Кіші ж?зді? Ресей империясына кіруі

Кіші жүздің Ресей империясына кіруіКіші жүздің Ресей империясының құрамына кіруі Қалмақтар мен башқұрттардың Қазақ жерін шабуылдауын тоқтату Петербург билеушілеріне арқа сүйеп, аға хандыққа таласта қарсыластарын жеңуЖайықтың төменгі ағысы, Есіл, Ертіс, Ор өзендері бойындағы қазақтардыі мал жайылымдары үшін бейбіт өмірді сақтауҚазақ жері арқылы өтетін керуен жолдарының қауіпсіздігін қалпына келтіруЕң басты мақсаты- жоңғарларға қарсы күресте Ресеймен байланыс орнатуӘбілқайыр ханның мақсаттары Әбілхайыр хан 1726 жылы Ресей империясының құрамына кіруге өтініш білдіріп, елшілерін жіберген болатын.Бірақ елшілікке күмәнданған патша үкіметі хан ұсынысын жауапсыз қалдырған болатын. 1730 жылы Кіші жүз билерінің мәжілісі өтіп, Әбілқайырға Ресеймен келіссөз жүргізуді тапсырды 1730 жылы Кіші жүз ақсүйектерінің талабы; Ресеймен әскери одақ құру.Әбілқайыр хан талабы; Ресейдің құрамына кіру.1730 жылы қыркүйекте Петербургке аттанған елшілері Сейітқұл Қойдағұлұлы, Құтлымбет Қоштайұлына Ресейдің құрамына кіру туралы құжат тапсырды.1731 жылы 19 ақпанда Кіші жүзді империя құрамына қабылдау туралы хан ұсынысын императрица Анна Иоанновна қабылдады.Кіші жүз ақсүйектері мен Әбілқайырдан ант қабылдау үшін Ресейден сыртқы істер коллегиясының тілмәші, дипломат А.И.Тевкелев бастаған елшілік жіберілді. Шығу тегі жағынан Қазанның мырзасы Култлу Мұхаммед деген атпен белгілі болған. 1731 жылы қазанда орыс елшілері Ырғыз өзені бойындағы Әбілқайыр ордасына келгенде, қазақ ақсүйектері арасында алауыздық бар екені анықталды. Барақ сұлтан, Бөгенбай батыр топтары Кіші жүзді Ресейге қосу жөніндегі шараларды аяқсыз қалдыруға тырысқанмен, бұл қарсылық сәтсіз аяқталады. 1731 жылы 10 қазанда Әбілқайыр мен Кіші жүздің 29 старшыны Ресейдің қол астына кіруге ант берді.Кіші жүздің Хиуа хандығымен, қарақалпақтармен шектесіп жатқан аудандары Ресей империясына қосылмады. Қазақ тарихындағы осы маңызды оқиғаны тарихшылар әртүрлі бағалайды М.Макшеев, И.Завалишин Әбілқайырдың іс-әрукеті тұтасынан ақтайды.А.И.Левшин бұл бодандықты Әбілқайырдың жеке бас мүддесін ойлағаннан туындаған іс-әрекет деп түйіндейді.Кіші жүз Ресей құрамына кіргеннен кейін де жағдай күрделі күйінде қалды.Орыс үкіметі Қазақ өлкесі жөнінде отаршылдық саясат ұстанып, 1714-1720 жылдары Ертіс өзенінің жоғары ағысында бекіністер тұрғызған болатын; Жәміш Омбы, Семей, Өскемен Патша үкіметінің мақсатыКазақ-жоңғар соғысын пайдаланып, бекіністер салу арқылы Қазақ өлкесін біртіндеп жаулап алу.Патша үкіметі Жайық бойына бекәністер тұрғызып, егін шаруашылығына қолайлы қазақ-орыс қоныстанушыларына таратып беру саясына ашық жүргізе бастады.Жанадан қосылған қазақ жерлеріндегі шептерін нығайту мақсатында Ресей үкіметі 1734 жылы мамырда Сенаттың хатшысы И.К.Кириллов басқарған экспедиция жабдықтады;Ор өзені бойында бекініс тұрғызу.Орта Азия хандықтарымен керуен саудасын кеңейту.Қазақ өлкесіндегі табиғат байлықтарын игеруСырдария бойында қала тұрғызып, Өзен флотилиясын құру. Назарларыңызға рахмет