А?ылшын тілін ерте жастан о?ытуды? ма?ыздылы?ы

АCылшын тілін ерте жастан оKытудыS тиімділі

JазаKстан Республикасы заSнамасына с‰йкес елдегі беделді тілдіS бірі – халыKаралыK KатынастаCы аCылшын тілі болып саналады. АCылшын тілі – XXI CасырдыS тілі. АCылшын тілі халыKаралыK Kатынаста Kолданылатын ортаK тіл, б_гінгі таSда алыс-жаKын шетелге шыCушылар, шетелде оKушылар, білім жетілдірушілер, Kызметкерлер _шін тіл _лкен маSызCа ие болып отыр. Jазіргі кезде мектеп оKушылары аCылшын тілінде еркін с™йлеуді маKсат етеді, олар ™зініS болашаK оKуы мен Kызметіне кажет екенін т_сінеді. АCылшын тілі д_ние ж_зіне кеS тараCан тіл. Ол Канада, `лыбритания, АJШ, Австралия, ЖаSа Зеландия елдерініS мемлекеттік тілі болып табылады. Канада, Ирландияда мемлекеттеріндегі Kос тілдіS бірі. Алты KaрлыKKа кеS тараCан бaл тілде Kазір 400 миллионнан астам адам с™йлейді. JазаKстанда да XX-C-дыS 50-жылдарынан бастап жоCары ж‰не орта оKу орындарында аCылшын тілі оKытылып, мамандар дайындалуды. АCылшын тілі БритандыK ж‰не АмерикандыK болып екі т_рге б™лінеді. БритандыK аCылшын тілі ™з ішінде шотландиялыK, солт_стік, батыс, шыCыс, оSт_стік диалектілерге жіктеледі.
АCылшын тілі біздіS мемлекетіміздіS халыKаралыK байланыстарын дамытуCа м_мкіндік беретін тaлCааралыK ж‰не м‰дениаралыK Kарым-KатынастардыS аса маSызды Kaралы болып табылады. МемлекеттіS халыKаралыK байланыстарыныS сапалыK ™згерістері адамныS практикалыK ж‰не зияткерлік іс-‰рекетінде аCылшын тілі сaранысKа ие болу Kажеттілігін туCызып отыр.
ХХІ Cасыр табалдырыCын білім мен Cылымды инновациялыK технология баCытымен дамыту маKсатымен аттауымыз _лкен _міттіS басты нышаны болып табылады. `рпаCы білімді халыKтыS болашаCы бaлынCыр болмайды дегендей, жас aрпаKKа саналы, м‰н-маCыналы, ™негелі т‰рбие мен білім беру б_гінгі к_нніS талабы.
ЕліміздіS басKа мемлекеттермен Kарым-Kатынасы артып отырCан шаKта аCылшын тілін еркін меSгерген, келешекте білімін т_рлі саладаCы Kарым-Kатынас жаCдайында пайдалана алатын адамды мектеп KабырCасынан оKытып шыCару - біздіS казіргі кездегі міндетіміз. АCылшын тілін тереSдетіп, жан-жаKты оKытуды KоCам, уаKыт Kажет етіп отыр. JазаKстан РеспубликасыныS т‰уелсіз елге айналып, ‰лемдік ™ркениеттіS даму жолына т_суі, аCылшын тілін жетік меSгертуді талап етеді. Мектебімізде биылCы жылдан бастап 1 сыныптан аCылшын тілі оKытыла бастады. АCылшын тілін ерте жастан оKытудыS маKсаты – оKушылардыS аCылшын тілінде Kарым-Kатынас жасай алу негіздерін меSгеруі болып табылады. Ерте жастан аCылшын тілін оKыту оKушылардыS коммуникативті даму біліктілігін арттырады, оKушылардыS KызыCушылыCын оятуCа м_мкіндік береді, бірден к™п тілдерде с™йлеуге м_мкіндік алады. Ал, ‰лемдік тіл ретінде бейресми т_рде орныKKан аCылшын тілін меSгеру aлттыS б‰секеге Kабілеттілігін шыSдай т_седі.Jазір аCылшын тілін білу – уаKыт талабы,
К™птілді оKыту-жас aрпаKтыS білім кеSістігінде еркін самCауына жол ашатын, баланы жан-жаKты дамытатын, ™з Kабілетін танытуына м_мкіндік беретін б_гінгі к_нніS еS басты талабы. АлдаCы уаKытта 12 жылдыK білім ж_йесіне к™шкен кезде оKу aйымдарында кей п‰ндер аCылшын тілінде ™тілетін болады. СондыKтан баланы ерте жастан аCылшын тіліне бейімдеу Kажет.
Бaл тілді _йренуде мектеп жасына дейінгі балалардан бастаCан Kолайлы. НеCaрлым к™п естіп білуге ынталанCан балалардыS еске саKтау Kабілеті соCaрлым жоCары д‰режеде дамиды. Ал ерте жастан балаCа к™Sіл аудармай оныS жан-жаKты дамуына к™мек жасамасаK оныS аKыл-ой, Kабылдау, есте саKтау Kабілеті баяу дамиды. Себебі, баланыS дамуы кішкентайынан бастап KалыптасKандыKтан, тілді _йрету м‰селесін де ерте бастаCан тиімді екені айтылуда.
Алайда, мектепке дейінгі жастаCы балаларCа аCылшын тілін _йрету барысында олардыS KызыCушылыKтарын оята отырып, ауызша с™йлеудіS алCашKы даCдыларын Kалыптастырамыз. ОKыту ‰дісініS бастапKы кезеSінде сaраK-жауап ‰дісі Kолданылады, себебі диалог балаларды Kарапайым ауызша с™йлеуге _йретіп Kана Kоймай, сонымен Kатар, тыSдай отрып aCынуына ж‰не ™з ойын жеткізе білуіне _йретеді. Балаларды алCашKы оKыту сатысында с™зді жаттау, тілдік _лгідегі aCымды т_сіндіру, ™леS ж‰не т.б. Kолданылады. Бaл жаттыCулардыS маKсаты балалардыS ™з ойын толыK жеткізуге м_мкіндік береді. СондыKтан ауызша с™йлемдерді енгізген кезде с™з тіркестерін балалр игеріп Kана Kоймай тез aCып алып, aCымдарды дaрыс Kолдана алатындай етіп ж_ргізу Kажет. Сондай-аK, ерте кезден оKыту тілдік кемшіліктерді жоюCа ж‰не болашаKта тілді тез игеруге к™мектеседі. Бала тез есте саKтау _шін ойындар, тез жатталатын с™здері aйKас таKпаKтар, ™леSдер _йреткен тиімді. БалаCа ойын барысында тіл _йрену KызыKтыраK болады. БалаларCа жас ерекшеліктеріне сай тілді меSгерту басKа халыKтыS м‰дениетін білуіне жол ашады.
АCылшын тілі сабаKтарында оKушылардыS білім –біліктілік, танымдыK, коммуникативтік Kaзыреттілігін Kалыптастыруда ойын элементтерін KолданудыS маSызы зор. Ойын – аKыл-ой мен сезім к_шін талап ететін ерекше aйымдастырылатын сабаKтар. Ойын ‰рKашан шешім Kабылдауды aсынады – Kалай істеу, не айту, Kалай aту Kажет? Осы м‰селелерді шешу тілегі ойнаушылардыS ойлау ‰рекетін арттырады. Ал егер оKушы сонымен Kатар шетел тілінде с™йлесе, ол оKытудыS бай м_мкіндігін ашады. Балалар ол туралы ойланбайды. Ойын олар _шін еS бастысы – еліктіргіш сабаK. Сонысымен ол оKытушыларды, соныS ішінде шет тілдер оKытушыларын KызыKтырады. Ойын кезінде барлыCы теS. Ол тіпті _лгерімі т™мен оKушылардыS да Kолынан келеді.Тіпті тіл даярлыCынан т™мен оKушы ойында бастаушы болуы да м_мкін, кей кезде бaл жердегі тапKыштыK пен т_сінгіштік п‰нді білуден де маSызды болады. ТеSдік сезімі, Kуаныш атмосферасы, тапсырманыS Kолынан келетіндігін сезіну – с™зінде басKа тіл с™здерін еркін KолдануCа б™гет жасайтын балалардыS aялшаKтыK сезімін жеSуге м_мкіндік береді ж‰не оKыту н‰тижесіне жаCымды ‰серін тигізеді. БайKаусыз тіл материалы меSгеріледі – «мен басKаларымен бірдей с™йлесе алады екенмін» деген ой оKушы жадына келеді.
Сонымен бірге ойынды оCан т‰н белгілермен – с™йлеу ыKпалыныS маKсаттылыCымен, к_тпегендігімен, ‰серлілігімен шынайы с™йлеу арKылы араласуCа барынша жаKындатылCан с™йлеу _лгісініS к™п Kайталанатын пысыKтауы _шін м_мкіндік туатын жаCдайдаCы т_рлі-жаCдайлы жаттыCу ретінде Kаралады.
Ойындар маSызды ‰дістемелік тапсырмалардыS орындалуына м_мкіндік туCызады: 1. БалалардыS с™йлеу арKылы араласуына психологиялыK дайындыCын жасауCа; 2. ОлардыS тіл материалын к™п Kайталауына табиCи Kажеттілікті Kамтамасыз етуге; 3. С™йлеудіS жалпы алCанда к_тпеген жаCдайCа дайындыCы болып табылатын оKушылардыS Kажетті с™йлеу _лгісін таSдап алуCа жаттыKтыруCа. Міндеттері: 1. Ойын ‰дістемелерін аCылшын тілі сабаCында жас™спірімдердіS танымдыK белсенділігіне ынталандыру Kaралдары ретінде пайдалану проблемалары ж™ніндегі ‰дебиетті зерделеуге.
2. Ойын ‰дістемелерін топтастыруCа ‰рт_рлі к™зKарастарды талдауCа. 3.Жас™спірімдердіS аCылшын тілін _йренудегі ойын ‰дістемелерін пайдалану ерекшеліктерін атап к™рсетуге.
СабаK _рдісінде оKушыларCа ойынныS маKсаты мен талаптары, ережесі толыK т_сінікті болуы ™те маSызды р™л атKарады. Ойын ‰дісі арKылы оKыту олардыS, п‰нге деген KызыCуын арттырамыз, ™з ойын, пікірін, к™зKарасын білдіруге, екінші бір адамныS жауабын тыSдап, оны толыKтыруCа, жетістіктері мен кемшіліктерін айта білуге жаттыCады. ЖаKсы KaрастырылCан ж‰не де _здік ‰діспен aйымдастырылCан ойын практикалыK, т‰рбиелік ж‰не дамытушылыK жаCынан оKыту т‰сілі болып табылады. ОйынCа Kойылатын ‰дістемелік талаптар:
1.ОйынныS маKсаты наKты болуы керек.
2.Ойын т‰ртібі ‰бден т_сіндірілуі керек
3.К™рнекіліктер мен материалдар алдын ала таныс болуы керек  4.ОKушылар т_гел Kамтылуы тиіс. Дaрыс шешім KабылдауCа дайын болу керек.
ОKытушы ойынныS ж_ру барысында оKушылардыS т_гел Kатысуын KадаCалаумен Kатар оларды ойын _стінде дaрыс шешім Kабылдай білуге жетелеуі маSызды болып табылады. Жеке тaлCаны Kалыптастыру _стінде оKушы Kабілетін зерттеудіS тиімділігін де пайдаланCан абзал. БіздіS маKсатымыз –аKыл –ойын, сезімін, білімін, Kaзыреттілігін еркін _йлесімділікте aстай білетін, ™негелі мінез Kалыптастырып, адамгершілік KаCидаларды меSгерген тaлCа т‰рбиелеу. Бaл ретте білім мен т‰рбиені aштастыра отырып оKушылардыS бойында ™зіне сын тaрCысында Kарау т_сінігін KалыптастыруCа к_ш салуымыз Kажет. Ол _шін ‰Sгіме, пікірталас, ж‰не басKа ‰діс –т‰сілдерді, сондай –аK ролдік, іскерлік ойындарды енгізіп отырCан ж™н.
АCылшын тілін ерте жастан оKыту барысында музыканыS ыKпалы зор. €н тілідік Kарым-Kатынас Kaралы ретінде жаSа с™здер мен с™з тіркестері Kaралып оKушыныS с™здік KорыныS к™беюіне ыKпал етеді. €н, ™леS тыSдау кезінде таныс лексика оKушы есінде тез жатталады. Шет тілінде ‰н айтып _йрену барысында оKушы дыбыстарды дaрыс атап _йренеді, с™йлемге дaрыс екпін Kояды. €нмен жaмыс барысында оKушыныS к™Sіл к_йі к™теріліп, тілге деген KызыCушылыCы арта т_седі.СабаK барысындаCы ‰ндер мaKият жас ерекшелігі ескеріліп таSдап алынуы керек. Сонымен Kатар электронды оKулыKтардыS пайдасы ™те зор. СабаKта электронды оKулыKтарды пайдалану арKылы оKушыныS шыCармашылыK Kабілетін арттыруCа, ізденісін aлCайтуCа, танымдыK к™зKарасын KалыптастыруCа, ™зіндік жaмыстарды тез орындауCа машыKтануына негіз Kаланады.
ЭлектрондыK оKулыKта т‰жірибелер мен басты кейіпкерлердіS ™мірі, аныKтамалыK с™здік, ‰р тарау бойынша тестік сaраKтар бар. Бaл м‰лімет оKушылардыS ™зіндік ізденісін тудырады ж‰не осы баCытта жaмыс істеуге даCдыландырады.
Jазіргі заманCы жаSа аKпараттыK технологияны Kолдану арKылы оKу-т‰рбие _рдісініS барлыK деSгейінде п‰наралыK байланыстарды тереSдетуге м_мкіндік туады. Бaл оKушыныS аKпаратты, KоCам жаCдайында ойлау Kабілетін арттыра т_седі. Осындай баCыттаCы білім оKушыларды ОтанCа деген с_йіспеншілікке, достыK пен ынтымаKKа баулиды.
ОKушылдарыныS оKу-танымдыK Kaзыреттіліктерін Kалыптастыра отырып, танымдыK іс-‰рекет белсенділіктерін арттыру _шін, к™рнекі Kaралдар, техникалыK Kaралдарды жиі пайдалану Kажет.
Мaнда оKушыда кез-келген аKпаратты алCаннан кейін немесе м‰тінді алCаннан кейін сол м‰ліметке Kатысты ™зіндік к™зKарас туындайды. ЯCни, адамныS ішкі жан д_ниесінде сезімдік, эмоционалдыK із Kалдырады, сол себепті мaCалім берілетін аKпараттарCа жаCымды Kатынас туындатып, білімніS негізін Kалайды.
Бастауыш сынып барлыK білімніS KалануыныS негізі. Бастауыш сынып оKушыларына нені _йретсеS соны санасына сіSіретін наCыз Kабылдау жасында болCандыKтан, мейлі Kандай тіл болмасын ™те тез игеріп алуCа болады.
БалдырCандарымыз тіл жаCындаCы Kадамын ныK басса, алдаCы болашаKта нaрлы жолCа Kадам тастауына негіз Kаланар еді. Бастауыш сынып оKушыларыныS тілі толыK дамып жетілмегендіктен ‰рине, аCылшын тілі басында KиыныраK сезлігенімен, соSына келе біртіндеп Kалыптасып, жаттыK ‰рі ‰демі аCылшын тілін с™йлеуіне болады. Бастауыш сынып оKушлары ауыр сабаK ж_гін алып ж_ре алмайтындыKтан біз балаларды аCылшын тілінен жалKпауы _шін к™бінесе жаSаша _йретіу т‰сілдерімен т‰рбиелеуіміз Kажет. ЕлдіS болашаCы келешек aрпаKтыS Kолында, яCни олар мaратты, моралды, т‰ртіпті болумен Kатар мыKты білім иесі болуы тиіс. Бaнымен Kоса д_ниеніS Kай бaрышында болмасын ™зін алып шыCатын Kабілетке ие болулары керек емеспе? БaCан Kазіргі заманда д_ние ж_зініS ортаK тіліне айналCан аCылшын тілініS Kатысы Kалай болмасын.

€дебиеттер: 1.«Ойын ‰рекеті арKылы белсенділікке баулу». Петров А.В. 2001. 2.«Бастауыш мектептегі ойын технологиясы арKылы оKыту». Калмыкова Е.В, 2007. 3.Ойын технологиясыныS ерекшеліктері // Интернет. 4.Креативтілікті дамытудаCы ойын технологиясы // Интернет. 5.Колесникова И.Е. Игры на уроке английского языка. 1999 ж. 6. Мектептегі шет тілі, 2006 ж. №2 7. JазаKстан мектептеріндегі шетел тілдері. 2008 ж. №5  8.JазаKстан мектептерінде аCылшын тілін _йрету журналы. – Алматы: 9. «Шет тілін оKыту ‰дістемесі» АмандыKова Г.Н, Мaхтарова Ш.Е, БаймaKанова Б.С


15