Открытый урок по биологии на тему ?лулар типіне жататын ж?ндіктерді? ерекшеліктері (7-класс)
20 Т.РысKaлов атындаCы орта мектебі
ТаKырыбы:
«`лулар типіне жататын ж‰ндіктердіS негізгі ерекшеліктері»
Сыныбы: 7
П‰н мaCалімі: Рысбекова J.М.
СабаKтыS таKырыбы: `лулар типіне жататын ж‰ндіктердіS негізгі ерекшеліктері
СабаKтыS маKсаты:
Білімділік: ОKушылардыS білім даCдысын Kалыптастыру
ДамытушылыK: ОKушылардыS п‰нге деген KызыCушылыCын арттыру. ОKушылардыS ™зін – ™зі дамуына жетелеу ж‰не оKушылардыS ойлау, есте саKтау Kабілетін арттыру.
Т‰рбиелік: `KыптылыKKа т‰рбие ж‰не табиCатKа деген с_йіспеншілігін арттыру.
СабаKтыS типі: ЖаSа сабаKты игеру
СабаKтыS к™рнекілігі:
І Кіріспе
`йымдастыру кезеSі: - оKушылармен амандасу
- сыныптыS тазалыCын тексеру
- сыныптыS кезекшілігін аныKтау
- оKушыларды т_гендеу
- сабаKKа дайындыKтарын тексеру
^й тапсырмасын тексеру кезеSі:
1
2
3
4
5
6
7
1. Денесінде Kылтандары болмайтын буылтыK Kaрт.
2. Jaрамы н‰руызCа бай, с_ліктіS сілекейінде болатын, Kанды aйытпайтын ерекше зат.
3. Егістік жерді жыртKанда KарCалар теріп жейтін буылтыK Kaрт.
4. €рі аталыK, ‰рі аналыK жыныс м_шелерініS бір KaрттыS бойында болуы
5. К™пKылтанды буылтыK Kaрт
6. БуылтыK Kaрттар типініS теSізде мекендейтін т_рі.
7. ШaбалшаSныS KанныS т_сі
Жауаптары.
1. С_лік 5. JaмKазар
2. Гирудин 6.Нереида
3. ШaбалшаS 7. Kызыл
4. Гермафродит
ІІ Негізгі б™лім. ЖаSа таKырыпты т_сіндіру кезеSі
`лулар денесі жaмсаK, _ш Kабатты, екіжаKты симметриялы к™пжасушалы омыртKасыз ж‰ндіктер. ОлардыS денсі бастан, тaлCадан, аяKтан, баKалшаKтан ж‰не баKалшаK KалдыCынан тaрады. `лулар типіне бaрын «былKылдаKденелілер» деген атау пайдаланылCан. `лулар типінде 130 мыSнан астам т_р бар деп есептеледі.
`лулар типі
БауыраяKтылар JосжаKтаулылар БасаяKтылар
`лулардыS буылтыK Kaрттардан негізгі ерекшелігі – денесі бунаKтарCа б™лінбейді. ТaлCадан ерекше Kатпарлы Kабат – шапанша (мантия) т_зіледі. ТaлCа мен шапанша аралыCында шапанша Kуысы болады, ал шапаншаныS _стіSгі бетінен баKалшаK Kалыптасады.
АсKорыту ж_йесі ед‰уір к_рделі. ДененіS алдыSCы б™лігіндегі ауыз тісшелері – _ккі тілге ж‰не жaтKыншаKKа жалCасады. «Бауыр» деп аталатын асKорыту безініS аузы KарынCа ашылады. К™пжасушалы ж‰ндіктерден бaрын кездеспеген асKорытуCа Kатысатын без бауырды aлулардан бірінші рет байKаймыз.
ТаCы бір ерекшелік – aлуларда Kантарату ж_йесі ашыK. К™птеген aлулардыS Kаны т_ссіз. JанныS т_сі к™гілдір (басаяKтылар) aлулар да бар. Ж_ректе бір немесе екі KaлаKша, бір Kарынша болады.
JaрлыKта тіршілік ететін aлулар ™кпемен тыныс алады. Суда тіршілік ететіндерініS тыныс алуы шапанша астында орналасKан желбезектер арKылы ж_зеге асады.
`лулардыS з‰ршыCару ж_йесі бір немесе екі б_йректен ж‰не несепаCар т_тіктен Kaралады.
`лулар типі
БауыраяKтылар JосжаKтаулылар БасаяKтылар
БауыраяKты aлулар класы.
Бaлар – теSізде ж‰не KaрлыKта тіршілік тееттін ж‰ндіктер. Оларды к™лдерден, тоCандардан, суKоймалардан да кездестіруге болады. Т_йіртек, жaмырлаK к™лдерде ж‰не тоCандарда ™мір с_реді. ШалшыK aлуы, тоспаaлу ж‰не Kошмарм_йіздер баяу аCатын суKоймаларда кездеседі. Ж_зім aлуын – ж_зімдіктен, ал жалаSаш шырышты бау – баKшалар мен ™зге заттар астынан кездестіре аламыз.
ж_зімaлу; 2 – тоспаaлу, 3 – жалаSаш шырышты, 4 – KошKарм_йіз
JосжаKтаулы aлулар класы.
Бaлар – Жер шарына кеS таралCан к™пжасушалы ж‰ндіктер. Олар мaхитта, теSізде, тaщы суKоймаларында, ™зендерде тіршілік етеді. KaрлыKта кездеспейді. JосжаKтаулы aлулар класыныS ™кілі айKaлаK. ОлардыS баKалшаCы ашып – жабылатын екі жаKтаудан тaрады. СондыKтан бaл ж‰ндіктер KосжаKтаулы aлулар деп аталCан.
БасаяKты aлулар класы.
Олар – еS жоCары Kaрылымды ж‰ндіктер. Бaларда баKалшаK жойылып кеткен. Суы тaзды ж‰не оSт_стіктегі теSіздерде, мaхиттарда Cана ™мір с_реді. БасаяKты aлулар – ™те ірі ж‰ндіктер. БасаяKтылардыS денесі бастан ж‰не тaлCадан Kaралады. JармалауыштардыS ішкі жаCында бірнеше Kатар саKиналанCан сорCыштар бар. СегізаяKтар KармалауыштардыS ж‰рдемімен су т_бінде ж_ріп, корегін аулайды. Каракатица ж‰не кальмар ™те баяу ж_ру _шін Kармалауышы мен басын алдыCа Kаратып ж_зеді.
4 – сегізаяK, 5 – кальмар, 6 – каракатица
ІІІ Jорытынды. Бекіту кезеSі.
Кесте толтырып, дaрысына (+) белгісін, дaрыс келмегеніне (-) таSбасын KойыSдар
`лулар типі
Дене Kуысы
АсKорыту ж_йесі
АртKы ішек
Аналь тесігі
Тынысалу ж_йесі
Jантарату ж_йесі
СорCыштар
Пайда болCан жаSа ж_йе туралы KысKаша баяндап жазыSдыр
Ж_зімaлу
АйKaлаK
Кальмар
ЖaмбаK шешу
АяCы, тaлCа, басы бар, АяCы бар басы жоK,
Сыртында сауыт тасы бар. ТaлCасы бар Kарны тоK.
Ойланып к™р балалар, Екі жаKтау KорCаны,
Шешуін оныS табыSдар. Ол болмаса сорлады.
(`лу) (АйKaлаK)
БаKалшаCы жоK сыртында,
^ккісі бар aртында.
Корегін aстар таяCы,
АрKанCа aKсас аяCы (СегізаяK)
IV ^й тапсырмасын беру кезеSі: §45 оKу, 209 беттегі «БіліміSді сына»
V БаCалау. ОKушыларды баCалау.
АшыK сабаKTimes New Roman