Открытый урок по истории на тему Абылай хан (5 класс)

Мерзімі: 22.12.2014 Пәні: Қазақстан тарихы
Сыныбы: 5
Сабақтың тақырыбы: Абылай хан, өмірі мен саяси қызметі
Жалпы мақсаты: Абылайдың өмірі мен қайраткерлік қызметін және көреген саясаткер екенін дәлелдейтін дерек көздерін іздеу, зерттеу.
Сілтеме: Қазақстан тарихынан әңгімелер 5-сынып
Ж.Артықбаев, Ә.Сабданбекова, Е.Әбіл
Жұмыс нәтижесі: Абылайдың өмірі мен қайраткерлік қызметін зерттейді, қосымша деректер арқылы Абылай ханның көреген саясаткер екенін дәлелдеу.
Негізгі идеялар: Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету, ынтымақтастық және топтағы бірлескен жұмыс
Қолданылатын материалдар: Постер, түрлі түсті қағаз, маркерлер, компьютер, карта, суреттер, интербелсенді тақта, кесте
Сабақтың өтілетін уақыты 45 минут
Сабақ жоспары Ұйымдастыру: топқа бөлу , мақсат қою
Сабақ барысы: Блум таксономиясы бойынша
Рефлексия
Үйге тапсырма
Үйге тапсырма Абылай хан, өмірі мен саяси қызметі
Сұрақтарға жауап беру
Сабақ кезеңдері Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушының іс-әрекеті
Психологиялық
дайындық Шаттық шеңбері. Көңілді әуенді қосып бір-біріне тілек айту.
Топқа бөлу
Музыка ырғағымен бір-біріне тілек айтады.
Таратылған таңдау арқылы 2 топқа бөліну
Үй тапсырмасын сұрау Қазақстан және Ресей
Эдвард де Бононың "6 ойлау қалпағы"-ның 3 қалпағы (ақ, қара, қызыл) Әр топтан 1 оқушы үй тапсырмасын айту
2 оқушы 2 түрлі ойларын айтады.
Қазақстанның Ресейге қосылуы
Ақ (ақ бұлттар) - фактілер, цифрлар және мәліметтерді таза күйінде беру
Қара (тұман) – негативті ойлау, мысалы: “бұл орындалмайды, себебі....”

І. Білу Ресурспен жұмыс
1-топ. Абылайдың өмірі
2-топ. Абылайдың қызметі
Қосымша дерек:
Абылайдың хан болуы туралы қосымша деректер
Абылай хан туралы фото суреттер
Оқушылар өз беттерінше ресурсты оқи отырып, Абылайдың өмірі мен саяси қызметімен танысады.
ІІ.Түсіну Постермен жұмыс:
Кестені толтыру
1-топ. Өмірі
Әбілмансұр

2-топ. Саяси қызметі
Абылай хан

Постер жұмысын қорғау Оқушылар кестені толтырады
1-топ Абылайдың өмірі туралы толтырады.
2-топ Абылайдың саяси қызметі туралы толтырады
Постер жұмыстарын қорғайды
Сергіту "Айна" ойыны Оқушылар жұптасып, бір-біріне қарама-қарсы тұрады. Олардың біреуі қолдарымен, аяқтарымен, денесімен әртүрлі қимылдар жасайды, ал екінші оқушы оларды айна секілді қайталайды: оңды сол қылады, солды оң жасайды.
ІІІ. Қолдану "Адасқан әріптер"
БАСЛАҚ - САБАЛАҚ
ҮІАТСРТКН - ТҮРКІСТАН
АБЙЛЫА - АБЫЛАЙ
ЛУИӘ - УӘЛИ
ТЛӨИБЕ - ТӨЛЕ БИ
РҚНЗАЫЛЫ - НАРҚЫЗЫЛ
Тақтаға орны ауысып кеткен әріптерді орналастырып табады, және шыққан сөзге мәлімет береді.
ІҮ. Талдау
"Жылдар сөйлейді..."
1711ж -
1730ж -
1771ж -
1781ж - Оқушылар көрсетілген жылдарға мәлімет береді.
Ү.Жинақтау Абылай хан өзінің көреген саясатымен Шығыстың ұлы саясаткері атанды. Қазі ргі заманда Абылай ханды кіммен ұқсастырамыз? Оқушылар өз ойларын айтады. Сыни тұрғыдан ойланады.
ҮІ.Бағалау Геометриялық фигураларды бағалаушыға алдын ала беріп қою
( )
V. Үйге тапсырмасын беру Абылай хан, өмірі мен саяси қызметі
Шығармашылық жұмыс
(реферат, ребус, кроссворд)
Абылай хан тарихи тұлғалар оқу Оқушылар күнделіктеріне жазады.
VII. Рефлексия
Сабақтағы көңіл-күйлерін смайликтермен көрсету.
Оқушы үні
Оқушының бағалауы
Абылайдың өмірі
Абылай хан (шын есімі Әбілмансұр) - қазақтың ұлы хандарының бірі. Ол 1711 жылы Уәлидің шаңырағында дүниеге келген. Әбілмансұрдың әкесі Уәли Түркістанды билеп тұрған кезінде бір шайқаста қаза тапқан. Жау қолынан ханның жанұясынан тек Әбілмансұр ғана аман қалады. Әбілмансұр көпке дейін шыққан тегін, өзінің хан тұқымынан екенін жасырып келген. Төле бидің түйесін бағып жүріп, Сабалақ деген ат алады. Төле би үсті-басының тоз-тозы шыққан, шашы өскен оған осы есімді қойыпты. Алайда көреген дана би Сабалақтың жай тұқымнан емес екенін түсінген. Сабалақ ер жеткен шағында Төле биге сәлем бере келген Бөгенбаймен танысады. Бөгенбай Сабалаққа батасын беріп, астындағы Нарқызыл атты тұлпарын сыйға тартқан.1730жылы жоңғарлармен болған шайқаста Сабалақтың аты шығады. Бұл ұрыста 20жастағы Сабалақ қалмақтың батыры Шарышты жекпе-жекте жеңіп шығады. Ол ұрыста "Абылайлап" ұрандап шығады. Әбілмансұрдың аты қазақ даласына тарап, енді оны "Абылай" деп атап кетеді.

Абылайдың қызметі
Абылай ресми түрде 1771жылы Әбілмәмбет қайтыс болғаннан кейін ғана таққа отырады. Абылай өз заманының көреген де ақылды саясаткері, даңқты батыры, өткір ойлы, дарынды дипломаты болған. Ол сонымен қатар мұсылмандық білім алған сауатты билеуші болды. Абылай хандық билікті күшейтуде өз заманындағы беделді де талантты тұлғаларға арқа сүйеген. Бұқар, Үмбетей, Тәтіқара жырауларымен, Қабанбай, Бөгенбай, Малайсары т.б. батырлармен, Төле, Қазыбек билермен үнемі кеңесіп отырған. Абылай хан өзінің білгір ішкі, сыртқы саясатымен Қазақ хандығын мықты да біртұтас мемлекетке айналдырды. Абылай хан билік құрған кезеңде мемлекет шекарасы одан әрі кеңейді. Қазақ халқының мерейі тасып, рухы көтерілді. 1781 жылы Абылай хан Түркістанда қайтыс болды. Оның денесі қасиетті Қожа Ахмет Йасауи кесенесінде жерленген.