Документ на тему ?дістемелік ?зірмелер

Алғы сөз
Екі бөлімнен тұратын бұл құрал мұғалімдерге көмек ретінде ұсынылып отыр. Бірінші бөліміне оқулыққа
сәйкес әр түрлі деңгейдегі тапсырмалар жинақталған.
Олар оқушылармен саралау және даралау әдістерімен жұмыс жүргізуге мүмкіндік туғызатындай етіп іріктелген. Тапсырмаларды жаңа материалды бекіту, жаттықтыру, қайталау, пысықтау, өз бетінше жұмыс істеу дағдысын қалыптастыру мақсатында пайдалана алады.
Екінші бөлім негізінен ,бастауыш мектептің мұғалімдеріне арналған. Дидактикалық ойындар- балалардың танымдық қабілетін дамытып, пәнге қызығушылығын арттырудың негізгі жолы. Ойынды мұғалім баланың ойлау іс-әрекетін жандандыруға арналған әдістемелік тәсіл ретінде қолданады.
Сабақта және сабақтан тыс уақытта дидактикалық ойындармен қатар, математикалық ребустарды, сөзжұмбақтарды шешу, қызықты әзіл есептерді шығару, баланың ақыл-ойын, қиялын, ой ұшқырлығын дамытудың бірден-бір ұтымды тәсілі.
Аяпбергенова Алмагүл Бахитжанқызы
Әулиекөл ауданы, №2 Аманқарағай орта мектебі
Бастауыш сынып мұғалімі
Дидактикалық тапсырмалар
Қайталау
Есепте:
1.1 а) 3+1 2+1 1+1 7+1
5-1 7-1 3-1 6-1
4+1 5+1 6+1 9+1
8-1 9-1 10-1 2-1
ә) 1+2 4-2 6+2 5+2
4-2 9-2 7-2 3-2
3+2 7+2 2+2 8+2
5-2 8-2 6-2 10-2
б) 0+1 5+0 6-0 8+0
2-0 0+7 10+0 0+9
4-0 3+0 3-0 0+6
в) 1+3 6-3 3+3 10-3
2+3 3-3 4+3 8-3
5+3 5-3 6+3 7-3
7+3 9-3 0+3 4-3
г)2+4 8-4 1+4 10--4
4+4 5-4 5+4 4-4
6+4 6-4 0+4 7-4
3+4 9-4 4+0 4-0
ғ)1+6 8-6 2+6 10-6
3+6 6-6 0+6 7-6
4+6 9-6 6+0 6-0
10+70 100-70 20+70 70-70
30+70 80-70 0-70 90-70
з
д) 20+50 60-50 10+50 50-5
30+50 80-50 50+50 90-50
40+50 70-50 50+50 90-5
30+20 80-50 0+50 90-50
е) 0+90 100-90 10+90 90-90 30+60 100-60 10+60 70-50 80+10 90-10 70+20 70-10
11-ден 100-ге дейінгі сандар.
а)1.Мына сандарды ата,жаз.
1онд.3бірл; 2онд.4 бірл; 5онд.6 бірл;
7онд.1бірл; 4онд.6 бірл; 8онд.5бірл
9онд.2бірл; 3онд; 4онд.5бірл;
ә) 5онд.4бірл 1онд.5 бірл;
4онд; 5онд.2 бірл;
7онд.6бірл; 5онд.5бірл;
б) 2бірл.2онд; 1бірл.5онд;
4бірл.1онд; 5онд.2бірл;
9бірл.1онд; 5онд.5бірл;
Мына сандарды цифрмен жаз.
а)жиырма бес;отыз алты;қырық екі;жүз;алпыс төрт;
ә)он жеті;қырық төрт;отыз екі;алпыс жеті;он бес;елу тоғыз;қырық;
б)жиырма үш;қырық төрт;елу үш;алпыс; он үш;қырық тоғыз;
в)елу төрт;сексен үш;жиырма екі;алпыс екі;тоқсан екі;
Есепте:
а) 12+1 62-1 29+1 72-1
24+1 42-1 93+1 65-1
36+1 38-1 54+1 74-1
45+1 56-1 18+1 92-1
б)13+1 46-1 62+1 29-1
41+1 24-1 39+1 37-1
73+1 32-1 48+1 43-1
69+1 79-1 17+1 94-1
в)27+1 40-1 96+1 20-1
59+1 34-1 28+1 17-1
64+1 25-1 37+1 99-1
19+1 36-1 67+1 64-1
Тиісті санды қой:
А)6+◊=8 20+◊ =40 40+◊ =41
9-◊=3 30-◊=10 64-◊=63
4+◊=7 50+◊=70 25+◊=26
0+◊=9 80-◊=60 90-◊=89
39+◊=40 29-◊=28 49+◊=50
73+◊=74 32-◊=31 60-◊=59
85+◊=86 69-◊=68 29+◊=30
93+◊=94 25-◊=24 47+◊=4
Салыстыр:
а) 15◊16 18◊19 69◊70
19◊18 23◊24 74◊73
30◊29 46◊46 89◊89
63◊64 46◊47 96◊99
ә) 70*70-1 18*18-1 60*60-1
32*32-1 34*34-1 72*72-1
б) 1дм1см◊12см 44см◊4дм
2дм3см◊23см 90см◊9дм1см
5дм9см◊58см 89см◊9дм
б) Есептерді шығар
а)Айшаның бойы 15дм,ал Сәлиманың бойы одан 1дм биік.Сәлиманың бойы қанша?
ә)Зәуре 7 жаста,ал Серік одан 1жас үлкен.Серік неше жаста?
б)Маржанның әкесі 40 жаста.Ол Маржаннан 30 жас үлкен.Маржан неше жаста.
в)Арман 14 жаста.Ол інісінен 1 жас үлкен.Інісі нешеде?
г)Қаз 6 кг,ал үйрек одан 2 кг жеңіл.үйрек қанша тартады.
д) Ешкі 30кг тартады, ал қой одан 20кг ауыр. Қой неше кг?
Екі таңбалы сандар
1.Мына сандардың бір таңбасын бір жолға, екі таңбасын екінші жолға теріп жаз.
А) 30, 48, 29, 1, 12, 9, 7, 36, 4, 91
Ә) 6, 73, 81, 5, 14, 17, 8, 62, 75, 0
Б) 45, 37, 92, 7, 60, 6, 74, 80, 1
В)қырық тоғыз; он; жиырма; алпыс төрт; қырық; он тоғыз; он бір;
Г)елу; тоқсан; бес; жетпіс екі; елу үш;
2.Есепте
а ) 2+5-3 4+4-5 7+3-6
6+5-4 6+3-4 5+5-5
ә) 10+30-20 30-30+80
40-20+30 60-40-20
70+20-90 70-30-40
б) 30-30+5 30+20+0 7+0+4
8-8+40 9-9+90 60-60+5
в) 74+1+1 38+1+0 39+1+1
62-1-1 23+1+1 41-1+20
Екі таңбалы сандардың разрядтары.
1. Мына сандардың ондықтары мен бірліктерін, барлық бірліктерін разрядтық бірліктерін ата:
а) 15, 73, 94, 30, 42, 64, 37, 83
б) 18, 69, 71, 40, 45, 74, 93, 69
2.Есепте:
А)10+3 20+6 40+3
3+10 5+20 8+40
13-3 25-5 43-3
13-10 25-20 48-8
Б)20+7-1 72-2+8 70-4+8
19-9+5 79-9+60 31-1+6
49+1+8 62-2-40 45-5+6
3.Сандарды разрядтық қосылғыштардың қосындысы түрінде жаз.
1) 44= □□+□ 54=□□+□
63= □□+□ 33=□□+□
28= □□+□ 39=□□+□
4.Мына сандардың қосындысын жаз,есепте.
а) 20 мен 5-тің; 3 пен 40-тың;
50 мен 2-нің; 4 пен 30-дың;
ә) 4 пен 6-ның; 5 пен 60-тың;
10 мен 7- нің; 50 мен 9-дың
5. Мына сандардың айырмасын жазып ,есепте:
а)77 мен 7-нің 19 бен 9-дың; 95 пен 90-ның
Екі таңбалы санға бір таңбалы санды қосу, екі таңбалы саннан бір таңбалы санды азайту.
1.Есепте:
32+3 42-1 21+4 96-4
71+4 77-6 45+3 49-5
66+3 18-7 27+2 19-3
2.Тиісті санды тауып қой:
17 +□=19 19- □=17 48+□ =49
23+□=27 35-□=31 32+□=38 14+□=19 29-□=22 37-□=32
3.Салыстыр 75∞73 25∞21 92∞95 64∞67 12∞18 84∞88 76∞71 73∞71
ә) 39∞39-4 73∞73+2 37∞37-5
54∞50+5 33∞30+2 70∞69+1
4.Есептерді шығар а ) Әжей 15 құлаш арқан есті. Бұзау арқандауға 8 құлаш керек. Неше құлаш арқан артылып қалды?
Ә) .Тықыр кілем тоқуға 21 келеп қызыл жіп , одан 5-еуі артық басқа түрлі түсті жіп жұмсалды?
Б)Сырмақты бастыруға 31 м қызыл жіп, одан 4 м артық көк жіп жұмсалды, ақ жіп көк жіптен 3 м артық жұмсалды. Неше метр ақ жіп жұмсалды?
Екі таңбалы санға толық ондықты қосу. Екі таңбалы саннан толық ондықтарды азайту.
1.Есепте
1) 23+10 43-10 60+35 92-60
17+30 65-30 42+40 83-50
40+54 94-60 39+20 48-30
20+72 85-40 48+30 72-60
2) 24+30-20 47+50-7 75-50+40
60+31-50 29+70-9 26-20+90
49-20-20 67-40+50 34+30-60
2.Салыстыр :
1) 49*69 91*81 25*25+10
73*43 56*66 37*37-20
Ә)45-40*6 72-40*35 49+20*30
22+70*91 63-50*15 95-40*52
3.Есептерді шығар.
1)Сынықтың бір кесіндісінің ұзындығы 20 см, ал екіншісі
одан 10 см қысқа. Сынықтың ұзындығы неше сантиметр?
2. Тік төртбұрыштың ұзындығы 15 см дм. Бұл оның енінен 4 дм ұзын. Тік төртбұрыштың ені неше дециметр?
3.Сынықтың ұзындығы 34 см . Оның бір кесіндісінің ұзындығы 20 см болса, екіншісінің ұзындығы қанша?

Екі таңбалы сандарды жазбаша қосу және азайту.
1 .Есепте. а)12+24 64-32 46+21 68-14
45+32 48-35 28+11 99-25
72+14 84-43 22+44 79-34
64+23 96-14 83-15 87-56
ә) 24+32-45 88-26-31 78+11-67
64-43+58 95-61+24 59-48+26
38+41-65 87-75+45 89-41-35
2.Салыстыр.
А) 34*34+11 69*20+48 83*83+10
48*48+21 76*50+25 68*69-20
Б)72-52*23 47+40*85 91-40*50
68-60*18 26+30*57 67+10*77
3. Есептерді шығар.
А) Текемет басуға арналған жүннің 10 килограмы сабалды. Сабалмаған тағы 6 килограмм жүн қалды. Барлық жүн неше килограмм еді?
ә)Алаша тоқуға 12 күн,ал кілем тоқуға одан 13 күн артық кетті. Кілемді неше күн тоқыған?
4 Есепте.
А) 45+23 64+25 37+31 53+24
68-45 89-64 68-37 77-53
69-23 89-25 68-31 77-24
Ә) 73+15 46+33 35+24 61+18
88-73 79-46 59-35 79-61
88-15 79-33 59-24 79-18
5. Тиісті санды қой:
А) □+12=42 64- □=24 49+ □=79
25+□=45 48- □=18 □ -20=52
Ә) □ +11=64 71+ □=84 18+ □=68 17+ □=38 □ -15=23 47- □=35
Тікбұрыш салу
1Мына бұрыштардың қайсысы тік бұрыш,қайсысы тік бұрыштан кіші және қайсысы тік бұрыштан үлкен?
196151519177000
38106351333500252984021824950018948401487805001714513658840017144136588500196151543180001149357378690011493443180001 2 3
303466513779500
291401514605000
3
291401536830001 2
2. Тік бұрыш сал.
3. Тік бұрыштың бір қабырғасының бойынан оның төбесінен 3 см қашықтықта жатқан нүктені белгіле.
4. Тік төртбұрыштың ені -14см,бұл оның ұзындығы 11 см қысқа.Тік төртбұрыштың ұзындығы қанша?
5. Сынықтың бір кесіндісінің ұзындығы 22 см, ал екіншісінің ұзындығы одан 3см ұзын.Сынықтың жалпы ұзындығы қанша?
6. Өрнектердің мәндеріне сәйкес жақшаларды жаз:
3+2+60=65 60+70-50=80 20-40-30=10
90-50+20=20 70-60+40=50 30+20-40=10
100 көлемінде ондықтан аттап қосу және азайту.
1.Есепте
А)18+2 31-2 38+2 20-2
29+2 50-2 48+2 30-2
Ә) 41-2-1 49+2+1 61-2-1
30-1-1 79+2+1 68+2+1
2. 28+2+9 39+2+50 48+2+7
41-2+20 21-2+30 30-2+60
3. 19+3 80-3 18+3
28+3 12-3 38+3
17+3 21-3 47+3
20+3 60-3 58+3
4. 59+3+1 21-3-1 39+3+1
38+3+1 29+3+1 41-3-1
5. 56+(37+3) 86-(69+3) 77-(48+3)
57+5+1 73-5-1 64-5-1
6. 26+4 40-4 37+4 20-4
47+4 31-4 48+4 42-4
7. 27+4+1 30-4-1 29+4+1
46+4+1 51-4-1 49+4+1
8. 69+4+2 81-4-2 89+4+2
68+4+2 73-4-2 90-4-2
9.16+4+3 22-4-3 82-4-3
39+4+3 33-4-3 86+4+3
10.25+(46+4) 94-(69+4) 88-(68+4)
37-(28+4) 76-(49+4) 68-(52-4)
11. 19+5 61-5 55+5 63-5
28+5 70-5 27+5 74-5
37+5 81-5 56+5 51-5
46+5 92-5 29+5 43-5
12. 18+5+1 31-5-1 66+5+1
57+5+1 73-5-1 64-5-1
13. 38+5+2 41-5-2 77+5+2 15+5+3
46+5+2 50-5-2 58+5+2 39+5+3
14. 70-5-3 77+5+3 47+5+4 63-5-4
49+5+3 71-5-3 16+5+4 81-5-4
15. 39-(19+5) 23+(49+5) 76-(48+5)
55-(38+5) 34-(18+5) 79-(57+5)
16. 16+6 48+6 86+6 46+6
27+6 55+6 78+6 57+6
17. 28+6+1 32-6-1 41-6-1
46+6+1 21-6-1 73+6-1
18. 38+6+2 24-6-2 50-6-2
47+6+2 42-6+2 85+6+2
19. 29+6+3 47+6+3 88+6+3
66+6+3 53-6-3 93-6-3
20. 48+(24+6) 72-(45+6) 70+(17+6)
72+(19+6) 77-(56+6) 98-(51-6)
Тиісті санды қой:
42-⁭=39 46+⁭=51 71-⁭=68
69+⁭=74 72-⁭=68 93-⁭=87
2) 66+⁭=72 69+⁭=76 92-⁭=85
91-⁭=83 59+⁭=68 64-⁭=57
3 ) ⁭+8=67 ⁭-5=26 ⁭+3=52
⁭+6=43 ⁭-7=48 ⁭+2=61
Салыстыр:
1.48*57 61*56 17*25
66*72 74*67 42*36
49*51 46*37 73*68
2. 48*39+8 90*78+9 46*54-7
37+6*40 82*83+9 74*69+6
29+3*28 62*56+6 42*36+7
3.28+8*35 90-6*86 39+7*45
37+6*40 83-7*75 47-8*34
29+3*28 92-9*83 23-5*19
Есептерді шығар
1)Балалар мектептің табиғат мүйісіндегі қояндарға 8 кг капуста жапырағын ,одан 3кг артық жем әкелді. Неше кг жем әкелінді?
2)Асханадағы 2 қорап майдың біреуі 20 кг, екіншісі одан 3 кг кем. Екінші қораптағы май неше кг?
3)Түскі тамақ кезінде асханадағы 21 таба нанның 9 –ын бірінші сыныптың балалары ,қалғанын 2 сынып балалары жеді. Екінші сыныптың балалары неше таба нан жеді?
4)Мектептің шеберханасында бірнеше саптаулы күрек бар еді.Тағы 5 күректі саптағанда, барлығы 14 болды. Әуелде саптаулы күрек нешеу еді?
5) Су ішуге келген қойлардың 7 –еуі кейін қайтты да ,8 қойы қалды.Су ішуге әуелде неше қой келген еді?
6)Жемсауыттан жем шоқып отырған бірнеше торғайға 5 торғай келіп қосылды. Бұл отырғандардан 7-еуі кем .Неше торғай отыр еді?
7)Қол еңбегі сабағында 3 парақ қызыл қағаз жұмсалды.Бұл жұмсалған көк қағаздан 8 парақ кем.Неше парақ көк қағаз жұмсалды?
8)Шаруашылықта 38 ала сиыр, 9 қоңыр сиыр бар. Барлық
сиыр қанша?Қай түсті сиыр көп? Нешеуі артық?
9)Ұзындықтары 13 см және 7 см екі кесінді сызылған. Қай кесінді ұзын? Қанша см ұзын?
10) Сынықтың ұзындығы 15 см,оның бір кесіндісі 7 см. Екінші кесіндінің ұзындығы қанша?
Уақыт өлшеуіштері:
1.Минут арқылы өрнекте:
1)1 сағ 5 мин; 1 сағ 8 мин; 1 сағ 15 мин;
2)1 сағ 12 мин ; 1сағ 20 мин; 1сағ 3 мин;
2. Сағат пен минут арқылы өрнекте.
1)70мин , 69 мин 92 мин,
2)75 мин, 68 мин, 79 мин,
3)80 мин, 66 мин, 85 мин,
3.Сағат арқылы өрнекте:
1)1 тәул .3 сағ; 1тәул.10 сағ
1 тәул.5 сағ 1 тәул12 сағ;
4. Тәулік пен сағат арқылы өрнекте:
1) 26сағ 35 сағ 29 сағ
2) 30сағ 34 сағ 27 сағ
5.Ай арқылы өрнекте.
1)1жыл 1ай 1 жыл 5 ай
2)1 жыл 10ай 1жыл 6 ай
3)1жыл 7 ай 1жыл 11ай
6. Жыл мен ай арқылы өрнекте:
1) 13 ай 18 ай, 20 ай
2) 15 ай 19 ай, 21 ай
7. Есептерді шығар:
1) Автобус Алматыдан Талдықорғанға дейін 6 сағат жүреді, ал жеңіл машина одан 2 сағат бұрын жетеді.Жеңіл машина неше сағатта жетеді.?
2) Жүрдек поезд Алматыдан Шымкентке дейін 15 сағат, автобус одан 3 сағат кем, ал жеңіл машина автобустан 3 сағат кем жүреді. Жеңіл машина неше сағат жүреді?
3) Алматыдан Қарағандыға дейін поезбен 18 сағатта , ал ұшақпен одан 16 сағат бұрын жетуге болады. Ұшақ неше сағат ұшады?
Екі таңбалы санды екі таңбалы санға жазбаша оннан аттап қосу және азайту.
1.Есепте:
1) 18+24 78+12 42+18 25+26
42+39 19+26 65+16 48+25
а) 25-17 62-36 66-49 55-28
44-26 42-25 72-36 51-34
ә) 25+18+29 65-27-19 64+36-56
62+19-35 60-36+47 23+37-43
б) 25+(32-18) 23+(61-43) 26+(56-28)
73-(150+19) 47+(62-37) 81-(36-18)
48+(52-24) 25-(37-19) 87-(62-33)
92-(35+26) 66+(12+9) 17+(19+18)
Тиісті таңбаны қой:
а) 48⁭34=82 65⁭19=46 83⁭25=58
26⁭66=92 37⁭27=64 53⁭27=26
52⁭19=33 43⁭27=70 54⁭37=91
47⁭44=91 36⁭36=72 35⁭46=81
Тиісті санды тауып қой:
а) 65+⁭=82 66+⁭=71 29+⁭=67
47+⁭=63 24+⁭=42 34+⁭=82
ә ) ⁭-26=37 ⁭-19=28 ⁭-45=28
⁭-57=24 ⁭-27=35 ⁭-14=29
⁭-47=23 ⁭-33=29 ⁭-23=48
Caлыстыр:
а) 36☼18+19 26☼42-14 55☼73-24

64-29 25+9 23+39 63-9
52+18 91-18 85-48 54-15
ә) 47+18☼63 69+19☼78 25+39☼63
71-26☼45 73-48☼23 92-76☼18
44+19☼72-26 22+49☼100-33
34 18 53 49 15
+ 46 + 72 + 27 + 51 + 25
70 90 80 40 60
- 24 - 42 - 35 - 15 - 26
6.Өрнектердің мәндерің жаз:
43+27=⁭⁭ 36+24=⁭⁭ 24+36⁭⁭
72+15=⁭⁭ 25+32=⁭ ⁭ 62+28=⁭⁭
7.Салыстыр:
26-5⁭ 71-50 97-5⁭80+5 62-40⁭47-5
44+30⁭79-2 89-8⁭90+3 57+30⁭89-1
Тік төртбұрыш және шаршы салу.
1. Мынадай тік төртбұрыш сал
1) ені 2см,ұзындығы 4см;
2) Ұзындығы 5см, ал ені одан 4см қысқа болатын;
3) Ені 4см,ал ұзындығы одан 2см артық болатын;
4) Ені 6см, ал ұзындығы екі еселенген еніне тең болатын;
2. Мынадай шаршы сал:
1)Қабырғасы 1см-ге тең болатын;
2)Суреттегі кесінді ұзындығы 2 см деп алып, қабырғасы сондай екі кесіндінің ұзындығына тең болатын;
18796022796400
2.3 Әріпті өрнектер
1. 18+17; 25-12 а+12; с-15, 17+х, 22-в 5+2 өрнектерін оқы,әріпті өрнектің мағынасын түсіндір.
3. 15 пен а-ның ,в мен 5-тің,х пен 17-нің ,18-бен с-нің айырмасын жаз.
4. 20 мен а- ның,в мен 5-тің ,х пен 17-нің, 18 бен с-нің айырмасын жаз.
5.
х 7 18 25 49 26 31
17+х 6.
в 41 55 63 72 80 94
В-26 7.
а 17 38 19 25 46 85
85-а 8.15 пен а -ның қосындысын жаз. а=26 болғандағы оның мәнін тап.
9. (а+17)-ні 5-ке арттыр. (18+в)-ны 8-ге кеміт.
(х-15)-ті 27-ге арттыр. (21-х)-ті 5-ке кеміт.
Теңдеу
Теңдеуді шеш:
1. а+5=10 7+х=14
18-х=10 с-5=10
41+а=52 х+35=56
2. 59-х=30 х-17=29
37+х=65 х-27=45
52-а=19 29-b=5
3. 231+a=717 a+50=680
х+187=635 a-472=356
4. x-24=93-27 760-x=660-280
X+241=340+86 670-x=180-40
5. x+540=760-90 x-340=270+40
a+9=39 26+a=60
Периметр
-260352235200017см15смсуреттегі үшбұрыштың периметрін тап.
18см
2.Периметрі 29смүшбұрыштыңбірқабырғасы 12см, екіншісі 8 см.Үшбұрыштың үшінші қабырғасы қанша?
4.Үшбұрыштың екіқабырғасы 24 дмжәне18 дм, алпериметрі 71дм.Оның үшінші қабырғасы қанша?
5. Үшбұрыштың бір қабырғасы 19см,екінші қабырғасы 15см, ал периметрі 51см. Үшбұрыштың үшінші қабырғасы қанша?
6.Үшбұрыштың екі қабырғасы тең. Олардың әрқайсысы 8см-ден, ал периметрі 21см. Үшбұрыштың үшінші қабырғасы қанша?
7.Мараттың ағасы ұзындығы 4 м,ал ені 3м тауық қораны сымтормен қоршады.Оған ұзындығы неше метр сымтор кетті?
8. Қалауыңша тік төртбұрыш сыз. Қабырғаларының ұзындықтарын өлше. Олардың қосындысын тап.
9. Қабырғалары 3 см және 6 см болатын тік төртбұрыш сыз.
Тік төртбұрыштың периметрін тап.
10.Қабырғалары 2см ,8 см болатын тік төртбұрыш сыз. Оның периметрін тап.
Еселеп қосу және еселеп азайту.
1. 1-ден 10-ға дейінгі сандардың әрқайсысын өзіне
екі–екіден қос.
2.1 ден 10-ға дейінгі садардың әрқайсысын өзіне үш-үштен қос.
3.Есепте.
11+11 (11+11)+11 33-11-11
12+12 (12+12)+12 36-12-12
13+13 (13+13)+13 39-13-13
14+14 (14+14)+14 42-14-14
15+15 (15+15)+15 45-15-15
4.Әрсанды бірдей қосылғыштардың қосындысы түрінде жаз.
4=⁭+⁭ 6=⁭+⁭ 12=⁭+⁭ 20=⁭+⁭
8=⁭+⁭ 10=⁭+⁭ 18=⁭+⁭ 14=⁭+⁭
Есептерді шығар:
1. Қазақстанның «Қызылкітабына» тіркелген сұңқылдақ аққу 5 жұмыртқа басты. Осындай 3 аққу неше жұмыртқа басады?
2. Боталы түйе күніне 12 рет сауылады.Түйені 2 күнде неше рет сауады.
3. Бөдене 15 жұмыртқа салды. Осындай 3 бөдене неше жұмыртқа салады?
4. Бір көйлек тоқуға 7 келеп жіп кетті. 21 келеп жіптен неше көйлек тоқылады?25.Әр суырдан 2 кг май алынады. 4 суырдан қанша май алынады?
ІІІ.Дидактикалық ойындар.
«Алма теру» ойыны
Дидактикалық мақсаты: Бір таңбалы сандарды қосу және азайту. Ондықтан аттап қосу және азайтуды үйрену. Балалар ойнай отырып ауызша немесе жазбаша есептеп жаттығады.
Керекті құралдар: Алма бағының суреті, магнит тақтасы жеке-жеке (1-ден-20ға дейінгі) бірнеше алма мен алма салатын себеттер.
Мазмұны:Магнитті тақтаға үлкен алма ағашының суреті орналастырылады. Ағашта ілінген алмаларды алманың суреті бар карточкаларды үзіп алып, тиісті себеттерге салады. Себеттің сыртына нәтиже жазылады, ал алмаларға өрнектер жазылған. Балалар өздері қалған себеттерін таңдап алады да, соған тиісті алманы үзіп алып салады. Ойынды 5-6 бала ойнауға да немесе бүкіл класс болып ойнауға да болады. Себетті кім бұрын толтырса, мұғалімге өткізеді (себетті өткізетін жеке бала болуы мүмкін немесе бірлескен топ ,командалар болуы мүмкін). Мұғалім алма ағашын басқа да заттармен ауыстырып, ойынды күрделілендіріп жалғастыра беруіне болады.
«Керуеншілер» ойыны №1
Дидактикалық мақсаты:Балаларға бір таңбалы сандарды ондықтан аттап қосуды меңгерту және ауызша, жазбаша, жылдам есептеуге дағдыландыру.
Мазмұны: Мұғалім керуен ойынын ұйымдастыру жолдарынтүсіндіреді.Тақтаға алдымен баланы шақырып, оларды тізбек құрғұзып тұрғызады (керуен құратын ботақандар 8 бала). Соңынан тағы да 6 қыз баланы шақырып, тақтадағы керуен тізбегін толықтырады. Алдымен 10 саны шығатындай етіп 2 қыз бала, ал соңынан 4 қыз бала қосылады.Барлығы түйенің қимылын көрсетіп,
«моф»деген дыбыс шығарып орындарында (қимылдап) тұрады. Ал кластағы қалған балалар мұғалімнің басшылығымен керуен тізбегін талдайды.
-Керуен тізбегіне(8) тағы неше ботақан тіркелді? (6).
-Керуендер тізбегін 10-ға толтыру үшін алдымен қанша ботақан тіркелді?(2).
-Ең соңынан тағы қанша ботақан қосылды?
Мұғалім тақтаға жазып көрсетуіне де болады:
-Барлығы керуен тізбегінде қанша бала болды? (14). Кері тәртіппен ойнауға да болады. Керуенде барлығы 14 ботақан бар.Алдымен 4 ботақанды, соңынан 2 ботақанды тізбектен босатты, сонда нешеу қалды? Ойынды келесі сабақтарда күрделендіріп жалғыстыра беруге болады.
Керуеншілер» ойыны №2
Дидактикалық мақсаты: Оқулықтағы пысықтауға арналған бағандардағы мысалдарды ауызша немесе жазбаша орындап, жаттығу кезінде пайдаланылады. Жарыса отырып,жылдам есептеуге жаттығады.
Керекті құралдар: Топ санына байланысты 2не 3 сақина не оның орына құрт,кәмпит,түйме т.б. қолда барды пайдалануға болады. (Әр қатарға бір-бір сақинадан болса ойын тез жүреді.). Мазмұны: Сынаптағы балалар 2 немесе 3топқа бөлінеді. Әр топқа бір-бірсақина беріледі.Әрбір қатар мысалдардытоптарға бөліп береді.Мұғалімнің командасы бойынша қолында сақинасы бар ойын бастаушылар бірінші мысалды шығарып ,ойынды жалғастыра береді.Ойынды қай топ бұрын аяқтаса және дұрыс орындаса ,сол топтың балалары ұтады .
«Дүкен» ойыны
Дидактикалық мақсаты:Ауызша есептеуге қарапайым түрде күнделікті өмірмен байланысты жаттықтыру. Ақшаны ұсақтап үйрену.
Құралдар: Дүкеннің өзіне тән заттар ,(көкөніс,оқу құралдары т.б.) оның жазылып алынған бағалары, жасалған тиындар мен ақшалар .Таразы, есепшот,әр түрлі бұйымдар.
Мазмұны: Оқушылардың ішінен сатушы ,кассир,тексерушілер жеке шығады.Қалған балалар сатып алушылар болады.Бұйымдардың бәрінің бағасын жазып ,іліп қояды.Сатып алушылардың қалаған заттарын көрсетіп, чектерін алып келсе, соны есептеп затын беріп тұрады.Бағылаушылар оларды тексеріп тұрады. Осылайша ойын жалғасып отырады. Рольдерін ауыстырып отырса ойын қыза түседі.
«Сиқырлы таяқ»
Дидактикалық мақсаты: Балаларға санның ретін меңгерту. Есте сақтау қабілеттерін дамыту.
Керекті құралдар: Ұзындығы бір метрдей таяқ.
Мазмұны:Бұл ойынға сынып түгел қатысады. Балалар қол ұстасып, дөңгеленіп тұрады. Ойын жүргізуші қолына таяқ ұстап, дөңгелектің ортасына шығады да ойынның тәртібін түсіндіреді. Ойын жүргізуші таяқты тігінен жерге қадап ұстап тұрып кез келген қатардағы санды айтады да, таяқты қоя береді. Мысалы: 4,10, ...әйтеуір жаңағы дауысты қатарда тұрған ойыншы ести салысымен жүгіріп барып, таяқты құлатпай ұстауы керек. Егер дауысты естімей, аңғармай таяқты құлатып
алса, ортаға шығып өнер көрсетеді. Егер таяққа дер кезінде жетіп, жерге құлатпай ұстап алса, онда ойын жүргізушімен орын ауысады.
Қызықты әзіл-есептер
Екі адам тоғызқұмалақты екі сағат ойнады. Әрқайсысы неше сағаттан ойнады?
Қосарлап жегілген ат-арбамен Жантілеу 25 шақырым жол жүрді. Оның әр аты неше шақырым жүрді?
4 жұмыртқа 4 минутта піседі. Бір жұмыртқа пісу үшін неше минут уақыт керек?
Бір килограмм темір мен бір килограм мақтаның қайсысы ауыр?
Дорбадағы 10 асықты 10 бала бір-бірлеп алды.Сонда бір асық дорбада қалды. Бұл қалай?
Түнгі сағат 10-да жауын жауып тұрса, 24 сағаттан кейін күннің жарқырап тұруы мүмкін бе?
Батыржанның төрт ұлы, олардың әрқайсысының туған қарындасы бар. Батыржанның неше баласы бар?
8-наурызда екі шешей мен екі қызына , әжей мен немересіне үш орамал сыйға тартылды. Бұл қалай?
Айдың, аптаның күндерін атамай 5 күнді ретімен кім атап шығады?
Алдында 1, артында 2, артында 1, алдында 2, біреу екеуінің арасында және үшеуі бір қатарда қаз ұшып келе жатты. Барлығы неше қаз бар?
Логикалық жаттығулар
1.Үш ағайынды. Арман, Аян, Абзал ағайынды үшеуі әр түрлі сыныпта оқиды. Абзал Арманнан, ал Аян Абзалдан кіші емес. Бұл үйдің үлкені, ортаншысы, кішісі кім?
2. Қай сан жасырынып тұр?
0 - = 1
- = 1
3.Екі санды салыстыр.138366576200155555
00155555
387350-508013
0013

Екі санның ұқсас белгілерін ата.
Екі санның бір-бірінен айырмашылығын ата.
4.Таба білесің бе?
Мұнда 10 үшбұрыш, 3 төртбұрыш бар. Оларды көрсет.
122555011493500270510114935002705101149350027051011493500
5.Суреттегі төрт баланың аттары: Мәлік ,Қанат, Қайрат,Қуат. Егер Қанаттың ең биік еместігі,бірақ ол Мәлік пен Қуаттан биік, ал Мәлік Қуаттан биік еместігі белгілі болса ,әр баланың аты кім?
1840230-10668000113157040640005848351651000018669001651004
004
5848351651002
002
17970516510000
1102995-57153
003
270510-57151
001

3.3 Қызықты шаршылар мен үшбұрыштар
Суреттегі шаршылардыңжәне үшбұрыштардың бос торкөзіне сандарды таңдап қою керек. Мұнда кез келген бағытта орналасқан үш санның қосындысы қандый да бір алдын ала берілген сан болуы керек.
1.15саны
1 6
5 4 4 9 5 6
2. 39 саны.
1 6
13 10 10 25 13 222631014605000-19685146050003.
281686032067500274891532067515
0015
4965703206750039243032067521211
0021211

2508250157480003206115157480008788401574800022225015748000
Ребустар.

lefttop00

Сөзжұмбақтар

5013960000
Шешулер мен жауаптар
Ребустар
Екі
Сегіз
Он
Бірлік
Төрт
Бес
Сегіз
Жеті
Қырық
Жүз
Сағат
Сағат
Разряд
Сағат
Азайту
Аласа
Қашықтық
Көбейту
Кем
Тоғыз
Тоғыз
Ұзын
Нөл
Үштік
Сантиметр
Үшбұрыш
Апта
Азайтқыш
Жыл
Жүз
Ондық
Еселеп азайту
Кеміту
Қысқа
Санды өрнек
Сөзжұмбақтар.
Көлденеңінен: 1) Азайғыш. Тігінен: 1)Азайту. 2)Тоғыз. 3)бұрыш.
Көлденеңінен: 1) Қосынды. 2)Елу.Тігінен: 1)Бес. 2) нөл. 3)Теңдеу.
Көлденеңінен: 1) Шаршы.Тігінен:1)Азайту. 2)Төрт. 3)Алты.
Көлденеңінен: 1) Дециметр. Тігінен:1)Бес. 2)Цифр. 3)Кем. 4) Метр.
Тігінен: 1)Сантиметр.
Көлденеңінен: 1) Азайту. 2) Жиырма. Тігінен: 1) Азайғыш. 2) Айырма. 3)Қосу.
Көлденеңінен: 1) Ғасыр.
Тігінен: 1) Сағат. 2) Жыл
Қызықты әзіл-есептер
2 сағат
25 шақырым
4 минут.
Бірдей
Бір бала асығын дорбамен алды.
Жоқ. Өйткені түнде күн шығып тұрмайды.
5-бала-4 ұл, 1 қыз.
Әжей, шешей, қыз әрқайсысы 1 орамалдан алды.
Алдвңғы күн, кеше, бүгін, ертең, бүрсігүні.
Үшеу.
Логикалық жаттығулар
Ең үлкені Аяң, ең кішісі Арман, ортаншысы Абзал.
1)10-9=1 2. 100-99=1
Екеуі де екі таңбалы , ондықтары бірдей.
Екі санның бірліктері әр түрлі, 13,15.
4.
39147752730500300037527305003000375273056
7
006
7
762000273050076200027305001689735273055
005
76200027305 2
1
4
00 2
1
4

3914775609600029330656096010
0010
762000609600016897356096000775335609608
9
008
9

29330654826000
5 . 4-Қанат, 3-Мәлік, 1-Қуат, 2-Қайрат.
Мазмұны
Алғы сөз ------------------------------------------------------ 1
І. Дидактикалық тапсырмалар --------------------------- 2
Қайталау
11-ден 100-ге дейінгі сандар------------------------------ 4
Екі таңбалы сандар----------------------------------------- 7
Екі таңбалы сандардың разрядтары------------------- 8
Екі таңбалы санға бір таңбалы санды қосу, екі таңбалы саннан бір таңбалы санды азайту.------------ 10
Екі таңбалы санға толық ондықты қосу. Екі таңбалы саннан толық ондықты азайту--------------------------- 11
Екі таңбалы сандарды жазбаша қосу және азайту-- 13
Тік бұрыш салу.-------------------------------------------- 15
100 көлемінде ондықтан аттап қосу және азайту---- 16
Уақыт өлшеуіштері----------------------------------------- 21
Екі таңбалы санды екі таңбалы санға жазбаша оннан аттап қосу және азайту-------------------------- 23
Тік төртбұрыш пен шаршы салу.------------------------ 25
Әріпті өрнектер--------------------------------------------- 25
Теңдеу--------------------------------------------------------- 26
Периметр----------------------------------------------------- 27
Еселеп қосу және еселеп азайту------------------------ 28
ІІ. Дидактикалық ойындар------------------------------- 30
Қызықты әзіл-есептер------------------------------------- 34
Логикалық жаттығулар------------------------------------ 35
Қызықты шаршылар мен үшбұрыштар--------------- 36
Ребустар------------------------------------------------------- 38
Сөзжұмбақтар------------------------------------------------ 43
Шешулер мен жауаптар----------------------------------- 45
Пайдаланылған әдебиеттер:
Наурызбайқызы Ә «Байқау оқулығы»
Ерешова К «Математикадан өздік және бақылау жұмыстары»
Ә.Б.Ақбаева «2 сынып оқулығы»., Алматыкітап
2 сынып оқулығы., Атамұра баспасы