4 сынып?а арнал?ан д?ниетану саба?ынан саба? жоспары

Дүниетану пәні 4 «б» сынып
Сабақтың тақырыбы: Қазақстан климаты
Сабақтың мақсаты:
Оқушыларға Қазақстан климатының ерекшеліктерін түсіндіру. Климат құраушы факторлар туралы білімдерін жүйелеу. Қазақстан аумағындағы атмосфералық жауын-шашынның таралуы және ауа температурасының таралуы туралы білімді түсіндіру.
Оқушылардың тәжірибе жұмысын жүргізуге дағдыландыру.
Климаттың адам өміріндегі маңызын білуге және бағалай білуге тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: интербелсенді тақта
І. Ой қозғау. Сұрақ-жауап.
Қазақстанның жалпы жер көлемі қанша? (2,7 млн шаршы метр)
Еуропа мен Азияны байланыстыратын керуен жолы (жібек жолы)
Орыс география қоғамына мүше болған қазақ ғалымы кім? (Ш.Уәлиханов)
Қазақстанда кездесетін топырақ түрлері? (қара, қара қоңыр, қоңыр, сұр қоңыр)
Қазақстан жер көлемі жөнінен дүние жүзінде нешінші орында? (9)
ІІ.Үй тапсырмасы: Бүгінгі күннің ауа райын біліп келдіңдер ме?
ІІІ. Сабақтың барысы:
Жер байлығы көп екен,
Меңгеруді қалайды.
Осының бәрін білдірген,
Дүниетану сабағы.
- Бүгінгі біздің тақырыбымыз «Қазақстан климаты».
-Климат деген не?
-Климат денегіміз жыл сайын қайталанып келіп отыратын ауа райының жайы.
-Ауа райын қайда бақылайды?
-Ауа райын метеорологиялақ станцияларда бақылайды.
-Адамдар ауа райын қайдан біледі?
-Теледидар арқылы және термометр арқылы.
Дәптермен жұмыс: Қазір біз бір баланың дене қызуын өлшеп дәптерімізге жазамыз және бөлменің ауа райын жазайық.
Қазақстан өзі орналасқан георафиялық ендігі бойынша климатты ылғалды субторпикалық Еуропаға сәйкес келеді. Бірақ еліміз орасан зор Еуразия құрлығының ортасында орналасқандықтан климаты ерекше. Өйткені Дүние жүзілік мұхиттардан мыңдаған километр қашықтықта жатқандықтан олардың климаты жұмсартарлық әсері аз.
Сондықтан қоңыржай белдеуді оңтүстігінде жатыр, сондықтан жылдың төрт мезгілі айқын білінеді. (Жаз, күз қыс, көктем)
-Сендер осы жыл мезгілдеріне қатысты өлеңдер білесіңдер ме?
-Тіпті ертеде ата-бабаларымыз ғылым мен техника дамымағанда ауа райын қалай болжаған?
-Қарлығаштар жер баурап ұшса, жаңбыр жауады.
-қоян жатар орнын бұрынғыдан жоғарырақ салса, қыс суық болады.
-қарға тұмсығын қанатының астына тықса, күн суытады.
-аспанда жұлдыздар көп болса, күн жылынады.
-түтін жер бауырлап ұшса, қар жауады.
-ай толып қызарып тұрса, алда жылы болады.
-осы белгілерге орай, олар көктемде-көктеуге, жазда-жайлауға, қыста-қыстауға, күзде-күздеуге көшіп отырған.
Климаттың пайда болуы оның себептеріне байланысты. Олардың климат құрушы факторлар деп аталады. Қазақстанның климаты үш фактормен анықталады:
Күн радиациясы
Атмосфераның алмасуы
Жердің төсеніш беті
Сергіту сәті.
Мәтінмен жұмыс: Мәтінді тізбектеп оқу. Астындағы сұрақтарға жауап береді.
Климат аусуын суреттер алқылы ең суық және ең ыстық ауа райы қай жерде екенін көрсету.
Логикалық тапсырмалар.
Қоянның түсі неге қыста ақ, жазда сұр? (климатқа байланысты, қорғану үшін, жыл мезгілдеріне байланысты)
Жыл құстары неге суық күндері жылы жаққа ұшып кетеді, ал күн жылынған да ұшып келеді? (Өйткені олар ыстық жақта балапан шығара алмайды, ыстығы соншалықта жұмыртқаны пісіп жібереді, солдықтан құстар ұшып келеді)
Тау басында мекендейтін қар барысы жолбарысқа қарағанда ақ болады, неліктен? (өйткені олар тұқымдас аңдар, қарбарысы тау басында мекендегендіктен жылуды сақтау үшін, жауынан қорғану үшін. Оны «Ирбис» деп те атайды.)
Ирбистің құйрығы неге ұзын? (Ол руль секілді дөңгеленіп, теп-теңдікті сақтау үшін.)
Күн қайда қонып шығады? (ешқайда қонбай жер өз білігінен айналғанда күн мен түн ауысады. Ал толық бір жыл айналғанда, бізде жыл мезгілдері ауысады.)
ІV. Қорытынды.
Тест.
Терісінің түсін өзгертетін аң.
а) қарбарысы ә) қоян б)аю
2. Ауа райын бақылайтын станциялар
а)климат ә)география б)метеорология
3. Жазық далада жауын жашын қай мезгілде жауады?
а)жазда ә)күзде б)көктемде
4. Мезгілдерді ата.
а)таң, түс, кеш ә)көктем, жаз, қыс, күз б)күн, түн
5. Біздің климатқа бейімді жануарлар.
а)қарақұйрықтар ә)пингвиндер б)пілдер
6. Біз қандай белдеуде тұрамыз.
а)бірқалыпты белдеу ә)тропиктік белдеу б)субтропиктік белдеу
V. Бағалау. Тест сұрақтарының барлығына дұрыс жауап берген оқушы «5»пен, 1-2 қатесі бар оқушы «4» пен, 3-4 қатесі бар оқушы «3» пен бағаланады.
VІ. Үйге тапсырма. Тәжірибені жасап, дәптерлеріне жазасындар және қлимат туралы әңгіме құрастырасында.