Физика саба?ында а?паратты?-коммуникациялы? технологияны пайдалану та?ырыбында баяндама

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫ
БӘЙДІБЕК АУДАНЫ
Мыңбұлақ жалпы орта мектебі мемлекеттік коммуналдық мекемесі
-181501274320БАЯНДАМА
00БАЯНДАМА


Тақырыбы: Физика сабағында ақпараттық-коммуникациялық технологияны пайдалану
Орындаған: Н. Тажибай
Мәдениет 2014-2015
4238625-6477000
Өтінім қағазы
Баяндама тақырыбы Физика сабағында ақпараттық-коммуникациялық технологияны пайдалану
Мектеп аты «Мыңбұлақ жалпы орта мектебі» мемлекеттік коммуналдық мекемесі
Тегі, аты, әкесінің аты Тажибай Наргиза Мирзакаримқызы
Туылған күні, айы, жылы 30.07.1993 жыл
Білімі Жоғары
Бітірген оқу орны ХҚТУ, 2014 жыл
Мамандығы Физика пәнінің мұғалімі
Педагогикалық өтілі 10 ай
Қызметі Физика пәнінің мұғалімі
Сымтетік 87029312120
Электрондық почтасы Nargiza_2120@mail.ru
Аннотация
Оқытудың жаңа технологияларының бірі – сабақ барысында ақпараттық технологияларды пайдалану. Ақпараттандыру технологиясының дамуы кезеңінде осы заманға сай білімді, әрі білікті оқушыларды даярлау мұғалімнің басты міндеті. Бұл баяндамада физика сабағында оқушылардың ақпараттық құзіреттілігін қалыптастыру, шығармашылық қабілетін дамытуға мүмкіндік беретіндігі туралы баяндалады.
Кіріспе
«Адамзат үшін ХХІ ғасыр – жаңа технологиялар ғасыры болмақ, ал осы жаңа технологияларды жүзеге асырып, өмірге енгізу, игеру және жетілдіру – бүгінгі жас ұрпақ, сіздердің еншілеріңіз... Ал жас ұрпақтың тағдыры – ұстаздардың қолында». (Н. Ә. Назарбаев)
Қазіргі білім беру жүйесінің мақсаты – бәсекеге қабілетті маман дайындау. Мектеп – үйрететін орта, оның жүрегі – мұғалім. Ізденімпаз мұғалімнің шығармашылығындағы ерекше тұс – оның сабақты түрлендіріп, тұлғаның жүрегіне жол таба білуі. Ұстаз атана білу, оны қадір тұту, қастерлеу, арындай таза ұстау – әр мұғалімнің борышы. Ол өз кәсібін, өз пәнін, барлық шәкіртін, мектебін шексіз сүйетін адам. Өзгермелі қоғамдағы жаңа формация мұғалімі – педагогикалық құралдардың барлығын меңгерген, тұрақты өзін – өзі жетілдіруге талпынған, рухани дамыған, толысқан шығармашыл тұлға құзыреті.
Оқытудың жаңа ақпараттық – коммуникациялық технологияларын меңгеру – қазіргі заман талабы. ХХІ ғасыр – ақпараттық технология ғасыры. Қазіргі қоғамдағы білім жүйесін дамытуда ақпараттық – коммуникациялық технологиялардың маңызы зор. Білім беруді ақпараттандыру және пәндерді ғылыми – технологиялық негізде оқыту мақсаттары алға қойылуда. Ақпараттандыру технологиясының дамуы кезеңінде осы заманға сай білімді, әрі білікті жұмысшы мамандарын даярлау оқытушының басты міндеті болып табылады.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңының 11 – бабының 9 тармағында оқытудың жаңа технологияларын, оның ішінде кәсіптік білім беру бағдарламаларының қоғам мен еңбек нарығының өзгеріп отыратын қажеттеріне тез бейімделуіне ықпал ететін кредиттік, қашықтан оқыту, ақпараттық – коммуникациялық технологияларды енгізу және тиімді пайдалану міндеті қойылған.
Дамыған елдердегі білім беру жүйесінде ерекше маңызды мәселелердің бірі – оқытуды ақпараттандыру, яғни оқу үрдісінде ақпараттық – коммуникациялық технологияларды пайдалану. Оқытушы сабағында ақпараттық – коммуникациялық технологияларды пайдалану арқылы оның тиімділігін жүйелі түрде көрсете біледі. Ақпараттық  - коммуникациялық технологияны пайдалану физика пәнін оқытудың тиімді әдістерінің бірі деп ойлаймын.
Физикалық процестер мен құбылыстарды модельдеу оқу процесін дамыту мен жетілдірудің болашағы болып табылады, әсіресе оқушылардың шығармашылық белсенділігін арттыруда, зерттеу жұмыстарын дамытудағы ролі ерекше. Физикалық эксперименттерді модельдеу – оқытушыға  сабақта физикалық ұғымдардың мағынасын тереңірек ашуға, оқушыларды физиканың қазіргі эксперименттік базасымен таныстыруға, физикалық құбылыстармен  зерттеу әдістерін толық түсіндіруге мүмкіндік береді.
Физика сабағында алған білімдерін оқушылар күнделікті өмірмен байланыстар алуын қамтамасыз ету менің бірінші міндетім болып саналады. Физика пәні күрделі екеніне ешкімніңде дауы жоқ. Оны жаттап алу мүмкін емес, түсіну қажет! Міне осындай әр түрлі ойлардан кейін бала жүрегіне жол тауып, білімге жетелеу үшін мұғалім әр түрлі әдіс – тәсілдерді қолдануы тиіс.
Қазіргі таңда сапалы білімді меңгерту үшін оқушылардың қызығушылығы мен шығармашылық белсенділігін арттыру қажет. Бұл жағдайда оқыту барысында арнайы интерактивті әдістерді және заманауи ақпараттық техникалық құралдарды қолдануға ерекше көңіл бөлінуде. Мұғаліммен оқушы арасындағы психологиялық байланыс сабақтың нәтижелі өтуіне ықпалын тигізеді. Игеретін білім мен ғылымды одан әрі терең меңгере түсуде интерактивті тақтаны қолдану және оны оқу процесінде жүзеге асырудың маңызы зор.
Интерактивті тақтамен жұмыс істеуде алдымен мұғалімнің басқаруымен, содан соң бала өз бетімен құрылған жоспарға сүйене отырып жұмыс жасауға тырысады. Компьютер де баланы қызықтырады, сауатын ашады, ойлау қабілетін дамытады.
Оқушылардың физикалық сауаттылығын арттыру мақсатында ақпараттық – коммуникациялық технологияның кейбір әдісін физика сабағында қолдану ерекшелігіне тоқталып өтсем. 7 – сынып физикасы бойынша «Механизмнің пайдалы әрекет коэффициенті» тақырыбында өткен ашық сабағымды ұсынамын:
Сабақтың тақырыбы: Механизмнің пайдалы әрекет коэффициенті
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік: Оқушыларда толық және пайдалы жұмыстың ұғымдарын қалыптастыру, пайдалы әсер коэффициенті (ПӘК) формуласын түсіндіру.
2. Дамытушылық: Оқушыларды, сұрақтарға нақты жауап беруге, тез  шешім, қабылдай білуге дағдыландыру.
3. Тәрбиелік: Сабақ барысында оқушылардың дербестігін, пікір алмасуға, шығармашылық өздігінен білім алуға тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: слайд, интерактивті тапсырмалар
Сабақтың түрі: Сайыс сабақ
Сабақтың әдісі: Дамыта оқыту
Сабақтың құрылымы:
І. Ұйымдастыру кезеңі. (1 мин)
ІІ. Үй жұмысын тексеру. (7 мин)
ІІІ. Жаңа тақырыпты меңгерту кезеңі. (13 мин)
ІV. Жаңа тақырыпты меңгерту тапсырмалары. (22 мин)
V. Бағалау. (1мин)
VI. Үйге тапсырма. (1мин)
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Сәлемдесу, сынып тазалығын қадағалау, оқушыларды түгелдеу, сабаққа дайындығын тексеру;
ІІ. Үй жұмысын тексеру.
1. Жай механизмдер деген не? Оларға не жатады? (Оқушылар интербелсенді тақтамен жұмыс жасайды)
784596126936500

2. «Физикалық лото» ойыны арқылы оқушылардың алдынғы сабақтан не түйгендерін тексеру.

Сұрақтары:
Күш моменті деген не? (Айналатын денеге түсірілген күштің күш иініне көбейтіндісі)
Дененің механикалық энергиясы деп қандай энергияны айтады? (Кинетикалық және потенциалдық энергиялардың қосындысы)
Иіндік дегеніміз не? (қозғалмайтын тіреудің немесе біліктің (осьтің) төңірегінде айнала алатын кез келген дене)
Жұмыстың формуласы қандай? (A=FS)
Механиканың алтын ережесі қалай тұжырымдалады? (күштен қанша есе ұтсақ, орын ауыстырудан сонша есе ұтыламыз)
Потенциалдық энергияның формуласы қандай? (Ep=mgh, Ep=kl2/2)
Кинетикалық энергияның формуласы қандай? (Ek=mυ2/2)
Жұмыстың СИ жүйесіндегі бірлігі не? (Дж)
ІІІ. Жаңа тақырыпты меңгерту кезеңі.
Әр түрлі механизмдерді қолданғанда, біз барлық жағдайда, қойылған мақсатқа керектіден артық жұмыс жасаймыз. Осыған сәйкес жұмысты толық жұмыс Aт және пайдалы жұмыстарға Aп бөледі. Мысалы, мақсатымыз массасы m жүкті h биікке көтеру болса, онда пайдалы жұмыс жүкке әсер етуші ауырлық күшін жеңуге ғана бағытталады. Жүкті бірқалыпты көтергенде, яғни, жұмсалған күш жүктің ауырлық күшіне тең болғанда, бұл жұмыс былай табылады. Aп = Fтh = mgh. Егер біз жүк көтеру үшін шығыр немесе басқа механизм қолдансақ, онда бізге жүктің ауырлық күшінен басқа механизм бөліктерінің ауырлық күші мен оларға әсер етуші үйкеліс күшін жеңуге тура келер еді. Мысалы, қозғалмалы шығырды пайдаланғанда, біз қосымша, шығыр мен арқанды көтеретін және шығырдың өсіне әсер ететін кедергіні жеңетін жұмыс жасаймыз. Сонымен қатар, күштен ұтсақ, барлық уақытта,жолдан ұтыламыз (бұл туралы төменде толық айтылады). Бұл жұмысқа әсер етеді және біздің жұмсаған жұмыстың пайдалы жұмыстан артық болуына әкеледі. Ат > Aп. Пайдалы жұмыс, адамның механизмді қолданып жасайтын толық жұмысының қайсыбір бөлігін құрайды.
Толық жұмсалған жұмыстың қанша бөлігін пайдалы жұмыс құрайтынын көрсететін физикалық шама, механизмнің пайдалы әсер коэффициенті деп аталады.
Пайдалы әсер коэффициенті қысқаша ПӘК деп белгіленеді.
Механизмнің ПӘК-ін табу үшін пайдалы жұмысты, оны пайдалануға жұмсалған толық жұмысқа бөлу керек.
Көп жағдайда пайдалы әсер коэффициентін пайызбен өрнектейді және ол грек әрпімен η (“эта” деп оқылады) белгіленеді.

Жұмыс пен қуат арасындағы тура пропорцияналдық байланысты ескеріп, ПӘК-ті пайдалы қуаттың толық қуатқа қатынасы арқылы өрнектеуге болады:

Бұл формуланың алымы Ап барлық уақытта бөлімінен Ат кіші болғандықтан ПӘК 1-ден кем болады (немесе 100%-аз). Механизмдерді жасағанда, оның ПӘК көбейтуге тырысады. Бұл үшін механизмнің массасын, оның өстеріндегі кедергіні кемітеді. Кедергі өте аз және пайдаланылатын механизмдердің массалары, олардың көтеретін жүктерінің масаларымен салыстырғанда ескермеуге болатындай аз болса, ПӘК 1-ден шамалы ғана кіші болады. Бұл кезде жұмсалған жұмысты пайдалы жұмысқа тең деп санауға болады.
Aт ≈ Aп 
Қарапайым механизмнің көмегімен жұмыстан ұтуға болмайтынын есте сақтау керек.
(2) теңдеудегі кез-келген жұмысты сәйкес күшпен жүрілген жолдың көбейтіндісі түрінде өрнектеуге болатындықтан оны былай жазуға болады:
F1s1 ≈ F2s2 немесе F1F2=S2S1
Осыдан, механизмнің көмегімен күштен қанша есе ұтсақ, сонша есе жолдан ұтыламыз және керісінше.
Бұл механиканың “алтын ережесі” деп аталады. Бұның авторы ерте грек ғалымы біздің дәуіріміздің І ғасырында өмір сүрген Герон Александрийский. Механиканың “алтын ережесі” жуықталған заң, себебі, онда үйкелісті жеңетін жұмыс пен пайдаланылатын механизм бөліктерінің ауырлық күші ескерілмеген. Соған қарамастан бұл ереже қарайпайым механизмдердің жұмысын талдағанда өте пайдалы.
ІV. Жаңа тақырыпты меңгерту тапсырмалары.
« Физикалық эстафета » ойыны
1-кезең: «Деңгейлік есептер»
2-кезең: «Капитандар» сайысы
3-кезең: «Сырлы сауалдар»
4-кезең: «Кім жүйрік» ойыны

1-кезең: «Деңгейлік есептер»
А – деңгей
Толық жұмыс 360 кДж, ал пайдалы жұмыс 285 кДж тең. ПӘК-ті есепте?
9 м/с жылдамдықпен қозғалатын 6 кг дененің кинетикалық энергиясынеге тең?
Б – деңгей
Ұзындығы 4,5 м, биіктігі 1,5 м көлбеу тақтайшамен массасы 30 кг жәшік тартылып алынған. Жәшіктің тақтайшаға үйкелу күші 20 Н. Пайдалы және толық жұмысты, тақтайшаның ПӘК-ін есепте?
Массасы 0,5 кг 12 м/с жылдамдықпен тік жоғары лақтырылған доп 8 м/с жылдамдықпен бастапқы лақтыру нүктесіне қайта оралды. Ауаның кедергі күшінің жұмысын есептеңіз
С – деңгей
ПӘК-і 75% болатын иінтіректің көмегімен массасы 150 кг жүкті 50 см биіктікке көтерді. Егер рычагтың ұзын иініне 500 Н күш әсер ететін болса, онда ол қандай қашықтыққа түсер еді?
2-кезең: «Капитандар» сайысы
1 - топ капитаны шамалардың атын жазып шығады, 2 - топ капитаны формуласын жазады (интербелсенді тақтамен жұмыс).

3-кезең: «Сырлы сауалдар» сайысы
1-топ. 1.  Неге өзен суына қарағанда ,теңіз суында жүзген жеңілірек?
Жауабы: теңіз суы тұзды , тұзы неғұрлым көп болған сайын тығызырақ келеді. Архимед күші көбірек болады.
2. Ит суға батып баражатқан адамды оңай тартады, бірақ жағада оны орнынан қозғата алмайды. Неге?
Жауабы: Өйткені суда кері итеру күш әсер етеді
2-топ. 1. Сүңгуір үйрек суда жақсы сүңгиді. Судың тарапынан әсер ететін ығыстырушы күшті ол қалай азайтады?
Жауабы: Сүңгуір үйрек өзінің көлемін азайтуға тырысады, яғни қанаттарын денесіне қысып алады.
2. Арқаңмен жүзгенде суда өзіңді жеңіл ұстайсың. Неге?
Жауабы: Арқаңмен жүзген жеңіл, өйткені арқаның көп бөлігі суға батады да кері итеруші күшті көбейтеді.
4-кезең: «Кім жүйрік» ойыны

Сұрақтары:
Жоғарғы 30: Атмосфералық қысымның бірлігі ?
Жауап: мм сын. бағ.
Ортадағы 30: Энергияның сақталу заңының өрнегі қандай?
Жауап: W= Ek + Ep = const
Төмендегі 30: Жай механизмдер дегеніміз не?
Жауап: Күшті түрлендіріп, қозғалыс бағытын өзгерту үшін қолданатын құралдар
Жоғарғы 40: Архимед күші қандай физикалық шамаларға тәуелді?
Жауап: дененің көлемі мен сұйықтың тығыздығына
Ортадағы 40: Күш моментінің формуласы қандай?
Жауап: M=F*d
Төмендегі 40: Блок дегеніміз не?
Жауап: өз осінің төңірегінен айнала алатын, шетінде науасы бар доңғалақ тегершік
Жоғарғы 50: Қатаңдығы 104 Н/м серіппе 4 см-ге сығылғанда оның потенциалдық энергиясы қанша болады?
Жауап: 8 Дж
Ортадағы 50: Көтергіш кран 5 т жүкті 16 м биіктікке көтерді. Егер кран двигателінің қуаты 10 кВт және ПӘК-і 80% болса, жүкті көтеру үшін кеткен уақытты табыңыз?
Жауап: 100 с
Төмендегі 50: Жылдамдығы 40 м/с және тарту күші 1,5 кН автомобильдің қуаты неге тең?
Жауап: 45 кВт
V. Бағалау.
Бағалау парағы.
№ Топтың аты Үй жұмысын тексеру « Физикалық эстафета » ойыны Қоры-тынды баға
«Деңгейлік есептер» «Капитан-дар» сайысы «Сырлы сауалдар» «Кім жүйрік» ойыны 1 Жұмыс 2 Энергия VI. Үйге тапсырма.
§ 60 қайталау
Сонымен, қорыта келе, білім беру жүйесін ақпараттандыру  мен ақпараттық – коммуникациялық технологияны оқу – тәрбие үрдісінде пайдалану оқушының өз мамандығына қызығушылығы мен мамандық сапасын арттырып, шығармашылық шабытын шыңдап, ғылыми көзқарасын қалыптастырып, еңбек нарығындағы бәсекеге қабілетті мамандар даярлауда қоғамның даму жолдарын анықтайтыны сөзсіз.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы
Қазақстан мектебі. 2008 ж. №6 «Ақпараттық технологиялардың тиімділігі»
«Физика және астрономия» журналы
www.physic.kz
www.google.kz
www.bilimdiler.kz
Рецензия
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Рецензия
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________