Тыва дыл кичээлинин технологтуг картазы Онаарынын падежи

Тыва дыл кичээлинин технологтуг картазы. Темазы «Онаарынын падежи»
Сорулгазы. 1. Ооренген падежтерин бот-боттарындан ылгап билирин улам быжыглаар, онаарынын падежин ин оске падежтерден ылгалыр демдектери-биле таныштырар.
2. Уругларнын кичээнгейин, боданып билирин, боду билигни дилеп- тыварынга билиин сайзырадыр.
3. Уругларны тыва дылынга ынак, ону сонуургаарынга, чараш-аажы чанга кижизидер.
Бот –тускайлан онзагайлары:
1.Өѳренген темазынга сонуургалын оттурар, ону билип алыксаар байдалды туругзар.
2. Бодунун билиин сайгарып, күүсеткен ажылын шын унелеп, демдек салып билиринге тускай аргаларны башкынын дузазы-биле чогаадыр
3. Ооредилгенин утказын, ажыктыын медерелдиг сайгарып билири.
Метапредметтиг:
1. Салдынган сорулгага дүүштур кылыр ужурлуг ажылды планнап, хайгаарап, оон түннелинге чедеринин болдунар аргаларын тодарадып билирин ооредир.
2. Бодунун бодалын шын дес-дараалаштыр илередип, ѳске эш-ѳѳру-биле диалогту тургузар. (к) Бодунун харыызын, ѳѳренген билиинге даянып алгаш, шынзыдары. (р)
3.Эрткен темага хамаарыштыр билиглерин аразында айтыржып, арга-суме катчып, ол ышкаш кылыр ажылын улежип билири
4. Билиг бурузу бодунуу – биле кандыг ажыктыгыл, амыдыралга канчаар хереглеттине бээрил деп чувени уруглар-биле сайгарар.
Предметтиг:
1. Өѳренген билигелеринге бодунун бодалын шын, дес-дараалаштыр илередип билири.
2. Чуве адынын падежтеринин дугайында билири.
3. Тускай айтыышкын , үлегер болгаш бѳдүүн алгоритм езугаар күүселде кылыры
Ооредилге мергежилгелерин чыскаап чурумчудары(Мону канчаар кылырыл?). Ажыл-чорудулганыӊ хыналдазыныӊ болгаш демдээниӊ аргаларын илередири(Бо чүүл шын кылдынган бе?). Берге чүүлдерни чылдагаанын илередири (Канчангаш?Чүге?) ?). Берге чүүлдерни баш удур илередип алыры (Кандыг берегедээшкиннер туруп болурул?). Аждылда частырыгларны илередири болгаш оларны эдери(Частырыглар бар ирги бе?)
Кичээлдин дерилгези: чуруктар, состер бижээн таблица, темага дуушкен презентация.
Кичээлдин чорудуу.
№ Кичээлдиӊ кезектериниӊ аттары. Кичээлдин тургузуу Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы
Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы Планаттынган туӊнелдер (УУД)
1 Организастыг кезээ. Психологтуг белеткел. Ойнап-хоглеп дыштандывыс.
Онза-солун ооредилге далайынче
Бугу кушту угландырып
Бергелерге торулбайн оорениили.
-Хунчугешче корунер. Ол силерже чылыг, чырык херелдерин чажып тур. Кичээлге чедиишкинни кузедим. Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. 2 Билигнин онза – чугулазын тодарадыры. Актуализация. Онаалга хыналдазы. Удур- дедир хынажыр.
1.Бээринин падежинин дугайында билигни 229 дугаарлыг мергежилгени негелдези ёзугаар куусеттирбишаан катаптаар.
2.Эжеш болуп алгаш ажылдаары. Дараазында домактарда чуве аттарынын падежтерин тывынар.
Туннел: чуве адынын хамаарыштырарынын болгаш бээринин падежтерин –нын.-нин, -тын,-тин болгаш га,-ге,-ка,-ке деп кожумактарлыг болгаш домакка ийиги чергенин кежигуннери бооп чоруур. Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр. Чуве адынын хамаарыштырарынын болгаш бээринин падежтеринин кожумактарынын дузазы- биле домак иштинден тыварын, тодарадып, катаптаарынга онаалганы эштежип күүседиринге ажылды чорудар. Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар. Хамаарыштырарынын болгаш бээринин падежтеринин дугайында билигни катаптаар.
Өѳренген билиинге дүүшкен онаалганы кууседир.
Онаалганы күүседиринге кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар. Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.).
3 Проблеманы (Харыылаары берге айтырыгны) тургузары. Дараазында чуве аттарынын падежин тодарадынар. Ажылды, оореникчини, номну.
Оореникичилернин чижек харыылары:
Бис ону тодарадып шыдавас бис.Биске берге-дир..

Проблемалыг (харыылаары берге айтырыг) байдалды тургузар.
Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар.
Бот- тускайлан(личн.)
Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер
4 Ооредиглиг орулгазын салыры -Ам чаа сайгарган айтырыгларывыска болгаш бергедежип турар айтырыынарга даянып алгаш, кичээлдин сорулгазын тодарадынар.
уругларны ооредиглиг сорулга салырынче углаар. Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар 5 Чаа билиглернин ажыдыышкыны -Ам база катап бергедешкен айтырыывысче эглип кээлинер. Ол чуве аттары кандыг кожумактардан тургустунган – дыр?
-Ол чуве аттары –ны,-ды,-ни деп кожумактардан тургустунган.
Ам дараазында таблицаже корунер. Ол таблицанын дузазы - биле ол кожумактар кайы падежке хамааржырын тодарадынар.(Онаарынын падежи)
Ам бердинген состерни онаарынын падежинге оскертип шенээлинер.
Адыг, хову. Кат, хеп, сут, сан, хун, хат.
Ол чуве аттарынын онаарынын падежинге турунда шын бижилгезин мурнуку кичээлге алган билиинерге даянып алгаш, тайылбырлап, тунненер.
-Ам кылган ажылынарга даянып алгаш тунелден ундурунер. (Чижек:сос дулей уннун ужуу-биле тонген болза кожумакты база дулей уннун ужуу- биле эгелеп бижиир. Состун соолунде ажык эвес уннун ужуу-биле кожумактын эге ужуу домейлежи бээр болза ийи ажык эвес ужукту дакпырлап бижиир.) Эталон- биле хынаар. Өѳренген чуве адынын падежинин дугайында билиинге даянып алгаш, ол билиин дам быжыглап, чаа билиглерни ажыдарынче уругларны углаар. Бердинген онаалганы кууседир.
Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар
Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры.
Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар.
Самбырада эталон-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр. (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.).
6 Эге быжыглаашкын. Чаа билигни туӊнеп чугаалаары Бердинген состерни онаарынын падежинге оскерткеш, домактардан чогаадып бижиир.
Куш, чечек, хар, кыш, хун..
Бердинген состер- биле онаарынын падежинге турар кылдыр домактар чогаадырын тайылбырлаар.. Аас- биле тайылбырны кылырынче углаар.
Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Кылган ажылын майык ажыглап тургаш хынаар.
Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар Углаар-баштаар(рег.) Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.).
7 Чаа теманы быжыглаарынга бот ажыл. Мергежилге 233, 232 , арын 90-91 Мергежилгени алган билиинге дууштур кууседиринче уругларны углаар Мергежилгени алган билиинге даянып алгаш, кууседир Углаар-баштаар(рег.)
8 Кичээлди туннээри.
-Чаа чуну ооренип алдынар?
-Чуу деп айтырыгга харыыыны тыптывыс, тайылбырлап чугааланар?
-Чунун дугайында ам-даа хойну билип алыксап тур силер? Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. Углаар-баштаар(рег.)
9 Рефлексия. «Чедиишкиннер чадазынга» бодунарнын кичээлге ажылдаанынарны унелеп, демдегленер. Уругларнын кичээнгейин тончу туннелче угландырар. Кичээлдин темазын билип алганынга бодунун билиин шын тодарадып, ону унелээринче уругларны углаар. Кичээлдин темазын билип алганынга тѳнчу түӊнелди үндүрер.
Бот- тускайлан(личн.)
Углаар-баштаар(рег.)Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.).
10 Онаалга. Мергежилге 234, арын 91. Негелдези ёзугаар кууседир. Онаалганы канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар.
Мергежилге 234, арын 91 Бажынга онаалгазын бижиир. Негелдези ёзугаар кууседир. Бот- тускайлан(личн.)
Билиин ханыладырынга туннелдер(позн.)