Поурочный план по Литературлуг номчулга на тему Сагынгыр куске

Темазы: С.Пюрбю Авторлуг тоол «Сагынгыр к\ске»
Эртемге хамаарышкан сорулгалары:
Улустуё тоолдары биле авторлуг тоолдарны ылгап билири.
Диалогка киржип, бодунуё бодалын илередири.
Аянныг, шын номчуп билири; номчаан чуулунуё утказын сактып, билип алыры.
Утказынга хамаарышкан айтырыгларга харыылап билири.
Бот-хууда сайзыралынга сорулгалары:
Номчулга уран-ч\\лд\ё база бир кол кезээ деп билип алыры; номчаан ч\\л\нге сагыжындан бердинери.
Бодунуё чонунуё болгаш оске чоннарныё уран-ч\\л\н\ё чаёчылдарын деёге \нелээри.
Бодунуё бодалын \нд\р чугаалаары болгаш чугаалажып турар кижиниё бодалын х\нд\лээри.
Эртемден дашкаар, б\г\ талалыг ==редилге кылдыныгларынга сорулгалары:
+=ренген ч\\лдерин сайгарып, б=л\ктеп, деёнеп, туёнеп билири.
Оларныё иштинден кол болгаш чаа чугула ч\\лдерни тып, тайылбырлаарынга ==реникчилерни чаёчыктырар.
Эштежип ажылдаарынга ==редир.
Бодун аёгы-аёгы рольдарга киириштирер (удуртур, к\\седир).
Бодунуё бодалын аас-биле болгаш бижимел-биле шын, дес-дараалаштыр тодарадыр.
Кичээлдиё дериг-херексели: компьютер, проектор, экран, кроссворд, чеди =ён\г чечекчигеш, дилги болгаш к\скениё чуруктары.
Кичээлдиё чорудууОрганизастыг кезээАк-к=к дээрим, алдын х\н\м
Авыралдыг аалчыларым.
Аажок ынак эжим-==р\м.
Амыргын-на, амыргын.
Х=глуг коёга эдипти
Кичээлге бис белен бис.
Дыёнап, бодап, чугаалап
Демниг кызып ажылдаал.
-Кичээливисти бо х\нч\геш ышкаш х=гл\г солун эрттирээлиёер.
5 мин. номчулга, к=р\п бижиир диктант.
Уругларга 2 хире минут номчуткаш, 3 домактан бижидер. (кыдырааштарын чанында орар эштери-биле солчупкаш, слайдыдан хынааш демдектерин карандаш-биле салдырар.)
Кичээлдиё тема болгаш сорулгаларын ылгап \нд\рери.
-Уруглар силер кымнар силер? (==реникчилер)
-+=реникчилер школага келгеш, кандыг к\зелдиг ==ренип турарыл? (5-тер алыр, эки ==ренир, саннар бодап ==ренип аар, бодалганы шын бодап ==ренип алыр, ЕГЭ-лерни эки дужаап алыр…)
-Шын-дыр! Эр-хейлер! Ынчаарга бистерниё бо к\зелдеривисти боттандырыптар хуулгаазын чечек аалдап келген-дир. (слайдыдан)
-Хуулгаазын чечек кандыг-дыр? (чазылбаан)
-Кичээлде шупту даалгаларны шын болгаш д\рген к\\седиптер болзувусса хуулгаазын чечектиё халбыёнары частып келир.
А) КатаптаашкынБирги даалга: -Эрткен кичээлде ч\\ деп онаалга берген ийик мен? (О.Сувакпиттиё «Эмнеп алган» деп ш\л\\н шээжилээр.)
-Доктаадып алган улус холдарын к=д\р\птер.
- Ынчаарга бис б=л\ктеп ажылдап турар болганывыста б=л\к б\р\з\нден чаёгыс кижиден дыёнаптаалыёар. Кым эё-не эки чугаалаптарыл, дугурушкаш б=л\кт\ё мурнундан чаёгыс т=лээни \нд\рер силер. (4 ==реникчи)
Кончуг эки-дир! Чечээвистиё бир дугаар халбыёы частып келди.
Ийиги даалга: -Ам бо кичээлдиё темазын билип аарда база-ла б=л\ктер аайы-биле кроссворд тывар бис.
Б) Кроссвордтуё темазы «Улустуё аас чогаалы»
Ч\велерни дорт адавас, аажы-чаёын, =ё-ч\з\н\н ойзу аарак уран-чечен к=рг\скеш ону тыварын негээр. (тывызык)
Кижилерни бир-ле ч\веге ==редип сургаан азы кичээндирген аянныг ханы уткалыг домактар.
Кыска тускай аялгалыг, кижилерниё аразында чижип ырлаар одуруглар.
Оран-таёды, чер, суг, даг ээлеринге чалбарып тейлээрде чугаалаар с=стер.
1.
2.
3.
4.
-Эр-хейлер! Бо кичээлдиё темазын кым билип каапты? (тоол)
-Сактып к=р\ёерем ийиги класска кандыг тоолдарны номчаан ийик бис? (Дилги биле Ала-Сааскан, Чаан-биле к\ске, Ийи к\ске)
-Ол тоолдарны кым чогаатканыл? (чон)
-Ынчангаш улустуё тоолу деп турган.
Ном-биле ажыл.
-Ам номнарыёарныё 71 дугаар арыннарын ажыдыптыёарам. Кичээнгейлиг к=ргеш бо х\н кандыг тоол номчуур-дур бис? (авторлуг тоол)
-Ынчаарга бо кичээлде ч\н\ билип алыр ужурлуг бис? (тоолдарны чаёгыс кижи база чогаадып болур, бо тоолду бижээн автор-биле таныжып аар бис, тоолдуё маадырларын билип аар бис.)
-Шын-дыр, бо х\н бис тоолдуё маадырларыныё дузазы-биле кандыг кижилерниё аажы-чаёын к=рг\скенин тодарадыр бис.
Эр-хейлер, хуулгаазын чечектиё ийиги халбыёы частып келди.
Карактарга физминутка (слайдыдан)
Чаа тема
А) Авторнуё биографиязы-Бо х\н Сергей Бакизович Пюрбюн\ё «Сагынгыр к\ске» деп тоолун номчуп таныжар бис. Эгезинде тоолдуё автору-биле таныжып аалы. (слайдыдан к=рг\з\п кыска автобиографиязын бир ==реникчи номчуур.)
-Автор каяа т=р\тт\нген-дир?
-Уругларга ч\\ деп ном \нд\рген-дир?

Б) Даап бодаашкын минутказы -Тоолдуё ады «Сагынгыр к\ске» дээн-дир, чогум ч\\ дугайында тоол деп бодап тур силер?(угаанныг к\ске дугайында)
-Тоолду номчупкаш даап бодап турарывыс шын бе, к==р бис.
Эр-хейлер, авторну эки билип алганыёар дээш хуулгаазын чечектиё \шк\ халбыёы частып келди.
В) Словарьлыг ажыл-Номчуп эгелээр бетинде тоолда билдинмес с=стер бар. Ол с=стерни к=р\птээли. (слайдыдан уругларга номчудар)
Мага-ботка физминуткаТоол чурттун сырыны-дааДолгандырып хадып келдиОон биле кортук койгун
Опаёнадып шурап келдиБирээ, ийи, \ш
Баштай холду часкаалыёар
Бирээ, ийи, \ш
д\рген =р\ шураалыёар
Бирээ, ийи, \ш
черге чедир доёгайыёар.
Бирээ, ийи, \ш оожум чараш олураалы
Эр-хейлер, эки чараш чугаалап турарыёар дээш хуулгаазын чечектиё д=ртк\ халбыёы частып келди.
НомчулгаА) Башкыныё \легерлиг номчулгазы
-Уруглар С.Б.Пюрбюн\ё «Сагынгыр к\ске» деп тоолун силерге аянныг номчуп берейн, а силер тоолда ч\н\ё дугайында чугаалап турар-дыр чугаалаар силер.
-Тоолда ч\н\ё дугайында чугаалап турар-дыр? (к\скениё)
Б) Илчирбелеп номчууру-Ам тоолувусту илчирбелей ийи-ийи одуруглап номчуй кааптаалы.
В) Уругларныё ыыткыр номчулгазы.
-Ам б=л\к б\р\з\нден эё-не чараш кылдыр 1-1 кижилер дыёзыдыр номчуптаалы.
-Тоолдуё автору кым-дыр? (С.Б.Пюрбю)
- Тоолдуё маадырларын адаёар. (дилги, к\ске)
-К\ске айыыл-халаптан ч\н\ё ачызында дириг \нгенил? (сагынгыр, тывынгыр мерген угааны-биле)
-Дилги к\скеге ч\ге аштырыпканыл? (аамай, сагынгыр эвес болганы-биле)
-Силерге тоол солун болду бе?
-Ам дем даап бодап турганывыс шын болду бе?
Эр-хейлер, тоолду эки чараш номчааныёар дээш база утказын шын дамчытканыёар дээш хуулгаазын чечектиё бешки халбыёы частып келди.
Быжыглаашкын
-Ам тоолдуё маадырлары К\ске биле Дилгиниё дузазы-биле кижилерниё кандыг аажы-чаёын к=рг\скен-дир, б=л\ктер аайы-биле с\мележип тургаш чыпшырыптаалы.
К\ске Дилги
Угаанныг Турамык
Сагынгыр кончуургак
Дидим мелегей
Шалыпкын аазатпай
мерген
тывынгыр
Арга билбес, к\ж\н д=гээр аазатпайныё шорузу-дур! –деп домакты канчаар билип турар силер, с\мелешкеш тайылбырлап бижиптиёер (б=л\к б\р\з\ номчуур)
-Эр-хейлер, ам онаалгаёарны дневниктерге бижиптиёер. Тоолду аянныг номчааш, ажылчын кыдыраашта
Эр-хейлер, тоолдуё маадырларыныё аажы-чаёын шын дамчытканыёар дээш хуулгаазын чечектиё алдыгы халбыёы частып келди.
Рефлексия
-Уруглар ам бо х\нг\ кичээливисти сайгарып т\ёнээлиёер.
Кичээлде шупту билиглер менээ билдингир болду, ону эки билип алдым- деп бодап турар улус бо арынчыгаштарны к=д\рер.
Кичээлде арай-ла бергедежип турдум, ынчалза-даа шупту чуулдерни билип алдым- деп бодап турар улус бо арынчыгаштарны к=д\рер.
Кичээлде бергедежип турдум, чуу-даа билип албадым - деп бодап турар улус бо арынчыгаштарны к=д\рер. (слайдыда)
/ш-д=рт уругдан ч\н\ билип азы билбээнин ылавылап айтыргаш, самбырага астырар.
-Ам кичээлде кымнарга демдек салыр бис боданыёар. База ч\ге ындыг демдек салыксап тур силер, тайылбырлаёар.
-Эр-хейлер! Эр-хейлер, кичээлде кончуг эки ажылдадыёар. К=р\ёер даан хуулгаазын чечээвис частып келди. Бо чечекти кым таныырыл? (чеди =ён\г хуулгаазын чечек- цветик-семицветик)
Чечээвис к\зелдер б\д\рер чечек-тир. Кичээл эгезинде чугаалап турган к\зелдеривис ыяап-ла б\де бээр.
Частырыг чок – “5”
1 частырыг- “4”
2-3 частырыг- “3”
4-тен х=й частырыг- “2”