Биология п?ніненТЫРЫС?А? ж?не ОБА ауруы. Ауруды? ал?аш?ы белгілері мен алдын алу шаралары презентации

ТЫРЫСҚАҚ және ОБА ауруы.Аурудың алғашқы белгілері мен алдын алу шаралары ТЫРЫСҚАҚ ауруыТырысқақ – өте қауіпті жұқпалы ішек ауруы. Ол адамды асқазан-ішек инфекциясының ауыр түріне шалдықтырады, өте тез тарайды, сондықтан бұл ауру өте карантинді індеттердің қатарына жатады.Қазақстанмен тығыз қарым-қатынастағы Азияның оңтүстік шығыстағы мемекеттер Пәкістан, Үндістан, Түркия, Қытай, Иран, Ауғанистан, Индонезия, Бангладеш және т. б. Елдер тырысқақ жөнінен қолайсыз аймақ болып саналады. Аурудың қоздырғышы мен таралу жолдары Аурудың қоздырғышы – тырысқақ вибрионы, ұсақ, иілген, суда көп уақыт сақталады. Азиядан келген түрі адамға өте қаупты бізде жеңіл түрі (Эль-Тор) және тағы басқа түрлері кезігеді. Вибриондар кепкенде, күн сәулесі түскенде, қайнатқанда тез өледі. Аурудың тарау жолдары: ластанған жерлердегі қоздырғыштар шыбын-шіркейер және өзге де жолдар арқылы суға, азық-түліктерге таралады. Сау адамдарға ластанған су немесе азық-түліктер арқылы жұғады. Кейде кір қол арқылы, қол алып амандасқанда, олар ауру пайдаланған заттарды қолданғанда жұғады. Тырысқақ ауруының алғашқы белгілеріТырысқақтың белгілері: ішек қызметінің бұзылуы салдарынан жүрегі айниды, лоқсып құсады, іші жиі-жиі өтеді. Осының салдарынан сырқат су және иондар жоғалтады, ауыр түрімен ауырған адамдар 20-30 % дейін салмағын жоғалтады. Ауырған адамның халі өте нашар: денесі сүп-сүр, суық тер жауып тұрады, денесінің температурасы 34-35 градусқа дейін төмендейді, көзі үңірейіп ішіне кіріп кетеді, терісі қатпарланып, жиырылады, қалжырайды, тырысады, қан қысымы төмендейді, дауысы әзер шығады, кейде дауысы жоғалады (афония), егер адамды дер кезінде емдемесе ол мерт болады. ТЫРЫСҚАҚ ауруының алдын алу шаралары
Аурушаңдықтың қаупі жоғары аудандарда тұратын немесе сапарға шығатын адамдар өздерін жіті ішек ауруларынан, соның ішінде тырысқақтан гигиена мен тамақты дұрыс дайындаудың мына ережелерін орындай отырып, сақтана алады: -Қолыңызды мұқият жуыңыз, әсіресе, тамақ дайындар және тамақтанар алдында. -Тек қайнатылған суды ғана ішіңіз. Ыстық шай не кофе, шарап, сыра, газдалған су немесе алкогольсіз сусындар, және бөтелкедегі не пакеттегі жеміс шырындары  сияқты сусындар әдетте қауіпсіз саналады. -Егер қауіпсіз судан жасалғанына күмәніңіз болса, мұзды пайдаланудан бас тартыңыз. -Термикалық өңдеуден мұқият өткізілген өнімдерді пайдаланыңыз (қайнатылған, пісірілген/қуырылған, ыстық сумен жуылған (жеміс, көкеніс) немесе қабығынан аршылған, т.б.).  -Шикі теңіз өнімдерін пайдаланбаңыз. - Пастерленбеген сүтті ішер алдында, оны қайнатыңыз. ӘЛЕМДЕГІ ЖАҒДАЙ Көптеген елдерде тырысқақ адамдардың денсаулығына төнген қауіп болып отыр. 2010 жылғы шілде айының басына жер шарында тырысқақтың 9655 жағдайы тіркелген. Тырысқақтың бұрқ етуінің ең жоғарғы қаупі көшпелі қоғамдарда және қашқындар лагерлерінде сақталуда, көп жағдайда, себеп -  санитария деңгейінің төмен болуы және қауіпті ауыз судың жоқтығы. Сіз баруға жоспарлаған елде тырысқақ ауруы бойынша жағдай туралы ақпаратты алу үшін денсаулық сақтау және санитарлық-эпидемиологиялық қызмет органдарына баруға болады.  ДДҰ мәліметтері бойынша 2010 жылғы 30 маусымға дейінгі жағдай бойынша келесі елдерде тырысқақ тіркелген: Африка:  Ангола, Замбия, Зимбабве, Кения, Мозамбик, Нигерия, Судан, Уганда, Ангола; Азия: Бангладеш, Вьетнам, Гонконг, Индия, Камбоджа, Республика Корея, Папуа-Новая Гвинея, Тайланд. ОБА (чума) – өте қауіпті ауру Оба (лат. pestis – кенеттен басып кіру) – аса қауіпті зоонозды табиғи-ошақты карантиндік жұқпалы ауру. Табиғатта түрлі кемірушілер арқылы таралады. Адамдарға кемірушілерден, не бүргелерден жұғады. Ауру қоздырғышы таяқша тәрізді бактерияларды 1894 жылы бір-біріне байланыссыз жапон микробиологі С.Китазато (1853 – 1931) мен француз бактериологы А.Йерсен (1863 – 1943) (адамнан; 1897 жылы егеуқұйрықтан) тапқан. Оба таяқшасы (Yersіnіa pestіs) пішіні жұмыртқа тәрізді, ұсақ, қозғалмайды, талшықтары болмайды, спора түзбейді, анилинді бояғыш заттармен тез боялады. Кемірушілер денесінде 4 – 5 ай, бүргелерде 1 жылға дейін тіршілік етеді. ОБА ТАЯҚШАСЫ Оба мынадай жағдайларда жұғуы мүмкін: - оба кеміргіштердің (суырлардың, сарышұнақтардың және т.б.) терілерін сыпырғанда; - обамен ауырған аңдардың (қасқырдың, түлкінің, киіктің және т.б.) терілерін сыпырғанда және етін бөлшектегенде; - оба жұқтырған бүргелер шаққанда; - мал мен басқа үй жануарлары (ит, мысық) далада жүріп, ауру тарататын бүргелерді үйге алып келгенде; - обамен ауырған жануарларды сойғанда және етін мүшелегенде, тағамға пайдаланғанда; - обаның өкпен түрімен ауыратын адаммен қарым-қатынаста болғанда. АУРУДЫ ТАСЫМАЛДАУШЫЛАР
ОБА АУРУЫНЫҢ АЛҒАШҚЫ БЕЛГІЛЕРІ Обаның жасырын кезеңі 3тәуліктен 6 тәулікке дейін созылады. Ауру басталғанда дене қызуы 39-40 градусқа, тіпті одан да жоғары көтеріледі. Көп ұзамай науқастың басы қатты ауырады, айналады, адам қатты әлсірейді, тамыры жиі соғады, жүрегі тоқтап қалып, соға бастайды. Денеге бөртпелер шығады. Обаның бубонды түрінде адамның шатындағы, қолтығындағы лимфа түйіндері жедел қабынып, қатты ауырады. Обаның септикалық түрі аяқ астынан басталады: дене қызуы 39-40 градусқа дейін көтеріледі, бас қатты ауырып, геморрагиялық теңбілдер болуы мүмкін. АУРУДАН САҚТАНУ ШАРАЛАРЫ
Аурудан алдын ала сақтандыру үшін ауру шыққан жерлерге эпизоотолық және эпидемиолық тексеру жүргізіледі; сол аймақтағы тұрғындардың денсаулығы үнемі бақылауда болады; ауру ошағы дамыған жерге дезинфекциялық, санитарлық-ағарту жұмыстары жүргізіледі; шет елге баратын жолаушыларға обаға қарсы вакцина егіліп, ал келушілерге арнайы бақылау жүргізіледі. Емі: науқас адамды арнайы ауруханаға жатқызып, патогенетикті (әр түрлі ерітінділер құю), этио-тропты (антибиотиктердің бірнеше түрін бірден енгізу), гормондық препараттармен емдеу; карантин жариялау. Қазақстанда оба індеті бойынша жүргізілетін шараларды Қазақ карантиндік және зооноздық инфекциялар ғылыми орталығы атқарады. Республиканың 10 қаласында обаға қарсы күресу бекеттері мен олардың 13 ауданы бөлімшелері бар. Қосымша мәліметтерӘр жыл сайын тырысқақ ауруымен 5млн адам ауырады. Соның 2% өмірімен қош айтысады.2010 жылы тырысқақ эпидемиясынан Гаитиде 360 мың адам ауруға шалдығып, 5500 адам көз жұмды. Осы күнге дейін тырысқақтан қорғануға 2 вакцина ойлап табылған. Олар Dukoral мен Shanchol деп аталады. Олар адамды 4-6 айға дейін қорғайды. Ричард Кохтың зерттеу нәтижесі бойынша Тырысқақ вибрионы сыраның құрамына енетін болса, бірнеше сағаттың ішінде вирустың көзі жойылатын көрінеді.Оба ауруымен жыл сайын 2500 адам ауырады. 2001-2003 жылдары Қазақстанда оба ауруы 7 рет тіркеліпті, Моңғолияда 23, ал Қытайда осы жылдар аралығында 109 адам қаза болған. НАЗАР САЛҒАНДАРЫҢЫЗҒА КӨӨӨП РАХМЕТ!!!