Басс?йексіздер тип тарма?ы 7 класс
М‰рт™к ауданы. Родниковка орта мектебі.
Биология п‰нініS мaCалімі Досжанов Аскарбек Алмабекович
П‰ні : Биология
СабаKтыS таKырыбы : Басс_йексіздер тип тармаCы.
СабаKтыS маKсаты:
Білімділігі : Желілілер типіне жататын ™кілдерініS ерекшеліктерін,т_рлерін таралуын Kорытындылау арKылы оKушылардыS білім Kорларын толыKтыру.
СабаKтыS дамытушылыCы: СaраKтарCа наKты жауап беруге, шыCармашылыK ізденісін, іскерліктерін дамыту.
СабаKтыS т‰рбиелігі: оKушылардыS бойында табиCатты KорCауCа жауапкершілікті ояту, aKыпты KарауCа т‰рбиелеу.
СабаKтыS к™рнекілігі: Слайд, дидактикалыK тапсырмалар
П‰наралыK байланыстар: Экологиямен,географиямен.
І `йымдастыру кезеSі оKушылармен амандасу оKушыларды т_гендеу
сабаKKа даярлыKтарын тексеру
сабаK жоспарымен танысу
ІІ. ^й тапсырмасын сaрау / тест/
1. БуынаяKтылардыS негізгі ерекшілігі .......... KапталCан
а) жабынмен. б) хитинді затпен.
в) аKзалыK затпен. г) тері – бaлшыK етпен.
2. ТолыK т_рленіп даму кезендері:
а) жaмыртKа – имаго. б) жaмыртKа – дерн‰сіл - имаго.
в) жaмыртKа – дерн‰сіл - KуыршаK - имаго. г) жaмыртKа – KуыршаK - имаго.
3. ТолыK т_рленіп дамыйды:
а) инелік, шегіртке. б) д‰уіт, бaзаубас.
в) Kандала, б_рге. г) к™белек, балара.
4. Т_тік т‰різді ауызбен сорушы:
а) шыбын. б) орман Kандаласы.
в) тараKан. г) к™белек.
5. БунаKденелілер класы жіктелетін тармаKтар:
а) буынаяKтылар, Kанаттылар. б) буынаяKтылар, басаяKтылар.
в) туаKанатсыздар, Kанаттылар. г) туаKанатсыздар, басаяKтылар.
6. К™белектіS дерн‰сілі:
а) жаушоCыл. б) теленомус.
в) жaлдызKaрыт. г) оKыра.
7. БунаKденелілерге т‰н ерекшілігі:
а) демт_тік. б) мальпиги т_тікшелер.
в) ашыK Kантарату ж_йесі. г) денесі бас, к™кірек, KaрсаK б™лімдерінен тaрады.
8. АртыCын табыныз:
а) н‰зікKaйраK б) к™ркемше.
в) шолCыншы. г) д‰уіт.
9. JазаKстан Республикасы Jызыл кітабінда бунаKденелілер т_нCыш рет орын алCан жыл:
а) 1978. б) 1989. в) 1991. г) 1996.
10. ОрамжапыраK аKк™белегініS жaлдызKaрыты мен KуыршаCына жaмыртKалайды:
а) сона. б) теленомус. в) шаншарлар. г) KабыKжегі.
ІІІ. «Ой шаKыру» кезеSі
С™зтуым «желілілер»
^йірлі шегірткелер дерн‰сілдерінS тыCыз топтасуы (жаушоCыл)
Б_л паразиттіS дерн‰сілдері даму ерекшілігіне Kарай ‰р т_рлі аталада /оKыра, осKырма/ (б™гелек)
БунаKденелілерді зерттейтін Cылым саласы (энтомология)
БунаKденелілерді мальпиги т_тікшелері ашылатын жер (ішек)
ЖaтKыншаK асты т_йіні мен KaрсаK ж_йке тізбегі т_зетін екі жaп т_йін (ганглий)
Шала т_рленіп даму кезінде жaмыртKадан имагоCа ™ту кезеніндегі сатысы (дерн‰сіл)
Ауыл шаруашылыCына зиян келтіретін бунаKденелілерге, табиCи жау т_рлерін Kарсы пайдалану ‰дісі (биологиялыK)
Н‰зікKaйрыK, К™ркемше, ШолCыншы (инелік)
СонаныS тарататын ауруы (Kарасан)
IV.Жана сабаK (слайд)
Желілілер типі - жануарлар д_ниесініS тарихи дамуындаCы еS жоCары топ. АрKа жаCында ішкі KаSKаныS Kызыметттін атKаратын желісі болCандыKтан, олар желілілер деп аталCан. Желілілер сыртKы пішіні, тіршілік ‰рекеті, мекен ортасы ‰р т_рлі жануарлардан Kaралады. ОлардыS 40 – 45 мыSдай т_рі бар. Желілілер (хордылылар деп те аталады) KaрлыKта, топыраKта, суда, аCаш басында мекендейді. Ауада aшып тіршілік ететін т_рлері де бар.
Желілірге Kандауыршалар, асцидиялар; омыртKалылар (д™Sгелекауыздылар,балыKтар, Kосмекнділер, жорCалаушылар, Kaстар ж‰не с_тKоректілер) жатады. ЕS кішілерініS дене тaрKы 0,5мм, ал _лкені 33 метірге жетеді.
2 реттік денесі Kуысты (целом), _ш Kабатты, екіжаKты симетриялы болып келеді. Олар жоCарCы сатыдаCы жануарлар
Желілілерге т‰н белгілер
Т™менгі сатыдаCы жануарлар ЖоCарCы сатыдаCы жануарлар
1. Желі – ™мір бойы саKталып, ішкі KаSKаныS 1. Желіден – омыртKа жотасы пайда
Kызыметін атKарады. болады.
2. Ж_йке т_тігі ™мір бойы саKталады 2. Ж_йке т_тігініS алдыSCы б™лігі – миCа,
3. Желбезек саSылаулары ™мір бойы артKы б™лігі - жaлынCа айналады.
саKталады. 3. JaрлыKта тіршілік ететін
омыртKалыларда желбезек
4. Jан айналым ж_йесі – тaйыK санылауыныS орнында – ™кпе.
4. Jан айналым ж_йесі – тaйыK.
Басс_йексіздер тип тармаCы. Jандауырша.
JандауыршаныS KaрылысыныS ерекшіліктерімен к™бейуі (слайд)
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть картинку ]
JабыKтылар тип тармаCы. Асцидия. (слайд)
АсцидияныS ерекшіліктері ж‰не кубейуі
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть картинку ] [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть картинку ]
V. СабаKты бекіту
С‰йкестігін табыныз
1 - тапсырма
А) Jандауы рша 1. Басс_йексіздер
Б) Асцидия 2. JабыKтылар
3. АрKа ж_збеKанаты бар.
4. Желісі дерн‰сіл кезінде Cана болады.
5. Jосжынысты
6. Jорегі ауыз сифоны арKылы ™теді.
7. 30-Cа жуыK т_рі бар, 10 – 30 м терендікте тіршілік етеді.
8. Ауыз KуысыныS айналасында aсаK Kармалуыштар бар.
9. Ж_рек Kызыметін KaрсаK KолKа Kантамыры атKарады.
10. Б_ршіктеніп к™бейеді.
2- тапсырма
А) Желілілер 1. ДененіS соSCы Kуысы болады.
Б) БунаKденелілер 2. Желісі бар.
3. МидыS _ш б™лігі бар.
4. Jанайналым ж_йесі – тaйыK.
5. Jантарату ж_йесі - ашыK.
6. СірKабыK
7. Хитин.
8. Денесі _ш Kабаттан тaрады.
9. Денесі екіжаKты симметриялы.
10. Ж_йке т_тігі бар.
VІ. ОKушылар білімін баCалау.
VІІ. ^йге тапсырма беру: ОKу (т_сінік айту). Баланоглосс туралы м‰лемет
15