А?ылшын тілі п?нін п?наралы? байланыс негізінде ?йымдастыру

АCылшын тілі п‰нін п‰наралыK байланыс негізінде aйымдастыру


€лемдік білім беру кеSістігіне ену маKсатын к™здеген республика білім беру ж_йесінде Kазіргі кезде к™птеген реформалар ж_руде. Осы реформаларCа с‰йкес республика мектептерініS оKу _рдісіне инновациялыK педагогикалыK технологияларды енгізу белсенді т_рде KолCа алынып жатыр.
Жеке тaлCаныS Kалыптасуын Kамтамасыз ететін оKытудыS модулдік, деSгейлеп саралап оKыту, сын тaрCысынан оKу ж‰не жазу, электрондыK оKыту, жобалап оKыту т.б. оKушыларды дамыта отырып оKытуCа негізделген технологиялардыSнегізгі KаCидалары: балаCа ізгілік тaрCыдан Kарау; баланыS танымдыK к_шін Kалыптастыру ж‰не дамыту; оныS ™з бетімен ‰рекеттену ‰дістерін меSгерту; баланыS танымдыK ж‰не шыCармашылыK Kабілетін дамыту; барлыK оKушылардыS дамуы _шін тж_йелі жaмыс істеуі болып табылады.
П‰наралыK байланыс туралы Cылыми ‰дебиеттерде 30-дан астам аныKтамалар берілген. М‰селен, педагогикалыK с™здікте: «п‰наралыK байланыс оKу баCадарламаларыныS ™зара _йлесімділігі» деп аныKталCан.
П‰наралыK байланыстардыS бір пайдалы жаCы ол б_кіл оKыту ісін, бір мектептіS барлыK жaмысын бір жолCа салуCа, барлыK мaCалімдерге бірыSCай талаптар KоюCа ж‰не ‰р т_рлі п‰ндерде ортаK м_ддені шешуге жaмылдырады.
П‰наралыK байланыстарды ж_зеге асырудыS жолдары мынандай:
€рбір жеке п‰нді оKытKана басKа п‰ндерді оKыту ісіне ™з ыKпалын тигізетіндей болуын к™здеу;
Т_рлі п‰ндерді оKып _йренуде – ™тілетін материалдарды уаKыт жаCынан _йлестіріп отыру.
ОкушылардыS Cылыми теориялар мен заSдылыKтарды игеруіS, олардыS жинаKтылыCымен ‰дістерімен, даCдыларымен сабаKтастыра Kалыптсатыру.
Жалпы теориялыьK білім алуды ж‰не практикалыK іскерліктер мен даCдыларды бірыSCай ‰діспен ж_зеге асыру.
ОKушыларCа (білім алу, икемділік пен даCдыларды Kалыптастыру барысында) бірдей талап Kою.
ОKушылардыS бір п‰ннен білім алуCа икемі мен даCдыларын пайдалана білуге ‰деттендіру.
€р т_рлі п‰ндердіS зерттеу ‰дістерініS ортаKтыK ерекшеліктерін к™рсете білу.
€р п‰н сабаKтарында оKылатын KaбылыстардыS ™зара байланысын ашып, дaрыс дидактикалыK д_ниетаным Kалыптастыру.
Осы арада мектептіS оKу-т‰рбие процесін п‰наралыK байланыс негізінде aйымдастыруы, Cылымдар ж_йесініS бір арнаCа тоCысу, адамныS интеллектуалдыK ™рісін байытумен бірге, б_кіл адамзаттыK KaндылыKтар к™зіSіS де бірлігі, жалпы аKиKат д_ниеніS біртaтас ж_йе екендігі туралы к™зKарастыS Kалыпты Kалыптасуына м_мкіндік береді.
Шет тілін оKытуда тілге деген мотивация проблемасы с™йлесуге KажеттіліктіS жоKтыCынан туып отыр. СондыKтан мaCалім _шін оKушылардыS шет тіліне деген KызыCушылыCы оныS еSбегініS н‰тижесі Cана емес, сонымен Kатар осы н‰тижеге Kол жеткізу процесінде де маSызды.
ОKушылардыS оKуCа деген KызыCушылыCын арттыруда п‰наралыK байланысты Kолдану тиімді.Шет тілініS оKу п‰н ретіндегі ерекшелігі мынада: ол, яCни тіл Kарым-Kатынас жасау Kaралы ретінде оKытылады, ол таKырыптар мен ситуациялары ‰р т_рлі салаларды Kамтиды. СондыKтан да шет тілінде басKа п‰ндерге KараCанда білімніS ‰р т_рлі салаларынан шыKKан материалдарды еркін KолдануCа болады. Шет тілініS басKа да п‰ндермен ™зара байланысы алуан т_рлі ж‰не к™п функционалды. «Шет тілі» п‰ні ‰р т_рлі саладаCы білімді Kамтиды: география, тарих, KоCамтану, ‰дебиет, физика, химия, биология, информатика, ‰н-к_й, бейнелеу ™нері ж‰не басKа да п‰ндер. Мысалы 9-сынып баCдарламасы (Аяпова Т.Т.) география, бейнелеу ™нер ж‰не ‰н-к_й п‰ндерімен тыCыз байланысты. 9-сыныптаCы «Музыка мені баKытKа б™лейді» (Music keeps me happy)б™лімінде біз музыка жанрмен, классикалыK сазгерлермен, KазаK ‰уендерімен танысамыз, оKушылардыS музыка стилініS Kай т_рін aнатып, KалайтыныS білеміз.Сонымен Kатар оKушылар осы б™лімге Kатысты «МеніS с_йікті ‰ншім» (My favourite singer), «Мен ... тыSдаймын»(I listen to) деген таKырыптыK жобалар жазады.«Аrt» таKырыбы JазаKстандаCы бейнелеу ™нерініS шыCу тарихы ж™нінде маCлaмат береді.
10-сыныпта «герундий ж‰не инфинитив» грамматикалыK таKырыптарын бекітуде спорт саласымен байланысты жаттыCулар жасалып, м‰тіндермен танысамыз, яCни бaл б™лім дене шыныKтыру сабаCымен байланыста ™теді. Кейбір грамматикалыK таKырыптарды (шаKтар, етістер) біз ‰н айта отырып, музыка сабаCымен байланыстарын ™теміз, т_сіндіреміз, бекітеміз. ОKушылардыS KызыCушылыCын арттыру _шін кіріктірілген сабаKтарда ™ткізіледі. Мысалы 11-сыныпта аCылшын ж‰не физика п‰ндерінен ™ткен кіріктірілген сабаK «Кинематография-Cinematography» оKушылардыS KызуCышылыCын арттырып, ізденуге, жаSа аKпарат жинауCа баCыт-баCдар берді.
П‰наралыK байланыс тек оKу процессінде Cана емес, сыныптан тыс жaмыстарда да Kолданылады. JазаKстан халыKтарыныS тілдері мерекесі KарсаSында KазаK тілі п‰ні мaCалімдерімен бірігіп «Тілден артыK Kазына жоK» атты іс-шара ™тті. Бaл іс-шарада оKушылар JазаKстан халKыныS м‰дениеті мен тарихы ж™нінде білімдерін ортаCа салды.
Jорыта келе, жоCарыда айтылCан д‰лелдердіS барлыCы шет тілін _йренуде маSызды ж‰не Kажетті деп саналады. СабаKты басKа п‰ндермен байланыстыра отырып ™ткізу шет тілін _йренуде оKушылардыS жеке дара ерекшеліктерін ж‰не Kабілеттерін ескереді ж‰не тілді Kарым-Kатынас Kaралы ретінде KолдануCа жаCдай жасайды.

JолданылCан ‰дебиеттер:
Bаламтор Kоры
Bылыми журнал «Ізденіс» 2000 ж. 142 бет
Л.Алтынбеков”ЖаKсы Kарым-Kатынас-сапалы білім берудіS шарты”
Мектептегі шет тілі №1 (43) KаSтар-аKпан 2010 13
Jасенова Д.А.
JазМемJыз ПУ,
Алматы Kаласы


15