?аза?стан тарихы п?нінен о?ушыларды ?БТ- ?а дайындауды? тиімді жолдары ШЕБЕР СЫНЫП Дайындап ?ткізген №38 мектеп – лицейіні? тарих п?ні м??алімі Чиющалинова ?.Е.

Қазақстан тарихы пәнінен оқушыларды ҰБТ- ға дайындаудың тиімді жолдары
ШЕБЕР СЫНЫП
Дайындап өткізген №38 мектеп – лицейінің тарих пәні
мұғалімі Чиющалинова Қ.Е.
Тақырыбы: Қазақстан тарихы пәнінен оқушыларды ҰБТ- ға дайындаудың тиімді жолдары
Мақсаты:1. Мұғалімдерге : Қазақстан тарихы пәнінен оқушыларды ҰБТ- ға дайындаудың тиімді жолдары жайлы түсінік қалыптастыру.2. Сабақ үрдісіндегі оқытудың әртүрлі әдістердің тиімді қолданудың маңызын ашып көрсету.3. Жоғары дәрежелі сұрақтарды құрастыру дағдыларын жетілдіру.
4. Мұғалімдерге сабақ барысында тестік тапсырмаларды ұтымды пайдалануды үйрету.Түйінді идея: ҰБТ- ға дайындаудың тиімді жолдары жайлы түсінік қалыптастыру,маңызын ашу, сабаққа оқыту нысаны ретінде әртүрлі деңгейлік тестерді енгізу. Барлық оқушылардың білім алуға, мақсатқа жетуге , қабілеттерін арттыруға , оны тұлға ретінде дамытуға ерекше назар аудару . Сабақта оқушылардың қызығушылығын арттырумен қатар, олардың білім деңгейінің өсуіне ерекше үлес қосу.Шебер сыныпта қолданатын материалдар: АКТ пайдалану, слайдтар арқылы интерактивті тақтамен үнемі көрсету үлестірме материалдар, постер, маркерлер, түрлі - түсті стикерлер.Шебер сынып: Топпен, жұппен, жалпы ұжыммен жұмыс, көру және есту арқылы сын тұрғысынан ойлау әдістері, интер белсенді әдістер, рефлексияӘдіс - тәсілдер: ой қозғау, сұрақ – жауап, сұрақ құрау, постер қорғау, тест түрлерін, сұрақтар құрастыру, бағалау, рефлексия.Шеберлік сыныбының жүргізілуі:Сәлеметсіздер ме Құрметті әріптестер!Мен сіздермен кездесіп, бірлесе жұмыс жасайтыныма қуаныштымын.
Мұғалімдерге психологиялық ахуал туғызу 2 минІ. Көңіл - күй тудыру.“Көңіл - күй ” суреті атты жаттығу. Адамның қарым – қатынасы оның көңіл - күйінен білінеді, көңіл - күй адамның ішкі дүниесінің құбылысы. Олай болса, көңіл - күйімізді біліп алайық: тақтадағы гүлге назар аударсақ. Сендер әрбір үйдің гүлсіңдер. Енді осы гүлге көбелек қондыруымыз керек.Мына қағаздан қиылған көбелекке өз көңіл - күйімізді жазып тақтадағы гүлге қондырамыз. Гүлдің бетіндегі көңіл күйлерің өте жақсы екен. Мен сабырлылықты, жылылықты, көңілдеріңнің күндей екенін көріп тұрмын. Көңілді адамдардың бет - әлпеті сұлуланып, нұрлана түседі. Көңіл - күй адамға қанат бітіреді.ІІ.Шеберлік сыныбының мақсатын анықтау. «Бүгінгі шебер сыныптан не күтесіз?» - деп сұрақ қоямын, жауаптарды біріктіріп жүйелі түрде тақтаға орналастырамыз.Өзіміз дайындаған мақсатпен сәйкестендіреміз -«Бүгін біз сіздермен осы шебер сынып барысында ҰБТ- ға дайындаудың тиімді жолдары туралы, әдістермен тест сұрақтарың түрлері туралы мағлұмат алып, жоғары дәрежелі сұрақтарды құрастырып үйренетін боламыз.»
Әр мұғалімге парақшалар үлестіру, толтыруды ұсыну
Білемін Білгім келеді Үйрендім
Шеберлік сыныбының жүргізуші: Қазақстан тарихы өте күрделі әрі қиын пәндердің бірі. Себебі көптеген хронология, дата, жеке тұлғалар, адам аттары, қоныстар, ескерткіштер, қорымдар көптеп кездеседі. Соңдықтан ҰБТ- ға дайындықты
11 сыныпта емес 5 сыныптан бастау керек, тіпті бастауыш сыныптың мұғалімдері дүниетану пәнінен тестік тапсырмалар шешуге нақты үйретсе 5 сыныпта оқушылар бұл жұмысты жалғастырып нәтижелер көрсете бастайды.Өзім бұл жұмысты 5 сыныпқа келген оқушылармен бастаймын жұмыс дәптер, картамен жұмыс, кескін картамен жұмыс , кестемен жұмыс, суретпен жұмыс, портреттермен жұмыс, тестермен жұмыс т.б. Бұл жерде тек қана сабақ үстінде емес сонымен қатар сабақтан тыс өткізілетін іс - шараларда, интеллектуалды ойындар барысында, сайыс сабақтарында , дебат турнирінде, тәрбие жұмысына байланысты әртүрлі тарихи даталар , оқиғалар, тұлғалар үнемі кездеседі соған оқушының назарын аудару, жүйелі білім алуға үйрету
әдістерді пайдалану арқылы оқушылардың ҰБТ- ға дайындығына көп көмегін тигізеді.
ІІІ.Енді тікелей шебер – сыныптың тақырыбына назар аударайық, тақырыптың
мақсатын айқындайық. /АКТ пайдалану, слайдтар арқылы интерактивті тақтамен үнемі көрсетіп жұмысты жалғастыру /Тақырыптың мақсаты: Оқушылардың сабақта алған теориялық білімдерін практикада қолдана білу; ҰБТ - ға сапалы дайындық жұмыстарын ұйымдастыру; Оқушылардың тест тапсырмаларын орындауда жауапкершілікпен қарауға оқу үлгерімін жоғарылатуына ынталандыру; Тақырыптық тест тапсырмалары бойынша жұмыс жүргізуМіндеттері: Оқушылардың пәнге деген қызығушылықтарын арттыра отырып, іздену бағытын дамытуға көмектесу Оқушыға білім беруде әр түрлі әдіс - тәсілдердің ең тиімдісін таңдап алу Тарих пәнінің негізгі заңдылықтарымен кеңінен таныстырып, берілген тақырыптар бойынша тапсырмаларды дұрыс орындауға дағдыландыру.Күтілетін нәтиже: Оқушылар тест сұрақтарын түсінеді; Дұрыс жауапты таңдау әдістерін біледі; Оқушылардың тест сұрақтарын шешу дағдысы дамиды; Есеп шығару дағдысы жақсарады; Оқушылар өз бетінше тест құрай алады.
ІV. Шеберлік сыныбының жүргізілуі:Жұмысты неден бастаймыз? Түлектерді ҰБТ – ға дайындау бойынша жүргізілетін жұмыс түрлерінің кезеңдерінен.
Түлектерді ҰБТ – ға дайындау бойынша жүргізілетін жұмыс түрлерінің кезеңдері:1 - кезең. Диагностикалық:- Бақылау жұмыстарын өткізу арқылы оқушылардың білім деңгейлерін анықтау,- Өткен жылдағы ҰБТ нәтижесі мен байқау тестілердің сараптамаларын жасау арқылы қиындық тудыратын мәселелерді анықтау;- ҰБТ - ны өткізу ережелерімен және ұсыныстарымен танысу./ Жаднама /
Бұл жерде мониторинг түрін ұсынғым келеді, бұл әр оқушының тақырып бойынша жіберген қателіктерін анықтатады, және қатемен жұмыс жүргізуге көмектеседі.
Әр мұғалім осы үлгімен өзі жұмыс істейтін сыныптарында тақырыптарды құрастыра алады.
Қазақстан тарихы пәнінен байқау сынақ нәтижесі бойынша
11 «Ә» сынып оқушысы........................................ жеке картасы
2015-2016 оқу жылы
Пән мұғалімі:
р/с Байқау сынақ өткен күндер Тақырыптар
Жинаған ұпайы Тас ғасыры Ежелгі Қазақстан Орта ғасырлардағы Қазақстан Орта ғасырлардағы дамыған мемлекеттер Тарихи даталардан Тарихи терминдерден саяхатшылары мен зерттеушілері ХІІ-ХҮғасырлардың І-жарт.Қазақстан Қазақ хандығының ХҮІ-ХҮІІғ. дамуы Жоңғар шапқыншылығы Қазақстанның Ресейге қосылуы Абылай хан Е.Пугачев бастаған
шаруалар көтерілісіне қазақ-тардың қатысуы.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
1 23.09.15 14 - + - + + + + - + + + - +
2 23.10.15 15 + + + - + + - + + + - - +
3 06.10.15 19 + + + + + + + + + + +
4 5 2 - кезең. Практикалық:- Тест жинақтарымен жұмыс;- Күрделі тақырыптар бойынша деңгейлік тапсырмалар;- Топтық және жеке дайындық;- Тестпен жұмыс істеуде тиімді тәсілдерді қолдану.
3 - кезең. Синтетикалық (анықтаушылық):- Тақырыптар бойынша бақылау тестілері,/аралық бақылау тестері негізінде/- Мониторинг;- Қатемен жұмыс парағын жүргізу;- Психологиялық тренинг ұйымдастыру және өткізу. Оқушыларды ҰБТ - ға дайындау алдында көптеген психологиялық зерттеулер мен іс - шараларды жүзеге асыруға тура келеді .Оқушылардың білім сапасының мониторингі
Қазақстан тарихы
Пән мұғалімі: Барлық оқушылар саны_______
Қатысқан оқушылар саны_____
__________________________ «____» __________________________ 20__ ж.
/тоқсан/ /жартыжылдық/
р/с оқушының аты-жөні баға Ұпай саны қателер түрі 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 1 Бекболатова Т2 Жаркенов Б3 Мейрамғалиев 4 Қуанышбаев Ә 5 Рсалиева А6 Сәдуақас С7 Советханов Е8 Cүлейменова Д9 Толықбаева Ү 10 Төкенова Д11 Төкенова А12 Төрехан Г 13 Дүйсенбаева Т14 Тлеубаев ЕӘр сұраққа берілген жауап саны Қорытынды көрсеткіш % Бағалар қоры: «5» -_____ Үлгерімі % -____
«4» -_____ Білім сапасы % -____
«3» -_____ ҰБД % - _____
«2» -_____
ҰБТ байқау сынақтарының
ХАБАРЛАМАСЫ
Оқу жылы: 2014-2015 оқу жылы
Өткізілген күні: / Достық/
Сынып: 11 «Ә»
Пән: Қазақстан тарихы
Мұғалім: Чиющалинова Қарлығаш Елюбаевна
Оқушылардың жалпы саны: 14
Қатысқаны:12
Білім сапасы: 66,6%
Үлгерімі: 100%
Орташа ұпай:15
Ортақ баға: 4
Ең жоғары ұпай: 25
Ең төмен ұпай: 12
Жоғары нәтиже көрсеткен оқушылар: 25-Төкенова Д, 22-Рсалиева Алина,
Төмен нәтиже көрсеткен оқушылар: 12-Дүйсенбаев Т,Садвокасов С,
15- Куанышбаев Ә.
Меңгермеген тақырыптар мен сұрақтар: Орта Азияда өмір сүрген иран тектес халық. Тарихшы әл - Марвазидің хабарына қарағанда қарлұқтардың құрамы қанша тайпадан тұрған? – Қазақ өлкесінде, Орта Азияда, Сібір мен Кавказдың бір бөлігінде көтеріліс басталды,орта ғасырлар тарихының басты оқиғалары, тарихи терминдер, оқиғалардың хронологиялық көрсеткішінен ХІХ ғасырдың ІІ жартысындағы қазақстанның әлеуметтік экономикалық және саяси жағдайы,ұлт-азаттық қозғалыстар.
Өткізілетін жұмыс түрлері: жоспар бойынша қосымша сабақтар өткізу, тест сұрақтарымен жұмыс,сандық мәліметтер,кестелер,тапсырмалармен меңгермеген сұрақтар бойынша қайта қарастырып,тірек - сызбалар арқылы қайталау, жекелеме жұмыс жасау.
Әсіресе тарих пәнінен ҰБТ - ға дайындау үшін қандай психологиялық аспектілерді назарға алу қажеттігіне тоқталайық. Олардың ең маңыздысы:1. Ақыл - ой даму деңгейі2. Оқушы қабілеті3. Қызығушылығы4. Ерік - күшінің деңгейі (жоғары, орташа, төмен)Осы іс шараларды жүргізгеннен кейін оқушыларды психологиялық ерекшеліктеріне қарай топтарға бөлеміз.Мысалы дербестеп оқытуды зерттеген Е. С. Рабунский оқушылардың 39 дербесерекшеліктерін анықтай келе, оларды мынадай сапаларына қарап біріктіруді ұсынған.Оқушыларды тест тапсырмаларымен жұмыс істеуде технологиялық дайындықтың жұмыс жүйесі.Нәтиже және қорытынды сабақтарда тест тапсырмаларын пайдалану.
Тест түрлері1. Тақырыптық тест.2. Тараулық тест.3. Жаттықтыру теста) сәйкестендіру;ә) “Ия”, “Жоқ” тест;б) толықтыр./Бұл жерде өзімнің « Тест құру жолдары» әдістемелік құралымнан үзінді келтіріп отырмын, оны мұғалімдерге қағаз жүзінде шығарып , көмек ретінде үлестіремін /
ҰБТ енгелі бері жоғарғы сынып оқушыларын тестке даярлауда қолданылатын әдіс - тәсілдерімді атап көрсеткім келеді. Теорияны толық меңгертіп болғаннан кейін, қайталау жұмыстарына және оларды түрлендіріп өткізуге жоғары мән берілгені дұрыс. Тест сұрақтары негізінен, оқулық материалдарынан келеді. Соған орай дайындық жұмыстары 6 - 11 сынып оқулықтары арқылы жүргізіледі. Сондай - ақ оқушы білімін жетілдіруге оқыту әдістемесі мен дидактикалық материалдар, хрестоматия, жұмыс дәптерлері, атлас, кескін карталарды тиімді пайдаланып отырамын.« Тест құру жолдары» әдістемелік құралымнан үзінді:
Тарих пәнінен тест бойынша білім тексеру үшін, мұғалімдер алдымен мұны өткізу әдістемесінен жақсы хабардар болғаны дұрыс, сондықтан тестілерді құру талаптарына тоқталайық:
1) Тестілер курстың оқу бағдарламасы негізінде құрылуы және неғұрлым маңызды тараулар мен тақырыптарды қамту тиіс.
2) Тестің көлемі білімді бақылаудың мақсаттарына сай тапсырманың формасына байланысты болады.
а) Сабақтық - үй тапсырмасын тексеруге арналған шағын тестілер.
ә) Тақырыптық - бір тақырыпта бірнеше сұрақ берілгенде.
Мысалы: «Сақтар» параграф № 8 - № 12, онда сақтардың тарихы, мекенденген орны, тұрмысы, шаруашылығы, қоғамдық құрылысы, мәдениеті т. б. кіреді.
б) Қорытынды - ірі көлемді - тарау немесе тоқсан бойынша білімін тексеруге арналған.
в) Салыстырмалы - бірнеше тақырыптағы мәліметтерді салыстыруға арналған және білімдерін тереңдетуге арналған. Мысалы: Сақтардың, ғұндардың, үйсіндердің т. б. билеушілері қалай аталды?
а) патша ә) көсем б) шанью в) гуньмо
Жалпы пән бойынша білім деңгейін анықтауға арналған тестілер материалдың міндетті шағын көлеміне, яғни осы оқу курсының басты «өзегіне» сүйенеді.
3) Тестінің бірнеше нұсқасын әзірлеу қажет (5 - ден кем емес, яғни біршама көп болуы тиіс).
4) Тестегі бірнеше сұрақтар немесе тапсырмалар енеді, олардың әр қайсысы дұрыс жауапқа - 1 балл, бұрыс жауапқа - 0 балл жүйесімен бағалануы тиіс.
Тестіде тапсырмалар неғұрлым көп болса, соғұрлым нәтиженің анықтығы (нақтылығы) жоғары болады.
5) Тест сұрақтарына жауап қысқа, жинақы берілуі тиіс.
6) Тестіге ескірген, күрделі, қарапайым немесе маңызды емес материалдарды енгізуге болмайды.
7) Тест сұрақтарын екі топқа бөлуге болады:
а) абстрактілі, олар курстың негізгі ережелерімен пәнаралық байланысты айқындайды;
ә) нақты, бұлар орташа күрделілік дәрежесіндегі нақты материалдар бойынша білімін айқындайды.
8) Алынған жауаптар негізінде оқушының білімін бағалауда эксперттік комиссия қабылдаған сапаны анықтау жүйесін қолдануға болады:
а) дұрыс жауаптар 75% - дан жоғары болса - жақсы немесе жоғары үлгерім;
ә) дұрыс жауаптар 50% - дан 75% - ға дейін болса - қанағаттанарлық;
б) дұрыс жауаптар 50% - дан аз болса - білім деңгейі төмен.
9) Тест сұрақтары анық, қысқа құрылып, оған біржақты жауап берілуі тиіс.
10) Тапсырманы құрғанда жалпыға бірдей қабылданған, бәріне түсінікті атаулар мен терминологияны қолдану қажет.
Тестіні құру кезеңдері:
1) Тестілеудің мақсаттарын анықтау.
2) Осы мақсаттарға сүйене отырып бақылануға тиісті көлемін белгілеу.
Тестінің түрін және формасын таңдау.
Тестінің мазмұнын құру.
Тест тапсырмаларын орындауға қажетті уақытты есептеу.
Тест мәтінінің сыпайлығын тексеріп, оларға түзетулер енгізу.
Тест нәтижелерін өңдеу (жіберілген қателерді есептеу, қателер саны, орташа қателер, нұсқаның орташа қатесі, қиындық дәрежесі және т. б. көрсеткіштері).
Тестілеудің мөлшерлік көрсеткішін түсіндіру.
Тестінің түрлері:
Сабақтық, тақырыптық, қорытынды. Сабақтық - 5 тапсырмадан тұрады, белгілі бір курстың жекелеме сұрақтарын оқыту кезінде қолданылады. Тақырыптық тестер - 10 тапсырмадан тұрады, курстың негізгі тақырыптарын тексеруге бағытталған. Қорытынды тест - 20 тапсырмадан тұрады тарихтың қорытынды бөлімдері бойынша.
Толықтыру қажет ететін тестілер.
Еске салушы тестілер.
Балама жауаптары бар тестер.
Таңдамалы тест.
Сәйкестілік (салыстыру) тестісі.
Реттік бірлікке берілген тест.
Құрама тест.
Тапсырма құру жолы әр - түрлі: ұқсас жауаптармен, таңдау жауаптармен, сәйкестендіре жауап беруі, жүйемен жауап табуы, ақпарат тобымен, ашық сұрақтармен әр - түрлі нұсқалы тестер. Оқушыларға дұрыс жауап табу, дұрыс емес жауап табу, түсініктемені атау, елеулі тарихи жағдайды немесе тарихи кейіпкерді, тұлғаны, сипаттамаға сәйкес анықтамаға атау. Фавктілерден белгілі бір қорытынды шығару олардың арасындағы байланысты табу т.б.
Тестің мазмұны тек оқушының білімін тексеру үшін ғана емес, оның ой - өрісін дамытуға да қажет, оқушының жеке қабілетін анықтау үшін де керек. Сондықтан оқушы тестік тапсырмаларды жан - жақты қолдана білу керек. Сабақтағы оқушының білімін бағалау оның тек қана мазмұнына емес, мақсатына да байланысты.
Осы тестерде мынандай тапсырмалар беріледі:
І. Дұрыс жауабын табыңыз.
1. Алтын Орда
Монғолия жеріндегі мемлекет
Қазақстан жеріндегі мемлекет
Жәнібек құрған мемлекет
2. Ақ Орда
ХІІ-ХІІІ ғасыр басында өмір сүрген мемлекет
ХІІІ-ХІҮ ғасыр басында өмір сүрген мемлекет
ХІІІ-ХҮ ғасыр басында өмір сүрген мемлекет
3. Моғолстан
Оңтүстік-шығыс Қазақстан мен Қырғызстан аумағында құрылған мемлекет
Шығыс Дешті Қыпшақта құрылған мемлекет
Монғолия жеріндегі мемлекет
Батый хан
1) Қазақ хандығын құрушы монғол ханы
2) Алтын Орданы құрушы монғол ханы
3) Ақ Орданы құрушы қазақ ханы
5. Сұлтан Бейбарыс .
1) Алтын Орда сұлтаны
2) Ақ Орда сұлтаны
3) Египет сұлтаны
ІІ. Мына анықтамаға сәйкес термин сөзді табыныз.
1.
1) Моғолстандағы хан кеңесшісі1. Иқта
2) Оғыз мемлекеті билеушісінің мұрагері2. Иман
3) Феодалдарға шартты түрде берілетінжер үлесі3. Инақ
4. Инал
2.
1) Моңғолдар билігі орнаған жерлерде егіншілерге салынатын салық
1. Қонтайшы.
2) Жоңғар мемлекетіндегі ең жоғарғы билеуші хан2. Қаңқаш.
3) Оғыз мемлекетіндегі жоңғарлардан құрылған кеңес3. Қалан.
3.
1) Діни құрылыс ислам дінің ұстанушылардың мінажат орны.
1. Сардоба.
2) Су сақтау әрі белгі мақсатымен тұрғызылатын күмбезді құрдық.
2. Дың.
3) Қаза болған адамдардды жерлеген жерде тұрғызылатын мазар
3. Мешіт.
4.
1) Жуынды су ағатын құдық.
Оны жер астынан қыш құбұрмен қала сыртына да1. Тағар.
шығаратын болған.2. Тандыр.
3. Ташнау.
2) Әскерді қамтамасыз ету үшін заттай алынатын салық
Нан пісіретін пеш .
5.
1) Ортағасырлық қаланың егін егушілері мен1. Шахристан
мал өсіруші қарапайым халық тұратын сыртқы бөлігі 2. Минарет.
3. Рабат.
2) Ортағасырлық қалалардағы қолөнершілері, саудагерлер мен жасақшылар мекені.
3) Мінажат етушілерді намазға шақыратын, мешіт жанынан салынатын биік мұнара.
ІІІ. Бос орынды толтырыныз.
1. Біздің жерімізде ерте орта ғасырларда ірге тіккен алғашқы феодалдық мемлекеттердің бірі …
2. Түрік қолбасшысы …Жужан қағаны … мен шайқасудың сәтін күтеді.
3 ..… қаған қытай әмірінің қызына үйленеді.
4 ..… жылы Жужан қағандығы тас- талқаны шығып , жеңіліске ұшырады.
5. Алайда Бумын сол жылы қаза болып ,оның орнына баласы … қаған болды.
..… - көптеген түрін тілдес тайпалардың ортақ атауы.
7. Қағанат халқы негізінен … және .. көшпелі … шаруашылығымен айналысады.
..… ескерткіштерінде қала туралы сөздер кездеседі.
9. Түрік қағанаты 603 жылы … , … болып бөлініп кетті.
10. Түріктер жерлеу рәсімінен ең алғашқы кезеңдерде мәйітті … , оның ….. қойғаны байқалады.
ІҮ. Мына сөздерге қандай принцип ортақ
Тардуш, Шегу, Тон
Түрік қағанатын басқарған адамдар
Батыс Түрік қағанатының билеушілері
Шығыс Түрік қағанатының батырлары.
Суяб, Мыңбұлақ
Батыс Түрік қағанатының орталығы
Сауда орталығы
Шығыс Түрік қанатының қалалары
Бұрықтар мен Тархандар
Қағанаттағы жоғарғы лауазымдар
Сот істерін атқарған адамдар
Қаған руынан шыққан ақсүйектер
Шаңырақ, кереге, уық, сықырлауық
Қазақ халқының үйінде бар
Киіз үйдің құрамдас бөлімдері
Жертөленің құрамдас бөлімдері
«Күлтегін», «Тоныкөк»
Түрік халықтарының архитектуралық ескерткіштері
Түрік жазба әдебиетінің ескерткіштері
Түріктердің наным-сенімдері мен діні
Ү. Артық нұсқасын табыңыз.
Түріктердің наным-сенімдері мен діні:
Отқа табынған
Табиғатқа табынған
Көк бөріге табынған
Ұмай анаға табынған
Брахма құдайына табынған
Түрік жазба әдебиеттерінің ескерткіштері
Күлтегін
Тоныкөк
Оғызнама
Шыңғыснама
Қорқыт ата кітабы
Соңғы 30-40 жылдың ішінде осы өзендері бойынан ежелгі түрік жазуларынан көптеген ескерткіштері табылды
Талас
Іле
Сыр
Ертіс
Жайық
4.Қарахан мемлекетіңде билік иелері қатарына ханның ұрпақтары жатты олар
Тегіндер
Ілік хандар
Шад
Бектер
Нөкерлер
5.Қарахан сәулет өнерінің туындылары
Айша-бибі
Аққорған
Бабаджа-қатын
Қарахан кесенесі
Ахмет Иасауи кесенесі
ҮІ. Сәйкестендіріңіз
Жүсіп Баласағұни.1. «Тарих - Рашиди»
Қадырғали Жалаири.2. «Жылнамалар жинағы»
Махмұд Қашғари.3. «Хайуандар табиғаты»
Мұхаммед Хайдар Дулати.4. «Құт негізі - білік»
Рашид – ад – Дин.5. «Жылнамалар жинағы»
Марвази.6. «Диуани Лұғат-ат-Түрік»
ҮІІ. Тіркесті жалғастырыңыз
Жібек жолымен қандай тауарлар тасылды
Жібек матаны4
Асыл тұқымды жылқылар5
Пілдер6
Ұлы Жібек жолы арқылы Қытай қай мемлекеттермен сауда жүргізді?
Египетпен4
Қазақстанмен5
Батыс елдермен6
Х-ХІІ ғ. қалаларында құрылыс жүйесінің тағы бір жаңа түрі – Шығыс моншасы, қай қаларда болды?
Тараз3)5)
Иасы4)6)
Жібек жолы арқылы Қазақстан территориясына таралған діндерді тізіп жаз
Христиан3)5)
Ислам4)6)
Шыңғысханның балалары, немерелері
Жошы4)
Шағатай5)
Үгедей6)
ҮІІІ. Бекітуді (қолдауды) бағалаңыз
дұрыс
дұрыс емес
Отырар қаласы 6 ай уақыт қорғанды
дұрыс
дұрыс емес
1206 ж. Шыңғысхан ұлы құрылтайында алашаға отырғызылып хан етіп сайланды.
дұрыс
дұрыс емес
Жошы бастаған түмендер Отырарды қоршауға алады.
дұрыс
дұрыс емес
Шыңғысхан Қазақстанның жерін өзінің төрт баласына берді
иә
жоқ
Европаға жорығын Жошы басқарды
дұрыс
дұрыс емес
ІХ. Мына сипаттама қай адамға сәйкес келеді:
Шыңғысханның үлкен баласы. Оның Ұлысына Шығысы Ертіс өзенінен Батысы Европа жерлеріне дейінгі ат тұяғы жететін жерлердің барлығы қарайтын болды. Сарысу мен Кеңгір өзендерінің бойында күмбезі тұр.
Шыңғысханның екінші баласы. Оған Оңтүстік және Оңтүстік-Шығыс Қазақстан мен орта Азия жерлері берілген. Ұлыстың орталығы – Алмалық қаласы.
Монғолдың түркіленген барлас тайпасынан Тарағайбектің баласы. Ол 1336-1405 жылдар аралығында өмір сүрген. 1370 жылы Мауараннахрды басып алып, 35 жыл бойы жеке-дара билік жүргізген.
ХҮІ ғасырдың бас кезінде Қазақ хандығын басқарды, Жәнібек ханның ұлы. Ол билік құрған кезінде қуаты мен беделі өсіп, хандықтың кенейюі мен нығаюына белсене араласып, өз елін алыс-жақын елдердің бәріне танымал еткен тарихи тұлға.
Үгедей 3) Әмір Темір 5) Қасым
Шағатай4) Батый6) Жөшы
Х. «Ойлан, тап!» ойыны: «Қай жылы болды?»
Сырым Датұлы бастаған көтерілкшілер қатары 1000 адамға жетті.
Көтерілісті басуға арнайы генерал-майор Смирновтың әскері келді.
Орынбор губерниясы таратылды.
Сырымның Орал казактарымен кескілескен күресі.
Орал казактарымен кактығыста Сырым балалары каза табады.
Сырым тобы Мұғалжар тауларына карай ойысты.
Ералы Кіші жүз ханы болып сайланды.
Казак әскерінің атаманы Д. Донсковтың қатыгездігі туралы шетелдер коллегиясының мүшесі граф А.А. Безбородкоға шағым жасалды.
Есім хан болып сайланды.
Көтерілістің жеңілуі, аяқталуы.

Бұл жерде жұмыс дәптерімнен мысал келтіріп кетейін:
5-сынып. Қазақстан тарихынан әңгімелер
Үй тапсырмасы §1. Тарих пәні туралы
Оқулықпен жұмыс, тақырыпты оқып жауаптарын жаз:
Тарих ұғымы: Тарих – ол..................................................................................................... .....................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Тарих ғылымы:....................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Тарихтың қалыптасып дамуы.«Шежірешілер» -............................................................... .....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
Жазба тарихтың негізін салушы «тарих атасы» - ..................................................................
Өмір сүрген жылдары?.............................................................................................................
Еңбегі:...........................Батыс әлемнің атасы:.........................................................................
Шығыс тарихтың атасы:...........................................................................................................
Өмір сүрген жылдары?.............................................................................................................
Еңбегі:........................................................................................................................................
Көне замандардан бастап ортағасырлық монғол хандықтарына дейінгі тарихты жазып қалдырған?.................................................................................................................... Өмір сүрген жылдары?.............................................................................................................
Еңбегі:.........................................................................................................................................
Белгілі тарихшы?.......................................................................................................................
Өмір сүрген жылдары?.............................................................................................................
Еңбегі:........................................................................................................................................Қазақтың әйгілі ғалымы:..........................................................................................................
Өмір сүрген жылдары?.............................................................................................................
Еңбегі:........................................................................................................................................ «Тарих» сөзі - ............................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Тарих - ......................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................
«Тарихты оқып білу не үшін қажет?» оқулықтағы мәтінді оқып ауызша дайындал, сұраққа қысқа жауап бер, өз ойынды жаз..............................................................................
............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Қазақстан тарихы – дүниежүзілік тарихтың бір бөлігі. Жаттап ал , біл.
Қазақстан тарихы төрт кезеңге бөлінеді:1..............................................................................
2...................................................................................................................................................3...................................................................................................................................................4...................................................................................................................................................
Үйге тапсырма :1 - параграфты оқып келу.
Тестке дайындаған кезде оқушыларға көбіне өз тәжірибемде тірек сызбаларды, кестелерді көп пайдаланамын. Адамның пайда болуы және оның дамуы тақырыбына тапсырма кесте ретінде беріледі.
ІІ Сәйкестендіріп ретімен орналастыр:
1 2 3 4 5 6 7
№ Адам аты Табылған жылы Ғылыми атауы Табылған жері Жас мөлшері Табылған жері
І 1 Питекантроп 1938 ж (епті адам) Германия
2 млн 500 мың жыл бұрын Неандерталь үңгірі
ІІ 2 Кроманьон 1959-1960ж Тік жүретін адам Өзбекстан 200-35 мың жыл бүрын (Чжау-коу-дян) үнгірі
ІІІ 3 Синантроп 1856 Ойлайтын адам Франция Жасы 1 млн 750мың Олдувей шатқалы
ІV 4 Австралопитек 1890-1891ж Саналы адам Пекин Жасы 1 млн Тесіктас үнгірі
V 5 Гоминид 1927 ж Ақылды адам Ява аралы Жасы 500-200 ж Кро-маньон үңгірі
VІ 6 Неандерталь 1960 Іскер адам
Шығыс Африка
Танзания 40 – 35 мың жыл бұрын Кения, Килиманжара туы
1 2 3 4 5 6 7 кестеге сәйкес
Жауабын жазу мысалы: І – 1 – 6 – 3 – 4 – 5 – 2
жауабы жоқ жерде 0 саны қойылады.
Топпен жұмыс өткіземін: тестерді шешуге ұсыныс жасаймын, сергіту сәті ретінде
/ Тестілерді үлестіріп, топпен жұмыс жүргізу /
Дүние тарихы 7 сынып тест
1.Рим папасының банк істері мен барлық алым-салық жүйесін өз қолына шоғырландырған ортағасырлық басқарушы әулет
а) Альбицилер в) Габсбургтер с) Меровингтер д) Медичилер
2. Ортағасырлық Шығыстың көрнекті ойшылы, әль-Фарабидің шәкірті, Аристотельдің кітаптарын оқыған. «Дәрігерлік канон атты» 5 кітаптан тұратын медициналық энциклопедияның, өсімдіктерден, шөптен жасалған дәрі-дәрмектердің авторы :а) Әбу Райхан Бируни в) Әл-Хорезми
с) Әбу Әли ибн Сина д) Әбу Насыр әл-Фараби
3. «Игорь жорығы туралы жыр» - осы оқиға туралы дереккөз :а) қыпшақ ханы Қоншақ пен кінәз Игорь арасындағы соғыс туралы в) Киев Русі мемлекетінің құрылуы туралы с) Киев қаласының салынуы туралы
д) славяндардың басқару жүйесі туралы
4. Ортағасырлық Европадағы уақытша берілген жер иелігі
а) сёэн в) лен с) бенефиций д) сойырғал
5. X-XI ғғ. Қытайда кеңінен тараған, даосизм және будда ілімдерін уағыздаушы этикалық-саяси ілім :а) протестанттық
в) манихейлік с) конфуцишілдік д) зороастризм
6. Замандастары «Жаулап алушы» деп атады :а) Москваның негізін қалаушы, кінәз Юриді в) Францияның королі, XI Людовикті
с) Нормандия герцогі Вильгельмді д) Киев Русінің ұлы кінәзі Ярославты
7. Жанна д, Арк – ұлттық батыры:
а) Испанияның в) Германияның с) Францияның д) Англияның
8. Египетте мәмүліктер мемлекетінің негізін қалаушы
а) Бейбарыс в) Акбар с) Айбек д) Салах ад-Дин
9. 1240-1480 жылдары Орыс жерінде билік етті :а) швед феодалдары
в) неміс феодалдары с) монғол-татарлар д) тимуридтер
10. Ислам Араб мемлекетінде билік жүргізу осы нормаларға қатаң сәйкестендіріліп жүзеге асырылды :а) «Сали ақиқаты»
в) «Азаматтық құқықтар жинағы» с) шариғат д) «Русская правда»
11. Араб түбегі қай діннің Отаны болып табылады
а) буддизм в) христиандық с) даосизм д) ислам
12. 1054 жылдан бастап Рим – осы дінге сенушілердін діни орталығы
а) буддизм в) католиктік с) православиелік д) ислам
13. Кінәз Олег Киевская Русі мемлекетің құрды
а) 885 ж. в) 889 ж. с) 882 ж. д) 945 ж.
14. 800 – 843 жж. империясы өмір сүрді
а) Шыңғысханның в) Ұлы Карлдың с) Батыс Рим д) Византия
15. 1261 жылға дейін өмір сүрген кресшілер империясы
а) Иерусалим в) Латын с) Эдестік д) Византия
16. XII ғасырдың басында ертегілер мен мысалдардың негізінде құралған, ең танымал поэма : а) «Түлкі туралы роман» в) «Роланд туралы жыр»
с) «Декамерон» д) «Нибелунг туралы сөз»
17. Шығыс славяндарға жататындар: а) чехтар, словактар, поляктар.
в) болгар, хорваттар, сербтер. с) орыстар, украиндер, белорустар.
д) словактар, сербтер, белорустар.
18. 1453 ж. басында II Мехмед сұлтан Константинополь қаласын қоршады, оның құлауымен өмір сүруін тоқтатты :а) Осман империясы
в) Алтын Орда с) Византия империясы д) Латын империясы
19. Англияда құрылған сословиелік - өкілдік өкімет органы:
а) Кортес в) Бас штат с) Парламент д) Сейм
20. Кастилияда құрылған сословиелік - өкілдік өкімет органы:
а) Кортес в) Бас штат с) Парламент д) Сейм
21. «Русская правданы » жасаудың негізгі мақсаты қандай ?а) мерекелерді өткізу ережелерін белгіледі в) дипломатиялық қатынастарды белгіледі с) заңның көмегімен мемлекеттің өмірін реттеді
д) көршілес елдермен шекараны анықтады
22.Ұшыр, оброк – аталған ұғымдар нені білдіреді? а) жер пайдалану түрі
в) феодалдық бағыныштылық с) тұрғындар тобы д) діни ғұрыптар
23. Натуралды шаруашылық белгісіне жатпайды : А) экономикалық байланыстар мен сауданың нашар дамуы В) жалпыға ортақ рыноктың қалыптасуы С) барлық қажетті өнімдер поместьенің өзінде өндіріледі
Д) саяси байланыстардың нашарлығы, орталық өкіметтің әлсіздігі
24. Бұл мемлекет басқыншылық жорықтарының нәтижесінде XIII ғасырда құрылды және Ертістен Дунайға дейінгі өңірге иелік етті, мемлекеттің астанасы Сарай - Бату: а) Алтын Орда в) Хорезмшах мемлекеті с) Осман империясы д) Киев Русі
25. Рим папаларының корольдермен күресі.....................................
26. Үндістанның басты діні ежелден ...........................................................
27. Алтын Орда, Көк Орда, Ақ Орда атауларының пайда болуы туралы жазыңыз ...................................................................................................
28. Сәйкестендір (әр цифрға әріп сәйкес келуі керек) Приведи в соответствие (каждой цифре должна соответствовать буква)
1. Еретик А. Күнәні кешіру туралы грамота
2. Ересь В. Жолдан тайғандар
3. Индульгенция С. Шіркеу ілімінен бөлек ілім
-1377957988300029. Карта бойынша тапсырма орында. Византия империясының территориясы қайсы картада көрсетілген :1.VI ғасырдың ортасында __2.IX ғасырдың ортасында ____ 3.XI ғасырдың ортасында ___
Картаны, суреттерді пайдалану тестері:
-6667586995001. Қала – өнер мен сауда орталығы. Әріппен белгіленген қала бөлімдерін ортасынан бастап қабырғаға дейін орналастырыңыз: а) рабад в) шахристан с) цитадель, хисар
2 Сәйкестікке келтір (әрбір әріпке сан сәйкес келу керек)
1. Еретик А. Күнәләрді кешіру туралы грамота
2. Ересь В. Жолдан тайған
3. Индульгенция С. Шіркеу ілімінен бөлек ілім
3.Суретке бейнеленгендердің қайсысы кім екенін анықта. Аттарың жаз.
1.Билеуші____ 2. Ғалым______
а) в)
с) д)

4. Карта бойынша тапсырма орында. Франция территориясы бейнеленген картаны анықта. 1.XII ғасырда_ 2.XIV ғасырдың басында_____
3.XV ғасырдың соңында__

ҰБТ - ға дайындаудың тиімді әдіс - тәсілдерінің біріҮш түрлі қаламсап алу: көк, жасыл және қызыл!
Көк сиялы қаламмен өзің жауабын білетін сұрақтардың тұсына белгі соқ!
Ал қиналып болса да жауап беретін, жауабыңа сенімсіз қарайтын сұрақтар тұсын жасыл сиялы қаламмен белгіле.
Өзің мүлде білмейтін сұрақтар тұсына қызыл сиялы қаламды қолдан.
Егер онлайн түрінде тапсырсаң, сұрақ нөмірін жазып ал.
Ал бақылау кітапшаларына келетін болсақ, міндетті түрде белгі қоюды ұмытпа?!Әртүрлі түстегі жауаптар арқылы, сен өз деңгейіңді көресің. Әрі осал тұстарыңды анықтап аласың.
Осылардан соң қайталауға көшуге болады.
Қызыл сиямен белгіленген сұрақтарды үсті - үстіне қайталап, осы орайлас тақырыптарды жан - жақты қарастыр.
Әрі қарай өзің білетін тақырыптарға көз қырын салсаң да жеткілікті.
Қауіп тудыратын күмәнді сұрақтарды әр күнгі жоспарға белгілеп қойып, тиянақты және тыңғылықты жұмыс атқар.
Аяғында оқу жоспарын бір қарап шық.
Сол арқылы сенің қызылды - жасылды түстегі сұрақтарға деген жауапкершілігің көрінеді. Бұл сенің болашақтағы ұмытып қалмауың үшін жасалған қадам.ҰБТ сынама нәтижелері бойынша қорытынды
Егер оқушы тақырыптарды орта деңгейде білсе, 11 сұраққа дұрыс жауап бере алады;
Оқушыларды сұрақты түсіне оқуға жаттықтыру керек;
Қосымша материалдармен жұмыс жасауға көбірек көңіл бөлу керек;
Тест тапсырмаларын шеше отырып, оқушылар өз білімін әрі теориялық жағынан, әрі практикалық жағынан толықтырады;
Оқушыларды назарлылыққа, жауапкершілікке, еңбекқорлыққа, уақытты бағалай білуге баулу керек;
Әр оқушы өз біліміне сенуі керек;
Кез келген сабақта өткен тақырып материалдары бойынша пысықтап отыру (3 - 5 минут), бұл – оқушылардың жадын жаттықтырар еді деп ойлаймын.
Тапсырмалар алуан түрде болса оқушының қызығушылығын ой атады, білімін тексеру
тест, ашық тест, диктант түрінде алу керек сонда оқушының білімі терең болады.I. Тарихи терминдерменен жұмыс.Мысалы терминдер: Арыс, Атабек, Балбал, Басқақ, Вақф, Гурхан, Жабғу, Зекет, Иқта, Инал, Қалан, Құрылтай, Құшыр, Рабад, Руна жазуы, Тағар, Тасатық, Ташнау, Тотем, Үшір, Харадж, Інжу
II. Тұлғаларды танып білу.
ІІІ. Хронологиялық диктант
ІV.Картамен жұмыс. т.б
Тестке дайындық барысында қолданылатын әдіс - тәсілдер мен тапсырмалардың шегі жоқ. Әр мұғалім қиялына байланысты әртүрлі тәсілдерді, көрнекіліктерді қолдануына болады. Мұндай тапсырмаларды ұйымдастыру үшін мұғалім өзі тест тапсырмаларын жатқа білуі тиіс және білгенін оқушыларға бере білуі керек. Міне, осылайша түрлі әдіс - тәсілдерді пайдалана отырып, сабақтарды түрлендіре өткізу оқушылардың тарих пәнінен алған білімдерін кеңейтіп, бекіте түседі. Әрі оқушының ұлттық бірыңғай тестілеу кезінде жоғары жетістікке жетуіне әсері мол деп ойлаймын. Оқушыларды ҰБТ - ға дайындау бүгінгі күннің маңызды мәселелерінің бірі. Мұғалім ата - анамен бірге оқушының 11 жыл алған білімінің жоғары нәтижеге жеткенін қалайды. Ол үшін мұғалім мен ата - ана және оқушы арасында тығыз байланыс болуы қажет. Ата - ана баласының мектепте алған білімін үйде қайталап меңгеруіне көмек көрсетуі тиіс. Оқушы үйдегі дайындық кезінде мынадай жағдайларға ерекше назар аударуы қажет:- «Талапкерді» жаттап алумен шектелмеу.- Оқулықпен жұмыс жасау.- Мұғалімнің берген бағыт - бағдарын әрі қарай өз бетінше іздену- Бос уақытты текке жібермей, тиімді пайдалана білуге дағдылануЖастарымыздың мектеп бітіріп, жоғары оқу орындарына түсуі еліміз үшін еш күмәнсіз стратегиялық маңызы бар мәселе.
«Сыр сандық» стратегиясы бойынша:1. Бүгінгі шебер сыныптың пайдалы жағын атап жазу.2. Осы аталғанның ішінен саған қатты ұнаған біреуін белгілеп, солар туралы толығырақ мәлімет жаз.Әр мұғалімге парақшалар үлестірілген, толтыруды ұсыну
Білемін Білгім келеді Үйрендім
Рефлексия. 5 мин. «Тау рефлексиясы». Мына суреттегі тауды «ҰБТ – ға дайындық» деп алсақ, сіздер осы тақырып бойынша өзіңізді таудың қай жеріндемін деп есептейсіздер? Міне, осыған сәйкес, алдарыңызда жатқан стикерлерге шебер сынып бойынша не түсінгеніңізді, екі сәтті кезеңді, бір ұсынысыңызды жазып, таудың суретіне жабыстырыңыз.Қатысушы мұғалімдер түсінгенін стикерлерге жазады және өздеріне ұнаған 2 сәтті кезеңді, 1 ұсыныс - тілегін жазып, таудың суретіне жабыстырады.
Шебер сыныпты қорытындылай келе, біздің оқытып отырған пәніміз - тамыр болса, мұғалім - бұтақ, оқушы - гүл деп есептейміз. Міне, осы жайқала өскен гүлді әдемі қалпында өсіріп, сақтау біздің басты міндетіміз. Талапты қоя білгенде ғана оның нәтижесіде көңіл қуантарлықтай болмақ.
Қатысқандарыңыз үшін рахмет, бүгінгі шебер сыныбымыздан керекті көп мәліметтерді алдыңыз деген сенімдемін.