Презентация по истории Казахстана на тему ?ола д?уірі (6 класс)

Сабақтың тақырыбы: Қола дәуіріндегі Қазақстан /қайталау сабағы/ Мақсаты: "Қола дәуіріндегі Қазақстан" тарауы бойынша қайталау, алған білімдерін бекіту және тексеру. Оқушылардың логикалық ой-өрісін, есте сақтау және шығармашылық қабілетін дамыту. Еңбекқорлыққа, ынтымақа, жауапкершілікке, өз бетінше еңбек етуге, уақытты тиімді пайдалануға тәрбиелеу. Сабақтың түрі: дәстүрлі емес, ойын, сайыс сабақСабақтың типі: білім мен дағдыны тексеру, бағалау, қорытындылау сабағыЖұмыс түрлері: Ұжымдық, жеке, топтық, жұптықКөрнекіліктер: Техникалық құрал: Компьютер, интербелсенді тақта Күлімдейді күніміз,Жадырайды жүзіміз.Тамашалап сабақты,Көңілденіп жүріңіз! Ойын ережелері:Бір - бірінді тыңда;Сөйлеу мәдениетін сақта;Регламент сақта.

Біз дайынбыз бұл сабаққа достарым, Көрсетеміз бізде қандай күш барын. Алға қойған мақсатымыз бір екен. Сәтті болсын сапарымыз әрдайым!Қиындықтан сірәда біз қашпаймыз, Алғырлық пен тапқырлықты ұштаймыз. Қияларға самғап ұшқан құстаймыз, Шегінбейміз жеңістерге бастаймыз! І топ:ІІ топ:


І кезең:Біліміңді көрсетІІ кезең:Кім жылдам?ІІІ кезең:Нені білдім?/тест тапсырмасы/Білім деген биік шың Бақытқа сені жеткізер.Білім деген ақылшыңҚиындықтан өткізер.
rrr Адамзат тарихындағы ең алғашқы кезең?Бір ғасырда қанша жыл бар?Екі жағынан өңделген қарапайым тас құрал?Мұздық қашан ери бастады?Жаңа тас ғасыры?Синантроп қайдан табылды?Ең бірінші қолданылған металл?Ежелгі егіншілердің жер жырту құралы?Қола дәуіріндегі ыдыс жасаудың ең бір өрістеген түрі?Андрондықтардың бет бейнесі?І топ:І кезең:Біліміңді көрсет




ІІ топ:І кезең:Біліміңді көрсет«Саналы адам» сүйегі алғашқы рет қай жерден табылды?Жүз жыл неше ғасырды құрайды?Орта тас ғасыры?Алғашқы адамның бастапқы кезеңдегі топтасу жүйесі?Мезолиттік баспана қай өзен маңынан табылған?Солтүстік Қазақстандағы энеолит кезеңінің ерекше ескерткіші?Алғашқы еңбек бөлінісі?Адамның тапқандары мен жасағандары? Қола дәуіріндегі қоланың алыну қосындысыЕуразия даласындағы қола дәуірінің мәдениеті




ІІ кезең:Кім жылдам?Тарихи сөйлемді аяқта Б.з.б. 2 мыңжылдықтың ортасында Қазақстан тайпалары.....Қоладан жасалған бұйымдар тастан және ....Еуразия даласындағы қола дәуірінің жетістіктері....Өздерінің дене құрылысы жағынан андрондықтар...Ғалымдар Солтүстік және Батыс Қазақстаннан....Беғазы-Дәндібай құмыралары әр түрлі өрнекпен безендірілген....Қоланы құю қалыбы ретінде саз....Арқайым қонысының тұрғындары да мал шаруашылығымен, егіншілікпен айналысқан. Қоныс орнынан.....Үй жанына мал қамайтын қора салған. Жануарлардың қаңқаларын зерттеген....Қола дәуірінде қой, жылқы түліктерінің көбеюі үй маңындағы....




“Тұлғаны тану”ІІ кезең:Кім жылдам? Көне дәуір тарихын зерттейтін археологиялық экспедиция құрды.Жезқазғаннан 1 млн тоннадай кен өндірілдіКескін-кейпі ірі, дене құрылысы мығым, жігерлі, келбетті



“Адасқан әріптер”ІІ кезең:Кім жылдам? рлифпеттерогиямгамтомизтенизмамитишифезмрбыздаариатхарпат



“Жас тарихшылар”ІІ кезең:Кім жылдам? І топ: Андрон мәдениетіІІ топ: Беғазы-Дәндібай мәдениеті Қазақстан жеріндегі қола дәуірінің қоныстары Қола дәуіріб.з.б. 2800-900жж.Андрон мәдениетіБеғазы-Дәндібай мәдениетіӨндіріске металл құралдардың енуіҚола мыс пен қалайының қосындысы.
Андрон мәдениеті. Қазақстанда қола дәуіріндегі тайпалардан көптеген тұрақтар, кен ескерткіштер қалған. Бұларды Андрон мәдениеті деп атайды. Бұл мәдениет – Еуразиядағы ең ірі қола дәуірінің мәдениеті. Андрон мәдениетінің бірінші ескерткіші 1914 жылы Сібір жеріндегі Андроново қонысындағы Ачинск селосы маңынан табылған.Андрон тектес қола мәдениеті Орал (Жайық) өзенінен бастап, Енисей өзеніне дейінгі, Батыс Сібір орманды алқабынан бастап, Памир тауларына дейінгі аралыққа тараған. Қазақстандағы ескерткіштері Солтүстік Батыс және Орталық Қазақстанда орналасқан осылардың ішіндегі ең ірісі — Орталық Қазақстан. Бұл аймақта қола дәуіріне тән 30 қонысты, 150 обаны зерттеді.Андрон мәдениеті:1.Металл өңдеу игерілді. Кен өндіру мен металл өңдеу ісі өркендеді.2.Мал бағудың көшпелі түріне көшу қалыптаса бастады.3.Жер өңдеудің қарапайым түрі, теселі егіншілік дамыды. Бегазы мәдениетіне жататын тарихи жәдігерлер ерте заманнан, дәлірек айтқанда, қола дәуірден жеткен мұралар болып табылады. «Беғазы» деген атау сол жердегі Беғазы тауына, Беғазы өзеніне байланысты қойылған. Дәндібай да жер атауы. Осы екі атау біріктіріліп, сол жердегі ежелгі өркениет қонысын «Беғазы - Дәндібай мәдениеті» деп атайды.  Бұл тарихи мекенді зерттеп, оның ежелгі тарихымыз үшін маңызын айқындаған ғалым - әйгілі академик оқымысты, тарихшы,этнограф Әлкей Марғұлан болды. Беғазы - Дәндібай қонысынан табылған заттар айғақтағандай, бұл обалар біздің заманымыздан бұрынғы ӀХ-ҮӀӀӀ ғасырларға, яғни қола дәуірінің соңғы кезеңіне жататын мәдениетті сипаттайды. Академик Әлкей Марғұланның анықтауынша, Беғазы - Дәндібай мәдениетінің ерекшелігі - ескі қола мәдениетінің түрлері өзгеріп, соның негізінде оған ұқсамайтын жаңа мәдениет түрлері қалыптасқан. Атап айтқанда, билігі, діни сенімі, саяси әкімшілік орталығы, өндірісі мен өндіргіш күштері дамыған, алғашқы мемлекеттік бірлестіктер құру деңгейіне көтерілген тайпалардың болғандығы анықталды. Беғазы - Дәндібай мәдениетін қалыптастырған бұл тайпалар, ғалымдардың айтуынша, шығысында Абыралы, Шыңғыс тауларына, батысында Ұлытауға дейінгі аралықты мекендеген. Беғазы-Дәндібай қорғандары биіктеу болып келеді және ұсақ қиыршық тастар мен топырақтан тұрғызылып, етегі үлкен қақпақтастармен бекітілген. Қола дәуірі{08FB837D-C827-4EFA-A057-4D05807E0F7C}МерзіміҚоныс-тарыЖерлеу орындарыПетроглифтеріЕңбек құралдары, кәсібіҚосымшыларБ.з.б. 2800-900 жылдық1.Алексеевка2.Арқайым3.Петровка4.Атасу5.Тегіскен6.Тесіктас1.Дәндібай2.Беғазы3.Алексеев4.Солянка5.Лебедевка1.Таңбалы2.Таңбалы тас3.Тәңірқазған4.Бөріқазған5.Ешкіөлмес6.БаянжүрекМеталдан жасалған қарулар, еңбек құралдары қолөнердің дамуыРулық қатынас ыдырап, тайпалық бірлестіктер құрылды.Аталық рулық қатынас орнады. Киіз үйдің шығуы. Кенді өндіру әдістеріЖұмсақ кен Қатты, тығыз кен(қайламен омыру арқылы) (отпен уату арқылы) Үңгіп қазу арқылы Кен өндіру орталықтары: Қазіргі Зыряновск, Жезқазған маңайында Қарқаралы, Ақшатау тауларында болған Қазақстан жеріндегі қола дәуірін жоспарлы зерттеу басталған жыл: 1946жҚазақстан жеріндегі қола дәуірін түбегейлі зерттеуді бастаған ғалым: Ә.Х.Марғұлан

Адамдардың кәсібіМал шаруашылығы1.Көшпелі2.Жартылай көшпелі Қолөнер1.Металл өңдеу2.Қыш ыдыстар жасау3.ТоқымаТеселі егіншілікБидай, ЕңбекАрпа екті құралдары, қоладан, мыстан жасадыТұрғын үйлері1.Жертөлелер2.Жартылай жер үйлер3.Дөңгелек қанатты (киіз үйлер)Ежелгі қаласыАрқайымЕңбек бөлінісі біртіндеп пайда болды ІІІ кезең:Нені білдім?Тест тапсырмасы 1. Қола дәуіріндегі қоланың алыну қосындысыА) Мыс пен темірВ) Қалайы мен күмісС) Алтын мен мысD) Күміс пен алтынЕ) Мыс пен қалайы2. Қола дәуірінде Жезқазған өңірінен 1 млн тоннадай кен өндірілгенін айтқан белгілі ғалым.А) АлпысбаевВ) АқышевС) МарғұланD) ТөлеубаевЕ) Сатпаев3. Қола дәуірінде 1100 тонна қалайы шығарылған кен орны А) Қарқаралы, АқшатауВ) Қаратау жоталарыС) Тарбағатай, СауырD) Жезқазған, АқшатауЕ) Нарым, Қалба4. Қола дәуірінде кенді қорыту үшін салынған күрделі құрылыстарА) АстауларВ) ШөміштерС) Донна пештеріD) ҚалыптарЕ) Қазандықтар5. Тастан және мыстан жасалған еңбек құралдарын ығыстырған кезеңА) Полеолит дәуіріВ) Мезолит дәуіріС) Неолит дәуіріD) Темір дәуіріЕ) Қола дәуірі 6. Қола дәуіріндегі ыдыс жасаудың ең бір өрістеген түріА) ҚазандарВ) СаптыаяқтарС) Шыны ыдыстарD) КеселерЕ) Көзе құмыралар7. Еуразия даласындағы қола дәуірінің мәдениетіА) БеғазыВ) ДәндібайС) АтасуD) ҚолаЕ) Андронов8. Қола дәуірінің ең алғашқы скерткіштері табылған жер.А) АрқайымВ) ПетровкаС) БеғазыD) БоголюбовЕ) Андронов9. Солтүстік және Батыс Қазақстандағы зерттелген Андрон мәдениетінің қоныстар саныА) 35-тен асаВ) 50-ден асаС) 18-ден асаD) 100-ден асаЕ) 80-нен аса10. Қола дәуіріне жататын Солтүстік Қазақстандағы қоныстарА) Андронов, БеғазыВ) Дәндібай, АтасуС) Арқайым, АтасуD) Петровка, ҚызылжарЕ) Петровка, Боголюбов 11. Қола дәуіріне тән 30 қоныс, 150 оба зерттелген аймақА) Оңтүстік ҚазақстанВ) Солтүстік ҚазақстанС) Шығыс ҚазақстанD) Батыс ҚазақстанЕ) Орталық Қазақстан12. Андрондықтардың бет бейнесін сипаттаған ғалым.А) АқышевВ) МассонС) ГерасимовD) АлпысбаевЕ) Алексеев13. Мал бағудың көшпелі түріне көшу қалыптаса бастаған дәуірА) НеолитВ) ЭнеолитС) ТемірD) ПалеолитЕ) Қола14. Теселі егіншілік ең алғаш дамыған кезеңА) НеолитВ) ЭнеолитС) Темір дәуіріD) ПалеолитЕ) Қола дәуірі15.Жерленген Андроновтықтардың басы қаратылдыА) Шығысқа, ОңтүстіккеВ) Солтүстікке, БатысқаС) Солтүстікке, ШығысқаD) Батысқа, СолтүстіккеЕ) Батысқа, Оңтүстікке 16. Андроновтықтардың тасқа салынған суреттері табылған жерлерА) Тарбағатай, Қалба, НарынВ) Қаратау жоталарыС) Атасу, Беғазы, ДәндібайD) Алтай, Нарын, ЗриянЕ) Таңбалы, Жасыбай, Хантау17. Андроновтықтардың сүт өнімдері мен етті сақтау тәсіліА) Жердің бетінде салынған тұрақтардаВ) Тыстағы ұралардаС) Ет пен сүтті кептіріп сақтағанD) Арнайы қыш құмыралардаЕ) Жер еден астындағы шұңқырда18. Орталық Қазақстан жеріндегі қола дәуірінің ең соңғы кезең мәдениетіА) АндроновВ) Беғазы-АтасуС) Орталық ҚазақстанD) Дәндібай-ҚарасуЕ) Беғазы-Дәндібай19. Беғазы-Дәндібай мәдениетінің хронологиялық ауқымыА) б.з.б. 20-18 ғасырларВ) б.з.б. 18-16 ғасырлар С) б.з.б. 16-14 ғасырларD) б.з.б. 14-12 ғасырларЕ) б.з.б. 12-8 ғасырлар20. Тебінді жайылымға байланысты саны артқан мал.А) СиырВ) Түйе, ешкіС) Сиыр, жылқыD) Жылқы, түйеЕ) Жылқы, қой 21. Қазақстан жеріндегі қола дәуірін жоспарлы зерттеу басталған жылА) 1926В) 1931 С) 1938D) 1954Е) 194622. Қазақстан жеріндегі қола дәуірін түбегейлі зерттеуді бастаған ғалымА) МассонВ) АқышевС) АлпысбаевD) ГумилевЕ) Марғұлан23. Қола дәуірі қоныстарының көбінесе орналасқан жеріА)Тау аңғарларындаВ) Орман арасындаС) Жазық далалы аймақтардаD) Кез-келген жердеЕ) Өзендердің жағасында24. Көкшетау жеріндегі қола шалғы табылған қонысА) АлексеевкаВ) СтепнякС) АтасуD) БеғазыЕ) Шағалалы25. Қола дәуірі қауымы ішінде әлеуметтік теңсіздікті тудырғанА) Терімшіліктің дамуыВ) Егіншіліктің паида болуыС) Рудың қалыптасуыD) Малды қолға үиретуЕ) Мал-мүлік теңсіздігінің шығуы 26. Мүлік теңсіздігінің қалыптаса бастаған дәуіріА) ПалеолитВ) МезолитС) НеолитD) Темір дәуіріЕ) Қола дәуірі27. Қола дәуірі кезіндегі жоғары дін басыларыА) МолдаларВ) ҚариларС) АқсақалдарD) Тайпа көсемдеріЕ) Абыздар28. Қола дәуірі абыздарының негізгі міндеттеріА) Ел басқаруВ) Әскери істерді қадағалауС) Ру арасындағы алауыздықтарға жол бермеуD) Жер бөлу ісімен айналысуЕ) Салт-дәстүрлердің орындалуын қадағалау29. Андроновтықтардың мойынға таққан тұмаршаларыА) Асыл тастарВ) Алтын әшекейС) Мал сүйегіD) Қола салпыншақтарЕ) Жыртқыш аңдардың азу тісі30. Жеке меншік қалыптасқан дәуірА) Соңғы полеолиттеВ) МезолиттеС) НеолиттеD) ЭнеолиттеЕ) Қолада Тарихты оқы, зертте, ерінбе!25-30 балл – “5”18-24 балл – “4”5-17 балл – “3”0-4 балл – “2” Сабақ аяқталды,жарайсыңдар!Үй тапсырмасы: §8-10 қайталау, тест құру, жұмыс дәптерін толтыру.