Экологиялы? факторлар. Биотикалы?, абиотикалы?, антропогендік факторлар

Экологиялық факторлар Мақсаты: Экологиялық факторлар ұғымы,оның мәніЭкологиялық факторлардың топтары (биотикалық,абиотикалық, антропогендік)Экологиялық факторлардың организмге әсер ету заңдылықтары туралы білімдерді меңгеру. Жоспары 1. Экологиялық факторлар ұғымы,оның мәні2. Экологиялық факторлардың топтары (биотикалық,абиотикалық, антропогендік)3. Экологиялық факторлардың организмге әсер ету заңдылықтары. Төзімділік заңы. Минимум заңы. Оптимум заңы. Қажет етпейді Сорғыш ауызының болуы, спора арқылы көбеюі,ас қорыту жүйесінің болмауы Организмнің өзі Қажет етпейді Қауырсын, өкпедегі ауа қапшықтары Құрлық – ауа Ылғал Қазу мүшелері, иіс сезімталдығы Топырақ Су Жүзу, жүзбеқанаттар, ескекаяқтар, су жұқтырмайтын заттар Су Бейімділіктері Тіршілік орталары 1. Экологиялық фактролар ұғымы оның мәні 1.1. Экологиялық факторлар – ортаның организмге әсер етететін қажетті немесе жағымсыз әсерлері. жарық Орта жылу қорек t° 1. Экологиялық фактролар ұғымы оның мәні Экологиялық факторлардың топтары:АбиотикалықБиотикалықАнтропогендік Экологиялық факторлар 2. Экологиялық факторлардың топтары 2.1.Абиотикалық факторлар дегеніміз- қоршаған ортаның әсерлері.(жарық,жылу,жел,судың құрамы,топырақтың құрамы,ылғалдылық) Жантақтың тамыр жүйесі 2. Экологиялық факторлардың топтары 2.2.Биотикалық факторлар дегеніміз- тірі организмдердің бір-біріне әсері.(симбиоз,паразитизм,жыртқыштық т.б) 2. Экологиялық факторлардың топтары 2.3.Антропогендік факторлар дегеніміз- қоршаған ортаға адам іс-әрекетінің әсері. 3. Экологиялық факторлардың организмге әсер ету заңдылықтары. 3.1.Неміс химигі Юстус Либих (1803 – 1873) минимум заңы деп аталатын заңды тұжырымдады: жалғыз фактор өзінің оңтайлылық аймағынан тыс күйзеліс жағдайын туғызады,ал оның шегі өлімге апарады.(қардың қалың түсуінің бұғының таралуын шектеуі)3.2.Кез келген организмнің төзімділік шегі болады,егер төзімділік шегінен шығып кетсе,организм тіршілігін жояды.В.Шелфорд оны төзімділік заңы деп атады.(мұхит балықтарының кейбір түрлері -2-ден+2°С дейінгі температурада ғана тіршілік ете алады)3.3.Кез келген организмнің өзіне тән қолайлы тіршілік ету аймағын оптимум заңы деп атайды. Экологиялық факторлардың организмге әсері 3. Экологиялық факторлардың организмге әсер ету заңдылықтары. 3.5.Кейбір организмдер қолайсыз экологиялық орталарда организм қалыпты тіршілігін жалғастырады.Организмдердің бұл тобы эврибионттар деп аталады.(ондатр,көгілдір түлкі,колорадо қоңызы)3.6.Кейбір организмдердің таралу аймағы шектеулі болады. Оларды стенобионттар деп атайды. (ақ тиін,жорғаторғай,қарамойнақ шағаласы)