Биология п?нінен ?ан. ?анайналым м?шелері та?ырыбына презентация

Еңбекшілдер ауданы “Мамай орта мектебі” ММБИОЛОГИЯ 8-сыныпҚан. Қан айналым мүшелері.Мұғалімі: Рамазанова С.Т. КӨҢІЛ КҮЙІҢ ҚАНДАЙ? Тақырыбы: Жүрек-қан тамырлар жүйесі бойынша қортындылау Мақсаты: Адам денесінде бір кесек ет бар ,егер ол сау болса барлық денең сау болғаны, егер ауру болса барлық денең ауырғаны. ол не? қанайналым жүйесі мүшелерінің, жүрек, қантамырлар құрылысы, қызметтері туралы білімдерін бекіту; Үй жұмысы 2.Қан қандай ұлпа? 1.Қанның атқаратын қызметі қандай? 3.Гемофилия деген не? 4.Иммунитет деген не? 5.Фагоцитоз құбылысының негізін салған кім? 6.Иммунитеттің қандай түрлері бар? 7.Эритроциттер қайда түзіледі? 8. Ересек адамдарда қанша литр қан болады? Үй жұмысы (Тасымалдау,гуморальдық,жылуреттеу,қорғаныш.) 2.Қан қандай ұлпа? 1.Қанның атқаратын қызметі қандай? (Дәнекер) 3.Гемофилия деген не? (Организмнің ауру қоздырғыштарына қарсы тұру қабілеті) 4.Иммунитет деген не? (Қан ұйымайтын ауру) 5.Фагоцитоз құбылысының негізін салған кім? (И.И.Меечников) 6.Иммунитеттің қандай түрлері бар? (Табиғи және жасанды) 7.Эритроциттер қайда түзіледі? (Сүйектің қызыл кемігінде) (5 литр) (Сүйектің қызыл кемігінде) 8. Ересек адамдарда қанша литр қан болады? 1.Жүрек неше қабаттан тұрады? 2.Адам жүрегі неше қуысты? 3.Ересек адамның жүрегінің салмағы? 4.Қанның тұйық жүрек-қан тамырлары жүйесі бойынша үздіксіз қозғалуы... 5.Жүректің өзінде пайда болған импульс әсерінен жиырылу қабілеті ? 6.Жүрек жұмысы неше кезеңнен тұрады және қандай?7.Салыстырмалы тыныштық күйде жүрек неше рет жиырылады? 1.Жүрек неше қабаттан тұрады? (3 қабаттан:эпикорд,миокорд,эндокорд)2.Адам жүрегі неше қуысты? (4 қуысты: 2 жүрекше ,2 қарынша)3.Ересек адамның жүрегінің салмағы? (250-300г)4.Қанның тұйық жүрек-қан тамырлары жүйесі бойынша үздіксіз қозғалуы... (Қанайналым деп аталады)5.Жүректің өзінде пайда болған импульс әсерінен жиырылу қабілеті ? (Жүрек автоматизмі)6.Жүрек жұмысы неше кезеңнен тұрады және қандай?(3 кезең:1-жүрекшенің жиырылуы,2-қарыншаның жиырылуы,3-үзіліс-жүрекшелер мен қарыншалардың босаңсуы)7.Салыстырмалы тыныштық күйде жүрек неше рет жиырылады? (60-70 рет) 1.Адамның артериялық қысымын немен өлшейді? 2.Қан қысымының 150 мм сынап бағанасынан артуы қалай аталады? 3.Иық артериясында қысымның 70-80 сынап бағанасына дейін төмендеуі қалай аталады? 4.Қанның сол жақ қарыншасынан барлық мүшелер мен ұлпаларға ,оң жақ жүрекшеге қозғалуы қалай аталады? 5.Қанның оң жақ қарыншадан өкпеге, одан сол жақ жүрекшеге қозғалуы қалай аталады? 6.Донор дегеніміз не? 7.Реципиент дегеніміз не? 1.Адамның артериялық қысымын немен өлшейді? (танометр)2.Қан қысымының 150 мм сынап бағанасынан артуы қалай аталады? (гипертония)3.Иық артериясында қысымның 70-80 сынап бағанасына дейін төмендеуі қалай аталады? (Гипотония)4.Қанның сол жақ қарыншасынан бардық мүшелер мен ұлпаларға ,оң жақ жүрекшеге қозғалуы қалай аталады? (Қанайналымның үлкен шеңбері)5.Қанның оң жақ қарыншадан өкпеге, одан сол жақ жүрекшеге қозғалуы қалай аталады? (қанайналымның кіші шеңбері )6.Донор дегеніміз не? (өз еркімен қан беретін адам)7.Реципиент дегеніміз не? (Донордан қан алатын адам) 1. Жанды мотор сынбайды,Күні-түні тынбайды.Кейде оның жүрісін,Дәрігерлер тыңдайды.2. Тарам-тарам бір ғалам,Айқыш-ұйқыш шырғалаң.Толған ағыс тоқтаса,Жоғалады бірге адам. №2 Биологиялық диктант1...........................қанайналым жүйесінің оратлық мүшесі.2.Жүректің қабырғасы ....................тұрады.3.Жүректен қанды әкететін қантамырлар ..................деп аталады.4.Ең ірі артерия қантамыры - ....................деп аталады.5...................................қабырғалары жақсы жетілген.6. Жүрекшелерден қарыншаларға қанның өтуін ...........реттейді.7. Қанның артериядан қарыншаға кері өтуіне кедергі .....................жасайды.8. Жүректегі ...................қанды тек бір бағытта өткізеді.9. Жүректегі қақпақшалар .........................қабатынан түзілген.10. Жүректің қалың бұлшықетті қабаты ................деп аталады. №2 Биологиялық диктант1. Жүрек - қанайналым жүйесінің оратлық мүшесі.2.Жүректің қабырғасы 3 қабаттан тұрады.3.Жүректен қанды әкететін қантамырлар артериялар деп аталады.4.Ең ірі артерия қантамыры - қолқа (аорта) деп аталады.5. Сол жақ қарыншаның қабырғалары жақсы жетілген.6. Жүрекшелерден қарыншаларға қанның өтуін жақтаулы қақпақшалар реттейді.7. Қанның артериядан қарыншаға кері өтуіне кедергі айшық қақпақшалар жасайды.8. Жүректегі қақпақшалар қанды тек бір бағытта өткізеді.9. Жүректегі қақпақшалар эндокард қабатынан түзілген.10. Жүректің қалың бұлшықетті қабаты миокард деп аталады. №3. Цифрлармен жұмыс120/80-5 литр-1-2-3-4 топ-60- 70 рет-1940 жыл-120 күн-180- 350 мың-4,5- 5 млн-6- 8 мың-3 қабатты-.90 % - 250-300 г - №3. Цифрмен жұмыс120/80- Адамның қалыпты артериялық қысымы5 литр- Адамдағы қанның қалыпты мөлшері1-2-3-4 топ- Адамның қан топтары60- 70 рет- Жүрек салыстырмалы тыныштық күйде жиырылады 1940 жыл- Резус-факторды К.Андейштейнер анықтады120 күн- Эритроциттердің тіршілік ұзақтығы180- 350 мың- 1мм3 қандағы тромбоциттер саны4,5- 5 млн- 1мм3 қандағы эритроциттер саны6- 8 мың- 1мм3 қандағы лейкоциттер саны3 қабатты- эпикорд,миокорд,эндокорд.90 % - қан плазмасындағы судың мөлшері250-300 г - жүрек салмағы Зертханалық жұмыс 1-тәжірибе.1.Қолдарыңнан тамыр соғуын табыңдар.2. Тамыр соғуын есептеңдер.3. Сенің жүрегің минутына неше рет жиырылып, босаңсиды?4. Орындарыңнан 10 рет тұрып, 10 рет отырыңдар.5. Енді тамыр соғысын қайта есептеңдер.6. Қандай қорытынды жасауға болады, кестеге толтырыңдар. № 6 Отырғанда тамыр соғысының саны 10 рет отырып, тұрғаннан кейін Білгенге маржан 1. Адам жүрегі күніне 2 тонна қан айдайды.2. Адам жүрегі күніне100 мыңнан артық рет соғады.3. Жердегі жануарлардың ішінде ең жүрегі үлкен аң-керік4. Ең қан қысымы жоғары аң-керік.Пайдалы жағы5. Күніне 3 км жаяу жүру немесе 30 минут баяу қимылдау.6. Күніне 5 порция жеміс-жидек немесе көкеніс жеу.7.Ең бастысы жылқының етін жеп, қымызын ішкенің дұрыс.(бейнекөрініс) Кіші және үлкен қанайналым шеңберлерінің сызбасын сызыңдар. Идеялар себеті Әр адамның дені сау және жүрегі мықты болу үшін не істеу керек? 1-қолқа доғасы.2-жарты ай тәрізді қақпақшалар3-сол жақ жұрекше4-сол жақ қарынша5-жүректің емізік тәрізді бұлшықеті6-қалың бұлшықет қабаты11-жоғары қуысты вена тамыры8-жақтаулы қақпақшалар9-төменгі қуысты вена тамыры10-оң жақ жүрекше7-оң жақ қарынша Есепте: 1. Қалыпты жағдайда жүрек 1минут ішінде орта есеппен 5 л қанды тамырларға айдаса, 1 сағатта және 1 тәулікте қанша мөлшерде қан айдайды2. 1минут ішінде денедегі қан жүрек арқылы екі рет өтеді. Сонда тәулігіне қанша рет өтеді?3. Қалыпты жағдайда жүрек орта есеппен 1минутта 70рет жиырылып - кеңейетін болса, 1тәулікте қанша рет соғады? Жауабы: 1. 60*5=300 рет, яғни1сағ. 300рет. 300рет*24сағ. =7200литр, яғни 1тәулікте 7200литр қан айдайды.2. 60мин*2=120рет, яғни 1сағ - 120рет120*24=2880рет, яғни 1тәулікте - 2880рет3. 60*70=4200рет, яғни1сағ.=4200рет 4200*24сағ.=100800рет, яғни 1тәулікте – 100800рет Қазақша Орысша Ағылшын тілінде Жүрек Сердце Heart Оң жүрекше Правое предсердие Right precardium Сол жүрекше Левое предсердие Left precardium Оң қарынша Правый желудочек Right Ventricle Сол қарынша Левый желудочек Left Ventricle Қолқа Аорта Aorta Артерия Артерия Arteria Вена Вена Blue vessel Қылтамыр Капилляры Minute vessel Рефлексия Сабақта маған ..................ұнады.Маған ..........................қызықты болды.Менде мынадай сұрақ бар........................ Үйге тапсырма: п.36 Жүрек. Қанайналым мүшелері. Бағалау: Сабақ кезеңдері Ділназ Дәурен Сұлтан Сұрақ-жауап Биологиялық диктант Цифрлармен жұмыс Зертханалық жұмыс Кластер құру Есеп шығару «Қан мен мінез» Бірінші топ қаны- бұл топқа жататын адамдар ымырашылдыққа қарсы, жігерлі, табанды, әзіл –сықаққа бейім, өмірдегі құбылыстарға көзін ашып қарайтын, айқындықты ұнататын болып келеді. Екінші топ – сезімтал, сәл нәрседен көңілі қалатын, сырттай қарағанда ұстамды әрі байсалды болып көрінгенмен, жүйкесі жұқалау. өзіне - өзі талап қойғыш, өз іс-әрекеттерін мұқият бақылап отырады. Үшінші топ - секемшіл, өзін қоршаған ортаға сезікпен қарайды, сары- уайымға жиі салынады. Бірақ сабасына тез түсіп, болған жәйтті тез есінен шығарады. Төртінші топ- көздеген мақсатына жетуге жан- тәнін аямайды, басқа адамдарды өз мақсатына пайдалануға шебер, махаббат мәселесінде шыдамсыз әрі табансыз.   №3 Термин сөздермен жұмы Донор – Реципиент – Эритроцит – Фибрин –Лейкоцит-Плазма-Иммунитет-Резус- фактор-Кардиолог-Иматолог-Аглютинация-Тонометр- №3 Термин сөздермен жұмыс Донор – қан беретін адам Реципиент – қан алатын адам Эритроцит – қызыл түсті жасушалар Фибрин –плазманың ерімейтін нәруызыЛейкоцит- ақ қан жасушаларыПлазма- қанның 50- 60% құрайтын, мөлдір түссіз сұйықтықИммунитет- организмнің ауру қоздыруына қарсы тұру қабілетіРезус- фактор- ерекше нәруыздық затКардиолог- жүрек ауруын емдейтін дәрігерИматолог- қан ауруын емдейтін дәрігерАглютинация- эритроциттердің бірігіп қалуыТоноиетр- қан қысымын өлшейтін құрал Президентіміз Н.Ә.Назарбаевтың жолдауында « Осы жылдар бойында біз Қазақстандықтардың денсаулығын жақсарту үшін қажет нәрсенің бәрін жасадық.Бүгінде бүкіл ел көлемінде тұңғыш рет медицинаның ең бір күрделі бағыттары бойынша операциялар жасалуда »-делінген. Қан орталықтары Қазақстанның барлық аумақтарында ашылып жатыр 25 жылдық тарихы бар Тәуелсіз Қазақстанның денсаулығы мықты, білгір де білімді ұрпақтары болыңыздар деп сабағымды аяқтаймын.