқыл газын жібергенде, ол алдымен ерімейтін карбонат түзіп, лайлана бастайды:Са(ОН)2 + CO2 = СаСО3↓ + Н2ОГазды одан әрі жібере берсе, лай көрінбей кетеді, өйткені суда ерімейтін орта тұз ерімтал қышқыл тұзға айналады:СаСО3 + Н2О + СО2 = Са(НСО3)2 Жаңбыр және басқа да табиғи сулар ауадағы көмірқышкыл газын ерітіп, көмір қышқылын түзеді:H2O + CO2 ↔ H2CO3Кальций гидрокарбонатының ерітіндісі баяу ыдырайды, ал кыздырғанда, бұл процесс күшейе түседі:Са(НС03)2 =t= CaCO3↓ + Н20 + C02↑Табиғатта гипсті CaS04 • 2Н20 өртегенде, өзінің кристалдық суының біразын жоғалтып, алебастрға айналады:CaS04 • 2Н2О = CaS04 • 0,5Н20 + 1,5Н20 Қолданылуы ФлюоритCaF2 ФторапатитCa5(PO4)3F Ca Көкөністердің құрамына Ca кіреді. Құрамында кальцийі бар тағамдар. Қорытынды Кальций-белсенді сілтілікжер металы. Ол оттекпен, бейметалдармен, сумен, қышқылдармен әрекеттеседі. Маңызды қосылыстары: сөндірілген әк CaO, сөндірілген немесе әк суы, әк сүті Са(OH)2, әктас немесе бор, мәрмәр, СаСО3, ғаныш СаSO4·2H2O, фосфорит Ca3(PO4)2 және т.б Тыңдағандарыңызға көп-көп рақмет !!!!! Келесі сабақта кездескенше!!!