Жалпы білім беретін мектептерде сыныптан тыс ж?мыстарды ?йымдастыруды? тиімді жолдары
Жалпы білім беретін мектептерде сыныптан тыс жaмыстарды aйымдастырудыS тиімді жолдары
Ш.ЕрмаCанбетова атындаCы
№246 орта мектеп
Есжанова БаKыт
Бастауыш сынып мaCалімі
Жалпы білім беретін мектептерде сыныптан тыс жaмыстарды aйымдастыру _шін мaCалім т‰рбие жaмысыныS маKсатын сапалы т_сініп,оны жан-жаKты талдап отыруCа міндетті.Т‰рбие маKсаты педагогикалыK стратегияны,міндеттерді,педагогикалыK ‰рекетті білдіреді.Т‰рбие маKсаты мaCалімге _немі баCдар береді ж‰не т‰рбиеніS жалпы баCытын аныKтайды.Ал міндеттерді оKушылармен атKарылатын жaмыстыS мазмaнын,‰дісін,т_рін ж‰не ™мірлік м‰селелерді шешуді к™здейді.
МaCалімге м‰дени тaрCыдан Kойылатын талаптар мынандай: оныS іс-‰рекеті,Kимылы,тaла бойы м‰дениетке _йлесімді,™мірі _лгі-™негелі,рухани сапасы жоCары болуы Kажет.
ПедагогиканыS іргелі м‰селесі іс-‰рекет.ОKушыныS мынандай іс-‰рекеттерін aйымдастыруCа болады:
-™мірлік маKсатты к™здей білуі;
-адамдыK Kадір Kасиетті саKтау;
-KоCамдаCы ™з орнын таба білу;
-сезімін дамыту,біреудіS жаCдайын т_сіне білуі;
Сыныптан тыс жaмыстардыS негізі-_йірме жaмыстары болып табылады.^йірмелерді ж_ргізу барысында жоCарыдаCы талаптар ж_зеге асырылады.
^йірме жaмыстарыныS маKсаты: оKушылардыS сыныптан тыс уаKытта шыCармашылыK ізденістерін,™зіндік Kабілетін ж‰не KоCамдыK Kарым-Kатынасын Kалыптастыру.
Бастауыш сыныптарда ж_ргізілетін _йірме жaмыстарыныS міндеттері:
-оKу –т‰рбие _рдісінде алCан білімдерін ары Kарай дамытуCа м_мкіндік жасау;
-оKушыныS KоCамдыK белсенділігін дамыту;
-оKушылардыS ™зара Kарым-Kатынасын Kалыптастыру,белгілі бір еSбекке (болашаK мамандыK т_рлеріне) баулу,оны дамытуCа ыKпал ету.
^йірме жaмыстарыныS алдына Kоятын негізгі талабы:
-_йірме жaмыстарына Kатысатын оKушыныS Kабілетін ескеру;
-білім беру,оKыту мен т‰рбие берудіS ™зара байланысы;
-оKушылардыS еркіндігі;
-нарыKтыK- экономикалыK Kажеттілікті негізге алу;
^йірме жaмыстары оKушылардыS сaраныстары бойынша,п‰н сабаKтарында алCан білімдерін жетілдіру негізінде ж_ргізіледі.^йірмеге Kатысатын оKушылардыS практикалыK білім,білік даCдылары бірдей болуы м_мкін емес.Себебі оныS білімі,KызыCушылыCы,Kабылдауы ж‰не жaмысKа Kабілеті ‰рт_рлі болCандыKтан,алCан даCдылары да тaраKты болмайды.БіраK баланыS жас ерекшеліктеріне байланысты KызыCушылыCы мен белсенділіктерін дер кезінде дамыту мен жоспарлау – ата-ана мен мaCалімніS міндеті.
Бастауыш сынып оKушылары _йірмелерге ж_йелі т_рде Kатыса отырып,білім мен танымдыK Kасиеттерін толыKтырумен Kатар т™мендегідей Kосымша даCдыларды меSгереді:
-к_нделікті аCымдаCы міндеттерді ™з бетінше жоспарлау;
-алдына маKсат Kойып,оны орындау жолдарын іздестіру,талдау ж‰не оныS орындалуына баKылау жасау;
-берілген жaмысты талдап,салыстырып,ж_йелеп,наKтылауCа;
-жaмыстыS дaрыс орындалмау себептерін аныKтап,™зінше ізденуге м_мкіндіктер алады,алдына наKты м‰селе Kояды,оныS шешімін табуCа ‰рекеттенеді.
Бастауыш мектепте ж_ргізілетін _йірме т_рлері
П‰ндік
_йірмелер Жаратылыстану К™ркем ™нер СпорттыK ТехникалыK
_йірмелер _йірмелер _йірмелер _йірмелер
Бастауыш сатыда сыныптан тыс ж_ргізілетін жaмыстар негізінен: ОKк – т‰рбие _рдісінде алCан білімдерін ары Kарай дамытуCа м_мкіндік жасау оKушыныS KоCамдыK белсенділігін дамыту; оKушылардыS ™зара Kарым – Kатынасын Kалыптастыру ; белгілі бір еSбенкке баулу, оны дамытуCа Kыпал ету к™зделеді.
Білім негізі бастауышта Kаланады,яCни ‰рбір оKушыныS мектеп KабырCасында ж_ріп ойлау Kабілеті дамиды.ЖаSа білімді алу Kажеттілігін туындатады,оKып отырCан п‰нге деген KызыCушылыCын арттырады,™зіне-™зі сенімді жан-жаKты дамыCан оKушыны т‰рбиелейді.Сондай-аK ™мірге бейімделгіш жоCары м‰дениетті,білімді aрпаK дайындайды.
JазаKстан Республикасында білім беруді дамытудыS 2011 – 2020 жылдарCа арналCан мемлекеттік баCдарламасында білім беру ж_йесін жаSа сапамен ж‰не тереS мазмaнымен толыKтыру Kажет екені айтылCан.Осы маKстатты орындауда жеке п‰ндерді ж_йелі оKытудыS маSызы зор.
BылымдардыS патшасы атанCан математика п‰нінен білім берудіS ерекше екенін айта кеткен ж™н.
Jазіргі уаKытта біздіS KоCамныS негізгі даму к™рсеткіші математика п‰нініS тереSдеп енуі,оныS к™птеген Cылым мен техникадаCы жетістіктері мен идеялары,‰дістері болып табылады.Jазіргі жастар Kай мамандыKты,к‰сіпті таSдаса да ‰рбір математика практикада кездесуі аKиKат.СондыKтан олар математикалыK білімніS CылымдаCы орны мен ролін айKын т_сінуі тез.С™йтіп олар математикалыK білім мен Kарулануы керек.Jазіргі кезде мектептерде тереSдетіп оKытылатын п‰ндер бойынша _йірмелер ашылCан.СолардыS бірі математика _йірмесі.Мен Kазіргі таSда математика _йірмесінен сабаK беріп ж_рмін. ОKушылардыS логикалыK ойлау Kабілетін дамыту,кітапKа,оKуCа,білім алуCа деген KaмарлыKтарын арттыру маKсатында жaмыс жасауCа тырысамын.
ОKушылардыS білімді меSгеру _рдісі негізінен мына компоненттерден тaрады.
1.Jабылдау
2.Т_сіну
3.Есте саKтау
4.Jорыту ж‰не ж_йелеу
Мен сабаKта к™біне логикалыK жаттыCулар, есептер, ойындар ойнату, жaмбаKтар, с™зжaмбаKтар жасыру арKылы математика п‰ніне KызыCушылыCын арттырCан ж™н деп есептеймін.ЛогикалыK жаттыCулар,ойындар,жaмбаKтар баланыS аKыл-ойын,Kиялын,ой aшKырлыCын дамытады.Бaл оKушылардыS т_рлі мазмaнды,есептерді шыCаруда,есептіS шартын Kaра білуге Kалыптастырады.Бір есептіS бірнеше шешулерін табуCа жетелейді.
1)СаCат 22-де жауын жауып тaрса,24 саCаттан кейін,к_нніS жарKырап тaруы м_мкін бе?
Шешуі: ЖоK.Бaл т_н мезгілі
2)1-ден 9-Cа дейінгі сандарды д™Sгелектерге орналастыр.Сонда т_зу бойында орналасKан _ш санныS Kосындысы 15-ке теS болсын.
Шешуі: 3+5+7=15, 8+5+2=15
4+5+6=15, 9+5+1=15
3) АCаш кесушілер б™ренені метрлік б™ліктерге б™лу керек.Б™ренені 1 рет кесуге 2 минут уаKыт кетеді. 5 метрлік б™ренені олар Kанша минутта кесіп болады?
Шешуі: 8 минут
2 4 6 8
4) СaраK белгілерін алмастыр
34 34 34 34
СaраK белгілерініS орнына 1- ден 17- ге дейінгі цифрларды екі рет Kайталамай орналастыр.Сонда ‰р KатардаCы сандардыS Kосындысы к™лденеSінен де,алты цифрды тиісті жерлеріне дaрыс Kойып к™релік.Jанша уаKытымыз кетер екен?
Жауабы:
1 14 15 4
12 7 6 9
8 11 10 5
13 2 3 16
5) Неше _шбaрыш бар? (8 _шбaрыш)
6)`лттыK ойын ойнату арKылы оKушылардыS ™з салт-д‰ст_ріне,‰дет-Caрпына деген с_йіспеншілігі артады.
СондыKтан мен мына aлттыK ойындарды ойнаттым:
Б‰йге алу-ойыны.Ойынды ойнамас бaрын сaраKтар беріледі:
А) Jандай aлттыK ойындар бар?
Б) Атпен ойналатын ойындар.
В) БіздіS еліміз Kалай деп аталады?
Г) Ел р‰міздерін ата?
Осындай сaраKтардан кейін есептер оKылып,тоKтамалар беріледі.Jатты KаCазCа жіп арKылы бекітілген екі атпен жарысады.Межеде еліміздіS туы тaр.Дaрыс ‰рі тез шыCарCан оKушы туды алып жеSіске жетеді.
7)Jимыл- ‰рекет ойындары.
Балапан ойыны.Есік алдында Kaс балапандары ж_р еді.Жанынан бір мысыK шыCа келді.Енді балапандарды KaтKару керек.JaстыS пайдасы,Kай кезде aшып кеткендігі,келетіндігін оKушылар ‰Sгімелейді.
Содан барып «Jaс-біздіS досымыз» дей келіп,Kaс саныныS ™суіне к™мегімізді тигіземіз.Суреттегі балапандардыS артындаCы тапсырманы кім тез ‰рі дaрыс орындаса,сол оKушы балапанды KорCап Kалады.
8)^стелдіS 4 бaрышы бар.Бір бaрышын кесіп тастасаS,неше бaрыш Kалады?
(5 бaрыш)
9)Екі стаканCа бірдей су KaйдыS.ОныS біреуін т‰релкеге т™SкердіS.Jайсы стакандаCы су к™п? (Бірдей)
Осындай жaмыстарды _немі ж_ргізу оKушыларды шыCармашылыKKа баулуCа,ш‰кірт бойындаCы Kабілет к™зін ашуCа,тілін байытуCа,Kиялын aштауCа,™з бетінше ізденуге зор ‰серін тигізеді,п‰нге деген KызыCушылCын арттырады.
Математика Cылымын игеруде оKушылардыS оKу п‰нініS жекелеген таKырыптары бойынша тереS білім беріп,шыCармашылыK ойлау Kабілетін дамытып,д_ниетанымын кеSейтуде сыныптан тыс жaмыстардыS маSызы ерекше.
Сыныптан тыс сабаKтыS міндеттері ішінен педагогикалыK маSызы бар мынадай т_рлерін б™ліп алуCа болатынына к™зім жетті.
1. ОKушылардыS сабаK барысында алCан теориялыK білімін толыKтыру,тереSдету;
2.К™пшілік оKушылардыS жекелеген оKу п‰ніне деген KызыCушылыCын,ынтасын арттыруCа м_мкіндік жасайды;
3.Сыныптан тыс жaмыстар арKылы оKушылардыS демалысын дaрыс aйымдастыруCа;
4.ОKушылардыS жауапкершілік сезімін ныCайтуCа;
5.МaCалімніS оKушыларCа білім беруде ізденісін,шеберлік т‰жірибесін ныCайтуCа болады.
ОKушылардыS ™з еркімен Kатысуы н‰тижесінде ж_ргізілетін сыныптан тыс жaмысты дaрыс aйымдастырCан жаCдайда,аталCан міндеттерді толыCымен орындауCа болады.
ПайдаланылCан ‰дебиеттер:
1.Бастауыш мектеп №10 2010 ж
2.Бастауыш мектеп №1 2003 ж
3.Математикадан дидактикалыK материалдар, Jызылорда 2003 ж
4.Бастауыш сынып оKугшыларыныS шыCармашылыK Kабілетін дамыту,
Алматы 1998 ж
3
1
4
2
6
7
5
9
8
? ? ? ? =
? ? ? ? =
? ? ? ? =
? ? ? ? =
15