Баяндама ?аза? тілі О?ушыларды? шы?армашылы?ы мен сыни т?р?ыдан ойлауын дамыту
Тақырыбы: «Қазақ тілі мен әдебиет сабағында оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттырудың тиімді әдіс- тәсілдері»
МАҚСАТЫ: Өздігінен әрекет етуге ұмтылатын жеке тұлға даярлау
Міндеті:1.Шығармашылық жұмыстың тиімді жолдарын жүйелеу. 2.Сабақ барысында оқушыларға ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру.3. Оқушыларды өзара жиі араластыру арқылы пәндегі қиындықтарды жеңілдету.4. Топтық жұмыстың тиімділігін арттыра отырып, кейбір оқушылардың оқу белсенділігін арттыру.5.Оқушылардың өзара әрекеттестігін арттыра отырып, сөйлеу мәдениетін, сөздік қорын қалыптастыру.
Шығармашылықпен жұмыс жасайтын адамның негізгі іс - әрекеті ақыл - ойға, әрі алған білімді басқа таныс емес іс - әрекетте тасымалдай алуға негіздейді.«Шығармашылық» ұғымы жөнінде Қазақстан Республикасы Орта білімді дамыту тұжырымдамасында: «Шығармашылық - бұл адамның өмір шындығында өзін - өзі тануға ұмтылуы, ізденуі. Өмірде дұрыс жол табу үшін адам дұрыс ой түюі, өздігінен сапалы, дәлелді шешімдер қабылдай білуге үйренуі қажет.
Сабақ үстінде ұжымдық шығармашылық қалыптасуы үшін оқушылардың міндеттерін көрсетсек:- өзіндік пікірлерін дәлелдеу;- пікірталастар мен талқылауларға қатысуы қажет;- өзінің жолдасына мұғалімдерге сұрақ қоюы;- жолдасының жауабына пікір айту;- сыныптасының жауабы мен жазбаша жұмысын бағалау;- үлгерімі нашар сыныптастарын оқытумен айналысу;- үлгермеушілерге түсініксіз жерін түсіндіру;- өз бетімен қиындау тапсырмаларды таңдау;- танымдық тапсырманың шешімдерін табуда бірнеше нұсқасын көрсету;- өзіндік бағалауға жағдай туғызу өзінің танымдық және практикалық әрекетін талдау;- танымдық тапсырмаларды шешуде бұрыннан білетін әдісті қолдану арқылы орындау.
Шығармашылық сабақтардың оқушылар үшін маңызды жақтары: - оқушының танымдық іздемпаздығы қалыптасады;- сұрақтарды, мәселелерді терең талдауға үйренеді;-шығармашылық ой - өрісі артады;- кітаппен жұмыс, көркем және ғылыми әдебиеттер, баспа материалдармен жұмыс істеу біліктерін қалыптастырады;- ұжымдық ой - пікірлері жетіледі, топ мүшелерінің пікірлерімен ортақ тұжырым жасауға үйренеді;- мұғаліммен оқушылардың қарым - қатынасы ынтымақтастықта болып, сенімділіктері артады; - оқушы өз ойын еркін айтуға, сөз мәдениетіне үйренеді;- білімін жүйелі түрде толықтыруға;- өз әрекетіне сын тұрғысынан қарауға;- тұжырым жасап қорытындылауға үйренеді;- оқу міндеттерін тиімді шешу мүмкіндігін тудырады.Жаңа материалдарды түсіндіруде ақпарат беруші қызметінде ғана қалмай, мұғалім баланың танымдық дербестігін қалыптастырудағы әрекеттерін негізгі міндеттеріне тоқталсақ:- білімді шығармашылықпен меңгеру дағдыларын қалыптастыруы;- білімді шығармашылықпен қолдануға дағдыландыру және оқу проблемаларын шешу шеберліктерін арттыру;- ғылыми дүниетанымды қалыптастыру т. б.
Психологиялық дайындықАдамда жақсы қасиет болмаса, оған бақ та, бақыт та қонбайды. Сен өзіңнің жақсы адам екендігіңді ұмытпа!2. Арманыңа жеткің келе ме? Бүгінгі істі ертеңге қалдырма! Өз өміріңе бүгіннен бастап жол сал. Ақыл, сенім, қайрат, жігер, мақсат-мұраттарды өзіңе серік етсең, алынбайтын асу жоқ. 3. Кездескенде кім бірінші болып сәлем берсе, сол адам тәңір алдында да иманды адам. Иманның жақсысы сабырлы және кеңпейілді болу.4. Бойыңда бір жаман дағды пайда болса, бүгіннен бастап күрес, ертеңге қалдырма. 5. Жаман достардан алыс жүріп, жақсылардан үлгі алып, ұнамды әдеттерге еліктеу, жақсыдан үйреніп, жаманнан жирену.
Сөз бен қосымшаның жігінде немесе сөз бен сөздің аралығында кейінгі дыбыстың алғашқы дыбысқа әсер етуін кейінді ықпал дейміз. Түбір өзгерсе кейінді ықпалЖанпейіс –Жампейіс Ақ лақ-ағ лақ
Кеңесімді тыңдап көр Меруерттің көңілі ештеңеге толмайды. Тіпті ол бәйек болып жүретін ата-анасының, жақындарының мейірімі мен қамқорлығын сезінбейді де. Меруерт өзінің бұл қылығына еш қиналмайды.Меруерттің немқұрайлылығының себебі неде?Меруерттің бойында қандай қасиеттер жетпейді деп ойлайсыңдар?
Сенің шешімің қандай? Айгүл мен Айнаш сыныптас. Олардың әдебиет кітаптары біреу. Оқытушы оқулықтан ертең оқып келуге тапсырма берді. Олардың арасында оқулықпен бірінші сабаққа дайындалуы қажет екендігі жөнінде келіспеушілік пайда болды.
Кіріспе: 1- топ С. Сейфуллин «Ақсақ киік» шығармасы бойынша болжам кестесін толтыр Не білемін? ( киік туралы) Не білгім келеді? ( киік туралы)Саны азайған жануарлар қатарына жатадыҚызыл кітапқа енгенМүйізі ем және құндыКиікті атуға болмайдыКиелі жануарНеге аяғы ақсақ болды?Тірі қалды ма?Ақын не айтпақ болды?Шығарманы кімге арнаған?Киіктер қай жерде мекендейді?
Негізгі бөлім: 2- топ С. Сейфуллиннің « Ақсақ киік» шығармасы бойынша таныстырылым кестесін толтырыңдар Шығарма сюжеті Қүрылысы Кейіпкер образы Арқадағы Бетпақдала суреті Шөлдегі сұлу киіктер бейнесі Мейірімсіз аңшылар әрекетін сынау Оқ тиіп жараланған киік көрінісі Тілсіз қиналған киік жанының күйзелісіАяныш сезімі жоқ бір қазақ- ау 17 шумақты, 4 қатарлы , 11 буынды, 2 бунақты қара өлең ұйқасына құрылған. (аа,ба)Шөлге көнген, жусап өрген, байқұс киік, екі көзі мөлдір қара, сұлу аң, екі танауы желбіреген, елеңдеп жас балаша жаутаңдайды, басын иген, қиналып ентігеді, ақ денесі қанға боялған,әлі кеткен,моншақтап тері тамған.
Қорытынды : 3- топ С. Сейфуллиннің «Ақсақ киік» шығармасы бойынша тұжырым кестесін толтырыңдар Автор ойы Менің ойым Оқырман бағасыСаны азайып кеткен киіктің тағдыры адамдардың қолында екенің ескертеді.Адамдардың жанашырлық сезімін оятады.Аяғы ақсақ, қалжырап жатқан киіктің өмірі алаңдатады.Туған жердің аң-құсын аялау керек.Ақ бөкендер де табиғаттың перзенті.Ақбөкенді атпаңдар.Сәкен ағаның өлеңін,Мәңгі есте сақтаңдар.
Ә.Тәжібаев “Толағай”1-топ Ертегіні өзге топтарға баяндап береді2-топ Ертегі бойынша тезис жазады3 топ “Керқұла атты Кендебай” ертегісі мен “Толағай” ертегісін салыстырады4-топ “Толағай” ертегісін “Егерде мен жазушы болсам” айдарымен ертегіні өз қиялымен басқаша мазмұнда аяқтайды.
Оқушылар топта өзара араласа отырып, өздеріне деген сенімділіктері артадыҰжымдық жұмыс жасай отырып, пәндегі қиындықтарды шешуді үйренедіҮлгерімі төмен оқушылар топта араласа отырып, белсенділігі артады, өзіне деген сенімділігі нығаядыОқушылар өз бетінше әрекет ете отырып өмірге бейімделеді, жеке тұлға қалыптасадыКез-келген істі шығармашы-лықпен орындауға дағдыланады