Рабочая программа по родному башкирскому языку 9 класс

Календарь-тематик планлаштырыу.
9 класс. Йылына-68 с171т
Д1рес 3аны Тема Дата С171т 3аны Йы3а8лау И4к1рм1
Я6ынса Фактик1 Тел ф1нен ни 2с2н мотла6 2йр1нерг1 к1р1к? 7.09 1 Тел тура3ында м161лд1р,1йтемд1р,ф13емле 39881р. 2 Инеш.Художестволы 181би1т. 8.09 1 181би1т д1реслеге 3 Тел тура3ында д2й2м т2ш2нс1. 14.09 1 4 Халы6 ижады. 15.09 1 БХИ китаптары5 Тел-941 барыусы ижтима7и к9ренеш. 21.09 1 Дид.мат.китабы6 Баш6орт халы6 эпосы й1ки 6обайыр8ар. 22.09 1 БХИ 6обайыр8ар 7 Баш6орт теле-баш6орт хал6ыны5 милли теле. 28.09 1 Д1реслек 8 «Урал батыр» 6обайыры. 29.09 1 Хрестоматия,181би1т д1реслеге, 9 Диктант «Бер81н-бер мо5» 5.10 1 Диктанттар йыйынты7ы 10 Урал батыр 6обайырына анализ. 6.10 1 Хрестоматия,181би1т д1реслеге, 11 Хаталар 24т2нд1 эш. Баш6орт теле башка 61р81ш телд1р ара3ында. 13.10 1 Д1реслек 12 Инша «Урал батыр 6обайырында ир-егет батырлы7ы» 19.10 1 13 Борон7о 31м урта быуаттар 181би1те. 20.10 1 Д1реслек, 24т1лм1 материал 14 !81би тел 31м диалект. 26.10 1 Д1реслек,диалекттар китабы15 :ор6от Ата. У7ы8нам1. 27.10 1 Д1реслек, 24т1лм1 материал 16 Баш6орт телене5 диалектары. 2.11 1 Дид.мат.китабы17 Бол7ар осоро 181би1те. 3.11 1 181би1т д1реслеге, хрестоматия 18 Баш6орт 181би теле 31м уны5 94еше. 9.11 1 Д1реслек, 24т1лм1 материал 19 :ол ?1ли. “:иссаи Йософ” поэма3ы. 10.11 1 181би1т д1реслеге, хрестоматия 20 Т\( Изложение «Михась» 16.11 1 Йыйынты621 “:иссаи Йософ” поэма3ыны5 сы7ана6тары. 17.11 1 Д1реслек, 24т1лм1 материал 22 Хаталар 24т2нд1 эш.(телг1нд1р8е 6абатлау. 30.11 1 181би1т д1реслеге, хрестоматия 23 Урта быуаттар 181би1те. 1.12 1 24т1лм1 181би1т 24 Ике теллелек. 7.12 1 Дид.мат.китабы25 XI-XVIII быуаттар 181би1те. 8.12 1 181би1т д1реслеге, хрестоматия 26 Баш6орт телене5 стилд1ре. Телм1р м181ни1те. 14.12 1 хрестоматия 27 Йырау8ар 31м с1с1нд1р ижады. 15.12 1 Видеоя8ма,д1реслек 28 Функциональ стилд1р.
Улар8ы5 т2п 98енс1лект1ре. 21.12 1 Дид.мат.китабы29 Салауат Юлаев. 22.12 1 презентация 30 Й1нле 32йл19 стиле28.12 1 Дид.мат.китабы31 Халы6 ижадында, 181би1тт1 31м с1н71тт1 Салауат образы. 29.12 1 Портреты,китаптары, 32 Т/(. Инша «Тарихи ш1хес 31м 181би герой»11.01 1 33 XVIII быуат 181би1тенд1ге й9н1лешт1р. 12.01 1 24т1лм1 181би1т 34 Матур 181би1т стиле18.01 1 Дид.мат.китабы35 Ялсо7ол !л-Баш6орди. 19.01 1 Портреты,китаптары36 Ф1нни стиль. 25.01 1 Дид.мат.китабы37 ?1бдер1хим Усман. Тормошо 31м ижады. 26.01 1 Портреты,китаптары,я8малары 38 Т\(.Изложение «Килен т2ш2р29»1.02 1 Изложениялар йыйынты7ы 39 Хаталар 24т2нд1 эш. XIXбыуат 181би1те. 2.02 1 Дид.мат.китабы40 Публицистик стиль 8.02 1 Д1реслек, 24т1лм1 материал 41 №ибатулла Салихов. 9.02 1 Дид.мат.китабы42 Р1сми эш 6а7ы88ары стиле. 15.02 1 р1сми эш 6а7ы88арыны5 2лг2л1ре. 43 ?1ли Со6орой – тарихсы. 16.02 1 Д1реслек, 24т1лм1 материал 44 Хаттар стиле. Стилд1р буйынса тикшере9 эше22.02 1 Са6ырыу,7ариза,белдере9,акт 3.б. 45 Традицион жанр8ар система3ы 29.02 1 Диктанттар йыйынты7ы 46 Контроль диктант «С17ит а7ай» 1.03 1 Йыйынты647 Мифтахетдин А6мулла тормошо, ижад юлы. 7.03 1 Портреты,китаптары, презентация 48 Хаталар 24т2нд1 эш.(телг1нд1р8е 6абатлау. 14.03 1 49 А6мулланы5 181би1тт1р тарихында7ы роле. 15.03 1 презентация 50 №9р1тл19 саралары. Д1реслек, 24т1лм1 материал 51 М.Өм2тбаев – м17риф1тсе, 7алим 31м 18ип. 21.03 1 Портреты,китаптары,электрон д1реслек 52 Эпитет. 22.03 1 Хаттар 2лг232 53 Ризаитдин Ф1хретдинов. “С1лим1” повесы. 28.03 1 Хрестоматия,видео та4ма. 54 Са7ыштырыу 29.03 1 Дид.мат.китабы55 XX быуат башы 181би1те. 4.04 1 Хронологик таблица 56 Метафора. 5.04 1 Электрон д1реслек,видео та4ма. 57 Сафуан Я6шы7олов ижадын 2йр1не9. 18.04 1 Портреты ,китаптары. 58 Диктант «Й1мил1 тир1ге» 19.04 1 Диктанттар йыйынты7ы 59 Ф1тхел6адир С2л1йманов 181би ижады. 25.04 1 Портреты,ф13емле 39881р китабы60 Хаталар 24т2нд1 эш.
Синонимдар 31м улар8ы телм1р81 6улланыу. 26.04 1 Дид.мат.китабы 61 М1жит ?афури башлан7ыс ижады. 2.05 1 презентация 62 Грамматик синонимдар3.05 1 Электрон д1реслек,портреты, китаптары63 М.Fафури. “Ша7ир8ы5 алтын приискы3ында” повесы. 10.05 1 Портреты ,китаптары. 64 (телг1нд1р8е 6абатлау.16.05 1 Дид.мат.китабы. 65 Ш1йехзада Бабич. 17.05 1 Видео та4ма,портреты,китаптары. 66 Контроль диктант «З1йн1б Биишева» 23.05 1 Диктанттар йыйынты7ы 67 Хаталар 24т2нд1 эш.Тасуирлау8а антитезаны фай8аланыу. 24.05 1 68 Йом7а6лау д1ресе. 1 2015 йыл
Аңлатма яҙыу.
9 - сы класс өсөн туған (башҡорт) теленән һәм әҙәбиәтенән эш программаһы.
Программа: бөтәһе 68 сәғәткә планлаштырылған. Аҙнаһына 2 сәғәт иҫәбенән.
Төҙөүсеһе : ?1йфуллина Резида Р1шит 6ы8ы
Дәреслек: 1. Әсә теле: Урта мәктәптең 9 – сы класы өсөн дәреслек. 5 – се баҫма, үҙгәрешле.– Өфө: Китап, 2014. – 168 бит. Псәнчин В.Ш.
2. Башҡорт әҙәбиәте. Урта мәктәптең 9 – сы класы өсөн дәреслек. 2 – се баҫма. - Өфө: Китап,2010. – 240бит. Хөсәйенов Ғ.Б.
Программа кимәле: базис
У6ытыусының тел буйынса уҡыу - уҡытыу методик комплекты :
Усманова М.Ғ., Ғәбитова З.М. Башҡорт теленән диктанттар һәм изложениелар йыйынтығы.– Өфө: Китап, 2009.
Ғафаров Б.Б. Әҙәбиәт уҡытыу методикаһы. – Өфө : Китап, 2008. – 352 бит.
Псәнчин В.Ш. Псәнчин Ю.В. Башҡорт теленән программалар (5 – 11 кластар өсөн) – Ижевск: КнигоГрад, 2008. – 160 с.
Баһауетдинова М. И., Йәғәфәрова Г. Н. Башкорт теле һәм әҙәбиәте дәрестәрендә яңы технологиялар ҡулланыу.
Уҡыусылар өсөн тел буйынса уҡыу- уҡытыу методик комплекты:
1. Әсә теле: Урта мәктәптең 9 – сы класы өсөн дәреслек. 5 – се баҫма, үҙгәрешле.– Өфө: Китап, 2009. – 168 бит. Псәнчин В.Ш.
2. Башҡорт әҙәбиәте. Урта мәктәптең 9 – сы класы өсөн дәреслек. 2 – се баҫма. - Өфө: Китап,2010. – 240бит. Хөсәйенов Ғ.Б.
Программа үҙенсәлектәренең характеристикаһы:
Эш программаһы Башҡортостан Республикаһы Мәғариф министрлығы тарафынан раҫланған “Башҡорт теле һәм әҙәбиәтенән программа. Псәнчин В.Ш. Псәнчин Ю.В. Башҡорт теленән программалар (5 – 11 кластар өсөн) – Ижевск: КнигоГрад, 2008. – 160 с.
Башҡортостан Мәғариф Министрлығы тарафынан тәҡдим ителгән программа Башҡортостан Республикаһы Йәрмәкәй районы муниципаль районының Йәрмәкәй ауылы урта дөйөм белем биреү мәктәбе муниципаль дөйөм белем биреү бюджет учреждениеhының «Уҡыу планы»на ярашлы рәүештә тормошҡа ашырыла.
Был эш программаһында федераль һәм республика закондары талаптары тормошҡа ашырыла:
«Рәсәй Федерацияһы халыҡтары телдәре тураһында» Законы;
Башҡортостан Республикаһы халыҡтары телдәре тураһында» Законы;
Башҡортостан Республикаһының “Мәғариф тураһында” Законы;
Башҡортостан Республикаһының “Уҡытыу һәм тәрбиә биреү” концепцияһы;
Рәсәй Федерацияһының «Мәғариф тураһында» Законы.
Программа йөкмәткеһе 3 йүнәлештән тора:
телмәр эшмәкәрлеген формалаштырыу һәм камиллаштырыу;
телдең системаһын ( фонетика, орфография, орфоэпия, грамматика, пунктуация) өйрәнеү;
бәйләнешле текст менән эшләргә өйрәтеүҙе күҙ уңында тота. Шулай уҡ унда милли тәрбиә тураһында ла мәсьәлә күтәрелә.
Программаның йөкмәткеһе һәм төҙөлөшө.
Рус һәм башҡа мәктәптәрҙә телде белмәгән балаларға башҡорт телен өйрәтеүҙең байтаҡ үҙенсәлектәре бар. Уларҙың иң мөһимдәрен һанап китәбеҙ:
Башҡорт телен башланығыс кластарҙа алған белем һәм күнекмәләрҙе талаптарға ярашлы практик йүнәлештә тәрәнәйтеү, башҡорт теленең өндәр системаһы, лексик байлығы, морфологик категориялары һәм синтаксик төҙөлөшө тураһында белем биреү.
Туған әҙәбиәт материалы еңелдән ауырға барыу принцибына ярашлы урынлаштырыла. Йөкмәткеһендә нигеҙҙә идея - тематик, тарихи-хронологик һәм жанр принцибы һаҡлана. Башҡортостандың мәҙәниәте, әҙәбиәте, сәнғәте өйрәнелә.
Башҡорт теле мотлаҡ практик рәүештә өйрәнелә. Лингвистик һәм әҙәби күренештәр, уҡыу материалы нигеҙендә, практик ҡулланыу маҡсатынан сығып өйрәнелә (коммуникатив йүнәлеш).
Уҡыусыларҙың белем кимәленә талаптар:
Ҙур булмаған эпик әҫәрҙәрҙе йәки уларҙың өҙөктәрен һөйләп биреү.
Художество әҫәрҙәрҙе инсценировкалау.
Уҡытыусы ҡуйған проблемалы һорау ярҙамында геройға характеристика биреү.
Тәҡдим ителгән әҫәрҙәрҙе тәржемә итә белеү, таныш булмаған һүҙҙәрҙе айыра белеү.
12-14 шиғырҙы яттан тасуири һөйләй белеү.
Эпик, лирик, лироэпик һәм драматик әҫәрҙәрҙе айыра белеү.
Һорауҙарға тулы яуап һәм геройҙарға баһалама биреү
Уҡылған әҫәрҙәргә үҙ мөнәсәбәтеңде белдерә белеү.
Телмәр ағышында өндәрҙең үҙгәреүен айыра һәм аңлата белеү.
Диалогтарҙа башҡа кешеләрҙең телмәрендәге орфоэпик хаталарҙы күҙәтә һәм төркөмләй белеү.
Һүҙлектәр менән файҙалана белеү.
Диктант, изложение һәи иншалар яҙыу.
Укыу - уҡытыу программаһында планлаштарылған һөҙөмтәләрҙе үҙләштерелеүен баһалау:
Класта һәм өйҙә башҡарыла торған яҙма эштәр өйрәтеү һәм тикшереү характерында була.
Уларға түбәндәгеләр инә:
башҡорт теленән төрлө типтағы күнегеүҙәр;
тәржемә эштәре (башҡорт теленән рус теленә һәм киреһенсә);
дәреслектәрҙәге әҙәби текстарға пландар төҙөү;
һорауҙарға яҙма яуаптар һәм иншалар;
тел һәм әҙәби материалдар буйынса аналитик һәм дөйөмләштереү тибындағы схемалар, проекттар һ.б. төҙөү.
Башҡорт теленең ағымдағы, сирек йәки йыл аҙағында, шулай уҡ уҡыу йылы башында инеү диктанты, ҙур темаларҙан һуң йомғаҡлау контроль эштәре үткәрелә. Ағымдағы контроль эштәр программаның өйрәнелгән материалын үҙләштереүҙе тикшереү маҡсатында уҙғарыла. Уларҙың төрө һәм үткәреү йышлығы өйрәнелә торған материалдың ҡатмарлылығынан, уҡыусыларҙың белем кимәленән сығып билдәләнә. Ағымдағы контроль эштәр өсөн уҡытыусы йә тотош дәресте, йә уның бер өлөшөн генә файҙалана ала.
Уҡыу йылы башында инеү диктанты, сирек һәм йыл аҙағында йомғаҡлау контроль эштәре мәктәп администрацияһы менән берлектә төҙөлгән график буйынса үткәрелә. Контроль эштәрҙе сиректең беренсе көнөндә һәм дүшәмбелә үткәреү тәҡдим ителмәй.
Программа материалының үҙләштереү кимәле уҡыусыларҙың дәрестәрҙә телдән биргән яуаптарына һәм яҙма эштәренә ҡарап баһалана. Бының өсөн башҡорт теленән һәр класта түбәндәге күләмдә контроль эштәр, яҙма эштәр үткәреү ҡарала:
Программа материалының үҙләштереү кимәле уҡыусыларҙың дәрестәрҙә телдән биргән яуаптарына һәм яҙма эштәренә ҡарап баһалана. Бының өсөн башҡорт теленән түбәндәге күләмдә контроль эштәр, яҙма эштәр үткәреү ҡарал
Яҙма эш төрҙәре (изложение,инша) яҙыу уҡыусыларҙың уҡыу кимәленә, белеменә, мөмкинселегенә ҡарап уҡытыусы ҡарамағына ҡалдырыла һәм улар урынына шул уҡ күләмдә түбәндәге яҙма эштәр үткәрергә мөмкин:
- карточкалар менән эш;
- тест;
- һүрәт буйынса һөйләмдәр төҙөү;
- текста һөйләмдәрҙә һүҙҙәр тәртибе;
- терәк текстар менән инша яҙырға өйрәнеү:
- һүҙлек диктанты;
- һөйләмдәр төҙөү;
- һүҙлек менән эш;
- һүрәтләү иншаһы;
- синквейн төҙөү (слайд төҙөү: шәжәрәләр, минең ғаиләмде…)
Программа буйынса башҡорт теленә өйрәтеүҙең маҡсаты һәм бурыстары:
Уҡыусыларҙы башҡорт әҙәби телендә дөрөҫ һөйләшергә, өйҙә, йәмәғәт урындарында, хеҙмәт процесында башҡорт әҙәби телен практик файҙаланырға өйрәтеү.
Башҡорт теленең фонетик, лексик, грамматик нормалары буйынса белем һәм күнекмәләр биреү.
Дәреслектәге, уҡыу ҡулланмаларындағы текстарҙы, башҡорт телендә сыға торған «Йәншишмә», «Аҡбуҙат», «Аманат», «Шоңҡар», «Йәшлек» гәзит-журналдарын үҙ аллы һәм аңлы уҡыу күнекмәләрен биреү.
Аралашыуҙа кәрәк була торған типик һөйләмдәрҙе күсереп, үҙ фекерҙәрен билдәле кимәлдә үҙ аллы яҙыу күнекмәләрен булдырыу.
Башҡорт телен өйҙә, йәмәғәт тормошонда, хеҙмәт процесында практик файҙаланырға өйрәтеү.
Башҡорт телен практик өйрәнеүгә бәйләп, балаларҙы башҡорт халҡының тарихы, мәҙәниәте, сәнғәте, әҙәбиәте, милли йолалары, башҡорт халҡының күренекле шәхестәре, уларҙың эшмәкәрлеге, ижады һәм башҡалар менән таныштырыу, балаларҙы башҡорт донъяһына алып инеү, башҡорт халҡына, үҙҙәре йәшәгән төйәккә ихтирам һәм һөйөү тәрбиәләү.
Материал - техник ҡулланмалар
телевизор;
видеомагнитофон;
компьютер;
фортепиано; баян; ҡубыҙ;
DVD;
мультимедиа проектор.
Төп һәм өҫтәлмә әҙәбиәт
Әсә теле: Урта мәктәптең 9 – сы класы өсөн дәреслек. 5 – се баҫма, үҙгәрешле.– Өфө: Китап, 2014. – 168 бит. Псәнчин В.Ш.
Башҡорт әҙәбиәте. Урта мәктәптең 9 – сы класы өсөн дәреслек. 2 – се баҫма. - Өфө: Китап,2010. – 240бит. Хөсәйенов Ғ.Б.
Ғәбитова З.М. Телмәр үҫтереү дәрестәре. – Өфө: Китап, 2009.
Башҡортса – русса мәҡәлдәр һәм әйтемдәр һүҙлеге. – Өфө: Китап, 1994..
Башҡорт теле таблицаларҙа, схемаларҙа hәм ҡағиҙәләрҙә. Әүбәкирова З.Ф.– Өфө, 2006.
Тел төҙәткестәр, тиҙәйткестәр, һанамыштар. Төҙөүселәр: Иҫәнғолова Ә.Ф., Дәүләтҡолова Г.Ш. – Өфө: Эшлекле династия, 2008.
Журналдар «Башҡортостан уҡытыусыһы», «Аҡбуҙат», «Аманат».
Усманова М.Ғ., Ғәбитова З.М. Башҡорт теленән диктанттар һәм изложениялар йыйынтығы: Уҡытыу рус телендә алып барылған мәктәптәрҙең 5 – 11 класс уҡыусылары өсөн ҡулланма. - Өфө: Китап, 2002.
Ризаитдин Фәхретдин, Мәжит Ғафури, Шәйехзада Бабич. / Төҙөүсеһе И.Ә.Шарапов. - Өфө : Китап, 2007.
Алдырханова- Кәримова Ә.Р. Салауат батыр – ил икән. - Өфө: Китап, 2009