Т?рбий? саати :С?зл?ш м?д?нийити
Мавзуси: Сөзләш мәдәнийити Дәрисниң мәхсити: 1. Оқуғучиларниң сөзләш мәдәнийити тоғрилиқ алған билимлирини йетилдүрүш. Билимини кәңәйтиш вә алған билимини пайдилиниш мәхситидә ситуациялиқ соаллар, дидактикилиқ оюнларни оқуғучиларға усунуш.
2.Риважландуруш : Оқуғучиларни илдам ойлашқа,һәр қандақ жағдайларда өз пикирини дурус вә әркин йәткүзүшкә интилдуруш.
3.Тәрбийәвий мәхсити: Адәмгәрчилик тәрбийәси,оқуғучиларни чоңларни сийлаш вә һөрмәтләш; еқилсиз ,қопал сөзләрни қолланмаслиққа тәрбийәләшДәрисниң түри:Блиц-турнирПайдилинидиған метод, усуллар: соал-жавап, ситуациялиқ соаллар, топлаштуруш.Көрнәкликләр: қизиқишини ашуридиған көрнәклик:көңүл - күй фишкиси;баһалаш фишкиси;Дидактикилиқ оюнлар көрнәкликлири:«Тез ойла, сөз ойла», «Күн көзиниң нури» оюниниң сүрити. Дәрисниң бериши
I.Уюштуруш қисмиII. КиришмәПсихологиялиқ тәярлиқЧоңғиму дәйли - сиз,Кичиккиму дәйли - сиз,Салам бәрдуқ һәммигәҺөрмәтләйли сизни биз!Оқуғучиларниң көңүл-күйини ениқлаш. (Смайликлар арқилиқ)III .Асасий қисим.- Балилар, сөзләш мәдәнийити дегәнни қандақ чүшинисиләр?
(Оқуғучиларниң жаваплирини тиңшаш)- Сөзләш мәдәнийити - ейтилған сөзни,пикирни дурус пайдилиниш. Ата - анаң, муәллим вә достлириң билән сөзләшкәндә сөзни дурус вә орунлуқ пайдилиниш керәк. Өз ана тилиңда вә башқа тилдадурус сөзлишиш адәмниң қанчилик дәрижидәмәдәнийәтлик екәнлигини көрситидиғанлиғини есимиздин чиқармайлуқ.
Қени ,ундақ болса қазақ хәлқиниң мону һекайисини тиңшап көрәйли:
1. Баяғы өткен заманда бір әділ хан өзінің хандығын үш ұлының қайсысына мұрагерлікке берерін білмей қатты қынжылыпты. Ұлдарын жинап алып халықтың алдына барады. Мұндағы ханның айтқаны :
-О, білгені мен көргені дарияның суындай сарқылмас халқым, өзім бір елді басқарып , неше дауды шешсем де , бұл күнде түйіні жоқ. Тығырыққа тірелдім. Сол себепті өздеріңізден ақыл сұрап келдім. Мұрагерлік тағымы халықты билеп , ел басқаруға ұлдарымның қайсысын қоярымды білмей қиналудамын. Үлкен ұлым – ер жүрек, батыр, өзіңе сенімді. Ортаншы ұлым – елші боларлықтай қулығы бар жан. Ал ең кіші ұлым сабырлы, ісімен сөзін ойлап істейді, -деп сипаттапты.
Сонда ортаға бір қарияның шығып айтқаны:
-Елің жауынгер болсын десең , таққа үлкен ұлыңды қой, саудагер болсын десең ортаншы ұлыңды қой, тату болсын десең кенже ұлыңды қой,- депті.
Сонда хан ойланып кіші ұлын мұрагер етіпті деседі. Себебі жылы, сәлемі жақсы ел тату болады, бірліктегі ел батыр болады.
Ой тұжырымдамасы :
-Балилар, хан қандақ хасийәт үчүн кичик оғлини хан тәхтисигә олтарғузупту?
-Қандақ ойлайсиләр, йеқимлиқ иссиқ саламлишиш әдәпликкә ятамду?
(Оқуғучилар жаваплирини тиңшаш)Әдәбий тил - дурус сөзләшниң үлгиси. Әнди есимизға чүшәргән болсақ, мону сүрәтләргә нәзәр авдурайлуқ.2. Ситуациялик әһваллар1 – әһвал . Машинида орун йоқ, бир чоң киши кирди ,сән олтурисән. Сән немә қилисән?2 - әһвал. Кочида бир момай еғир сумка көтирип келиватиду.сән кочида ойнап жүрисән. Немә қилған болар едиң?
3 - әһвал. Йеқин достуң ағрип қалди.Сән немә қилар едиң? 4-әһвал .Сән дәристә олтарғанда , достуң синипдаш қизға еғир сөз ейтти. Сән қандақ һаләттә болисән вә немә қилисән?
ІІІ. Топларға соал
І топқа
1.Саламлишишқа аит қандақ сөзләрни билисиләр?
2. Мақалини давамлаштур
*Яхши киши байқап сөзләр, ...(яман киши чайқап сөзләр)*. Көз йәтмигән йәргә, ...(сөз йетиду)
3. Сөзләш мәдәнийитиниң әһмийити сениң үчүн зөрүрму?
4. Һазирқи заман яшлириниң сөзлиши, бир-бири билән болған
қариму- қатнишиши ,сөзләш мәдәнийити тоғрисида сениң пикириң қандақ?
ІІ топқа
«Салам бәргиниңгә қарап, сениң қандақ адәм екәнлигиңни тонудум!»- дегән ибарини қандақ чүшинисән? мәнасини ечип бериңлар
Мақалини давамлаштур
*Һүнәрвәнниң қоли алтун...(әқиллиқниң сөзи алтун).
Яхши сөз ташни яриду ,.....( яман сөз башни)
Көпчилик орунларда «сөзләш мәдәнийити» тоғрисида немә билисән?
Муәллим билән оқуғучиларниң , ата-анилар билән бала вә көпчилик орунларда һазирқи яшларниң арисидики сөзләш мәдәнийити қанчилик дәрижидә? ІV.Оюнниң нами : «Тез ойла, сөз ойла».Шәрти: 3 топқа бүгүнки мавзу бойичә 3 сөз берилиду.1 - топ - сийлаш.2 топ - кичикпеиллиқ.3 топ - адәмгәрчиликСөзләрни пайдилинип олтуруп мақалларни ойлаш...VІ. Рефлексия .«Күн нуриниң чашқиси» оюни
Топларға кластер сизиш тапшурмиси берилиду.Оюн шәртлири күнниң чечилип турған нурлириға сипайә сөзләрни йезиш
.