Гульня па беларускай мове і літаратуры ЦІ ВЕДАЮ Я БЕЛАРУСЬ
Ці ведаю я Беларусь?”
інэлектуальна – пазнавальная гульня
Мэта: дапамагчы вучням у вывучэнні гісторыка-культурнай спадчыны роднай краіны і яе сучасных дасягнення; фарміраваць паважлівыя адносіны да сваёй Айчыны, выховаць пачуццё гонару і глыбокай павагі да нацыянальных традыцый, звычая, культуры.
Абсталяванне: мультымедыйная сістэма для прэзентацыі, картка з тэмамі, нумарамі задання і іх коштам для вучня, які дапамагае настаніку праводзіць гульню, картка з тэмамі, нумарамі задання і іх коштам для кожнай каманды, дзе вядучы адзначыць атрыманыя балы.
Ход урока:
1 этап
( Гучыць фанаграма песні “Мой родны кут” І. Лучанка)
Настанік: выразна чытае вершы пад акампанемент фанаграмы.
О Беларусь, мая калыска,
Жыццё маё, прытулак мой!
З гарачаю любою нізка
Схіляюся перад табой.
Зямны паклон табе, радзіма,
Тваім палям, тваім лясам,
Тваім заводам з белым дымам,
Тваім гасцінцам і шляхам.
На спелых нівах ураджайных,
Ад краю край, ва се канцы,
Махаюць крыламі камбайны,
Спяваюць жнеі і касцы. (П.Панчанка)
2 этап
Настанік: Прывітанне, паважаныя сябры! Прапануем вам прыняць дзел у інтэлектуальнай гульні.
Правілы:
Кожная каманда па чарзе выбірае намінацыю з прапанаваных на экране і адпаведна пытанне з азначанай колькасцю бала ( ад 10 да 80 ). Калі каманда не здолее адказаць у сваю чаргу на пытанне правільна, балы залічваюцца той камандзе, якая першая агучыць правільны адказ. У канцы гульні падвядзём вынікі і каманда-пераможца атрымае знагароду ( дыплом, сувенір на густ настаніка), але пераможаных не застанецца, бо кожны з нас атрымае новыя веды, адкрые для сябе духоныя скарбы роднай краіны. Мне дапаможа адзін з вучня, які будзе весці лік пытання і бала.
№
Намінацыя
Колькасць бала
1
Дзяржава і яе сімвалы
10
20
30
40
50
2
Культурная спадчына
10
20
30
40
50
3
Каменны летапіс
10
20
30
40
50
4
Зямля пад белымі крыламі
10
20
30
40
50
5
У свеце народных традыцый
10
20
30
40
50
6
Крок у будучае
10
20
30
40
50
І Дзяржава і яе сімвалы.
10 назавіце кветку, якая з’яляецца цэнтральнай часткай герба горада Наваполацка. (Гарлачык)
20 Наша краіна – незалежная дзяржава. Але наш народ паважае іншыя народы і ганарыцца братэрскімі сувязямі. Нават адзначае як свята Дзень яднання народа Беларусі і Расіі. Калі адзначаецца гэта свята? (2 красавіка)
30 Кожная дэталь у гэтым дзяржаным сімвале мае сваё значэнне.
Зялёны колер тэрыторыі РБ у залатых промнях узыходзячага Сонца гаворыць аб тым, што се свае думкі грамадзяне скіроваюць да Айчыны: гэта наша зямля, нам чужой не трэба, але і сваёй не аддадзім. Контур краіны знаходзіцца сярэдзіне сімвала, утворанага вянком з каласо. Пра які дзяржаны сімвал ідзе размова? ( Герб)
40 Наш сцяг мае тры колеры: чырвоны, зялёны і белы.
Чырвоны колер служыць знакам Сонца, сімвалізуе братэрства. Гэта знак шчаслівага жыцця. Зялёны колер – Прырода, гэта палі, лясы краіны. Гэта колер дабра, росту, развіцця, дабрабыту і міру. Што сімвалізуе белы колер і арнамент ? (Белы колер – колер свабоды,маральнай чысціні і мудрасці. Арнамент сімвалізуе працалюбства, працонае майстэрства.)
50 Кожны год у краіне ладзіцца шмат святочных мерапрыемства, прысвечаных розным памятным падзеям. Але ёсць у народа самае любімае свята. На яго засёды запрашаюць шмат гасцей з розных краін свету. Гэта свята сімвалізуе еднасць народа і дзяржавы, нашу самабытнасць. Адзначаецца яно дзень вызвалення Мінска ад нямецка-фашысцкіх захопніка. Як называецца гэта свята і калі адзначаецца? ( Дзень Незалежнасці Рэспублікі Беларусь – 3 ліпеня)
ІІ Культурная спадчына.
10 Назавіце нашу святую, якую здана шануюць як нябесную заступніцу беларускай зямлі, як асветніцу нашых продка. (Ефрасіння Полацкая)
20 У першага самастойнага ладара Полацкага княства Рагвалода была дачка. Чаму яе называюць князёнай з трыма імёнамі? Якімі? (Рагнеда – Гарыслава – Анастасія )
30 Назавіце імя беларускага першадрукара, год і горад, дзе ён надрукава першую кнігу ( Ф.Скарына , г.Прага 1517г.)
40 Адзін з самых вядомых прадстаніко свайго роду, вялікі літоскі гетман, адзін з прэтэндэнта на карону Рэчы Паспалітай. Мастак і цудоны музыкант. Самы вядомы, створаны ім паланэз “ Развітанне з радзімай” носіць яго імя.
( Міхаіл Клеафаст Агінскі)
50 Спявак, кампазітар, кіранік вакальна-інструментальнага ансамбля «Песняры» (Уладзімір Мулявін)
ІІІ Каменны летапіс
10. Гэты будынак належы сям’і Вайніловіча як памяць па іх зачасна памерлых дзецях. Потым у гэтым будынку бы размешчаны Дом кіно. Сёння будынку лунаюць анёлы і гучыць духоная музыка, працуе тэатр Зніч. ( Чырвоны касцёл)
20 Гэты сабор пабудаваны Полацку ХІ стагоддзі па загаду Усяслава Чарадзея. У адной з яго келля некаторы час жыла Ефрасіння Полацкая. Менавіта гэтым саборы яна запрасіла блаславення будаваць Спаса-Ефрасіннескую царкву.
(Сафійскі сабор )
30 Назавіце царкву, якая пабудавана па загаду Ефрасінні Полацкай . Яна захавалася да нашага часу і знаходзіцца складзе знакамітага жаночага манастыра. Сёння ёй заховаюцца мошчы прэпадобнай заступніцы беларускай зямлі. (Спаса-Ефрасіннеская царква )
40 Знакаміты замак, які набы другое жыццё пасля рэстарацыі і зараз гасцінна прымае замежных і айчынных падарожніка. Яго старажытныя вежы і сцены з чырвонай цэглы прыцягваюць увагу сіх аматара даніны. ( Мірскі замак)
50 Князі, што валодалі гэтым замкам, належылі да вельмі старажытнага роду. Іх нават называлі каралямі. Князёна Барбара сапрады стала жонкай польскага караля Жыгімонта Агуста ІІ, але праз год пасля каранацыі памерла. Існуе паданне, што каралева засталася жыць у сваім замку прывідам – гэта знакамітая “Чорная дама “. А “12 залатых апостала”, схаваных адным з гаспадаро замка, не знойдзены і да нашых дзён. Пра які замак ідзе размова? (Нясвіжскі замак )
ІV. Зямля пад белымі крыламі.
10 Якая птушка з’яляецца сімвалам роднай краіны? (бусел)
20 У гушчары старых баро, як сляза, што пала з неба, блішчала вялікае возера...
Назавіце самае вялікае па плошчы возера Беларусі, размешчанае Мядзельскім раёне. Пра яго складзена шмат народных легенд і падання, а Максім Танк прысвяці яму сваю паэму. (возера Нарач)
30 Якая расліна лічыцца сімвалам Беларусі? ( васілёк)
40 Самая магутная жывёла нашых лясо, якая захавалася толькі знакамітай Белавежскай пушчы (зубр)
50 Каму належаць словы, узятыя якасці назвы для аднаго з раздзела нашай гульні -- «Зямля пад белымі крыламі»? (Уладзіміру Караткевічу)
V. Усвеце народных традыцый
10 Гэта старажытнае свята, калі розныя народы адзначалі зімовае сонцастаянне. Пазней пачатак сталі звязваць з Ражаством Хрыстовым. На свята людзі вадзілі “казу”, “мядзведзя”, насілі зорку. У святочных песнях былі самыя лепшыя пажаданні. За песні і пажаданні гаспадары дзячылі юнако і дзячат рознымі прысмакамі. ( Каляды)
20 На гэта свята хлопцы і дзячаты водзяць карагоды, скочуць праз вогнішчаі шукаюць самую чароную кветку шчасця.Купалле)
30 На якое вясёлае свята пачыналі гукаць вясну? (Масленіца)
40 першае, па-сапраднаму восеньскае свята. З гэтага дня пачыналіся дзявочыя вячоркі і час восеньскіх вяселля. У народнай традыцыі гэты дзень адзначалася сустрэча Восені з Зімою. Зараз якраз у гэты дзень мы святкуем важнае свята – Дзень Маці. (Пакро)
50 Як у беларуса называецца заемадапамога звычай сумеснай працы (будолі хат, касьбы, жніва), добраахвотнай сваёй аснове. (Талака)
VІ. Крок у будучае.
10 Гэтым будынкам можа ганарыцца кожны грамадзянін нашай краіны. “Храм навукі” мае агульную плошчу 112,6 тысячы квадратных метра. На 22 паверсе знаходзіцца закрытая назіральная пляцока “Панарама”. (Нацыянальная бібліятэка)
20 Спартына-забаляльны комплекс у сталіцы. Складаецца з трох аб’екта: спартына-відовішчнай пляцокі на 15 000 гледачо, канькабежнага стадыёна і веладрома. (Мінск-Арэна)
30 Гэты завод бы заснаваны 1946 – 1948 гадах. Яго прадукцыя носіць назву нашай дзяржавы і гэты брэнд вядомы далёка за межамі рэспублікі.
( Мінскі трактарны завод)
40 У 1931 годзе была заснавана гата самая любімая сімі дзецьмі фабрыка. Яе салодкая прадукцыя карыстаецца вялікім попытам, а яе якасцю задаволены самыя патрабавальныя пакупнікі. Яе брэнды “Белавежская пушча”, “Алёнка” і інш.
( Камунарка)
50 Імя дзячынкі Ксеніі Сітнік стала вядома жыхарам нашай краіны імгненна. Чаму?
( трыумф на Ерабачанні )
3 этап
Настанік: Вось і скончана на сёння наша вандрока па старонках гісторыі і сучаснасці нашай Радзімы.
Аб’яляецца каманда – пераможца і знагароджваецца.
Віншуем пераможца і спадзяёмся, што сустрэча з традыцыямі, звычыямі роднай зямлі абавязкова працягнецца, калі мы таго пажадаем, і на роках, і жыцці, бо мы – БЕЛАРУСЫ, мы памятаем мінулае, мы дасканальваем сучаснае і будзем ствараць будучае. Ад кожнага з нас залежыць, якой будзе наша дзяржава . І кожны сам павінны задаць сабе пытанне: што асабіста я магу зрабіць для Радзімы? І тады з гонарам можна сказаць: Я ВЕДАЮ І ГАНАРУСЯ СВАЁЮ БАЦЬКАѕШЧЫНАЙ!
15