Брейн-ринг про Чавайна на марийском языке

Брейн-ринг
«С.Г.Чавайн»
(С.Г.Чавайнын произведенийже почеш конкурс.)

Цель: С.Г.Чавайн нерген да тудын илыш корныжым шергалын, писательын произведенийым лудаш кумыландаш.
Оборудований: сылнын возен сакалыме плакат «С.Г.Чавайн», книга выставке, бубен але барабан, йодышан конверт-влак, фишке - влак, «Шем яшлык», сурет-влак, кроссворд, презентаций «С.Г.Чавайн», муро «Ото» , презентацийым ончыкташлан аппаратура.

Сылнын сцрастарыме зал. Пырдыжыште плакат, Чавайнын портретше, шар.
·стембалне книга выставке. Конкурс презентаций негызеш эртаралтеш, сандене компьютерда экран кялеш.
Сылне сем йонга. Вядышц лектеш.

Вядышц: (Почеламутым ойла, тиде жапыште «Ото» муро эркын шокта да экраныште келшыше слайд чякталтеш )
Ик тымык ото уло мемнан элыште,
Шога тудо ото кугу ер серыште.
Тушто ладыра деч ладыра пушенге кушкеш.
Тушто мотор деч мотор саска шочеш.
Тушто, ужар лышташ лонгаште, шяшпык мура,
Тудо ото гыч ерышке яндар памаш йога.
Тушто шудыжат ужаргырак,
Тушто пеледышыжат сылнырак.
Тудо отым мый йцратем,
Туштопушенге руышым мый вурсем.

Салам лийже, йоча-влак! Кцн почеламутшым мый кызыт йонгалтарышым? (Сергей Григорьевич Чавайнын. ) Чын. Таче ме тендан дене погынен улына брейн-рингыш. Тиде конкурсна полеклалтын марий калыкын ик эн йоратыме писательже Сергей Григорьевич Чавайнлан. (Экраныште портретше волгалтеш. )
Вот кызыт ме терген лектына, икымше марий поэтна да тудын произведенийже-влакым кузерак паледа.

Модышын правилже.
Вядышц: Конкурснам тяналме деч ончыч правил-шамыч дене палыме лийына.
Класс 4-6 енан командылан шелалтеш, шке коклаштышт капитаным ойырат, команде лямым шонат. (Команде лямым ончылгоч кагазеш возен ямдылаш лиеш)
Бубеным (барабаным) пералтымек, мый йодышым пуаш тяналам. Кудо команде пала, кидым кяшкц нцлталеш. Кц ончычрак нцлталеш, тудо команде вашмутым пуаш тяналеш.
Вашмут тичмаш огыл гын, команде ешарен кертеш.
Чын да тичмаш ответлан команде кок фишкым налеш. Кунам вашмут тичмаш огыл, то вес команде ешарен кертеш. Тидын годым фишке кок командыланат икыт гыч логалеш. Вер гыч кычкырмаш огеш шотлалт.


Конкурсын икымше туржо
«С.Г.Чавайным сайын палет мо?»
(Презентаций почеш кая. Вашмутым пуымо почеш экраныште чын вашмут лекшаш.)
Писательын шочмо кечыже. (1888 ий 6 октябрь)
Чын фамилийже. (Григорьев)
Шочмо верже. (Царевококшайский уезд, Себе-Усад волостьысо Изи Корамас ял (кызыт Морко район))
1904 ийыште могай школым тунем пытарен? (Унчо)
Тиде школым тунем пытарымек кушко тунемаш каен? (Озан ола)
Кцлан пашам ыштен? (Туныктышылан, журналистлан, редакторлан)
Икымше почеламутшо. (Ото)
Могай ийыште ямыржц кярылтын? (1937 ийыште)

Кокымшо тур
«Поэзий шулдыр» .
(Тиде турышто почеламут-влакла гыч ужаш-шамыч пуалтыт.Ямдылаш лиеш кагазеш печатлен але слайд полшымо дене)
1. «Мемнам лядыктен ок керт шучко йяд.
Ме толкын дечат,
Осал йорлык дечат огына ляд.
Ме пашан виян икшывыже улына,
Ме рвезе калык улына» (Паша.)
2. « Мый ямылыштет
Первый урокым тунемам ыле,
Тунем ом шукто да шортам ыле,-
Чылажымат тый тудым шинчет вет,
Чыла ужынат!...» (Куэ.)
3. « Шортмо лугыч куаналын,
Мый колтышым шыргыжалын,
Лектын куржым пакчашке,
Ужар шудо лонгашке» (Мякш.)
4.
· « Уремыште ен тичак-
Ошын-ошын вел коеш.

·дыр-каче мяндырчак,
Ок цркане, ошкылеш» (Семык.)
5. « Изиат, кугуат она ул,
Киса кайык улына.
Шынам, лывым кучена,
Укш лонгаште илена. (Киса.)
6. « Кече веле ончалеш,
Омарта гыч лектына.
Кечыгутак, касс лиймеш,
Паша дене тыршена.» (Мякш муро.)
7. «Тушто ладыра деч ладыра пушенге кушкеш,
Тушто мотор деч деч мотор саска шочеш.
Тушто, ужар лышташ лонгаште, шушпык мура» (Ото.)
« Ой,книга,книга!
Чылажымат тый кертат.
Чыла еным туныктет,
Чыла еным тый нцлтет.» (Книга.)

Кумшо тур
«Юзо сярет»
Нине сярет-влак С.Г.Чавайнын могай произведенийже-влаклан келшат, палаш.
(Тярлц сярет-влакым кучылташ лиеш. Мутлан: куэ, мякш, книгаСярет-влак поче поче экраныште лекташ тяналеш)

Нылымше тур
«Кроссворд»
Экраныште Чавайнлан пцлеклалтше кроссворд. Команде-влак кроссвордым ыштышаш улыт. Кц ондакырак да чын ышта, тудлан жетон логалеш.



1.

ч


2.

а




3.

в




4.
а






5.й






6.
н




1902-1904 ийлаште С.Г.Чавайн могай школышто тунемын? (Унчо.)
«Мякш отар» пьесын тян геройжо. (Клавий.)
Чавайнын йомакше. (Вувер.)
«Элнет» роман гыч персонаж. (Сакар.)
Тиде кайыклан пцлеклалтше почеламутшо. (Йяксц.)
6. Чавайнын почеламутшо. (Книга.)




Визымше тур
. «Пьеса-влак»
Вядышц: Тиде турышто терген налына, кузерак те Чавайнын пьесыже-влакым паледа. Ужашыжым модын ончыктеда, эшеат сайрак лиеш.
Могай кайык лямлан келшыше койдарчыкым возен. (Кайык лудо)
Виктор Петров могай заводын директоржылан шотлалтеш.. (Чодыра завод)
«Марий рота» пьесыште марий ротын командирже кц? (Сакаров)
Д.Долевын ойлымашыж почеш ик кыдежан мыскараже. (Шурно погымо кампаний)
«Кцн верч?»драмын кокымшо лямжц. (Кугуяр)
«Шем пыл шула, » пьесын лямжым ешаре. ( кече лектеш.)
Могай произведений гыч тиде муро да кцмыт мурат?
« Кече веле ончалеш,
Омарта гыч лектына.
Кечыгутак, кас лиймеш,
Паша ден тыршена.
Паша дене илена,
Пашам меже моктена» (Мякшотар. Мякш-влакын мурышт.)
Могай пьесе гыч тиде ужаш?
« Кас. Изи пцрт.
·стембалне сокыр лампе йяла.
·стел воктене, газетым лудын, Кыргорий шинча. Комака воктене Вайди кугыза йыдалым ышта.
·дырамаш пусакыште Вайди кува кянчылам шядыра.» (У мланде.)

Кудымше тур
«Мцнгысц паша»
Вядышц: А ынде мцнгылан пуымо пашам терген лектына. Тыланда кеч-могай произведенийже гыч ужашым модын ончыкташ кялеш. А вес команде палышаш, могай произведенийже гыч. Вер гыч кычкыраш огыл, вашмут огеш шотлалт.

Шымшо тур
«Шем яшлык»
Вядышц: Тиде яшлыкыште пеш палыме предмет кия. Кц пала, тудлан пцлек олмеш тиде предмет логалеш. Подсказке: тидын нерген С.Г.Чавайн почеламутым возен. (Книга.)

Кандашымше тур
«Сылнылык тяня»
Тиде турышто капитан-влак кагазеш возен ямдылыме почеламут-влакым ойырен луктыт да сылнын каласкален пуышаш улыт. Команде гыч вес енат ойлен кертеш.
Конкурсым иктешлымаш.









13PAGE 15


13PAGE 14115




15