Внеклассное мероприятие Беркем дщ сугыш цчен яратылмаган

“Беркем д‰ сугыш ™чен яратылмаган.”

Максат:1.Укучыларны €фган сугышы хакында таныштыру, белешм‰ бит_.
2. Патриотик хисл‰р, милли _заS, _лг‰нн‰рг‰ ихтирам хисе т‰рбиял‰_.
3. Сугыш турында уйланырга чакыру.

Fиkазлау. Плакатлар: “Беркем д‰, берн‰рс‰ д‰ онытылмый”, “Онытмас ™чен ист‰ тотарга, х‰терл‰_ ™чен- белерг‰ кир‰к!”,”€фган сугышы-22.12. 1979- 15.02.1989”, “€фганистан минем й™р‰гемд‰ сызлый”, “Беркем д‰ сугыш ™чен тумаган”, альбомнар, китаплар, КИМ (Клуб интернациональной дружбы) хатлары.

“Солдатлар Gыры”

Укытучы .€фган сугышы. Бу сугышныS ‰ле тарихы ‰з . Ул ‰ле язылмаган. АныS турында без ‰ле бик аз бел‰без. Л‰кин бу сугышныS шаkитлары бар. МеSн‰рч‰ шаkитлар. Аларны кемдер алар турында ниндидер уйдырма итеп с™йл‰г‰нче ишет‰сел‰ре кил‰. Хаклык булып ишет‰сел‰ре кил‰.
Х™рм‰тле кунаклар, укытучылар,укучылар! БезнеS б_генге кич‰без ерак €фган Gиренд‰ гомере ™зелг‰н, м‰Sге яшьбулып калган солдатлар k‰м ул д‰kш‰тле к™нн‰рнеS шаkиты булып яш‰_че ис‰нн‰р хакында.
Б_генге кич‰г‰ кунак булып кил_че, шушуы авылда туып -_ск‰н, шушуы туган м‰кт‰пне т‰мамлаган авылдашларыбыз- €фган сугышы ветераннары чакырылды. К_р‰сезме, ‰ле алар яшь, армый- талмый хезм‰т куялар, гаил‰ башлыклары, х™рм‰тле кешел‰р.
Сезг‰ бу очрашу- кич‰г‰ килг‰негез ™чен р‰хм‰т!

1алып баручы. Сугыш-р‰химсез куркыныч н‰рс‰. Fир й™зенд‰ усаллык, явызлык, куркыныч булганда сугышлар булып тора. j‰м бик к_п асыл ир-егетл‰ребезнеS гомерен алып кир‰. Гарип-гораба ясый.

€фганистан, исмеS шиг ъри синеS,
FиреS сихри синеS, кыя, таш тауларыS!
Изге дуслык бурычын _т‰р ™чен
СиSа китте к_пме якташларым...
КыяларныS булмый ак таплары,
АларныS була тик ак ташлары.
Шул ташларны каннарына манып,
Табутларда кайтты якташларым.

2 алып баручы. €фганистан. Каян гына килеп керде соS безнеS телебезг‰. Бер _к вакытта сихри д‰, ят та , д‰kш‰тле д‰ булган бу с_з? Килеп керде д‰, барыбызны да сиск‰ндереп, сагаерга м‰Gб_р итте. € аналарныS т™н йокысын качырды. Илг‰ кургаш табутлар кайтарды.
€фган сугышын безнеS онытырга хакыбыз юк. Анда совет халкыныS 15 меSл‰п батыр улыныS ч‰ч‰кт‰й гомере ™зелде. Ун елдан артыкка сузылган бу сугыштан Gан k‰м т‰н яралары алып кайтучыларныS саны бихисап.

Шигырь “Баллада о 20-летних”

1 а.б. 1989 нчы елныS 15 нче февраленд‰ соSгы Совет солдаты €фганистан Gирен калдырып чыкты. Кемдер бу елларны сугыш дип санамый. Л‰кин- бу сугыш, ч™нки 1979 нчы елныS 22 декаберенн‰н1989 нчы елныS 15 феврален‰ кад‰р без €фганистанда 13 меS 310 кешене югалттык. 30 меS яралы солдат бар, 300 ‰сир k‰м х‰б‰рсез югалганнар.
€ к_пме х‰рби техника, материал югалтулар. Ун елга якын вакыт эченд‰ €фганистан аша 1 миллион ярым кеше _т‰. СССР сугыш хал‰к‰тенд‰ тора.

Беренче газета м‰кал‰л‰ренд‰ “ Правда” газетасы 1979 нчы елныS 27 декабренд‰ совет гаск‰рл‰ре €фганистанга кертелг‰ч, Демократик €фганистан республикасы диг‰н атала, “дошман” диг‰н с_зл‰р барлыкка кил‰.СоSрак матбугат битл‰ренд‰ беренче Советлар Союзы Геройлары исемн‰ре, “Батырлык k‰м героизм к_рс‰ттк‰н‰ре ™чен” орден-медаль- л‰р бел‰н б_л‰кл‰н_чел‰рнеS исемн‰ре басыла. Имеш-мимешл‰р булмый калмый. Л‰кин Ватан кушкач, солдат _зенеS х‰рби бурычын _т‰рг‰, антына каршы килм‰ск‰ тиеш.

Шигырь: «Интернациональ бурыч»

2 а.б. СолдатныS бурычы- Ватан алдында тугрылыгы турындагы антын _т‰_.Д‰_л‰т хата Gиб‰рерг‰ м™мкин, командование с‰л‰тсез буларга м™мкин, л‰кин солдат минут саен _зенеS гомерен дошман пулясы астына куя. Хаталар ™чен Gавап бир‰.
€фганистанга Совет гаск‰рл‰рен керт_г‰ каршы академик Андрей Дмитриевич Сахаров чыга. Ул: “Бу вакыйгалар д™ньдагы с‰яси хал‰тне тамырдан _зг‰рт‰ч‰к, куркыныч астына куячак”, ди. Л‰кин бу с_зл‰ре ™чен ул М‰ск‰_д‰н куыла.
€ бит бу сугышка бернинди ‰зерлексез булган яшь солдатлар Gиб‰рел‰. “Сукырларча “ булган бу приказлар аркасында к_пме яшь гомер ™зел‰. ОфицерларныS профессиональ эшл‰_л‰ре аркасында гына к_пл‰р ис‰н кала.

Шигырь. “Я не знаю, зачем?”

1 а.б.” €фган кызалаклары”ныS кара таGы Азнакай Gирен‰ д‰ очып кунды. Бу якка да биш кургаш табур кайтарды .€леге сугышта k‰лак булган егетл‰рнеS исеме безнеS к_Sелл‰рд‰ м‰Sге сакланыр.

1 минутлык тынлык игълан ит‰м.

2 а.б.. Нинди ген‰ авыр ‰йтелм‰сен, л‰кин совет солдатыныS батырлыгы чиста, насуслы. Ул куркып калмаган, яшеренеп ятмаган, _зен батырларча тоткан. Солдат батырлыгы- ышаныч, бурыч, намус. Ант батырлыгы ул

Укытучы. Мен‰ шушы урында туктап, минем с_зне €фган сугышында официр булып хезм‰т итк‰н х™рм‰тле авылдашыбыз Солтанов Алмас Мизх‰т улына бир‰м.

Ярд‰м сорап к_п килдел‰р безг‰,
Барсына да бу ил булышты ...
Тик – бел‰се иде- без соS тагын
Кайсы илг‰ к_пме бурычлы?
“Интернациональ бурыч “ дидек,
€лл‰ н‰рс‰ итеп с™йл‰дек.
Бурычтырмы...-
Ниг‰ меS‰рл‰г‰н
Кеше Gаны бел‰н т_л‰дек?!
Япь-яшь кен‰ килеш к_пме гарип-
АналарныS й™р‰к т_земме?
Бурыч т_л‰_ ™чен егетл‰рнеS
Аяк –кулы кир‰к идеме?!
Тагын кемг‰ к_пме”бурыч”лы без,
Ниг‰ белми халык?
Б_генге яSа буын егетл‰ре _с‰-
Бурыч “ т_л‰р ™чен т_гелме”

€фган сугышы ветераны Хафизов Ф‰нис с™йли.

1 а.б. €фган сугышыныS зыянын ис‰пл‰п чыгарыйк, ‰ мен‰ сугыш китерг‰н кайгы-х‰ср‰тне м‰Sге т™з‰лм‰с Gан газабын нинди саннарда к_рс‰терг‰ д‰ , нинди _лч‰_-бизм‰нн‰рг‰ салып _лч‰рг‰.? Бу Gыр яш ьлекл‰ре , м‰х‰бб‰тл‰ре, гомерл‰ре яу кырындагы ™зелеп калган егетл‰рнеS якты ист‰леген‰ багышлана.

Fыр ”€йл‰неп кайтыгыз.”

2 а.б. Fир й™зенд‰ сугышлар башка кабатланмасын. Яшь егетл‰рнеS гомере вакытсыз ™зелм‰сен, ата-аналар кайгы яше т_км‰сен иде.Кеше бу д™ньяга иGат ит_, Gирне матурайту ™чен яратылган. Сугыш утлары с‰яс‰тчел‰ребезнеS гаебе бел‰н кабына .Алар шуны белеп торсын: без- тынычлык яклы!

1 а.б. Билгеле булганча, сугыш ату тавышы тыну бел‰н ген‰ туктамый. Ул озак еллар
шунда катнашучыларныS к_Sелл‰ренд‰, й™р‰кл‰ренд‰, х‰терл‰ренд‰ яши ‰ле. ЯралыларныS яралары сызлаганда, сугышта улларын югалткан аналар яш‰г‰нд‰ ул ‰ле _зен иск‰ т™шереп торачак.

2 а.б. Еллар _т‰р, яралар т™з‰лер, б_л‰кл‰р т™сл‰рен югалтыр, солдатларныS балалары _с‰р, сугыш турында ‰зр‰к онытылыр, л‰кин Gырлар, шигырьл‰р- батырлык турындагы, €фганистан турындагы шигырь – Gырлар озак х‰терд‰ калыр.

C_з килг‰н кунакларга бирел‰.

Укытучы. ”Беркем д‰ сугыш ™чен яратылмаган”. Бу- Эрнест ХеменгуэйныS с_зл‰ре. Сугышта дуслык сынала. ИS яхшы кешел‰р сугышта белен‰. ИS намуслы батырлар сугышта к_рен‰, ярала.
€йе, совет гаск‰рл‰ре €фган Gирен калдырып чыктылар. Л‰кин бу – GиSел_ т_гел! Бу – интернациональ бурычны _т‰п чыгу иде. Без GиSелм‰дек, без _зебез киттек. Ч™нки €фганистанныS” Цариндай” дип аталган халык армиясе калды.

1 а. б. €фган сугышыныS зыянын ис‰пл‰п чыгардык, ‰ мен‰ сугыш китерг‰н кайгы- х‰ср‰тне, м‰Sге т™з‰лм‰с Gан газабын нинди саннарда к_рс‰терг‰ д‰, нинди _лч‰_- бизм‰нн‰рг‰ салып _лч‰рг‰?

2 а.б. Бу Gыр яшьлекл‰ре, м‰х‰бб‰тл‰ре, гомерл‰ре яу кырында ™зелеп калган егетл‰рнеS якты ист‰леген‰ багышлана.

Fыр “€йл‰неп кайтыгыз.”

Татарстан Республикасы М‰гариф k‰м Ф‰н министрлыгы
Азнакай муниципаль районы башкарма комитеты м‰гариф б_леге
М‰лбагыш гомуми урта белем бир_ м‰кт‰бе

Район к_л‰менд‰ _тк‰релг‰н
ачык чара

М‰лбагыш гомуми урта белем бир_ м‰кт‰бенеS
II квалификацион категорияле татар теле укытучысы
Х‰кимуллина З™лфия Р‰сим кызы

Азнакай, 2009

€фган сугышы- й™р‰к ярасы
Times New RomanБумажный пакет15