Жаратылыстану саба?ынан Кім тап?ыр интеллектуалды ойыны (5 сынып)
«Кім тапқыр?»
интеллектуалды ойын
Жаратылыстану
2015-2016 оқу жылы
Сабақтың мақсаты: Оқушылардың ойлау қабілеттерін, тапқырлығын, жылдамдығын, таным белсенділігін арттыру. Топпен жұмыс істей отырып, өзгенің пікірін құрметтеуге, ұйымшылдыққа баулу.Көрнекілік: жұмбақтар, сұрақтар, суреттер.Түрі: интеллектуалды ойын-сайыс
Ойын барысыІ Ұйымдастыру.Сәлеметсіздер ме, оқушылар? « Кім тапқыр? » атты интеллектуалды ойынды бастайық. « Кім тапқыр » атты кешіміз жарыс түрінде өтеді. Сайысқа қатысушы оқушылар 4 топқа бөлініп отыр.
Ең алдымен жарысқа қатысушылармен танысып өтейік. 1 «Алғырлар» тобы2 «Қыран» тобы3 «Болашақ» тобы4 «Жігер» тобыСайыстың ретімен таныстырып өтейін. Сайыс 4 айналымнан тұрады: 1. Ұшқыр ой2. «Тез айт,бірақ қателеспе» ойыны
3. «Кім шапшаң?» ойыны
4. Полиглот ойыны
1- айналым «Ұшқыр ой»
Алдымен тақтаға сандары бар суреттер ілінеді. Оқушы сұрақтарға жауап бере отырып суреттерді жинап шығару керек. Әр топқа 6 сұрақтар таратылады. Тез, жылдам, нақты жауап беру керек. Әр топта 6 оқушы 1 сұраққа жауап береді. Жалпы бұл айналымда жоғары 20 ұпай болады.
1. Алғашқы қазақ ғарышкері?
/ Әубәкіров Т.
2. Экватор дегеніміз не?
/ Жердің дәл ортасынан 0 деп алып шартты түрде жүргізілген сызық.
3. Жетінші ғаламшар?
/ Уран.
4. Күнге жақын орналасқан ғаламшар?
/ Меркурий.
5. Қазақстан мен Орта Азияны зерттеуші ғалым?
/ Ш. Уалиханов
6. Ғарышқа алғашқы жол қай жылы ашылды?
/1957
2-айналым «Тез айт,бірақ қателеспе» ойыны
Әрбір топтан 1 оқушы шығып 1 минуттың ішінде қойылған сұрақтарға жауап беру керек. 15 сұрақ қойылады. 1 сұрақ 2 ұпаймен есептелінеді.
1 Алғырлар тобы
1. Ғарыштық денелер дегеніміз не? / Жердің шегінен басқа денелерді атайды.
2. Жаратылыстану ұғымы қандай сөздерден тұрады? / Жаратылыстану.
3. Жұлдыз дегеніміз не? / Бірнеше мың градус температураға дейін қызып тұратын аспанның жарық денесі
4. Галактика дегеніміз не? / Жеке жұлдыздар тобы.
5. Күн дегеніміз не? / Балқылған ыстық газды дене.
6. Табиғатты танудың әдісі? / Тәжірибе.
7. Табиғаттағы құбылыс? / Жылдық маусымдардың өзгеруі.
8. Жұлдызды аспанды зерттеуде үлкен үлес қосқан ортағасырлық ғалым? / Ұлықбек.
9.Қазіргі кезде астронамдардың есептеуі бойынша қанша шоқжұлдыздар бар? / 88
10. Ең жақын Галактика? / Цефрей.
11. Жер мен Күннің орташа арақашықтығы? / 150 млн км.
12. Ғаламшарлардың Күнді айналып өтетін сызығын қалай атайды? / Орбита.
13. Жер Күннен нешінші қашықтықта орналасқан ғаламшар? / Үшінші.
14.Ең алғашқы ғарыш кемесі? / Восток.
15. Жер тобына жататын ғаламшар? / Меркурий, Шолпан, Жер, Марс.
2-Қыран тобы
1. Комета дегеніміз не? / Кіші планета.
2. Экватор дегеніміз не? / Жердің дәл ортасынан 0 деп алып шартты түрде жүргізілген сызық.
3. Ең жарық жұлдыздың түсі? / Көгілдір.
4. Экатордың ұзындығы неше шақырым (км)? / 40 000 км.
5. Жер мен Күннің орташа арақашықтығы? / 150 млн км.
6. Ғаламшарлардың Күнді айналып өтетін сызығын қалай атайды? / Орбита.
7. Жер Күннен нешінші қашықтықта орналасқан ғаламшар? / Үшінші.
8.Ең алғашқы ғарыш кемесі? / Восток.
9. Жер тобына жататын ғаламшар? / Меркурий, Шолпан, Жер, Марс.
10. Жердің барынша кішірейтілген дәл үлгісі? Глобус
11. Жердің Күнді толық 1 рет айналып шығуына кеткен уақыт қалай аталады. Жыл12. Бір жылда неше күн бар? 365
13. Планетамыздағы суларды ғалымдар қалай атайды? Гидросфера14. Табиғатта су қанша күйде болады? 315. Жұлдыз дегеніміз не? / Бірнеше мың градус температураға дейін қызып тұратын аспанның жарық денесі
3- Болашақ тобы
1. Жер Күннен нешінші қашықтықта орналасқан ғаламшар? / Үшінші.
2.Ең алғашқы ғарыш кемесі? / Восток.
3. Жер тобына жататын ғаламшар? / Меркурий, Шолпан, Жер, Марс.
4. Жердің барынша кішірейтілген дәл үлгісі? Глобус
5. Жердің Күнді толық 1 рет айналып шығуына кеткен уақыт қалай аталады. Жыл6. Бір жылда неше күн бар? 365
7. Планетамыздағы суларды ғалымдар қалай атайды? Гидросфера8. Табиғатта су қанша күйде болады? 3
9. 1. Комета дегеніміз не? / Кіші планета.
10. Экватор дегеніміз не? / Жердің дәл ортасынан 0 деп алып шартты түрде жүргізілген сызық.
11. Ең жарық жұлдыздың түсі? / Көгілдір.
12. Экатордың ұзындығы неше шақырым (км)? / 40 000 км.
13. Жер мен Күннің орташа арақашықтығы? / 150 млн км.
14. Табиғатта болатын өзгерістер? / құбылыс
15. Арақашықтықты немен анықтауға болады? / өлшеу арқылы
4- Жігер тобы
1. Телескопты алғаш ойлап тапқан кім? / Г. Галилей
2. «Ғылымды жіктеу» еңбегінің авторы?/ Әл-Фараби
3. Жер күнді айнала қозғалады деген гипотезаның авторы?/ Н. Коперник
4. Планетамыздағы суларды ғалымдар қалай атайды? Гидросфера5. Табиғатта су қанша күйде болады? 3
6. 1. Комета дегеніміз не? / Кіші планета.
7. Экватор дегеніміз не? / Жердің дәл ортасынан 0 деп алып шартты түрде жүргізілген сызық.
8. Ең жарық жұлдыздың түсі? / Көгілдір.
9. Экатордың ұзындығы неше шақырым (км)? / 40 000 км.
10. Жер мен Күннің орташа арақашықтығы? / 150 млн км.
11. Табиғатта болатын өзгерістер? / құбылыс
12. Арақашықтықты немен анықтауға болады? / өлшеу арқылы
13. Ең алғашқы ғарыш кемесі? / Восток.
14. Жер тобына жататын ғаламшар? / Меркурий, Шолпан, Жер, Марс.
15. Жердің барынша кішірейтілген дәл үлгісі? Глобус
3- айналым «Кім шапшаң?» ойыны
Салалары Жұлдызды аспан 10 20 30
Жер 10 20 30
Ай 10 20 30
Топ мүшелері бірінші салаларын содан кейін ұпай сандарын таңдайды соған байланысты сұрақ қойылады. Дұрыс жауап берген жағдайда таңдалған балл топқа қосылады.
Жұлдызды аспан (10) Галактикалық жыл дегеніміз не? Күн де басқа жұлдыздар сияқты Галактиканың орталық нүктесінен шамамен 250 миллион жылда айналып өтеді. Бұл уақыт Галактикалық жыл деп атайды.
Жұлдызды аспан (20) Қандай жұлдыз әрқашан солтүстік бағытты көрсетіп тұрады? Темірқазық
Жұлдызды аспан (30) Күн жүйесіндегі ғаламшарлар қалай жіктеледі?
Жер (10) не себепті Жер бетінде жыл мезгілдері ауысып келіп отырады?
Жер (20) Ең әйгілі ғарыштық телескоп ? ХабблЖер (30) Жер бетіне күн сәулесі қалай тарайды?
Ай (10) Жердің серігі?
Ай (20) Күннің тұтылуы дегеніміз не? Ай жерді айнала қозғалып жүргенде Жер мен күннің ортасында болып, Күнді көлеңкелесе Жерег айдың көлеңкесі түседі.
Ай (30) Айдың бедері қандай?
4- айналым «Полиглот» ойыны
Бұл айналымда көп нүктенің орнындағы сөзді тауып оны үш тілде айтады.Барлық топтарға бірдей оқылады.
1)...... анасы — бұлақ,Сөз анасы — құлақ.(су,вода, water)
2)Құдық қазсаң ......ді каз,......суалмай суалмас (көл, озера, Lake)
3)...... ақса — көл, Дария ақса — сел. (өзен, река, river)
4)Туған жердің .....да шипа (ауа, воздух, air)
Қорытынды: Сонымен біздің ойынымыз да өз шегіне жетті. Жинаған ұпай санына байланысты жеңген топты марапаттаймыз. Бүгінгі сайысқа өте жақсы қатысқандарың үшін сендерге, қонақтарға көп рахмет айтамыз. Осымен ойын аяқталды.