Рабочая программа по татарскому языку для 5 класса (татарская группа)

Татарстан Республикасы Апас муниципаль районы
Муниципаль бюджет гомумбелем бирү учреждениесе
“Биеш урта гомуми белем бирү мәктәбе”
Каралды: Килешенде: Раслыйм:
Татар теле һәм әдәбияты укытучыларның Укыту-тәрбия эшләре буенча Боерык № __ _____________, 2016 ел мәктәп методик берләшмә утырышы директор урынбасары Мәктәп директоры
беркетмәсе № 1
___ август, 2016 нче ел _______/ А.Д.Прокофьева / ___________З.А.Замдиханов
Җитәкчесе________/И.И.Курамшина/ _______________2016нче ел
Югары квалификация категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы
Гыйбасева Эльмира Мансур кызының
5 сыйныфның татар төркеме өчен татар теленнән
ЭШ ПРОГРАММАСЫ
Педагогик киңәшмә утырышында каралды
Беркетмә № 1
___ август, 2016 ел

2016-2017 нче уку елы
I.Аңлатма язуы
5 нче сыйныфның татар төркеме өчен татар теленнән эш программасы түбәндәге документларга нигезләнеп төзелде:
-- Төп гомуми белем бирүнең Федераль дәүләт белем бирү стандарты (Россия Мәгариф һәм фән министрлыгында 2010 нчы ел, 17 нче декабрь боерыгы 1897 нче номер белән расланган, РФ Юстиция министрлыгында 19644 нче регистрация номеры белән 2011 нче елның 1 нче февралендә теркәлгән);
- Татарстан Республикасы Апас муниципаль районы МГББУ «Биеш урта гомуми белем бирү мәктәбе»нең төп белем программасы;
-Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан тәкъдим ителгән үрнәк программалар: -“ Рус телендә Урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәбендә татар телен укыту программасы (татар балалары өчен)”, (төзүче-авторлары: Ф.Ф. Харисов, Ч.М. Харисова. В.А. Гарипова – Казан, 2011.), - Рус мәктәбендә укучы татар балаларына татар теленнән үрнәк гомуми программа. V - IX сыйныфлар, (төзүче-авторлары: Ф.Ф. Харисов, Ч.М. Харисова. Г.Р. Шакирова - Казан, 2013.)
-Татарстан Республикасы Апас муниципаль районы МГББУ «Биеш урта гомуми белем бирү мәктәбе» педагогик коллективы 2016 нчы елның 25 ннчы августындагы 1 номерлы карары буенча кабул ителгән “2016-2017 нче уку елына укыту планы”;
-РФ Мәгариф һәм фән министрлыгының 2015 нче ел, 8 нче июнь, 576 номерлы боерыгы. (Приказ Минобрнауки России от 08.06.2015 № 576 «О внесении изменений в федеральный перечень учебников... http://mon.tatarstan.ru/rus/file/pub/pub_330177.pdf)
Укыту предметының гомуми аңлатмасы
Рус телендә белем бирү мәктәбендә татар балаларына татар теле укытуның максаты:
Укучыларда ана телен өйрәнүгә кызыксыну, аның аркылы башка телләрне дә өйрәнү теләге уяту; үз милләтеңә, аның мәдәни үзенчәлекләренә, гореф-гадәтләренә, ана телеңә мәхәббәт тәрбияләү; шулар аркылы башка милләтләргә, аларның гореф-гадәтләренә, мәдәниятләренә ихтирам уяту.
Балаларда туган телгә, аның яңгырашына, сүзлек байлыгына карата кызыксыну уяту. Тел күренешләрен аңларга, эзлекле фикер йөртергә өйрәтү. Фәнни-тикшерү эшчәнлеге алып баруга мотивация тудыру, проект эшләрен башкаруны дөрес оештыру. Тел берәмлекләрен урынлы кулланып, бәйләнешле сөйләм тудыру өстендә эшләү, аралашу компетенциясе булдыру.
Бурычлары:
- укучыларда, туган телгә сакчыл караш тәрбияләү;
- укучыларның сөйләм эшчәнлеген һәм фикерләү сәләтен, төрле шартларда әдәби телдә дөрес аралаша белү күнекмәләрен үстерү;
- татар теленең фонетик төзелеше, орфоэпик, орфографик нормалары турында белем бирү;
- телнең лексик байлыгын анализлый, күрә, таба белү сәләтен, осталыгын булдыру, үстерү, сүз байлыгын арттыру;
- татар теленең сүз ясалыш мөмкинлекләрен үзләштерү, гамәли кулланылышка кертү;
- алынган белемне һәм осталыкны тормышта максатчан кулланырга өйрәтү;
- сүзлекләр, дәреслек, өстәмә һәм белешмә әдәбият белән эш итү, уку, язу күнек-мәләрен камилләштерү;
- үз милләтеңә, телеңә хөрмәт белән карау, шулай ук татар теле аша башка милләт вәкилләренә, аларның рухи мирасына мәхәббәт хисе тәрбияләү.
Белем дәрәҗәсенә таләпләр:
- фонетик, сүз ясалышы һәм лексик закончалыкларны күрә белү;
- сүзне катлаулы тел берәмлеге буларак бәяләүгә ирешү;
- төрле тип сүзлекләрнең төзелү принципларын үзләштерү;
- татар теленең сүз ясалыш ысулларын таный һәм аера белү;
- укылган текстның эчтәлеген аңлау;
- укылган текстка үз мөнәсәбәтләрен белдерү;
- укылган текстка бәйле рәвештә телдән һәм язмача фикер белдерү;
- сыйныфташлары һәм укытучы белән фикер алышу, үз фикерен дәлилли белү;
- тәкъдим ителгән темага телдән һәм язмача бәйләнешле текст төзү.
Күнекмәләргә таләпләр:
Фонетика, орфоэпия, лексика, сүз ясалышына караган белемнәрен тирәнәйтү:
- авазларны классификацияли белү күнекмәләрен тирәнәйтү;
- сүзләрне иҗекләргә бүлә белү, басым кую үзенчәлекләрен үзләштерү;
- җөмләләрнең мәгънәви-интонацион үзенчәлекләрен үзләштерү юнәлешендә күнекмәләр өстендә эшләү.
- сүзләргә фонетик анализ ясый белү;
- сүзлек составын килеп чыгышы ягыннан бәяли белү;
- сүзлек составын куллану өлкәсе һәм активлыгы буенча куллана белү;
- сүзлекләр белән эшли белү;
- татарчадан русчага һәм русчадан татарчага тәрҗемә итү күнекмәләре булдыру;
- яңа сүзләр ясау күнекмәләрен үзләштерү.
Телдән һәм язма сөйләм осталыгы һәм күнекмәләре булдыру:
- җөмләләр төзергә өйрәтү, бәйләнешле сөйләм үстерү өстендә, сөйләм күнекмәләрен барлыкка китерү юнәлешендә эшләү;
- план нигезендә кечкенә хикәя төзи белү;
- репликага нигезләнеп, логик бәйләнешле диалог төзи белү;
- дөрес уку һәм язу күнекмәләре булдыру, тасвирлама, хикәяләү, фикер йөртүне активлаштыруга этәргеч булырлык текстлар төзү күнекмәләрен ныгыту;
- сочинение, изложение язарга өйрәнү;
- укучыларда татар мәдәниятенә караган мәгълүматларны үстерүгә ирешү;
- картина буенча сочинение язу күнекмәләре булдыру;
- проектлар төзү күнекмәләрен ныгыту.
Уку фәненең уку планында тоткан урыны
Укыту-тәрбия эше рус телендә алып барыла торган мәктәпләрдә татар балаларына татар телен өйрәтү үз телләрен өйрәнүгә кызыксыну, омтылыш уяту, мәхәббәт хисләре тәрбияләүдә әһәмиятле роль уйный. Укыту планында каралганча, татар теле дәресләре өчен эш программасы атнага 3 сәгать исәбеннән елга 105 сәгатькә төзелде.
Предмет буенча арадаш аттестация эше ел ахырында мәктәпнең төп белем программасының календарь графигына туры китереп үткәрелә.
Дәреслек: Рус телендә урта (тулы) гомуми белем мәктәбенең 5 нче сыйныфында укучы татар балалары өчен дәреслек. / Р.Р.Шәмсетдинова, Г.К.Һадиева, Г.В.Һадиева– Казан :“Мәгариф – Вакыт” нәшр. 2015.
II. Укытуның көтелгән нәтиҗәләре
Шәхескә кагылышлы нәтиҗәләр:
- шәхеснең әхлакый-рухи сыйфатларын камилләштерү:
- милли горурлык, гражданлык хисләре формалаштыру;
- әхлак нормаларын, җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен үзләштерү;
- күршеңә ярдәм итүдә танып-белү инициативасы күрсәтү;
- үз алдыңа максат кую, аңа ирешү юлларын эзләү;
- уңышларыңа яки уңышсызлыкларыңа, аларның сәбәпләренә дөрес бәя бирү;
- - индивидуаль эшчәнлек стилен формалаштыру:
- төрле мәгълүмат чараларын (сүзлекләр, Интернет ресурслар һ.б.) танып-белү һәм аралашу вакытында куллану;
- актив, мөстәкыйль, иҗади фикер йөртүче, фәнни-тикшеренү эшчәнлеген башкара алырлык шәхес буларак формалашуны дәвам итү;
- үзең алган белем күнекмәләрен тормышның төрле шартларында куллана белергә өйрәнү.
Метапредмет нәтиҗәләр
Танып-белү гамәлләре:
- танып-белү юнәлешендәге максатларны билгеләү;
- укучының үз эшчәнлеген мөстәкыйль рәвештә оештыра
- белүе, бәяләве, үзенең кызыксынучанлык өлкәсен билгеләве;
- мөстәкыйль рәвештә теманы, куелган проблеманы ача белү, фикер йөртү;
- уку мәсьәләсе тирәсендә логик фикерләү;
- фикерләүдә логик чылбыр төзү;
- тема тирәсендәге төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;
- төрле мәгълүмат чаралары белән эшли, кирәкле мәгълүматны таба, анализлый һәм үз эшчәнлегендә куллана белү;
- фонетик анализ ясау күнекмәләре булдыру;
- сүз ясалыш ысулларыннан файдаланып сүзләр ясый белү , сөйләм эшчәнлегендә алардан дөрес һәм урынлы файдалана белү;
- телне әдәбият, рәсем һәм музыка сәнгате белән бәйләп, сүз сәнгатенең кыйммәтен күрсәтү, матурлыкны танырга өйрәтү;
- тел берәмлекләренең әдәби әсәр тудырудагы ролен билгеләү;
- татарчадан русчага, русчадан татарчага тәрҗемә итү юлы аша фразеологик берәмлекләрнең эчтәлегендәге фәлсәфәне үзләштерү.
Коммуникатив УУГ
- тыңлый белү;
- диалог төзүдә һәм коллектив фикер алышуда катнашу;
- сыйныфташлары һәм укытучы белән уку эшчәнлеген оештыруда хезмәттәшлек итү;
- төрле фикерләрне исәпкә алып эш итү;
- үз фикерен дәлилли белү, тормыштан мисаллар китерү;
- төрле җавапларны тыңлау, чагыштыру, нәтиҗә ясау;
- үз фикерен тулы һәм төгәл итеп әйтә белү;
- күмәк эш вакытында уртак фикергә килү;
- мәгълүмат туплауда үзара хезмәттәшлек итүдә инициативасы күрсәтү;
- укылган текстлар буенча сораулар бирә алу;
- бирелгән текстларның дәвамын үзлектән сөйләп карау,фикер әйтү автор фикере белән чагыштыру;
- үз эшен контрольдә тоту, сыйныфташларына ярдәм итү;
- коммуникатив күнекмәләрнең кеше тормышындагы ролен билгеләү;
- үз фикерләрен телдән һәм язмача җиткерә белү;
- башкаларны тыңлый, киңәш бирә белү;
- сыйныфташлары каршында төрле темаларга, башкарылган проектлар буенча чыгыш ясау;
- иптәшенең гамәлләрен бәяләү, күрше белән хезмәттәшлек итү.
Регулятив УУГ:
- дәреснең проблемасын (тема) һәм максатларын мөстәкыйль формалаштыру;
- проблеманы аңлап гипотеза чыгару, үз фикереңне дәлилләр китереп раслый белү, телдән (диалогик, монологик) һәм язма сөйләмдә сәбәп-нәтиҗә бәйләнешен аерып алу, нәтиҗәләрне формалаштыру;
- максатка ирешү юлларын билгеләү;
- үз эшчәнлегеңнең нәтиҗәле булуына ирешү, үз эшчәнлегеңне контрольгә алу;
- укытучы белән бергәләп, үз эшен, иптәшләренең җавапларын бәяләү;
Предмет нәтиҗәләр:
- фонетик, сүз төзелеше һәм лексик берәмлекләр белән эш итүне ныгыту;
- исем, орфоэпик һәм орфографик кагыйдәрне үзләштерү, гамәли куллана белү;
- сүзнең лексик мәгънәсен билгели һәм сөйләмдә урынлы куллана белү;
- тел материалы белән логик фикерләүне сорый торган эш төрләрен башкару;
- телнең сүзлек составын куллану өлкәсе, активлыгыннан чыгып урынлы файдалану;
- сүзләрнең төзелешен һәм ясалышын тикшерү;
- бирелгән темаларга, тормыштан алган фикер-карашларга, хис-кичерешләргә ни-гезләнеп, кечкенә хикәяләр язу;
- укучыларны иҗади эшчәнлеккә тарту, проект эшләре белән кызыксындыру.
III.Курсның эчтәлеге
4 нче сыйныфта үткәннәрне кабатлау
Лексикология буенча үткәннәрне кабатлау.
Башлангыч сыйныфларда исем, сыйфат, сан, алмашлык, фигыль буенча үткәннәрне кабатлау.
Синтаксис буенча өйрәнгәннәрне кабатлау: сүзтезмә һәм җөмлә; җөмләнең баш кисәкләре; җәенке һәм җыйнак җөмләләр; җөмләнең иярчен кисәкләреннән аергыч; җөмләнең тиңдәш кисәкләре.
Фонетика, орфоэпия, графика, орфография
Фонетика һәм орфоэпия турында гомуми төшенчә.
Сөйләм органнары. Авазларның ясалышы. Сөйләм аппараты.
Татар телендә сузык һәм тартык авазлар.
Татар телендә сузык авазларның әйтелеше. Сингармонизм законы: рәт һәм ирен гармониясе.
Тартык авазлар классификациясе. [къ], [к] һәм [гъ], [г] тартык авазлары. [һ] һәм [х] тартык авазлары. [w] һәм [в] тартык авазлары. [н] һәм [ң] тартык авазлары. [ʼ] (һәмзә) тартыгы.
Тартык авазларның сөйләмдәге үзгәреше. Тартыклар чиратлашуы. Борын ассимиляциясе. Ирен ассимиляциясе.
Татар телендә иҗек. Сүзләрне юлдан-юлга күчерү. Сүз басымы. Интонация.
Графика һәм орфография. Аваз һәм хәреф төшенчәләре. Татар алфавиты.
Сузык аваз хәрефләре. О, ө, е, э хәрефләренең дөрес язылышы. Икешәр аваз кушылмасын белдергән е, ю, я, хәрефләренең дөрес язылышы.
Тартык аваз хәрефләре. ъ һәм ь хәрефләренең дөрес язылышы. В, к, г хәрефләре.
Сүзләрне кушып, сызыкча аша һәм аерып язу. Баш һәм юл хәрефләре.
Сүзләргә фонетик анализ ясау.
Кабатлау.
Лексикология
Лексикология. Лексика һәм лексикология турында төшенчә. Сүзнең лексик мәгънәсе, аны аңлату юлларын аңлату. Аңлатмалы сүзлекләр. Сүзләрне мәгънәләре, килеп чыгышыннан һәм кулланылышы ягыннан төркемләү.
Бер һәм күп мәгънәле сүзләр.
Сүзләрнең туры һәм күчерелмә мәгънәләре.
Синоним. Антоним. Омоним.
Килеп чыгышы ягыннан татар теленең сүзлек составы. Гомумтөрки һәм алынма сүзләр. Татар сүзләренең төркемнәре.
Куллану өлкәсе буенча татар теленең сүзлек составы. Гомуми кулланылыштагы (гомумхалык) һәм кулланылышы чикләнгән (диалекталь һәм һөнәрчелек сүзләре) сүзләр.
Куллану активлыгы буенча сүзлек составы: искергән һәм тарихи сүзләр. Искергән сүзләр турында төшенчә.
Яңа сүзләр (неологизмнар).
Фразеологизмнар. Фразеологик әйтелмәләрне сөйләмдә куллану.
Сүзгә лексик анализ ясау.
Кабатлау.
Сүз төзелеше һәм сүз ясалышы
Сүзнең тамыры һәм кушымчалар. Сүзнең мәгънәле кисәкләргә бүленеше.
Мөнәсәбәт белдерә торган кушымчалар: модальлек һәм бәйләгеч кушымчалар.
Модальлек кушымчалары. Исем, сан, сыйфат, фигыльләргә ялгана торган модальлек кушымчалары.
Сүзнең нигезе. Тамыр һәм ясалма нигезле сүзләр.
Сүзләрне төзелеше буенча тикшерү.
Сүз ясалу ысуллары. Ясагыч кушымча ялгау ысулы. Сүзгә кушымчалар ялгану тәртибе.
Сүзләрне кушу ысулы: кушма, парлы һәм тезмә сүзләр ясалу.
Сүзләрне кыскарту ысулы.
Кабатлау.
5 нче сыйныфта үткәннәрне кабатлау
Бәйләнешле сөйләм үстерү
Төрле характердагы диктантлар язу.
Хаталар өстендә эш башкарган вакытта телдән һәм язма рәвештә анализ ясау.
Мәкаләне редакцияләү.
Әдәби текстларның эчтәлеген сөйләү.
Изложение һәм сочинение язарга өйрәнү.
Бирелгән темага, рәсемгә яки планга нигезләнеп, хикәя төзеп язу.
Бирелгән текстка план төзү.
Текстларны, мәкальләрне, фразеологик әйтелмәләрне бер телдән икенче телгә тәрҗемә итү. Сүзлекләрдән файдалану.
Проектлар төзү.
Картина буенча сочинение язу (Х.Якупов «Канәфер чәчәге. Натюрморт», И. Шишкин «Имәнлек»)
Язма эшләрнең күләме һәм аларны бәяләү
Укучыларның татар теленнән алган белемнәре даими рәвештә бәяләнергә тиеш.Тел материалын үзләштерү дәрәҗәсен, аларның грамоталылыгын диктант, изложение һәм сочинение яздырып тикшереп була.
Язма эшләрнең күләме
Язма эш төре саны
сочинение 4 (1 контроль)
диктант 6 (2 контроль)
изложение 5 (2 контроль)
барлыгы 15 (5 контроль)

Татар теленнән контроль төре.
Дәрес тәртибе Үткәрү вакыты Контроль эшнең төре
1 нче яртыеллык
Тикшерү характерындагы диктант №1 “Балык тоту”
Диктант №2 “Имән”(фонетика буенча)
Изложение №1 (81 нче күнегү)
Контроль изложение №2 (120 нче күнегү)
Сочинение №1“Минем әнием – иң матур әни” 138 нче күнегү)
Изложение №3 “Кечкенә тургайның сәяхәте” (143 нче күнегү)
Диктант №3 “Күңел күзе”
Контроль диктант №4 “Туган ил кайдан башлана?”
2 нче яртыеллык
Картина буенча сочинение язу №2 “Харис Якупов “Канәфер чәчәге. Натюрморт”
Фонетика, орфоэпия, графика, орфография буенча йомгаклау тесты
Контроль диктант №5 “Каен”
Изложение №4“Песнәк”
Аңлатмалы диктант №6 , 26 бит
Бирелгән тема буенча сочинение язу №3(“Кызыклы кич” темасына хат язу)
Сүз төзелеше темасы буенча контроль изложение №5“Керпе”
И.Шишкин «Имәнлек» картинасы буенча сочинение №4
Сүз төзелеше һәм сүз ясалышы буенча йомгаклау тесты
«Алтын болын» дигән темага изложение язу №6
Еллык контроль диктант №7 “Сак булыгыз”


IV.Тематик планлаштыру
№ Төп темалар Уку-укыту эшчәнлеге Сәгатьләр саны
1 Башлангыч сыйныфта үткәннәрне кабатлау
Сүз төркемнәре, җөмлә турында үткәннәрне системага салып кабатлату
5
2 Фонетика, орфоэпия. Графика һәм орфография.
Графика һәм орфография. Аваз һәм хәреф төшенчәләрен аеру. Татар алфавитын үзләштерүне гамәли ныгыту. Татар теленең үзенчәлекле авазларын дөрес әйтү, язу. Аваз үзгәрешләрен таба һәм билгели белү. Сүзләрне юлдан-юлга күчерү, иҗек калыпларына нигезләнеп, сүзләрне иҗекләргә бүлү. 34
3 Лексикология һәм лексикография. Текстта, сөйләмдә сүзнең кулланылыш үзенчәлеген, лексик мәгънәсен билгеләү. Сүзләрнең актив, пассив кулланылышларын аңлату. Сүзләрнең килеп чыгышларын билгеләү, сәбәпләрен аңлау. Фразеологик берәмлекләр белдергән мәгънәне аңлату, сөйләмдә алардан урынлы куллану. Сүзлекләр белән белешмә материал буларак эшләү 17
4 Сүз төзелеше һәм ясалышы. Сүзләрне тамырга һәм кушымчага таркату.Төрле сүз төркемнәрен ясаучы кушымчаларны билгеләү.
Мөнәсәбәт белдерүче, бәйләгеч кушымчалар, модальлек кушымчаларын аеру, урынлы куллану.
Сүз ясалу ысулларын үзләштерү, тексттан табу дөрес билгеләү 16
5 Кабатлаулар 5 нче сыйныфта үткәннәрне гомумиләштереп кабатлау 5
6 Бәйләнешле сөйләм үстерү Бирелгән терәк сүзләрне кулланып, бирелгән планга таянып, кечкенә хикәя төзү. Хикәя һәм сорау җөмләләрне файдаланып, диалогик сөйләм төзү.
Изложение һәм сочинение язарга өйрәнү. Төрле характердагы диктантлар язу 28
Барлыгы 105

V. Календарь-тематик план
Барлыгы – 105 сәгать
№ Дәрес темасы Сәг.саны Көтелгән нәтиҗә Укучылар эшчәнлеге
төрләре Өй эше Үткәрү вакыты Искәрмә
метапредмет предмет Шәхескә кагылышлы план факт Башлангыч сыйныфта үткәннәрне кабатлыйбыз, хәтердә яңартабыз (5с.+ 3с.б.с.ү)
1 Б.С.Ү
Дәреслек белән танышабыз. «Туган тел, тынычлык, дуслык» темасына әңгәмә 1 Дәреслек белән танышу барышында уку төрләрен (танышу һәм өйрәнү характерында) куллану; тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; төркемнәрдә эшләү. Туган телнең кеше һәм җәмгыять тормышындагы әһәмиятен, ролен аңлау; текстның темасын билгеләү, тезисны аңлата белү. Татар теленең байлыгын, матурлыгын тоярга өйрәнү; ту-ган телне өйрәнүнең әһәмиятен аңлау; үзеңне тыңлаучы күзлегеннән анализлау Дәреслек, сүзлек белән эш итә белү «Туган тел, тынычлык, дуслык» сүзләре белән җөмләләр төзеп язарга 2.09 2-3 Лексикология 2 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; төркемнәрдә эшләү; үз фикереңне төгәл һәм ирекле җиткерә белү Сүз, аның лексик мәгънәсе, туры һәм күчерелмә мәгънәле сүзләр, синоним, антоним, омонимнар төшенчәләрен белү; бирелгән сүзләр белән җөмләләр төзи белү. Татар теленең бай-лыгын, матурлыгын тоярга өйрәнү; ту-ган телне өйрәнүнең әһәмиятен аңлау; туган телнең кешенең шәхси сыйфатларын үстерүдәге ролен аңлау Логик фикер йөртү, гомумиләштерү, системалаштыру, нәтиҗә ясау 5 нче күнегү, 7 бит;
10 нчы күнегү, 9 бит 5.09
709 4 Исем, сыйфат, сан, алмашлык, фигыль сүз төркемнәре 1 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; төркемнәрдә эшләү; үз фикереңне төгәл һәм ирекле җиткерә белү Исем, сыйфат, сан, алмашлык, фигыль сүз төркемнәре белү; бирелгән сүз төркемнәренә караган сораулар һәм билгеләрне аерып чыгару; сүзләрне төркемнәре буенча аера белү Татар теленең байлыгын, матурлыгын тоярга өйрәнү; сөйләмне камилләштерүгә омтылу Логик фикер йөртү, гомумиләштерү, системалаштыру, нәтиҗә ясау 13 нче күнегү, 10 бит 9.09 5-6 Җөмлә 2 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; төркемнәрдә эшләү; язмадагы мәгълүматның (текстның төп фике-рен) дөрес аңлау. Җөмләнең төп билгеләрен белү; җөмләнең чикләрен аера һәм тыныш билгеләрен куя белү; җөмләнең грамматик нигезен билгели белү; текстның төп фикерен билгеләү Татар теленең эсте-тик кыйммәтен аңлау; сөйләмнең сәнгатьлелеген тою Логик фикер йөртү, гомумиләштерү, системалаштыру, нәтиҗә ясау 21 нче күнегү, 13 бит 12.09
14.09 7 Б.С.Ү
Тикшерү характерындагы диктант №1 “Балык тоту” 1 Үзконтрольгә сәләтле булу Сүзләрне дөрес язу; сүзләрне төркеме буенча аеру Үзбәягә сәләтле бу-лу Үз-үзеңә контроль ясау Башлангыч сыйныфта үткәннәрне кабатларга 16.09 8 Б.С.Ү
Хаталар өстендә эш. Мәкаләне редакцияләү 1 Үзконтрольгә сәләтле булу. Текстның темасын һәм төп фикерен билгеләү; төп фи-кердән һәм терәк сораулардан чыгып, текстны редакцияли белү Үзбәягә сәләтле бу-лу Логик фикер йөртү, чагыштыру, анализ, нәтиҗә ясау 28 нче күнегү, 17 бит 19.09 Фонетика, орфоэпия, графика, орфография (34с.+12с.б.с.ү)
9 Фонетика һәм орфоэпия турында гомуми төшенчә 1 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу Фонетиканың өйрәнү предметын белү; тел белеменең фонетика һәм орфоэпиясе турында төшенчә бирә белү; сөйләмнең авазлардан торуын һәм сөйләм авазларының сүзнең мәгънәсен аеруда катнашуын белү; язуда авазларның хәрефләр белән Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту Төшенчә, термин, ка-гыйдәләрне аңлап кабул итү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне чишү юлларын үзләштерү 31 нче күнегү, 19 бит; кагыйдә 21.09 10 Сөйләм органнары. Авазларның ясалышы 1 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу Сөйләм процессында катнаша торган сөйләм органнарын белү; сөйләм авазларының ясалышын, авазлар ясалганда сөйләм органнарының ничек катнашуын белү; сузык һәм тартык авазларны әйткәндә, тавыш ярыларының хезмәтен аңлата алу; телнең авазлар ясауда катнашуын аңлата белү; сузык авазларның шаудан, тартык авазларның тавыш һәм шаудан яки шаудан гына торуын аңлата белү; текстның төп фикерен формалаштыру; текстка исем бирү, текстка карата бирелгән сорауларга җавап бирә белү. Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу; бирелгән текстның эчтәлеген язуга кызыксынды-ру Логик фикер йөртү, анализ, гому-миләштерү, нәтиҗә ясау, тексттан мәгълүмат алу техникасын камилләштерү 36 нчы күнегү, 22 б; кагыйдә 23.09 11 Сузык һәм тартык авазлар 1 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; үзеңнең сөйләмеңне камил-ләштерүгә омтылу Хәзерге татар әдәби те-лендә сузык һәм тартык авазларның санын белү; текстка исем бирү, текстка карата бирелгән сорауларга җавап бирә белү белү; рәсемгә карап, ирен гармониясенә буйсынган сүзләрне кертеп, хикәя төзи белү; сузык авазларга характеристика бирә белү һәм фонетик пропорцияләрне чишә белү Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу Схема буенча логик фикер йөртү, нәтиҗә ясау, тәрҗемә итү 39 нчы күнегү, 23 б;кагыйдә 26.09 12-15 Сузык авазлар, аларның әйтелеше.
Сингармонизм законы. 4 Тексттан фактик мәгълүматны аерып
алу; орфографик сүзлекчәне куллану, үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу; тексттагы мәгълүматны төркемли белү Татар телендәге сузык авазлар, нечкә һәм калын сузыклар, кыска һәм озын сузыкларны аерып әйтә белү; [о], [ы], [э] һәм [о¯], [ы¯], [э¯] авазларының ясалышындагы һәм әйтелешендәге аерманы төшенү;
сузыкларның калынлыкта-нечкәлектә ярашулары – сингармонизм законы турында төшенчә бирә белү; рәт гармониясе һәм рәт гармониясе сакланмаган очракларны аңлата белү; сүзләргә кушымчалар ялгану үзенчәлекләрен аңлата белү; иреннәрнең хәрәкәтенә карап, сузыкларның иренләшкән-иренләшмәгән булуын аера белү; татар телендә беренче иҗектә [а] авазы [о] төсмере белән әйтелүен һәм бу әйтелешнең әдәби тел әйтелеше булуын, ә рус телендәге [а] авазының ачык әйтелүен мисаллар белән дәлилли белү; ирен гармониясен аңлата белү, аның язылышта чагылыш тапмавын төшендерә белү; текстның төп фикерен формалаштыру; текстка исем бирү, текстка карата бирелгән сорауларга җавап бирә белү; планга нигезләнеп, хикәя төзеп яза
белү; рәсемгә карап, ирен гармониясенә буйсынган сүзләрне кертеп, хикәя төзи белү; сузык авазларга характеристика бирә белү һәм фонетик пропорцияләрне чишә белү Татар теленең байлыгын, матурлыгын
аңлау; телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу; план буенча хикәя төзеп язу эзлеклелеген билгели белү Схема буенча логик фикер йөртү, нәтиҗә
ясау, тексттан мәгълүмат алу техни-касын камилләштерү, нәтиҗә ясау, термин, кагыйдә, законча-лыкларны аңлап кабул итү, татар теле һәм рус теле авазларының аермалы якларын таба белү, планга ни-гезләнеп, хикәя төзеп язуны камилләштерү, рәсемгә карап хикәя язуны камилләштерү 49 нчы күнегү, 26 б, кагыйдә 28.09
30.09
3.10
5.10 16 Б.С.Ү
Диктант №2 “Имән”
(фонетика буенча) 1 Дөрес язу күнекмәләрен булдыру. Үз-үзеңә контроль ясау Сузык авазлар темасы буенча кагыйдәләрне кабатларга 7.10 17-19 Хаталар өстендә эш.
Тартык авазлар, аларның әйтелеше. Тартык авазларның сөйләмдәге үзгәреше 3 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; үзеңнең сөйләмеңне камил-ләштерүгә омтылу; тексттагы мәгълүматны төркемли белү Яңгырау һәм саңгырау тартыклар, парлы яңгырау һәм парлы саңгырау тартыкларны белү; парсыз яңгырау һәм саңгырау тар-тыкларны белү; сүздә яңгырау һәм саңгырау тартыкларны аера белү; тартык авазларның яңгырау яки саңгырау булуын тәҗрибә үткәреп, аңлатып бирә белү; тел шомарткы-чларны дөрес, тиз һәм ачык итеп әйтә белү, авазларны дөрес әйтүдә тел шомарткычларының әһәмиятен аңлата белү; татар һәм рус телләрендә тартыкларның калын яки нечкә әйтелүе нәрсәгә нигезләнгән бу-луын аңлата белү; үпкәдән килә торган һаваның тоткарлану урынына бәйле тартыкларның ясалу урыны буенча төркемнәрен, шул төркемнәргә нинди авазлар керүен әйтә белү; авыз һәм борын тартыкларын аера белү Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу Схема буенча логик фикер йөртү, нәтиҗә ясау, текст нигезендә тәҗрибә үткәрү, татар теле һәм рус теле тартык авазларын чагы-штыра белү 69 нчы күнегү (телдән),75 нче күнегү, 36 бит;
80 нче күнегү, 38 бит;
84, 85 нче күнегү, 39 бит 10.10
12.10
14.10 20 Б.С.Ү
Изложение №1 (81 нче күнегү) 1 Укылган әдәби текстны язма формада күрсәтә алу; башлангыч текстның темасыннан чыгып, логик бәйләнешне саклый алу; текстны язганда, татар теленең дөрес язу кагыйдәләрен һәм әдәби нормаларын саклау Предметны тасвирлаганда, детальләрнең ролен белү; башлангыч текстның планын төзи белү; әдәби текстның эчтәлеген сөйләгәндә структурасын саклау; үз текстыңны төзи белү. Бирелгән текстның эчтәлеген язуга кызыксыну уяту. План төзеп изложение язуны камилләштерү Акка күчереп бетерергә 17.10 21 [къ] һәм [к], [гъ] һәм [г] тартык авазлары 1 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; үзеңнең сөйләмеңне камил-ләштерүгә омтылу; тексттагы мәгълүмат-ны төркемли белү [къ], [к], [гъ], [г] авазла-рының мөстәкыйль аваз булуына һәм аларның яса-лыш үзенчәлекләренә төшенү; кече тел [къ], [гъ] авазлары кергән сүзләрне дөрес әйтү; рус теленнән алынган сүзләрдә [к] ава-зының әйтелеш үзенчәле-ген аңлата белү; татар һәм рус сүзләрендәге тар-тыклар чиратлашуын ми-саллар ярдәмендә аңлата белү; тексттагы, күнегүләрдәге сүзләрдән кече тел һәм тел арты тар-тыклары кергән сүзләрне аерып әйтә белү Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 96 нчы күнегү, 44 б, кагыйдә. 19.10 22 [һ] һәм [х] тартык авазлары 1 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; үзеңнең сөйләмеңне камил-
ләштерүгә омтылу Йоткылык тартыгы [һ], кече тел тартыгы [х] авазларның мөстәкыйль авазлар булуына һәм аларның ясалыш үзенчәлекләренә төшенү; бу авазлар кергән сүзләрне дөрес итеп әйтә белү; [һ], [х] авазлары кергән сүзләрнең язылышын хәтердә калдыру Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә
омтылу. Дәреслек, сүзлекчә, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү,
эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү 102 нче күнегү, 46 б (сүзлек диктантына әзер-гә) 21.10 23-24 Б.С.Ү
Контроль изложение №2 (120 нче күнегү) 2 Укылган әдәби текстны язма формада күрсәтә алу; башлангыч текстның темасыннан чыгып, логик бәйләнешне саклый алу; текстны язганда татар теленең дөрес язу ка-гыйдәләрен һәм әдәби нормаларын саклау Предметны тасвирлаганда, детальләрнең ролен белү; текстка исем бирү; башлангыч текстның планын төзи белү; әдәби текстның эчтәлеген сөйләгәндә, структурасын саклау; үз текстныңны төзи белү. Бирелгән текстның эчтәлеген язуга кызыксыну булу. План төзеп изложение язуны камилләштерү Дәфтәргә язып бетерергә;
сорауларга җавап бирергә, 53 б 24.10
26.10 25-26 [w] һәм [в] тартык авазлары 2 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; үзеңнең сөйләмеңне камил-ләштерүгә омтылу Ирен-ирен [w], ирен-теш [в] авазларының мөстәкыйль аваз булуына һәм аларның ясалыш үзенчәлекләренә төшенү; [w], [в] авазлары кергән сүзләрне дөрес әйтү; [в] авазының алынма сүзләрдә генә булуын белү; -ау, -әү кушылмасына беткән сүзләргә тартым кушымча-сы ялганганда, тартым кушымчасы алдыннан ирен-ирен [w] авазы әйтелүен, ә язуда в хәрефе күрсәтелүен мисаллар ярдәмендә аңлата белү; бу авазлар кергән сүзләргә дөрес транскрипция ясый белү. Рус телендәге текстны татарчага тәрҗемә итеп сөйләү Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү, текстны русчадан та-тарчага тәрҗемә итүне камилләштерү 109 нчы күнегү, кагыйдә, 47-48 б;
113 нче күнегү, 49 бит 28.10
7.11 27-28 [н] һәм [ң] тартык авазлары 2 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; орфографик сүзлекне куллану; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу [н], [ң] авазларының ясалыш үзенчәлекләренә төшенү һәм аларны дөрес уку, язу. [ң] авазының сүз башында килмәвен белү; борын ассимиляциясен белү һәм тексттан борын ассимиляциясенә мисаллар таба белү; [н] авазы, [къ], [к], [гъ], [г] авазлары ал-дыннан килгәндә, [ң] булып укылуын аңлата белү; ирен ассимиляциясен белү Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу Дәреслек, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, эзләнү таләп итә торган мәсьәләләрне үзләштерү, кагыйдә, закончалыкларны аңлап кабул итү, сүзләргә транскрипция ясауны үзләштерү 118 нче
күнегү,51 б, кагыйдә;
121 нче күнегү, 53 б
9.11
11.11 29 [ʼ] (һәмзә) тартыгы 1 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу. [ʼ] (һәмзә) тартыгының ясалыш үзенчәлегенә төшенү; бугаз тартыгының язуда э, ъ, ь хәрефләре белән язылуын аңлата белү. Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу; сөйләмдә аерым сүзләрнең дөрес әйтелешен булдырырга омтылу Схема белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, 124 нче күнегү, 54 б, кагыйдә 14.11 30-32 Иҗек.
Б.С.Ү
Сочинение №1
“Минем әнием – иң матур әни” 138 нче күнегү) 3 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу Иҗеккә билгеләмә бирә белү; ачык һәм ябык
иҗекләр турында белү; татар телендәге иҗек калы-плары, рус теленнән кергән иҗек калыплары турында белү; сүзләрне иҗекләргә аерып язу һәм аларның ачык иҗек яки ябык иҗек булуын билгели белү; текстның төп фикерен формалаштыру; текстка исем бирү; бирелгән тексттан төп мәгълүматны аера белү һәм кечкенә хикәя төзеп яза белү Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту;
үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу Проблеманы тирәнтен өйрәнү максатыннан
өлешчә эзләнү, тикшеренү методларын кулланып мөстәкыйль эшчәнлекне оештыру, план төзеп изложение язуны камилләштерү 131 нче күнегү, 57 б, кагыйдә;
136 нчы күнегү, 59 б;
Дәфтәргә күчереп язарга 16.11
18.1121.11 33-34 Сүзләрне юлдан-юлга күчерү.
Б.С.Ү
Изложение №3 “Кечкенә тургайның сәяхәте” (143 нче күнегү) 2 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу Сүзләрне юлдан-юлга күчерү кагыйдәләрен белү; тексттагы сүзләрне, юлдан-юлга күчерерлек итеп, иҗекләргә таркатып яза белү; иҗек калыпларына туры килә торган сүзләр уйлап, аларны юлдан-юлга күчерерлек итеп, иҗекләргә таркатып яза белү; текстны кыскарту алымнарын белү; текстның төп фикерен формалашты-ру; тексттагы һәр абзацка исем бирү; бирелгән тексттан төп мәгълүматны аера белү; план төзи белү; кыска текст төзи белү; из-ложение яза белү Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу Дәреслек белән эш итә белү, биремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планлаштыра белү, план төзеп изложение язуны камил-ләштерү 139 нчы күнегү, 60 б, кагыйдә;
145 нче күнегү, 63 б 23.11
25.11 35-36 Басым 2 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; тексттагы
мәгълүматны төркемнәргә дөрес урнаштыру Татар телендә басымның соңгы иҗеккә төшүен белү; сүзгә кушымча ялганганда,
басымның соңгы иҗеккә күчә баруын аңлата белү; татар телендәге басымның рус теле белән чагыштырганда мәгънәгә тәэсире көчле булмавын аңлата белү; татар телендә сүз басымының соңгы иҗеккә төшмәгән очракларын белү; тексттан сүзнең ба-сымы соңгы иҗеккә төшмәгән сүзләрне таба белү; татар теленә, рус теленнән һәм рус теле аша башка телләрдән кергән сүзләрдә, басымның шул телдәгечә куелуын белү; басымсыз [ы], [э] сузык авазларының сөйләмдә кыскаруын мисаллар ярдәмендә аңлата белү Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне
камилләштерүгә омтылу Татар һәм рус сүзләренең басымын куя белү, танып белү
активлыгын арттыру, игътибарлылык һәм кызыксынучанлыкны арттыру 150 нче күнегү, кагыйдә;
156 нчы күнегү, 68 б 28.11
30.11 37 Интонация 1 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу Әйтү максаты буенча җөмлә төрләрен белү; интонация турында белү; җөмләләрне әйткәндә, тавышның төрлечә хәрәкәтенә карап, җөмлә төрләрен аера белү Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу Дәреслек белән эш итә белү, танып белү ак-тивлыгын арттыру 161 нче күнегү, кагыйдә 2.12 38 Б.С.Ү
Диктант №3 “Күңел күзе” 1 Дөрес язу күнекмәләрен булдыру Үз-үзеңә контроль ясау Өйрәнелгән кагыйдәләрне кабатларга 5.12 39 Хаталар өстендә эш.
Графика һәм орфография 1 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; чит сөйләмне бәяләү Тел белеменең графика һәм орфографиясе турында төшенчә бирә белү Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу Дәреслек белән эш итә белү, термин, кагыйдәне аңлап кабул итү 166 нчы күнегү,
кагыйдә,72 б 7.12 40-41 Алфавит 2 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу Алфавитның билгеле бер тәртиптә урнашкан барлык хәрефләр җыелмасы булуын белү; татарларда язу тарихын белү; алфавитны төгәл белү; тартык аваз хәрефләренең исемнәрен дөрес әйтә белү; бер үк хәрефтән башланган сүзләрне алфавит тәрти-бендә яза белү; план буенча укыган китапка бәяләмә яза белү, рус телендәге текстны татар теленә тәрҗемә итә белү. Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту Дәреслек белән эш итә белү, сүзләргә тран-скрипция ясауны камилләштерү, рус телендәге текстны татар теленә тәрҗемә итү 169 нчы күнегү;
177 нче күнегү, кагыйдә 9.12
12.12 42-43 Сузык аваз хәрефләре 2 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; орфографик сүзлекне куллану Сузык аваз хәрефләрен белү; бер генә авазга билге булган хәрефләрне белү; ике авазга билге булган о, ы, е хәрефләре, һәркайсы икешәр авазлар җыелма-сын белдергән е, ю, я хәрефләренең нинди авазларга билге булуларын, кулланылыш үзенчәлекләрен белү; алынма сүзләрдә е, ё, ю, я хәрефләренең үзенчәлеген аңлата белү; сүздә [й] һәм [о], [ө] авазларының аерым хәрефләр белән күрсәтелүен белү; о, ө хәрефләренең дөрес язылышын белү Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу Дәреслек, сүзлекчә, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, сүзләргә транскрипция ясауны камилләштерү 183 нче күнегү, 80 б;
188, 189 нчы күнегү, кагыйдә, 82 б 14.12
16.12 44 Б.С.Ү
Контроль
Диктант №4 “Туган ил кайдан башлана?” 1 Дөрес язу күнекмәләрен булдыру Үз-үзеңә контроль ясау Өйр.кагый-не кабатларга 19.12 45-46 Хаталар өстендә эш. Тартык аваз хәрефләре 2 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; орфографик сүзлекне куллану; тексттагы мәгълүматны төркемнәргә дөрес урнаштыру Татар телендә тартык аваз хәрефләрен белү; к, г, в хәрефләренең ике авазга билге булып йөрүенә төшенү; сүз һәм иҗек ахы-рындагы у, ү хәрефләренең [w] тартык авазын бел-дерүен мисаллар белән аңлата белү; ъ һәм ь хәре-фләренең сүзләрдә нинди очракларда язылуын һәм телдәге вазифаларын төшендерү; сүзләрнең дөрес язылышын аңлата белү Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу Дәреслек, сүзлекчә, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, сүзләргә транскрипция ясауны камилләштерү 194 нче күнегү, кагыйдә;
201 нче күнегү, 86 б 21.12
23.12 47 Сүзләрне кушып, сызыкча аша һәм аерып язу. Баш һәм юл хәрефләре 1 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу Татар орфографиясенең кагыйдәләрен: сүзләрне кушып һәм сызыкча аша язуны, баш һәм юл хәре-фләрен куллануны, сүзләрне юлдан-юлга күчерүне белү Телне өйрәнүгә кызыксыну уяту; үзеңнең сөйләмеңне камилләштерүгә омтылу Дәреслек, сүзлекчә, схема, текст белән эш итә белү, танып белү активлыгын үстерү, сүзгә транскрипция ясауны камилләштерү 207 нче күнегү, кагыйдә 9.01 48 Фонетик анализ ясау 1 Эшне эзлекле эшләү сәләте; план буенча эшләү Фонетик анализ ясау тәртибен белү; сүзгә фонетик анализ ясау (телдән һәм язма) Сүзгә фонетик анализ ясауны үзләштерү һәм камилләштерү 5 нче бирем,91 б(фонетик анализ яс-га) 11.01 49 Б.С.Ү
Картина буенча сочинение язу №2 “Харис Якупов “Канәфер чәчәге. Натюрморт” 1 Визуаль мәгълүматны текстка әйләндерү; картинада тасвирланган күренешләр буен-ча үз фикереңне дөрес итеп белдерә алу; язма текст төзү; текстта татар теленең әдәби тел нормаларын һәм дөрес язу кагыйдәләрен саклау
Картинаны аңлау өчен махсус лексика файдалана белү, картинадагы натюр-мортны тасвирлау Үз текстыңны төзүгә кызыксыну булу; сөйләм ка-миллегенә омтылу; сочинение язу ба-рышында фи-керләреңне төгәл
һәм ирекле куллану өчен грамматик ча-ралар һәм сүзлек запасы җитәрлек булу Картина буенча телдән сөйләм һәм язма сөйләм осталыгы, күнекмәләре булдыру Дәфтәргә күчерергә 13.01 50-51 Белемеңне тикшер.
Фонетика, орфоэпия, графика, ор-фография буенча йомгаклау тесты. 2 Бирелгән мәгълүматны дөрес аңлау Фонетика, орфоэпия, гра-фика, орфография бүлекләре буенча тест сорауларына җавап бирү; сүзләргә фонетик анализ һәм тран-скрипция ясау; сүздәге хәрефләрне дөрес итеп әйтү һәм авазларын дөрес билгеләү; авазларга дөрес характеристика бирү Биремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планлаштыра белү, сүзгә фонетик анализ һәм транскрипция ясауны камилләштерү, авазларга дөрес характеристика бирү 4 нче бирем, тестка әзер-гә
(16-90 б каб-га);
10 нчы бирем, 92 б 16.01
18.01 52 Б.С.Ү
Контроль диктант №5 “Каен” 1 Дөрес язу күнекмәләрен булдыру Үз-үзеңә контроль ясау Өйр.кагый-не кабатларга 20.01 53 Б.С.Ү
Хаталар өстендә эш. Орфографик сүзлек төзибез (проект төзү) 1 Проект эшен башкаруга сәләтлелек; проект эшен башкарганда татар әдәби теленең нормаларын саклау һәм дөрес язу ка-гыйдәләрен үтәү «Фонетика, орфоэпия, графика, орфография» бүлекләре буенча белемнәрне гомумиләштерү; сүздәге хаталарны табып, дөрес итеп язу; орфографик сүзлекчә төзи белү Проект эшен баш-каруга кызыксыну булу Газета-журналлардан сүзләр туплап, сүзлекчә төзи белү, танып белү активлыгын арттыру Проектны якларга әзер-гә 23.01 Лексикология (17с+ 5 с.б.с.ү)
54-56 Лексикология. Лексика һәм лексикология турында төшенчә 3 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; сүзнең фикер, хисләрне белдерүдәге ролен аңлау; аңлатмалы сүзлекчәне куллану Лексикологиянең өйрәнү предметын белү; сүзнең телдәге функциясен, «сүзнең лексик мәгънәсе», «сүзлек составы», «аңлатмалы сүзлек» төшенчәләренең эчтәлеген белү; сүзнең лексик мәгънәсен аңлату юлларын белү; төрле юлларны кулла-нып, сүзнең лексик мәгънәсен аңлата алу; план
буенча теләгән сүзлек турында хикәя төзи белү Татар теленең байлыгын, матурлыгын аңлау, туган тел белән горурлану; сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу Дәреслек, сүзлекчә, схема, таблица белән эш итә белү, тексттан мәгълүмат алу техникасын камилләштерү, текстны русчадан татарчага тәрҗемә итә белү 213 нче күнегү;
217 нче күнегү;
220 нче күнегү,98 б 25.01
27.01
30.01 57 Бер һәм күп мәгънәле сүзләр 1 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; сүзнең фикер, хисләрне белдерүдәге ролен аңлау; аңлатма-лы сүзлекчәне кулла-ну; фикереңне төгәл итеп аңлату «Бер мәгънәле», «күп мәгънәле» төшенчәләренең эчтәлеген белү; аңлатмалы сүзлекчәдә сүзләрнең мәгънәләре бирелешенә төшенү, бер һәм күп мәгънәле сүзләрне аера белү; күп мәгънәле сүзләрнең лексик мәгънәләре арасында уртаклыкны билгели белү Татар теленең байлыгын, матурлыгын аңлау, туган тел белән горурлану; сүзләрне урынын белеп куллану Дәреслек, сүзлекчә белән эш итә белү, та-нып белү активлыгын үстерү 226 нчы күнегү,кагыйдә 1.02 58 Сүзләрнең туры һәм күчерелмә мәгънәләре 1 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; аңлатмалы сүзлекчәне куллану Сүзләрнең туры һәм күчерелмә мәгънәләре, аларның аңлатмалы сүзлекчәдә бирелүе, әдәби текстларда күчерелмә мәгънәле сүзләрнең роле турында белү; тексттан күчерелмә мәгънәле сүзләрне табу; сүзнең туры һәм күчерелмә мәгънәсен билгели белү; үз сөйләмеңдә күчерелмә мәгънәле сүзләрне куллану Татар теленең байлыгын, матурлыгын аңлау, туган тел белән горурлану; сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу Дәреслек, сүзлекчә белән эш итә белү, та-нып белү активлыгын үстерү 232 нче күнегү, кагыйдә,
103 б 3.02 59-60 Синоним. Анто-ним. Омоним. Б.С.Ү
“Ике ялкау” әкияте 2 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; телдәге берәмлекләрне стилистик үзенчәлекләрдән чыгып куллану «Синоним», «антоним», «омоним» төшенчәләренең эчтәлеген, синоним, антонимнарның сөйләмдәге ролен белү, омонимнарны күп мәгънәле сүзләрдән аера белү; төрле максат-лардан чыгып, тиешле си-нонимны куллану; бирелгән сүзләргә синоним, антонимнар сайлый белү,аларны җөмләләрдән табу Татар теленең байлыгын, матурлыгын аңлау; сөйләмне камилләштерүгә омтылу Дәреслек, сүзлекчә белән эш итә белү, та-нып белү активлыгын үстерү, игътибарлылык һәм кызыксыну-чанлыкны үстерү 239 нчы күнегү;
Әкиятне сөйләргә өйрәнергә, 105 б 6.02
8.02 61-63 Килеп чыгышы ягыннан татар теленең сүзлек составы 3 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; аңлатмалы сүзлекчәне куллану Килеп чыгышы ягыннан татар теленең сүзлек со-ставын, татар теленең үз сүзләрен һәм алынмаларны аера белү; алынма сүзләргә хас билгеләрне аера белү; тексттан гомумтөрки һәм алынма сүзләрне табу Татар теленең байлыгын аңлау; сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу Дәреслек, сүзлекчә белән эш итә белү, та-нып белү активлыгын үстерү, тексттан мәгълүмат алу техникасын камилләштерү Җөмләләр төзергә, 106 б;
248 нче күнегү;
251 нче күнегү, кагыйдә 10.02
13.02
15.02 64 Куллану өлкәсе буенча татар те-ленең сүзлек со-ставы 1 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; аңлатмалы сүзлекчәне куллану Кулланылу өлкәсе буенча татар теленең сүзлек составы турында белү; «гомумхалык сүзләре», «һөнәрчелек сүзләре», «диалекталь сүзләр» төшенчәләренең эчтәлеген белү; кулланылышы чикләнгән сүзләрне аеру Татар теленең байлыгын аңлау; сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу Татар теленең сүзлек составын кулланылу өлкәсе буенча бәяли белү 257 нче күнегү, кагыйдә 17.02 65-66 Куллану актив-лыгы буенча сүзлек составы. Искергән сүзләр 2 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; аңлатмалы сүзлекчәне куллану Кулланылыш активлыгы буенча сүзлек составын, «архаизмнар», «тарихи сүзләр» төшенчәләренең эчтәлеген белү; тексттан искергән сүзләрне табу Татар теленең байлыгын аңлау; сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу Татар теленең сүзлек составын кулланылу активлыгы буенча бәяли белү 262 нче күнегү;
Җөмләләр төзергә, 115 б 20.02
22.02 67-68 Б.С.Ү
Изложение №4“Песнәк” 2 Укылган әдәби текстны язма формада күрсәтә алу; башлангыч текстның темасыннан чыгып, логик бәйләнешне саклый алу; текстны язганда, татар теленең дөрес язу кагыйдәләрен һәм әдәби нормаларын саклау Предметны тасвирлаганда, детальләрнең ролен белү; башлангыч текстның планын төзи белү; әдәби текстның эчтәлеген сөйләгәндә структурасын саклау; үз текстныңны төзи белү Бирелгән текстның эчтәлеген язуга кызыксыну уяту План төзеп изложение язуны камилләштерү Дәфтәргә күчереп бет-гә; кагыйдәләрне кабатларга 24.02
27.02 69 Яңа сүзләр (неологизмнар) 1 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; аңлатмалы сүзлекчәне куллану Яңа сүзләр (неологизмнар) төшенчәсенең эчтәлеген белү; текстлардан неологизмнарны табу, аларның лексик мәгънәләрен аңлату Татар теленең бай-лыгын аңлау; сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу Дәреслек белән эшли белү, танып белү ак-тивлыгын үстерү 267 нче күнегү, 117 б 1.03 70-71 Фразеологизмнар 2 Тексттан фактик мәгълүматны табу «Фразеологизм», «тотрыклы сүзтезмә» төшенчәләренең эчтәлеген белү; текстлардан фразео-логимнарны табу, аларның мәгънәләрен аңлату; фра-зеологик әйтелмәләрне русчага тәрҗемә итү Татар теленең байлыгын аңлау; сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу Дәреслек белән эшли белү, биремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планлаштыра белү, фразеологик әйтелмәләрне русчага тәрҗемә итә белү 272 нче күнегү, 119 б;
Җөмләләр төзеп язарга,118-120 б 3.03
6.03 72 Б.С.Ү
Аңлатмалы дик-тант №6 , 26 б 1 Дөрес язу күнекмәләрен булдыру Үз-үзеңә контроль ясау Кагыйдәләрне кабатларга 8.03 73 Хаталар өстендә эш. Сүзгә лексик анализ ясау 1 План буенча эшләү эзлеклелеген билгеләү күнекмәсен үстерү Сүзгә лексик анализ ясау тәртибен белү; сүзгә лексик анализ (телдән, язма) ясау Сүзгә лексик анализ ясау тәртибен белү 227 нче
күнегү 10.03 74 Белемеңне тикшер 1 Биремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планлаштыра белү Дидактик карточка
(индив) 13.03 75 Б.С.Ү
Сүз турында хикәя (проект төзү) 1 Проект эшен башкару-га сәләтлелек; проект эшен башкарганда татар әдәби теленең нормаларын саклау һәм дөрес язу ка-гыйдәләрен үтәү «Лексикология» бүлеге буенча белемнәрне гомумиләштерү Проект эшен баш-каруга кызыксыну уяту Дәреслек белән эшли белү, игътибарлылык һәм кызыксыну-чанлыкны үстерү, про-ектны үтәгәндә үз эшчәнлегеңне планлаштыра белү Проектны якларга әзер-гә, 123 б 15.03 Сүз төзелеше һәм сүз ясалышы (16с+ 6 б.с.ү)
76-78 Сүзнең тамыры һәм кушымчалар 3 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; телдән сөйләү барышында татар әдәби теленең нормаларын үтәү Сүз төзелеше һәм яса-лышының предметы, «тамыр», «кушымча» төшенчәләренең эчтәлеген белү; сүздә мәгънәле кисәкләрне аера белү; тамырның сүздә төп мәгънә белдерүче кисәк булуын белү; тамырдаш сүзләрне сүзнең төрле формаларыннан аера белү; сүздә тамырны дөрес аера белү һәм тамырдаш сүзләр сайлау; ясагыч һәм мөнәсәбәт белдерә торган кушымчалар-ны аеру Сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу Термин, төшенчә, ка-гыйдәләрне аңлап кабул итү 281 нче күнегү;
286 нчы күнегү;
291 нче күнегү, кагыйдә, 129 б 17.03
29.03
31.03
79 Мөнәсәбәт бел-дерүче кушымча-лар 1 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; башлангыч текстны телдән сөйләүгә кызыксыну булу; телдән сөйләү барышында татар әдәби теленең нормаларын үтәү «Мөнәсәбәт белдерә торган кушымчалар» төшенчәсенең эчтәлеген белү; мөнәсәбәт белдерә торган кушымчаларның модальлек һәм бәйләгеч кушымчаларга бүленүен белү; сүздә тамыр һәм
кушымчаларны аера белү Сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу Термин, төшенчә, ка-гыйдәләрне аңлап кабул итү, схема белән эшли белү 295 нче күнегү, кагыйдә, 130-131 б 3.04 80-81 Модальлек кушымчалары 2 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу; башлангыч текстны телдән сөйләүгә кызыксыну булу; телдән сөйләү барышында татар әдәби теленең нормаларын үтәү «Модальлек кушымчалары» төшенчәсенең эчтәле-ген белү; исем, сыйфат, сан, фигыльләргә ялгана торган модальлек кушымчаларын белү; сүзләрдә модальлек кушымчаларын аера белү Сөйләмне камил-ләштерүгә омтылу Дәреслек, схема белән эшли белү, логик фикер йөртә белү, гому-миләштерү, нәтиҗә ясау 304 нче күнегү;
308, 309 нчы күнегү, 136 б 5.05
7.04 82-83 Сүзнең нигезе. Тамыр һәм ясалма сүзләр 2 Тексттан фактик
мәгълүматны аерып алу; бирелгән текстны телдән сөйләүгә кызыксыну булу; телдән сөйләү ба-рышында татар әдәби теленең нормаларын үтәү «Сүзнең нигезе»
төшенчәсенең эчтәлеген белү; тамыр һәм ясалма нигезле сүзләрне аера белү; сүзләрдә нигезне аера белү, бирелгән ясагыч кушымча-лар белән сүзләр уйлау Татар теленең бай-
лыгын, матурлыгын аңлау; сөйләмне камилләштерүгә омтылу Дәреслек, схема белән
эшли белү, логик фикер йөртә белү 312нче күнегү;
315 нче күнегү, 139 б 10.04
12.04 84 Сүзләрне төзелеше буенча тикшерү 1 План буенча эшләү эзлеклелеген билгели белү Сүзләрне төзелеше буенча тикшерү тәртибен белү; сүзләрне төзелеше буенча тикшерү (телдән һәм язма) Сүзләрне төзелеше буенча тикшерү тәрти-бен белү 319 нчы күнегү, 140 б 14.04
85 Б.С.Ү
Бирелгән тема буенча сочинение язу №3 (“Кызыклы кич” темасына хат язу)
1 Язма текстны төп үзенчәлекләрдән чыгып төзи белү; язма текст төзү барышында татар әдәби теленең нормаларын һәм дөрес язу кагыйдәләрен саклау Бирелгән тема буенча сочинение язу Үз текстыңны төзүгә кызыксыну булу; сочинение язу барышында фикерләрне төгәл итеп җиткерү өчен сүзлек запасы һәм грамматик чаралар җитәрлек күләмдә булу. Телдән сөйләм һәм язма сөйләм осталыгы, күнекмәләре булдыру Дәфтәргә күчерергә 17.04 86-87 Б.С.Ү
Сүз төзелеше те-масы буенча кон-троль изложение №5
“Керпе” 2 Өйрәнелгән материалны гомумиләштерү; укылган әдәби текстны кыскартып яза белү; текстны кыскартып язу ба-рышында логик бәйләнешне саклау; дөрес язу ка-гыйдәләрен һәм әдәби тел нормаларын саклау Текстны кыскарту алымнарын белү; текстның төп фикерен формалаштыру; текстка исем бирү; башлангыч текстта төп мәгълүматны аера белү; кыска текст төзи белү; кыска изложение яза белү Язылган текст өчен җаваплылык хисе тою; башлангыч текстны кыскартып язуга кызыксыну булу Фикер йөртү элементлары кертеп, план төзеп изложение язуны камилләштерү Дәфтәргә күчереп бет-гә; кагыйдәләрне кабатларга 19.04
21.04
88 Б.С.Ү
Хаталар өстендә эш 1 Үз-үзеңә контроль ясау 317 нче күнегү 24.04 89-90 Сүз ясалу ысуллары. Ясагыч кушымчалар ялгау 2 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу «Сүз ясалу ысуллары», «кушымча ялгау ысулы» төшенчәләренең эчтәлеген белү; ясагыч кушымчалар белән ясалган сүзләрне аера белү, төрле сүз төркемнәре ясый торган кушымчалар белән яңа сүзләр ясау Татар теленең байлыгын аңлау Дәреслек белән эшли белү, танып белү ак-тивлыгын үстерү 325 нче күнегү;
332 нче күнегү, 144 б 26.04
28.04 91-93 Сүзләр кушылу ысулы 3 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу «Сүзләрне кушу ысулы», «кушма сүзләр», «парлы сүзләр», «тезмә сүзләр» төшенчәләренең эчтәлеген белү;сүзләр кушылу ысуллары белән ясалган сүзләрне аера белү; сүзләрне кушу ысулы белән яңа сүзләр ясау, тезмә сүзләрнең ирекле сүзтезмәләрдән аермасын аңлау, аерырга өйрәнү Татар теленең бай-лыгын, матурлыгын аңлау Дәреслек белән эшли белү, танып белү ак-тивлыгын үстерү 336 нчы күнегү, 146 б;
342 нче күнегү;
350 нче күнегү, кагыйдә,145-150 б 1.05
3.05
5.05 94 Сүзләрне кыскарту ысулы 1 Тексттан фактик мәгълүматны аерып алу «Сүзләрне кыскарту ысулы» төшенчәсенең эчтәлеген белү; сүзләрне кыскарту юллары белән танышу, кыскартылган сүзләрнең ясалышын һәм язылышын истә калдыру Татар теленең байлыгын аңлау Дәреслек белән эшли белү, танып белү ак-тивлыгын үстерү 354 нче күнегү,152 б 8.05 95 Б.С.Ү
И.Шишкин «Имәнлек» карт-насы буенча сочинение №4 1 Визуаль мәгълүматны текстка әйләндерү; картинада тасвирланган күренешләр буенча үз фикереңне дөрес итеп белдерә алу; язма
текст төзү; текстта татар теленең әдәби тел нормаларын һәм дөрес язу кагыйдәләрен саклау Картинаны аңлау өчен махсус лексика файдалана белү, картинадагы пейзажны тасвирлау Үз текстыңны төзүгә кызыксыну булу; сөйләм ка-миллегенә омтылу; сочинение язу ба-рышында фи-
керләреңне төгәл һәм ирекле куллану өчен грамматик ча-ралар һәм сүзлек запасы җитәрлек булу Телдән сөйләм һәм язма сөйләм осталыгы, күнекмәләре булдыру Акка күчерергә 10.05 96 Белемеңне тикшер. Сүз төзелеше һәм сүз ясалышы буенча йомгаклау тесты 1 Бирелгән мәгълүматны дөрес аңлау «Сүз төзелеше һәм сүз ясалышы» бүлеге буенча контроль соруларга җавап бирү; сүзләрне төзелеше буенча тикшерү; сүзләрне ясалышы буенча аеру Дәреслек белән эшли белү, игътибарлылык һәм кызыксыну-чанлыкны үстерү, би-ремнәрне үтәгәндә үз эшчәнлегеңне план-лаштыра белү 3 нче бирем, 154 б 12.05
97 Хаталар өстендә эш. 1 Бирелгән мәгълүматны дөрес аңлау Сүз төзелеше һәм сүз ясалышы» бүлеге буенча җибәрелгән хаталарны анализлау Татар теленең байлыгын аңлау Үз-үзеңә контроль ясау Дидактик карточка (индив) 15.05 Кабатлау (5 с +3 б.с.ү)
98-100 5 нче сыйныфта үткәннәрне ка-батлау 3 Үз фикереңне дәлилли белү; эшеңнең уңышлылыгын бил-геләү «Фонетика», «Лексикология», «Сүз төзелеше һәм сүз ясалышы» буенча белемнәрне система-лаштыру; төп билгеләр буенча татар теленең авазларын классификаци-яләү; сүзләрнең лексик мәгънәсен билгеләү; сүзләрне төзелеше буенча тикшерү Укуга кызыксыну уяту; туган телгә хөрмәт хисе тәрби-яләү Дәреслек белән эшли белү, биремнәрне үтәгәндә үз эшчәнле-геңне планлаштыра белү 359 нчы күнегү;
365 нче күнегү;
368 нче күнегү, 159 б 17.05
19.05
22.05 101-102 «Алтын болын» дигән темага изложение язу №6 2 Укылган әдәби текстны язма формада күрсәтә алу; башлангыч текстның темасыннан чыгып, логик бәйләнешне саклый алу; текстны язганда, татар теленең дөрес язу кагыйдәләрен һәм әдәби Предметны тасвирлаганда, детальләрнең ролен белү; башлангыч текстның планын төзи белү; әдәби текстның эчтәлеген сөйләгәндә структурасын саклау; үз текстыңны төзи белү Бирелгән текстның эчтәлеген язуга кызыксыну уяту План төзеп изложение язуны камилләштерү Дәфтәргә күчереп бет-гә; кагыйдәләрне кабатларга 24.05
26.05 103 Еллык контроль диктант №7 “Сак булыгыз” 1 Дөрес язу күнекмәләре булдыру Үз-үзеңә контроль ясау Кагыйдәләрне каб-га 27.05 104 Орфографик һәм пунктуацион хаталар өстендә эш (резерв дәрес) 1 Җөмләләр төзеп язарга 29.05 105 Йомгаклау дәресе 1 Уку елы буенча өйрәнелгән кагыйдәләрне гамәлдә кулланырга өйрәнү Газета-журналлар укырга 31.05 VI.Рус мәктәпләрендә укучы татар балаларының ана теленнән белем, осталык һәм күнекмәләрен
бәяләү нормалары (5нче сыйныф)
Язма эшләрнең күләме һәм аларны бәяләү
Укучыларның тел һәм сөйләм материалын үзләштерү дәрәҗәсен яки аларның гомуми грамоталылыгын диктант, из-ложение, сочинение яздырып тикшереп була. Моннан тыш, сорауларга язма рәвештә җавап алу да уңай нәтиҗә бирә. Сораулар укыган әсәр, аерым текст, рәсем яки караган фильмнар буенча тәкъдим ителә. Бу очракта язма эшнең күләме һәр сыйныфның изложение күләменнән артмый. Укытучы эшне бәяләгәндә, түбәндәге таләпләрне истә тотарга тиеш: җавапның тулы, төгәл, дөрес булуы, сөйләмнең стилистик яктан камиллеге, орфографик һәм пунктуацион яктан грамоталылыгы.
Сорауларга җавап язуны бәяләү:
1.Барлык сорауларга да дөрес җавап бирелсә, «5» ле куела(бер сөйләм хатасы яки бер пунктуацион хата булырга мөмкин).
Сорауларга дөрес җавап бирелсә, ләкин ике сөйләм хатасы, өч орфографик, ике пунктуацион хата яки ике сорауга җавап язганда төгәлсезлек җибәрелсә, «4» ле куела.
Язма эштә сорауларга җавап бирә белү күнекмәләре сизелсә, өч сөйләм хатасы, дүрт орфографик, биш пунктуацион хата булса, «3» ле куела.
Җавапларның яртысы дөрес булмаса, сөйләм хаталары өчтән артса, биш орфографик, алты пунктуацион хатасы булса, «2» ле куела.
Татар теле дәресләрендә укытучы укучыларның язу тизлегенә дә игътибар итәргә тиеш. Акрынрак язган укучылар белән аерым эшләргә кирәк. Бу эшне оештыру өчен, сүз һәм хәрефләрнең саны түбәндәгечә тәкъдим ителә.
Сыйныфлар Суз саны Хәреф саны
V 8—9 50—55
Диктантларның күләме һәм аларны бәяләү
Диктант — укучының гомуми грамоталылыгын тикшерү өчен уздырыла торган язма эшнең бер төре. Диктантлар берничә төрле була: сүзлек диктанты, өйрәтү диктанты, искәртмәле, аңлатмалы, сайланма, иҗади, күрмә, хәтер, ирекле диктантлар.
Орфографик хатасы булмаса, «5» ле куела (бер пунктуа-цион хата булырга мөмкин).
Бер орфографик, бер пунктуацион хатасы булса, «4» ле куела.
Ике орфографик, ике пунктуацион хатасы булса, «3» ле куела.
Биш орфографик, дүрт—алты пунктуацион хатасы булса, «2» ле куела.
Өйрәтү диктантлары 5—7 нче сыйныфларда ешрак язды-рыла.
Сүзлек диктантының күләме һәм аны бәяләү
Сыйныф V
Сүз саны 16—20
Сүзлек диктантын бәяләү
Пөхтә итеп язылган, хатасы булмаган эшкә «5» ле куела.
Бер орфографик хаталы эшкә «4» ле куела.
Өч орфографик хаталы эшкә «3» ле куела.
Биш орфографик хаталы эшкә «2» ле куела.
Контроль диктантларның күләме һәм аларны бәяләү
Алган белем һәм күнекмәләрне тикшерү өчен, контроль диктантлар елга ике тапкыр яздырыла.
Уку елы башында – 50 сүз
Уку елы азагында – 50 – 60 сүз
Контроль диктант текстлары үз эченә өйрәтелгән тема яки темалар буенча орфограмма һәм пунктограммаларны (2—3 очрак) ала. Грамматик биремле диктант булганда, сүз саны киметелә дә ала. Контроль диктантта укучы тарафыннан төзәтүләр күп булса, билге бер баллга төшәргә мөмкин.
Эш пөхтә башкарылса, хатасы булмаса «5» ле куела. (Бер — орфографик, ике пунктуацион хата булырга мөмкин.)
Ике орфографик, ике пунктуацион яки бер орфографик, дүрт пунктуацион хаталы эшкә «4» ле куела.
Дүрт орфографик, дүрт пунктуацион яки өч орфографик, алты пунктуацион эшкә «3» ле куела.
Алты орфографик, биш пунктуацион яки биш орфографик, сигез пунктуацион хаталы эшкә «2» ле куела.
Изложениенең күләме һәм аны бәяләү
Изложение яздыру өчен, матур әдәбият әсәрләреннән өзекләр, хикәяләр, аерым текстлар алына. Алар эчтәлеге һәм күләме ягыннан тиешле сыйныф таләпләренә җавап бирергә, тәрбияви максатларны үз эченә алырга һәм бәйләнешле сөйләм күнекмәләрен үстерү, камилләштерү юнәлешендә булырга тиеш. Изложение ярдәмендә укучының тема эчтәлеген ача белү осталыгы, лексик байлыгы, орфография, грамматика, пунктуация өлкәсенә караган грамоталылыгы тикшерелә. Бу вакытта яңа сүзләр һәм тәгъбирләрне аңлатырга һәм аларны тактага язып куярга кирәк.
Изложение текстының күләме
Сыйныф Уку елы башы Уку елы ахыры
Сүз саны Язма күләме Сүз саны Язма күләме
V
70—110
55—70
110—140
70—85
Изложениене бәяләгәндә, фикерләрнең логик эзлекле-легенә, эчтәлекнең тулы, дөрес бирелүенә, язма сөйләм теленең камиллегенә, грамоталы итеп яза алу дәрәҗәсенә игътибар ителә.
Изложение һәм сочинениегә ике төрле билге куела. Берсе — эчтәлек, сөйләмне дөрес оештыра алу өчен, икенче — грамоталылыкка.
Изложениене бәяләү
Тема тулысынча ачылган, фактик һәм техник хаталары булмаган, стиль бердәмлеге сакланган эшкә «5» ле куела. (Бер орфографик, ике пунктуацион яки ике грамматик хатасы булырга мөмкин.)
Текстның эчтәлеге темага нигездә туры килсә, фикерне белдерүдә зур булмаган ялгышлыклар җибәрелсә, бер-ике фактик, бер-ике техник хатасы булса, ике орфографик, ике-өч пунктуацион, бер грамматик хатасы булган эшкә «4» ле куела.
Язмада эчтәлек эзлекле бирелмәсә, стиль бердәмлеге сакланмаса, өч фактик, ике-өч техник хатасы булса, өч орфографик, дүрт пунктуацион, ике грамматик хатасы булган эшкә «3» ле куела.
Эзлеклелек, стиль бердәмлеге сакланмаса, язма эш планга туры килмәсә, фактик һәм техник хаталары күп булса, орфографик хаталарның саны дүрттән, пунктуацион хаталарның саны биштән, грамматик хаталар саны өчтән артса, «2» ле куела.
Сочинениенең күләме һәм аны бәяләү
Иҗади эшнең бер төре буларак, сочинение — укучының язма рәвештә үти торган эше. Ул бәйләнешле сөйләм үстерү күнекмәләре булдыруда зур әһәмияткә ия.Әдәби (хикәяләү, очерк, истәлек, хат, рецензия һ. б.), әдәби-иҗади, өйрәтү характерындагы, ирекле, рәсемнәр нигезендә үткәрелә торган һәм контроль сочинениеләр була.Сочинение план нигезендә языла. Ике сәгать дәвамында сыйныфта язылган сочинениенең күләме түбәндәгечә булырга тиеш: 5 нче сыйныфта 0,5—1 бит.
Сочинениене бәяләү
Язманың эчтәлеге темага тулысынча туры килсә, фактик ялгышлары булмаса, бай телдә, образлы итеп язылса, стиль бердәмлеге сакланса, «5» ле куела. (Бер орфографик яисә ике пунктуацион (грамматик) хата булырга мөмкин.)
Язманың эчтәлеге нигездә темага туры килсә, хикәяләүдә зур булмаган ялгышлыклар күзәтелсә, бер-ике фактик хата җибәрелсә, теле бай, стиль ягы камил булып, ике орфографик, өч пунктуацион (грамматик) яисә бер-ике сөйләм ялгышы булса, «4» ле куела.
3.Эчтәлекне бирүдә җитди ялгышлар, аерым фактик төгәлсезлекләр булса, хикәяләүдә эзлеклелек югалса, сүзлек байлыгы ярлы булса, стиль бердәмлеге дөрес сакланмаган җөмләләр очраса, өч орфографик, дүрт пунктуацион (грамматик) яисә өч-дүрт сөйләм хатасы булса, «3» ле куела.
4.Язма темага туры килмичә, фактик төгәлсезлекләр күп булып, план нигезендә язылмаса, сүзлек байлыгы бик ярлы булса, текст кыска һәм бер типтагы җөмләләрдән торып,сүзләр дөрес кулланылмаса, стиль бердәмлеге сакланмаса, биш орфографик, сигез пунктуацион (грамматик) яисә дүрт—алты сөйләм хатасы булса, «2» ле куела.
VII. Укытуның материаль- техник һәм мәгълүмати тәэмин ителеше
Әдәбият исемлеге
1. Укыту фәннәре буенча эш программалары: татар теле: методик тәкъдимнәр. Төп гомуми белем мәктәбе. – Казан: ДБО “Белем сыйфаты мониторингының республика үзәге, 2013. – 116 б.
2. Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәпләре өчен татар теле һәм әдәбиятыннан үрнәк программалар. – Казан: Татар. кит. нәшр., 2011. – 239 б.
3. Сафиуллина Ф. С. Хәзерге татар әдәби теле. Югары һәм урта уку йортлары өчен дәреслек. – Казан: “Мәгариф” нәшр., 2006.
4. Хәбибуллина З.Н., Нәбиуллина Г.Ш. Диктантлар җыентыгы: Татар урта гомуми белем бирү мәктәбенең 5 – 11 сыйныфлары өчен:Укытучылар өчен кулланма. – Казан: “Мәгариф” нәшр., 2006.
5. Шәмсетдинова Р.Р. Татар теле: Күнегүләр. Анализ үрнәкләре. Тестлар. – Казан: Татар. кит.нәшр., 2005. – 160 б.
6. Татар теле: Рус мәктәбендә төп гомуми белем бирү оешмаларында (татар телен туган тел буларак өйрәнүче укучылар белән) эшләүче укытучылар өчен методик әсбап. 5 нче сыйныф./ Р.Р.Шәмсетдинова, Г.К.Һадиева, Г.В. Һадиева. – Казан: “Мәгариф – Вакыт” нәшр., 2015.
Өстәмә әдәбият
1. Фатыйхова Р.Н. Татар теленнән диктантлар, контроль эшләр, тестлар. – Казан, “Гыйлем” нәшрияты, 2009.
2. Максимов Н.В. “Урта мәктәптә татар теле укыту: Фонетика. Морфология.”Укытучылар өчен методик кулланма. – Казан: “Мәгариф” нәшрияты, 2004.
3. “Фән һәм мәктәп”, “Мәгариф” журналлары, “Мәгърифәт”, “Ачык дәрес” газеталары.
Мәгълүмат чыганаклары
http://www.ed.gov.ru
http://www. tatedu.ru ТР Мәгариф һәм фән министрлыгы
http://www.edu. kzn.ru ТР Мәгариф һәм фән министрлыгы Белем порталы
http://. belem.ru
http://. tatar.ru ТР рәсми серверы
http://. Tat. Tatar-inform.ru ТР мәгълүмат агентлыгы
http://. intertat.ru ТР электрон газетасы
http://. xat.ru Татар хат алышу хезмәте
http://. suzlek.ru on-line русча сүзлек
http://. Kitapxane.at.ru татар телендәге әдәби әсәрләр китапханәсе
http://. Tatar.com.ru татар теле сүзлекләр һәм үзөйрәткечләр
http://. Tatarca.boom.ru татарча текстлар
http://. Kitapxane.at.ru татар телендәге әдәби әсәрләр китапханәсе
http://. Tatarca.boom.ru татарча текстлар
Электрон ресурслар: “Бала” китапханәсе, “Татар мультфильмнары”, мультимедиа укыту программалары; электрон китапханә; татар сайтлары (belem.ru, tatarile.org.com); http://
2016-2017 нче уку елына 5 нче сыйныфта татар теленнән (татар төркеме) арадаш аттестация үткәрү өчен контроль диктант тексты
Сак булыгыз!
Кайчак малайлар урманда кош оясы табалар да анда йомырка күреп сөенәләр, аларны карарга тотыналар.Ә кайберләре хәтта тотып ук карый, кузгата.
Ә кошлар бүтән бу ояга якын килмәячәк.Чөнки алар ояга кагылучыларның үзен күрмәсәләр дә, үләндәге эзен, сынган куак ботакларын күрәләр.Барыбер беләчәкләр, бу ояны ташлаячаклар.Бу җәһәттән ясмык чыпчыгы белән кызылтүш бигрәк сак.
Менә шуның өчен урманда сак булыгыз, балалар. Кош ояларына якын бара күрмәгез.(60 сүз)