7 сынып ?аза?стан тарихы § 30. XIV-XV?асырларда?ы ?аза?станны? экономикалы? жа?дайы

№ 16 орта мектеп-гимназиясының
тарих пәні мұғалімі Сейдеханова Ш.Ж
Сабақ № 37
7 сынып. Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихыСабақтың тақырыбы: № 30. XIV-XVғасырлардағы Қазақстанның экономикалық жағдайы.
МақсатыМонғол шапқыншылығының ауыр зардаптарын тартқан халықтың ауыл шаруашылығы мен отырықшылық қалалық өмірі XIII ғасырдың аяғында жандана бастағаны туралы оқушыларға түсіндіру.
2.Өзінше пікір айтуға,ойларын қорытып салыстыра білуге дағдаландыру, бүгінгі оқу материалын өткен материалдармен байланыстыра отырып, ұқсас білімдерді салыстыру,айырмашылығын табу арқылы олардың ойлау қабілетін дамыту.
3.Оқушыларды өз ұлтының мәдениетін, тарихын құрметтеуге, имандылыққа, тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: жаңа материалды меңгеру
Әдісі: ауызша баяндау, әңгімелесу, сұрақ-жауап, өз бетінше кітаппен, топпен жұмыс
Көрнекілігі картас,сызбалар, суреттер 136-беттегі «Қола шырағдан», кітаптың 138-бетіндегі сурет «Ежелгі Сауран қаласының жұрты», 139-беттегі «Қыш ыдыстарды күйдіретін ошақтар», 140-беттегі «Зергерлік бұйымдар», «Отырар қаласынан табылған әшекейлі шыны құмыра»
Сабақ барысы
1.Ұйымдастыру.
II Жаңа тақырып. Жоспар.1. Мал шаруашылығы мен егіншілік. 2. Егіншілік 3. Қалалар мен қыстақтар 4. Қолөнер 5. Зергерлік кәсіп. 6. Әйнек жасау.
Мал шаруашылығы-3 түрі болды
Отырықшы жер шаруаш. жартыл.отырықшы малшаруаш. Жарт. көшп. малшаруаш
Оңтүстік Қазақстанда оңтүстік-шығыста (Жетісу) батыс және солт. Қазақст
Көшпелі мал шаруашылығы –Шығыс Дешті Қыпшақ (Орталық және Солт. Қазақстан)
Егіншілік

Қазақстанның оңт. және бұл Сырдария бойындағы-Йасы, Сауран, қаланың қасында
Оңт.-шығ. өңірінде дамыған Отырар,Сайрам, Созақ қалал-ң көркеюінен тартылған каналдар
көрінеді суармалы егінш. дәл.
XIV-XV ғасырлардағы мал шаруашылығы мен егіншілік

Мал шаруашылығы мен егіншілік XIII ғасырдың аяғында қайта жандана бастайды

Отырықшы жер шаруашылығы қыстау маңында, қалалар жанында дамыған
Жартылай отырықшы мал шаруаш. көшіп-қону бағыты 100-150 шақырым

Көшпелі мал шаруашылығы көшу бағыт-ң қашықтығы 800-1000
шақырымға дейін жеткен
Кітаппен , топпен жұмыс
1-топ «Қалалар мен қыстақтар»
Тапсырмалар 1.Шыңғыс ұрпақтарының арасында қала мәдениеті туралы қандай көз-қарас болды (біріншісі қалалық өмірге қарсы болды. 2-ші қалалық өмірді дамытты)
2 Қалалық өмірді дамыту үшін қандай заң шығарды? ( 1269 ж. Талас жағасында құрылтай өткізіліп, онда отырықшы халық пен қала тұрғындарынан белгіленген алым-салық көлемінен артық алуға тиім салынған заң шығарылды)
3. Қалалардың жандана бастағанын тағы қандай деректер дәлелдейді? ( Армян патшасы 1-Гетум Монғолияға сапарындағы күнделігінде жазған, археологиялық қазба жұмыстар дәлелдейді)
2- топ « Қолөнер»
Тапсырмалар: 1 XIVғ. Қалалық өмірде дамыған қолөнердің басты саласы не болды ?( қыштан түрлі ыдыс-аяқ жасау. Археологиялық қазба жұмысы кезінде Отырар, Түркістан, Қаратаудың оңтүстігінде –Күлтөбе, Раң қалаларында ыдыс жасайтын шеберханалар табылған.)
2. Ыдыстар неге арналған, ыдыстың сыртына қандай суреттер салған? (су тасуға, тамақ ішуге, астық сақтауға арналған. Құстар мен жануарлардың суреттерін салған )
3.Зергерлік кәсіптің дамуы. Неден жасады және қай жерлерден табылды?( мыс қорытып, қоладан түрлі бұйымдар жасады.Отырар мен Түркістан )
3-топ Әйнек жасау.
Тапсырмалар: 1 Қай қалаларда болды ( Отырар, Тараз)
2 Тағы қандай кәсіп түрі болды? ( сүйек ұқсату, тас қашау)
IV.Пысықтау Сұрақтар 1. XIV-XVғасырларда шаруашылықтың қандай түрлері дами бастады?
2. Жартылай отырықшы мал шаруашылығы мен көшпелі малшаруашылығының қандай айырмашылықтары бар? 3. Егін шаруашылығы Қазақстанның қай жерлерінде басым дамыды?
4. Қалалар мәдениеті қай кезде жандана бастады? 5. Қай ханның кезінде қандай қоғамдық құрылыстар салу қолға алынды? 6. Қолөнер салаларының дамуы туралы не білесіңдер ?
V Үйге тапсырма № 29 оқып, мазмұндау, сұрақтарға жауап беру.