УрокОрганикалы? ?осылыстар кластары арасында?ы генетикалы? байланыс.
СабаKтыS таKырыбы: ОрганикалыK Kосылыстар кластары арасындаCы генетикалыK байланыс.
СабаKтыS маKсаты: Б.ОKушылардыS органикалыK химия курсын есіне т_сіру, генетикалыK байланысты шыCару.
Д. Д_ниетанымын, ойлау Kабілетін, химиялыK тілді дамыту.
Т. ОрганикалыK химияныS тіршіліктегі маSызы туралы.
К™рнекілігі: Таблицалар, деSгейлік тапсырма, тест сaраKтары (сауалнама).
€дісі: СaраK-жауап, баяндау.
Т_рі: Kайталау сабаCы, д‰ст_рлі.
СабаKтыS барысы: І. `йымдастыру.
1. II.1) Кім жылдам? (миCа шабуыл).
СaраKтарCа тез-тез жауап беріледі, ‰р оKушыныS жауабын баKылаушы баKылау таKташасына белгілеп отырады.
1. БатпаKты жерлерде, тас к™мір шахталарында кездесетін газ? (метан).
2. Молекуласында екі Kос байланысы бар к™мірсутектер (диен к™мірсутектері).
3. БензолдыS KaрылымдыK формуласын aсынCан Cалым (А.Кекуле, 1865ж).
4. МолекулалыK Kaрамы бірдей, біраK химиялыK Kасиеттері ‰р т_рлі болатын заттар (изомерлер).
5. АминKышKылдары бір-бірімен ‰рекеттескенде т_зілетін байланыс (пептидтік байланыс).
6. СахарозаныS гидролиздену ™німдері (глюкоза мен фруктоза).
7. Нуклеин KышKылдарыныS KaрамындаCы пентозалар (рибоза, дезоксирибоза).
8. ТабиCи полимерлер Kатарына жататын к™мірсулар (крахмал мен целлюлоза).
9. Денесінде KышKыл бар ж‰ндік (KaмырсKа).
10. Улы к™патомды спирт (этиленгликоль).
11. ХирургиялыK аспаптарды дезинфекациялауда Kолданылатын зат (фенол).
12. ФормальдегидтіS 40%-тік ерітіндісі (формалин).
13. Сірке KышKылынан жасалатын д‰рі (аспирин).
14. Глицериннен алынатын KопарылCыш зат (нитроглицерин).
15. С_тті шырынынан еS алCаш рет каучуг алынCан аCаштыS аты (гевея аCашы, отаны – Бразилия).
2.2) 1. ОрганикалыK химия п‰ні нені зерттейді?
2. ГенетикалыK байланыс дегеніміз не?
3. 10 KаныKKан к™мірсутекті ата.
4. JаныKKан к™мірсутектердіS ™зіне т‰н Kасиеттері.
5. Jaрамында оттегі бар органикалыK Kосылыстарды ата.
6. Спирттер дегеніміз не?
7. Альдегидтер дегеніміз не?
8. Карбон KышKылдары дегеніміз не?
9. К_рделі эфирлер Kалай т_зіледі?
10. Майлар дегеніміз не?
11. Jaрамында азоты бар органикалыK Kосылыстарды ата.
12. Аминдер дегеніміз не?
13. АKуыздар дегеніміз не?
14. Полимерлер дегеніміз не?
3. СaраKтарCа жауап берілгеннен кейін, _ш оKушы генетикалыK байланысKа есептер шыCарады:
O O O
а) C2H6C2H4C2H5ClC2H5OHCH3C CH3C CH3C
H OH O-C2H5
O O O O
б) CH4C2H2CH3C CH3C CH2C CH2C
H OH Cl OH NH2 OH
O H O
NH2-CH2-C-N-CH2-C
CH3 OH
O O
в) CH4CH3OHH - C H - C HCOONa
H OH
4. СемантикалыK картамен жaмыс. Екі оKушы шыCады.
5. ДеSгейлік тапсырма беріледі.
Тапсырма жиналCаннан кейін, сабаK Kорытындыланып, баCа айтылады.
^йге: Венн диаграммасын Kaру.
БейорганикалыK заттар ОрганикалыK заттар
СемантикалыK карта №1
Р/с.
ОрганикалыK заттар
€рекеттесуші заттар
O2
Cl2
Na
Ag2O
NaOH
1
2
3
4
5
6
CH4 – метан
C2H4 - этилен
C2H5OH – этил спирті
C6H6 - бензол
O
CH3-C - сірке альдегиді
H
O
CH3-C - сірке KышKылы
H
+
+
+
+
-
-
+
+
-
+
-
+
-
-
+
-
-
+
-
-
-
-
+
-
-
-
+
-
-
+
СемантикалыK карта №2
Р/с.
ОрганикалыK заттар
€рекеттесуші заттар
O2
НCl
Na
NaOH
Cl2
1
2
3
4
5
6
C2H6 – метан
C2H2 - этилен
CH2OH-CH2OH этиленгликоль
C6H5ОН - фенол
NH2-CH2-COOH аминсірке KышKылы
(C6H10О5)n крахмал
+
+
-
-
-
-
-
+
+
-
+
-
-
-
+
+
+
-
-
-
-
+
+
-
+
+
-
+
+
-
ДеSгейлік тапсырмалар
І - нaсKа
1. Т™мендегі Kосылыстарды ж_йелеу номенклатурасы бойынша ата: (3 aпай) C2H5
O |
a) CH3 – CH2 – CH – C б) CH3 – CH2 – C – CH – CH3
| H | |
CH3 C2H5 OH
2. Мына ™згерістерді Kалай ж_зеге асыруCа болады? (4 aпай)
O O O
C2H2CH3 – C CH3 – C CH2Cl – C
H OH OH
3. Берілген сірке альдегидін к_міс оксидімен тотыKсыздандыру н‰тижесінде 2,7г к_міс т_зілді. Неше грамм альдегид тотыKсызданды? (5 aпай)
ІІ - нaсKа
1. Т™мендегі Kосылыстарды ж_йелеу номенклатурасы бойынша ата: (3 aпай)
O
a) CH3 – CH2 – CH – CH – C б) CH3 – CH2 – CH – CH – CH2OH
| | H | |
CH3 CH3 CH3 CH3
2. Мына ™згерістерді Kалай ж_зеге асыруCа болады? (4 aпай)
O O
CH4CH3OHH - C H - C HCOONa
H OH
3. 0,55г сірке альдегидін 0,49г Cu(OH)2- мен тотыKсыздандырCанда н‰тижесінде алынCан сірке KышKылыныS массасын есепте. (5 aпай)
ІІІ - нaсKа
1. Т™мендегі Kосылыстарды ж_йелеу номенклатурасы бойынша ата: (3 aпай)
O
а) CH3 – CH – CH – CH – CH2 б) CH3 – CH2 – CH – CH – C
| | | | | H
CH3 CH3 ОН CH3 CH3
2. Мына ™згерістерді Kалай ж_зеге асыруCа болады? (4 aпай)
O O
CH4 CH3Br CH3OH H – C H – C
H OH
3. Jaрамында C-54,55%, H-9,09%, O-36,36% заттыS сутегі бойынша тыCыздыCы 22-ге теS. Осы заттыS молекулалыK ж‰не KaрылымдыK формуласын тап.(5 aпай)
ІV - нaсKа
1. Т™мендегі Kосылыстарды ж_йелеу номенклатурасы бойынша ата: (3 aпай)
CH3
| O
a) CH3 – C – C б) CH3 – CH – CH – CH – CH2OH
| OH | | |
CH3 C3H7 C2H5 CH3
2. Мына ™згерістерді Kалай ж_зеге асыруCа болады? (4 aпай)
O O
C2H6 C2H5Br C2H5OH CH3 – C CH3 – C
H OH
3. 110г фенол натрий гидроксидімен ‰рекеттескенде 116г натрий феноляты алынды. Натрий фенолятыныS осы м™лшері теориялыK м_мкіндіктіS Kанша пайызы екенін аныKта.(5 aпай)
V-нaсKа
1. Т™мендегі Kосылыстарды ж_йелеу номенклатурасы бойынша ата: (3 aпай) CH3
O |
a) CH3 – CH – CH – C б) CH3 – CH – C – CH2OH
| | H | |
C2H5 C2H5 CH3 CH3
2. Мына ™згерістерді Kалай ж_зеге асыруCа болады? (4 aпай)
O O O
C2H6 C2H5Cl C2H5OH CH3 – C CH3 – C CH3C
H OH O-C2H5
3. Массасы 100г сірке KышKылы мен 69г этил спирті ‰рекеттескенде т_зілетін сірке KышKылыныS этил эфирініS массасы Kандай ?(5 aпай)
VI - нaсKа
1. Т™мендегі Kосылыстарды ж_йелеу номенклатурасы бойынша ата: (3 aпай)
O О
a) CH3 – CH – CH – C б) CH3 – CH2 – CН – СН – C
| | H | | Н
C2H5 C2H5 CH3 CH3
2. Мына ™згерістерді Kалай ж_зеге асыруCа болады? (4 aпай)
O O
CОCH3OHH - C H - C HCOONa
H OH
3. 17,6г ацетальдегид пен к_міс оксидініS артыK м™лшері ‰рекеттескенде Kанша к_міс б™лінетінін есепте.(5 aпай)
VII - нaсKа
1. Т™мендегі Kосылыстарды ж_йелеу номенклатурасы бойынша ата: (3 aпай) OH OH C2H5
| | | О
a) CH3 – CH2 – CH – C – CH2 б) CH3 – CH – C – С
| | | | Н
CH3 CH3 C2H5 C2H5
2. Мына ™згерістерді Kалай ж_зеге асыруCа болады? (4 aпай)
O O
C2H5ОH CH3 – C CH3 – C CH3COONa
H OH
3. Егер іс ж_зінде шыCымы 90% десек, 44,8л ацетиленнен Kанша сірке альдегидін алуCа болады?(5 aпай)
15