Саба? жоспары. ?аза? тілі п?нінен 5 сынып Т?ра?ты тіркестер

СабаK жоспары
П‰н аты: JазаK тілі.
Сыныбы: 5
К_ні, айы, жылы:
ТоKсан: ІІ
СабаKтыS таKырыбы: ТaраKты тіркестер
СабаKтыS маKсаты:
Білімділік: оKушылардыS тaраKты тіркетер туралы лингвистикалыK білімдерін кеSейту, синтаксистік талдау жасау даCдыларын дамыту, жаттыCу жaмыстары мен Kосымша тапсырмалар арKылы бекіту.
Т‰рбиелік: оKушыларды адамгершілікке, ізгілікке баулу, Отанды с_юге, aлтжандылыKKа т‰рбиелеу.
ДамытушылыK: оKушылардыS лингвистикалыK д_ниетанымдарын кеSейту, п‰нге деген KызыCушылыKтарын арттыру, Kисынды ойлауCа даCдыландыру.
СабаKтыS типі: жаSа сабаK
СабаKтыS т_рі: д‰ст_рлі сабаK
СабаKтыS ‰діс-т‰сілі: т_сіндіру, сaраK-жауап, жаттыCу, талдау.
СабаKтыS к™рнекілігі: таKырыпKа байланысты _лестірмелі KаCаздар.
П‰наралыK байланыс: ‰дебиет
СабаKтыS барысы:
І. `йымдастыру кезеSі: 1.ОKушылармен с‰лемдесу.
2.ОKушылардыS зейіндерін сабаKKа аудару.
3.ОKушылардыS сабаKKа Kатысын тексеру.
ІV ЖаSа сабаKKа дайындыK
1.СабаK таKырыбын таKтаCа жазу
2.СабаK маKсатын т_сіндіру
V. ЖаSа таKырыпты т_сіндіру:
ТaраKты тіркестер (фразеологизмдер ) – екі немесе бірнеше с™здіS тіркесуі арKылы бір Cана маCынаны білдіретін с™з тіркестері. Фразеологизмге т‰н маCына тaраKты тіркесті Kaрастырушы с™здердіS жеке маCыналарына _немі с‰йкес келе бермейді, сыSарлары тaтасып барып, бір Cана маCынаны білдіреді. Мысалы: тас бауыр деген тaраKты тіркестіS маCынасы - мейірімсіз болса, су ж_рек деген тіркестіS маCынасы –KорKаK.
ТaраKты тіркесті Kaрайтын с™здер бaрыннан KалыптасKан ж_йемен айтылады. ОлардыS сыSарларыныS орнын ауыстыруCа немесе басKа с™збен алмастыруCа келмейді: Мысалы: тайCа таSба басKандай дегенді жылKыCа таSба басKандай деп бір с™зін алмастырып айтуCа болмайды. Онда ол фразеологизм болудан Kалады. ТaраKты тіркестер даяр Kалпында жaмсалады, с™йлемніS Kaрамына бір б_тін тaлCа ретінде енеді.
ТaраKты тіркестердіS синонимдік баламалары болады, яCни оларды маCынасы жаCынан жаKын с™здермен т_сіндіруге келеді. Мысалы: KыздыS жиCан ж_гіндей деген тaраKты тіркестіS баламасы (синонимі)- ‰сем, к™рікті, к™ркем, ал ит терісін басына Kаптады деген aрысты, балаCаттады, с™кті дегендердіS орнын басады. Кей бір тaраKты тіркестердіS бір –бірімен ™зара синоним болып келетіндері де бар: азар да безер болды, ат тонын ала Kашты; к™з ілмеді, к™рер таSды к™зімен атырды, т_н aйKысын т™рт б™лді ж‰не т.б.
ТaраKты тіркестер м‰н маCынасы жаCынан бір –біріне Kарама–Kарсы (антоним) болып та келеді. Мысалы: ит терісін басына Kаптады –басынан сипады, ат ізін салмады –ат ізін KaрCатпады, бетінен оты шыKты –беті б_лк етпеді,айы оSынан туды –жолы болмады ж‰не т.б.
ТaраKты тіркестер де –ойды к™ркемдеп, ‰серлі жеткізудіS Kaралы.
VІ. ЖаSа таKырып бойынша т_сінік тексеру:
І деSгей
ТaраKты тіркестердіS деген не?
ТaраKты тіркестіS маCынасын т_сіндір.
Т™тесі к™кке жетті, жерге Kаратты, жер – жебіріне жетті, т_йені т_гімен жaтKан, мaрнынан шаншылып ж_р, к™зін тырнап ашKалы.
ІІ деSгей
1.ТaаKты тіркестердіS еркін с™з тіркестерінен айырмашылыCы неде?
2.Т™мендегі тaраKты тіркестерге синоним болатын тaраKты тіркестерді жаз.
Табанын жерге тигізбейді, саусаKпен санарлыKтай, саKалды басымен, езуі жиылмады, к™рер таSды к™зімен атырды.
ІІІ деSгей
«Жамбасы жерге тимеген» деген тіркестіS маCынасын т_сіндір ж‰не осы тіркесті таKырып етіп алып, тіркестіS маCынасына лайыK палуан туралы м‰тін Kaра.
VІІ. ЖаSа сабаKты бекіту:
Кітаппен жaмыс:
109 – жаттыCу
Т™мендегі тaаKты тіркестерді жаттап алыSдар.
Jайсылары антонимдік Kатар, Kайсылары синонимдік Kатар Kaрап тaрCанын табыSдар.
ТaраKты тіркестердіS маCыналарын балама с™здермен ашыSдар.
111 – жаттыCу
М‰тінді оKып, ат KойыSдар.
ТaраKты тіркестерді теріп жазыSдар.
М‰тіндегі тaраKты тіркестерді олардыS синонимдерімен ауыстырып жазыSдар.
VІІІ сабаKты бекіту:
БаCалау
^й тапсырмасын беру.
ТaраKты тіркестер туралы т_сінік.
112 - жаттыCу