Презентация по казахскому языку на тему Отан отбасынан басталады{5 сынып}

Сабақ тақырыбы:Отан отбасынан басталадыПән мұғалімі Сабақтың мақсаты: Білімділік: отбасы, туыстық тақырыптарына қатысты сөздерді қайталау, бекіту. Тіл үйренушілердің осы сөздерді қолдану дағдысын қалыптастыру.Дамытушылық: тілді үйрену белсенділігін арттыруға түрлі әдіс-тәсілдер арқылы жағдай жасау, логикалық ойлау жүйесінің, есте сақтау қабілетінің дамуына күнделікті өмірде қажетіне байланысты қолдана білуге жол ашу.Тәрбиелік: Ұлттық дәстүрмен таныстыру, туыстық қарым-қатынасты сақтау, үзбеу сияқты адам тәрбиелеуде үлгі болатын әдет-ғұрыптарды білгізуге жағдай жасау, имандылыққа, адами қасиеттерді сыйлауға тәрбиелеу.Сабақтың түрі: Интелектуалдық, білімді бекіту, жүйелеу сабағы.Әдіс-тәсілдері: аралас (аударма, натуралды) -коммуникативті, ойландыру, анализ, синтез, топтау, жарыс.Пән аралық байланыс: қазақ әдебиеті, Қазақстан тарихы, этикет .Сабақтың көрнекілігі: Компьютер, кестелер, сызбалар, тест жинақтары. Сабақтың барысы:Ұйымдастыру мезгілі.Ой қозғау. Жазба жұмысыОй талқылау. Грамматикалық тапсырма. Топтық жұмысҚазақтың киелі сөздері. Топтық жұмысБілгенге маржан. Мақалдың жалғасын тап.“Күміс тенге алу” ойыны 1. Суретпен жұмыс. Қазақтың салт- дәстүрлері.2.Тест жұмысы.VIII. ҚорытындыIX.Үйге тапсырма беру. Отан отбасынан басталады.Ал, отбасы неден басталады? Отанға деген ыстық сезімнен, жақындарына, туған-туысқандарына деген сүйіспеншіліктен басталады. Н.Ә.Назарбаев Отбасы – сыйластық, жарастық орнаған орта. Отбасы – бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Қазақ деген халық осы. (Бір оқушы өлең оқиды). Қ.Мырзалиев."Қазақ осы.“Қазақ осы: Дала дейтін, күн дейтін. Қазақ осы "Өнер алды - тіл" дейтін. Қазақ осы "Қарасың ба, ақсың ба, қызылсың ба, жатырқауды білмейтін".Қазақ осы ашық-жарқын қабағы. Қонақ келсе, шабылып бір қалады. Байқа да тұр, саған да ол кетерде. Ат мінгізіп, жібек шапан жабады. (Орысша мағынасын түсіндіреді) 2. Ой қозғау. Жазба жұмысы Әкенің қандай қасиеттері болуы керек деп ойлайсыз? 3.Ой талқылау. Оңаша ( частная) Соңғы дыбыс (Конечный звук) Дауысты (Гласные) Дауыссыз (Согласные) Жақ (лицо) 1. Менің (Мой) -м балам -м әкем -ым досым -ім үйім 2. Сенің (Твой) -ң балаң -ң әкең -ың досың -ің үйің 3.Сіздің (Ваш,Ваше,Ваши) -ңыз балаңыз -ңіз әкеңіз -ыңыз досыңыз -іңіз үйіңіз 3. Оның ( его, ее) -сы баласы -сі әкесі -ы досы -і үйі Буын (Слог) Жуан (твердый) Жіңішке (мягкий) Жуан (твердый) Жіңішке (мягкий) 4.Грамматикалық тапсырмаТәуелдік жалғау (притяжательные аффиксы)  Ортақ (Общая) Соңғы дыбыс(Конечный звук) Дауысты (Гласный) Дауыссыз (Согласные) 1.Біз(дер)дің( наш, наши) бала-лар-ымыз әке-лер-міз дос-ымыз үй -іміз 2. Сендердің(Ваш, Ваши)Сіздердің(Ваш,Ваше,Ваши) бала-лар-ыңбала-лар-ыңыз әке-лер-іңәке-лер-іңіз жыл-дар-ыңтау-лар-ыңдос-тар-ыңжыл-дар-ыңызтау-лар-ыңыздос-тар-ыңыз көз-дер-іңүй -лер-іңтіс-тер-іңкөз-дер-іңізүй-лер-іңізтіс-тер-іңіз Таблица 5Тәуелдiк жалғау. Көпше түрi(Притяжательые аффиксы. Множественное число) Топтық жұмыс 4.Қазақтың киелі сөздері Топ жарыс1 – топ сұрақтары 1. Сіз не айтар едіңіз? «Өркенің өссін, қалқам!» дегенді қалай түсінесіз? Қандай адам сыйлы болады?2. «Ана сүтін Анаңды Меккеге үш рет арқалап апарып келсең де, өтей алмайсың» 3. «Қазақтар – « Төріңнен қарт кетпесін» деп тілеген халық. «Әкеге бағыну - Аллаға бағыну. 4. «Әкесін сыйламағанды, баласы сыйламайды». 2 – топ сұрақтары5. «Ананың көңілі – балада, баланың көңілі – далада»6. «Баланы жетіге келгенше тыйма, жетіден он төртке келгенше құлыңша қина, он төрттен кейін құрдасыңдай сыйла» 7. «Баланың жақсысы – қызық, жаманы – күйік» 8. « Балалы үй – базар, баласыз үй – қу мазар» 6. Білгенге маржан Әке – асқар тау, Ана – бұлақ, Бала – құрақ.(Вид травы – құрақ)· Әкені не үшін «асқар тау» дейміз? Ананы не үшін «бұлақ» дейміз? Сіздің ана тіліңізде әкеге, анаға, Балана, отбасына байланысты қандай мақалдар бар? 1. Ұяда не көрсең, ұшқанда, ... . 2. Анасына қарап, ... . 3. Балалы үй – базар, .... 4. Ел-елдің бәрі жаксы, өз елің … . 5. Білімдіге дүние жарық, білімсіздің … . 6. Жаман жолдастан, ... . “Күміс тенге алу” ұлттық ойын 1.Сурет жұмбақ Кокпар - это командная игра. В неё могут принимать участие до 50 человек! По команде всадники устремляются к туше козла, брошенной на расстоянии 50-60 шагов. На парня, первым поднявшим тушу с земли, нападают его соперники, стараясь его догнать и отобрать кокпар. Во время праздников юноши и девушки выходят в поле и по знаку, стегнув коня, девушка срывается с места, а юноша бросается вслед её догонять. Главное правило для девушки в Кыз-куу - мчаться на коне изо всех сил и не дать себя догнать, иначе ей придётся стать невестой догнавшего её ездока. Кыз-куу. У парня же задача противоположная: он должен настигнуть и поцеловать девушку, прежде чем она доедет до отмеченной территории. Если юноша её не догоняет, то он разворачивается назад и скачет обратно. Если же девушка догонит парня, то она стегает его камчой. Очень зрелищное представление! Наиболее распространенный вид охоты у казахов – охота с беркутом. Из поколения в поколение охотники передают секреты мастерства, традиции выращивания и обучения беркута. Эта птица способна одолеть в поединке даже лису или волка. Кульминационный момент нападения беркута на добычу и их ожесточенная борьба вызывают неподдельное волнение. Байга́ — один из древнейших и популярнейших видов конного спорта у многих тюркских народов ( татар, казахов, узбеков, киргизов, алтайцев).Байга - это скачка по пересечённой местности на длинную дистанцию (5—15, а в прошлом и более 50 км), в которой важнейшую роль играет тактическое мастерство всадника. Аударыспак Борьба на лошадях - одна из самых напряженных, зрелищных и любимых казахских игр. Побеждает тот, кто смог побороть своего противника и стащить его с коня. В этом состязании нужно проявить не только силу и ловкость, но и умение удержаться в седле в самых сложных ситуациях. Айтыс - состязание казахских народных певцов (акынов). Своеобразный певческий диалог, участнки которого стараются превзойти друг друга в исполнении песен. Айтыс, вошедшие в быт народа, заключают в себе элементы драматического действия, развивают искусство импровизации (песни сочиняются экспромтом), речевую культуру. БеташарОбязательная традиционная песня-жыр. В юрту отца жениха, где все собираются, приводят невесту в полном свадебном наряде. По обе стороны невесты, взяв ее под руки, стоят учтивые, благовоспитанные снохи. Певец-импровизатор, характеризуя в стихах каждого из почтенных родственников, призывает невесту отдать поклон в его честь. Невеста должна поклониться каждому, а в ответ на это близкие родственники мужа дают «корiмдiк» (подарок при показе невесты). «Беташар» заканчивается наставлениями, пожеланиями, советами. Когда ребенка впервые укладывают в колыбель, проводится обряд "бесікке салу" ("укладывание в колыбель"). Право осуществить такую ответственную миссию поручается, как правило, специально приглашенной мудрой и уважаемой бабушке, имеющей многочисленное потомство. Прежде чем укладывать младенца в колыбель, к ее изголовью привязывают амулет, который, согласно поверью будет защищать его от злых духов. 2. Тест жұмысы Қазақстанның астанасы болған қалаларды көрсет. А) Сайрам, ЖамбылВ) Тараз, Түркістан, ТеміртауС) Астрахань, Орал, СемейD) Қызылорда, Алматы, ШымкентЕ) Орынбор, Қызылорда, Алматы Туылған баланың бесігін кім сыйлайды?А) Әкесінің інілері.В) Баланың нағашылары.С) Баланың әке – шешесі.Д) Баланың құрдастары.Е) Баланың ағалары. Кимешекті кім киеді?А) Жас келіншек.В) Бойжеткен.С) Қыз.Д) Жасы келген әйелдер.Е) Бозбала. Түркістан қаласының ежелгі атын тап.А) ИасыВ) СайрамС) ҮрімшіД) ОтырарЕ) Фараб Дұрыс аудармасын тап.Отан оттан да ыстық.А) Родины тепло – огня жарче.В) Родная земля – золотая колыбель.С) И лук на земле сладок.Д) Каждому родная земля – рай.Е) Джигита доля – за Родину стоять. Жас жұбайларға арнап не дайындайды ?А) ҚосВ) Ақ отауС) Ақ киізД) Киіз үйЕ) Ағаш үй Киіз үйдің жиҺаздарын көрсет. А) Кебеже, сандықВ) Кереует, шифонерС) Диван , креслоД) Ер тоқымЕ) Сандық, кереует Мақалдың қазақ тіліндегі баламасын тап.Мастер на все рукиА) Отан үшін күрес- елге тиген үлес.В)Өнерлінің өзегі талмас.С)Өнерлі өрге озады.Д) Бір тал кессең, он тал ек.Е) Он саусағынан өнері тамған. Шілдехананы қай уақытта өткізеді?А) Бала дүниеге келгенде.В) Балаға 40 күн толғанда.С) Бала мектепке барарда.Д) Бала алғаш рет атқа отырғанда.Е) Баланың тұсауын кескенде. Мақалды аяқта.Оқу - білім бұлағы , ................................А) Гүл -жер көркі.В) Кітап – өмір тірегі.С) Білім – өмір шырағы.Д) Он тал ек.Е) Мектеп – білім бұлағы. Отбасы – адам ғұмырының тірегі ғана емес, қоғамның да басты негізі.«Отбасы – тіршіліктің тірегі...». 8. Қорытынды. Білгенге маржанҚазақта «Үлкенге құрмет, кішіге – ізет» деген жақсы сөз бар. Үлкендердің алдынан кесіп өтпеу, алдына шығып сөйлемеу – кішілерге міндет. Үлкендерді сыйлау арқылы өзіңізден кішілердің құрметіне ие боласыз. Мақалдың мағынасын қалай түсінесіз? 1. Анасының туыстары – нағашы жұрты. Әйелінің төркіні – қайын жұрты. Өзінің туып өскен жұрты - өз жұрты. Қыздың күйеуге шығуы – тұрмысқа шығу. Жігіттің әйел алуы – үйлену. ─ Отбасыңызда қанша адам бар? ─ 4 адам бар.2) ─ Сіз үйде нешінші баласыз? ─ Тұңғышымын. тұңғыш – первенец3) ─ Қарындасыңыз бар ма? ─ Иә, бар4) ─ Ініңіз бар ма? ─ Жоқ.5) ─ Отбасы туралы айтқанда ең бірінші кімді ойлайсыз? ─ Анамды ойлаймын.6) ─ Сіздің әкеңіздің жасы нешеде? ─ 50-де.Үлгі: ─ Сіздің әкеңіздің жасы нешеде? ─ Менің әкемнің жасы 52-де. Мұқағали ақынның өлеңдерін осында жинақтайық.АЛЛА барлықтарыңыздың жүректеріңізге иман ұялатсын*ҚАЗАҚ ЖЕРІПай! Пай! Пай! Киелі неткен жер! Батырлар дүрілдеп өткен жер, Тұлпарлар дүбірлеп төккен тер, Ғашықтар бір-бірін өпкен жер, Сарылып сал-сері кеткен жер. Бас иіп, иіскеп топырағын, Тағзым жасамай өтпеңдер! Мына өлке, мына аймақ, бұл маңда Құлшылық етемін тұрғанға, Құлшылық етемін құмдарға, Тағзым жасаймын қырларға! Шүкірлік етемін қашан да Осы бір Отанда тұрғанға! Жазы бар жалынмен жандырған, Қысы бар аязға қардырған. Көктемі - балауса, балдырған, Ал күзі - алып бір ақ қырман, Ақ дәннен ақ нөсер жаудырған, Күрең нан жаңа алған тандырдан. Көлденең көлбеген көкжиек Қыранның қанатын талдырған. 25-желтоқсан, 1974-ж. Қыз ұзату тойы қызы өз үйінен тұралыңдығын алып кетерде қызды шығарып салу үшін жасалады.2. Қоныс той жаңа үйге кіргенда жасалады.3. Шілдехана бала туылғанда жасалады.9. Үйлену тойына арналған тілектерҚұрған шаңырақтарың құтты болсын!Ата-аналарыңды сыйлаңдар!Қоныс тойға арналған тілектерҚоныс құтты болсын!Үйлеріңнен құт-береке кетпесін!Шілдеханада айтылатын тілектерДүниеге келген баланың бауы берік болсын!Өмір жасың ұзақ, үлкен азамат болып өс! 9. Үйге тапсырыма беру.