Айтыс ж?не оны? т?рлері

"Толық өркениетті ел болу үшін алдыменөз мәдениетімізді,өз тарихымызды бойымызға сіңіріп, содан кейін өзге дүниені игеруге ұмтылғанымыз жөн"Н.Ә. Назарбаев Желтоқсанның екісіАйтыс және оның түрлері
style.rotation
Айтыс І. Әдеп - ғұрыптық айтыс өлеңдер:БәдікЖар -жар ІІ. Айтыс түріндегі өлеңдер: Жануарлар мен адамның айтысы.Өлі мен тірінің айтысы ІІІ. Ақындар айтысы:қайым айтыс, қыз бен жігіт айтысы рулық (халықтық айтыс),діни айтыс, жұмбақ айтыс,тақырыптық (тау, су, жер, т.б.) айтыс.1. Түре айтыс:2. Сүре айтыс: Бәдік айтыс Бәдік айтысТүсіндірме сөздік 1.Малға,адамға жұғатын ауру,індет,айналма.2.Аузына не келсе соны айтатын тұрпайы адам “Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі” 118-бет.
ppt_y
ppt_y
ppt_y
ppt_y Жар - жар айтысы Жануарлар мен адамның айтысыИесі:Шолақ сиыр, көзіңді ояйын ба?Биылғы жыл соғымға сояйын ба?Биылғы жыл соғымға сойып алып,Танабайға жаяңды қояйын ба?Сиыры:Шиыршықтап қыл арқан ескеніңде,Қу шолақты соялық дескеніңде,Қу шолақты соғымға сойып алып,Бүржекейден көрермін көшкеніңді.
style.rotation




Айтыстың бұл түрі өмірде кездеспейді.Бірақ көне жыр”Айдос батырда”үлгілері бар.Жырда жаумен шайқаста қаза тапқан батыр сүйген жары Қарашаштың түсіне кіреді.Батыр қосағын ойлап қайғырған сұлу сүйгеніне ол жоқтағы сағынышын,мұңын айтып,батыр да оған жауап беріп бақұлдасады.Өлі мен тірі айтысының көне үлгісі деп осыны алуға болады.Өлі мен тірінің айтысы. Бір-бір ауыз өлеңмен қысқа,шапшаң жауаптасып отыратын көбінше ақындармен қатар,жалпы көпшілік қолданылатын түрі.Түре айтыс
ppt_y Тек суырып салма өлеңге әбден төселген,ысылған нағыз ақынның әр кезекте ұзақ сөйлеп,көп жыр төгіп көсіле жырлайтын түрі. Сүре айтыс
I топ“бәдік айтыс”бойынша айтысу II топ “Жар-жар”айтысы бойынша айтысуIII топ “қайым айтыс” айтысуТоппен жұмыс Осы күнгі айтысОртақ қасиетіБұрынғы айтыс Бес жолды өлең1.Зат есім.2.Екі сөз(сын есім)3.Үш сөз (етістік)не істеді?4.Төрт сөз.Мағыналы сөйлем.5.Тақырыптың синонимі. ҚорытындыИә,айтыс-өнерлілер жарысы,озғаны ел алақанында.Айтыс –қазақ сөз өнерінің мектебі.Айтыскер ақынға тән қасиеттер:парасат,білім,сөзге тоқтау,намыс,жігер,талант,суырып салмалық.Ақындар айтысының бір ерекшелігі-онда “Халық театрының дәл ұрығы бар” (М.Әуезов). “Тәуелсіздіктің 20 жылдық тойы – той тойлау үшін емес,Тәуелсіздіктен тағылым алу керек” Н.Ә.Назарбаев.

Эссе жазу.(Айтыс өнері туралы) Үйге тапсырма