Саба? жоспары ?сімдік тіршілігіндегі суды? р?лі. Су?а ?атынасы бойынша ?сімдіктерді? экологиялы? топтары (6 сынып )

Күні:
Сынып: 6
Пән: Биология
Тақырыбы: Өсімдік тіршілігіндегі судың рөлі. Суға қатынасы бойынша өсімдіктердің экологиялық топтары.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Өсімдік тіршілігіндегі судың рөлі туралы білімдерін қалыптастыру.
Дамытушылық: Суға қатынасы бойынша өсімдіктердің экологиялық топтары туралы ой –өрісін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларға судың маңызын түсіндіріп тәрбиелеу.
Сабақ типі:аралас
Сабақ турі: дәстүрлі
Сабақ әдісі: жаңа
Көрнекіліктер: кітап, үлестірме қағаз, өсімдік суреттері
Пән аралық байланыс:география
Сабақ барысы:
1.Ұйымдастыру сәті(2 мин)
2.Пысықтау сұрақтары(8 мин )
3.Жаңа тақырыпты түсіндіру (25мин)
4.Жаңа тақырыпты бекіту (5мин)
5.Бағалау (3мин)
6.Үйге тапсырма беру(1мин)
1.Ұйымдастыру
- сәлемдесу
-оқушыларды түгендеу
- сабаққа назар аударту
2.Үй тапсырмасын сұрау:
Сұрақ – жауап әдісі
3.Жаңа тақырыпты түсіндіру
3492500232410судың қоры 50 км3
00судың қоры 50 км3
Су кез келген жануарлар мен өсімдіктердің ткандері мен жасушаларының құрамына кіреді және ағзадағы өте күрделі реакциялар тек қана сумен жүре алады. Жер шарындағы климат та көп жағдайда суға және атмосферадағы су буларының мөлшеріне байланысты қалыптасады. Ылғалдылыққа байланысты өсімдіктерді бірнеше экологиялық топтарға бөледі:
Гидатофиттер (гр. hygros - су) - көп бөлігі немесе толығымен суда өсетін өсімдіктер (элодея, көзшешек, шылаң, балдырлар). Судан шығарған кезде бұл өсімдіктер тез қурап кетеді. Бұларда жапырақ саңлауы (устьица) және кутикула болмайды. Гүлді гидатофиттердің тамыр жүйелері қатты редукцияланған немесе мүлдем болмайды. Суды және минералды тұздарды бүкіл денесімен сіңіреді. Гүлді өркендері гүлдерің судың бетіне шығарады (кейде тозаңдану су астында да жүреді)да, тозаңданған сон қайта суға көміледі. Жемістерінің пісіп жетілуі су астында жүреді (валлиснерия, элодея, шылаң).Гидрофиттер (гр. hygros - су) - жартылай суда, яғни өзең, көл, теңіз жағалауларында, батпақты жерлерде өсетін өсімдіктер (қамыс, қоға). Оларда гидатофиттерге қарағанда механикалық және өткізгіш ұлпалары жақсы дамыған, аэренхима жақсы байқалады. Гидрофиттерде жапырақ саңылаулары (устьица) бар эпидермис те дамыған. (кішкене балдыршөп, т.б.). Гигрофиттер (гр. hygros - ылғалды, сулы, phyton- өсімдік) - ылғалды жерде өсетін өсімдіктер. Бүларға жоғары температура және ылғалды ауадағы тропикалық өсімдіктер жатады. Сондай-ақ, гигрофиттерге салқын және қоңыржай аймақтарда, көлеңкеде өсетін және батпақ өсімдіктері жатады. Ауаның ылғаддылығы жоғары болғандықтан оларда булану процесінің жүруі нашар. Сондықтан су алмасу жақсы журу үшін жапырақтарында тамшы түрінде суды бөлетін rugamogmap немесе сулы саңылаулар жақсы жетілген. Жапырақтары көбіне жүқа, кутикула нашар жетілген болып келеді. Жарықты гигрофиттерге папирус, күріш және т.б. жатады.Мезофиттер (гр. mesos - орташа, аралық) - ылғалдылығы орташа ортаның өсімдіктері. Бүларға көптеген шалғындық, орман өсімдіктері, жапырақты ағаштар, ауыл шаруашылық дақылдары мен арамшөптер жатады.Ксерофиттер (гр. xeros - қүрғақ) - құрғақ жерде өсетін өсімдіктер. Ксерофиттер суккулентптер мен склерофиттер болып бөлінеді: Суккуленттер (лат. sukkulentus - жуан, шырынды) - ылғалы тапшы аймақтарда, ылғал қорын сабағында немесе жапырағында сақтап өсетін өсімдіктер (сабағы - кактус, сүттіген, жапырағы - алоэ, агава). Кейбір кактустар сабағында 1000-3000 кг суды сақтай алады.
Склерофиттер (гр. skleros - қатты) - жапырақтары мен сабақтары қатты, құрғақшылыққа төзімді өсімдіктер. Суккуленттерден айырмашылығы, склерофиттер ылғал қорын жинамайды, керісінше оларда белсенді булану жүреді.Склерофиттерге шөл, жартылай шөл, дала өсімдіктері (сексеуіл, жаңғақ, жусан, ақселеу) жатады. Әдетте олар аласа, бірақ тамыр жүйелері жақсы дамыған болады. Жапырақтары көбіне майда, қүрғақ, қабыршақты, тікенді немесе қатты тарамдалған, түкті болып келеді.
4.Жаңа тақырыпты бекіту
Терминдермен жұмыс
1.Гидатофиттер -
2.Гидрофиттер –
3. Гигрофиттер
4. Мезофиттер
5. Ксерофиттер
5. Оқушыларды бағалау
6.Үйге тапсырма беру « Су- өмір бастауы » эссе жазу
Өсімдіктердің экологиялық топтары
Сыртқы ортаның қаңдайда-бір факторына бейімделген, формалар түзуде маңызды роль атқаратын өсімдіктерді экологиялық топтарға бөледі. Ылғалдыққа байланысты өсімдіктерді мынадай экологиялық топтарға бөледі.
Ксерофиттер деп ылғалдың көп мөлшерде жетіспейтін (тұрақты немесе уақытша) жерлерінде өмір сүретін өсімдіктерді айтады. Ксерофиттерге судың булануын азайтатын әртүрлі бейімделушіліктер тән — кутикуласы мен сыртқы эпидермисінің қабықшасының қалың болуы, түктерінің қалың болуы, устьица аппараттарының ойыстау жерде орналасуы, ұлпаларының ұсақ клеткалы болып келуі, клетка қабықшаларының сүректенуі, жапырақтарының шиыршықталып қалуы, жапырақтарының редукцияға ұшырауы және т.б. Кейбір өсімдіктердің тамырлары мен жапырақтары көп мөлшерде су жинайды (суккуленттер), жақсы жетілген тамыр системасын түзеді.
Мезофиттер деп ылғалдығы жеткілікті, өрі бірқалыпты болып келетін жерлерде өмір сүретін өсімдіктерді айтады.
Гидрофиттер деп суда өсетін өсімдіктерді айтады. Олардың біреулері толығымен, ал кейбіреулері жартылай суға батып тұрады. Олар не судың түбіне бекініп өседі, не болмаса суда еркін жүзіп жүреді. Олардың оргаңдарының сыртқы беті үлкен, жапырақтары жіңішке, кутикуласы жоқ, клетка аралық қуыстары үлкен, ауамен толтырылған, түтіктері нашар жетілген болады.
Гигрофиттер деп, ауаның ылғалдығы жоғары болатьш жерлерде өсетін өсімдіктерді айтады. Олардьщ судың булануын шектеуге арналған бейімделушілігі болмайды. Эпидермисінің клеткаларының қабықшалары жұқа, кутикуласы жұқа, устьица аппараттары жапырақ тақтасының бетіңде бірыңғай орналасқан, клеткалары үлкен, борпылдап бос жатады.
Жарыққа қатынасына байланысты көлеңке сүйгіш өсімдіктер деген экологиялық топты бөледі. Бұл топқа жататын өсімдіктер барлық уақытта көлеңкелі жерде өседі.Бұлар негізінен орманның төменгі ярусын құрайтын көп жылдық шөптесін өсімдіктер. Олардың сабақтары жіңішке, ұзын, арқаулық лпалары жетілмеген, хлорофиллдері аз болады. Бір өсімдіктің бөрікбасының деңгейінде жарык, сүйгіш және көлеңке сүйгіш жапырақтар деп бөледі. Жарық сүйгіш жапырақтардың көптеген белгілері ксерофиттерге сәйкес келеді. Ойткені ашық күнде, барлық уақытта осімдіктерге жарық көп түседі де оны қыздырады, нәтижесіңде судың булануы күшейеді. Көлеңкелі жердегі жапырақтардың белгілері көп жағдайда гигрофиттердің белгілерімен сөйкес келеді.
Жаңбырлы тропикалық ормаңдардың, көлеңке шамадан тыс көп түсетін жерлерінде, оркендердің негізгі бөлігін үстінгі ярусқа, күннің көзіне алып шығатын, осімдіктердің ерекше тіршілік формалары- лианалар мен эпифиттер қалыптасады.
Лианалар деп ағаштарға өрмелеп тез осетін өсімдіктерді айтады. Олар қатты сүйенішті пайдаланып күннің көзіне қарай жылжиды. Эпифиттер деп жердің бетінен коп жоғары жердегі ағаштардың діңдеріне қоныстанатын шоптесін өсімдіктерді айтады. Олар оз бетімен қоректенеді.
Тағы рефераттар Гигрофиттер
Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Мұнда ауысу: шарлау, іздеу
Гигрофиттер(грекше: hygros — ылғалды, phyton — өсімдік) — ылғалды жерлерде өсетін өсімдіктер (мыс., ылғалды шабындық өсімдіктері, суқоймалар жағасындағы өсімдіктер және т.б). Мұндай өсімдіктердің жапырақтары үлкен, сабағы ұзын, тамыр жүйесі әлсіз болады.[1]
Пайдаланған әдебиет[өңдеу]
Jump up ↑ Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – Алматы, Мектеп, 2002.
Гигрофиттер, мезофиттер, секуленттер ....
Категория: Биология
Гигрофиттер – ылғалды тропикалық аймақтарда өсетін, тапшылығын көтере алмайтын өсімдіктер жатады. Бұл өсімдіктер жөғары температурамен жоғары ауа ылғыл жағдайында ғана өсіп өніп көбеюге бейімделген. Ал қоңыр жай бөлдеулерде гигрофиттер қалын орманның төменгі яростасында көлеңке мол жерлерді өседі.

Мезофиттер – ылғал орташа, өзең, көл бойымен жанасып жатқан шалғымдықтар, агробиосиноздар, орман, тоғайлы жерлердің шөл жайлым өсімдіктер құрайды.

Ксерфидтер – құрғақ жер өсімдіктері олар шөл шөлейтті дала жерлерінде өсетін өсімдіктер. Бұлардың бейімделу қасиеті өте жоғары.

Суккуленттер – денесіне су қорын мол жинауға қабілетті, сабақтарымен жапырақтарына түрі өзгерген ыстық тропикалық аймақтарының өсімдіктері жатады. Сысалы: кактус, опунция т.б.

Эпфиттер – топырақта тамыры болмайтын ағаштарға асылып шырманып өсетін өсімдіктер. Мысалы: қына, муктер.

Фанерофиттер – жер бетінде өсетін барлық ағаштар, бұталармен шоптесін өсімдіктер жатады.

Хамефиттер - өркендері жер бетінен өсетін шөптесін көп жылдық өсімдіктер. Қыста өркендері үсімейтін тағы басқа өсімдіктер.

Гемикриптофиттер – жер бетіндегі өркендері қыста үсіп қалатын ал пиязшықтары сақталатын өсімдіктер.

Терофиттер – жер асты, жер үсті мүшелері тегіс үсіп немесе құрғап қалатын бір жылдық өсімдіктер.
Кері қайту
Комментарий: 0
Біздің сайт ұсынады:
Рашид – ад – Дин Өз руының шежересін білу
Дабыс және әріп
Биология пәнінент тест - 1 нұсқа
Биология пәнінент тест - 2 нұсқа
Биология пәнінент тест - 4 нұсқа
Уважаемый посетитель, Вы зашли на сайт как незарегистрированный пользователь Құрметті пайдаланушы! сіз сайтқа тіркелмеген түрде кірдіңіз.
Өтініштіркеліңіз немесе сайтқа тіркеуден өткен болсаңыз өз атыңыз арқылы кіріңіз.
Комментарии (0)

Добавление комментария Аты:*
E-Mail:
Комментарий:

Код еңгізу: *
Егер код көрінбесе, жаңарту
Қосу

Сайт мәзірі
Сайт туралы
Ә.Құрмантаев Сталинград Батыры
Мектебіміз тарихы
Ауыл тарихы
Сайрам ауданы тарихы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
Қазақ тілі
Математика
Орыс тілі
Ағылшын тілі
Химия
Биология
Физика
Информатика
География
Өзін өзі тану
Еңбек, технология
Тарих
Әдебиет
Астрономия
Дене шынықтыру және спорт
Сынып жетекшілік
Педагогикалық технологиялар
Мектеп әкімшілігі
Кітапхана құрылысы
Гидрофит өсімдіктер
Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Мұнда ауысу: шарлау, іздеу
Гидрофит өсімдіктер (грек. hudor – су және phуton – өсімдік) – су өсімдіктері. Олардың кейбіреулерінің тамыры жерге жетіп бекінсе (жалпақжапырақты қоға, жүзгіш шалаң, т.б.), енді біреулері бос қалқып жүріп өседі (кішкене балдыршөп, т.б.). Гидрофит өсімдіктер өзен, көл, теңіз және тоғандардың жағалауларында, сондай-ақ балшықты жерлер мен батпақтанған жазықтарда, кейде ылғалды аймақтарда арамшөп ретінде (кербезгүл, қамыс, т.б.) өседі. Гидрофит өсімдіктердің көпшілік түрі – шымтезек түзетін өсімдіктер болып саналады. Гидатофиттер – суда толығымен немесе біршама бөлігімен тұрып өсетін өсімдіктер. … 1Referat.kz сайтында кез-келген тақырыпқа мәліметтер, қазақша рефераттар, курстық жұмыстар...
Өсімдіктердің ылғал сіңіруі
Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Мұнда ауысу: шарлау, іздеу
Төменгі сатыдағы өсімдіктер субстраттан ылғалды бүкіл талломы (вегетативті ағза) арқылы, ал жаңбыр тамшыларын, шық, түман ылғалын бүкіл денесімен сіңіреді. Қыналар өздерінің қурғақ салмағынан 2-3 есе көп ылғалды бойында сақтай алады. Өсімдіктердің тамыр жүйелерінің айналасында ылғал қоры азайған кезде өсімдік тамырлары өсу арқылы беткі ауданын үлкейтеді. Далалы және шөлді аймақтардағы өсімдіктерден эфемерлі тамыр жүйелерін байқауға болады. Олар топырақ ылғалды кезде тез өсіп, қүрғақшылық басталғанда тез қурап кетеді.
Өсімдіктерде тамыр жүйелерінің шашақтануы бойынша экстенсивті және интенсивті тамыр жүйелерін ажыратады. Экстенсивті тамыр жүйесі топырақ қабатына терең енгенімен, әлсіз шашақтанады. Мұндай тамыр жүйелері көптеген дала және шөл өсімдіктерінде (сексеуіл, жантақ) кездеседі (10 сурет). Интенсивті тамыр жүйе топырақтың аз ғана бөлігін алғанымен, шашақтануы күшті болады (көптеген шымды астық тұқымдастарда, бидайда, қара бидайда).
Жоғарыда айтылғандай құрғақ жердегі өсімдіктердің тамыр жүйесі жақсы дамыған, мысалы, теректің тамыр жүйесі 2-3 метр, Қара сексеуілдікі 8 метр, жанғақтікі 15 метр, эвкалиптікі 152 метр тереңдікке дейін топырақ қабатына енеді. Шөлде өсетін өсімдіктердің жалпы салмағының 9/10 бөлігі жердің астында болса, сулы жердегі өсімдіктердің салмағы керісінше жердің бетінде, яғни топырақтың үстіңгі қабатында шоғырланады. Шөлдегі бүталардың жапырақтары қатты әрі кіші, қабығы тығыз болып келеді. Бүл ерекшеліктер өз кезегінде өсімдіктің бойьщдағы судың булануын азайтады. Ал көптеген өсімдіктердің жапырақтары нәзік, әрі жүқа болады. Олар ылғал бар кездері Жалырақ жаяды да, қүрғақшылық кездері түсіп қалады.
[өңдеу]
Ылғалдылыққа байланысты өсімдіктерді бірнеше экологиялық топтарға бөледі:
Гидатофиттер (гр. hygros - су) - көп бөлігі немесе толығымен суда өсетін өсімдіктер (элодея, көзшешек, шылаң, балдырлар). Судан шығарған кезде бұл өсімдіктер тез қурап
кетеді. Бұларда жапырақ саңлауы (устьица) және кутикула болмайды. Гүлді гидатофиттердің тамыр жүйелері қатты редукцияланған немесе мүлдем болмайды. Суды және минералды тұздарды бүкіл денесімен сіңіреді. Гүлді өркендері гүлдерің судың бетіне шығарады (кейде тозаңдану су астында да жүреді)да, тозаңданған сон қайта суға көміледі. Жемістерінің пісіп жетілуі су астында жүреді (валлиснерия, элодея, шылаң).
Гидрофиттер (гр. hygros - су) - жартылай суда, яғни өзең, көл, теңіз жағалауларында, батпақты жерлерде өсетін өсімдіктер (қамыс, қоға). Оларда гидатофиттерге қарағанда механикалық және өткізгіш ұлпалары жақсы дамыған, аэренхима жақсы байқалады. Гидрофиттерде жапырақ саңылаулары (устьица) бар эпидермис те дамыған.
Гигрофиттер (гр. hygros - ылғалды, сулы, phyton- өсімдік) - ылғалды жерде өсетін өсімдіктер. Бүларға жоғары температура және ылғалды ауадағы тропикалық өсімдіктер жатады. Сондай-ақ, гигрофиттерге салқын және қоңыржай аймақтарда, көлеңкеде өсетін және батпақ өсімдіктері жатады. Ауаның ылғаддылығы жоғары болғандықтан оларда булану процесінің жүруі нашар. Сондықтан су алмасу жақсы журу үшін жапырақтарында тамшы түрінде суды бөлетін rugamogmap немесе сулы саңылаулар жақсы жетілген. Жапырақтары көбіне жүқа, кутикула нашар жетілген болып келеді. Жарықты гигрофиттерге папирус, күріш және т.б. жатады.
Мезофиттер (гр. mesos - орташа, аралық) - ылғалдылығы орташа ортаның өсімдіктері. Бүларға көптеген шалғындық, орман өсімдіктері, жапырақты ағаштар, ауыл шаруашылық дақылдары мен арамшөптер жатады.
Ксерофиттер (гр. xeros - қүрғақ) - құрғақ жерде өсетін өсімдіктер. Ксерофиттер суккулентптер мен склерофиттер болып бөлінеді:
Суккуленттер (лат. sukkulentus - жуан, шырынды) - ылғалы тапшы аймақтарда, ылғал қорын сабағында немесе жапырағында сақтап өсетін өсімдіктер (сабағы - кактус, сүттіген, жапырағы - алоэ, агава). Кейбір кактустар сабағында 1000-3000 кг суды сақтай алады.
Склерофиттер (гр. skleros - қатты) - жапырақтары мен сабақтары қатты, құрғақшылыққа төзімді өсімдіктер. Суккуленттерден айырмашылығы, склерофиттер ылғал қорын жинамайды, керісінше оларда белсенді булану жүреді.Склерофиттерге шөл, жартылай шөл, дала өсімдіктері (сексеуіл, жаңғақ, жусан, ақселеу) жатады. Әдетте олар аласа, бірақ тамыр жүйелері жақсы дамыған болады. Жапырақтары көбіне майда, қүрғақ, қабыршақты, тікенді немесе қатты тарамдалған, түкті болып келеді.
[өңдеу]
Суық және ылғалды аймақтарда өсетін өсімдіктерді психрофиттер (гр. psychros - салқын, мүздай), ал суық және қүрғақ жерде өсетін өсімдіктерді - криофиттер (гр. kryos - аяз,мұз) деп атайды. Ал жылжымалы қүмды жерде өсетін өсімдіктерді псаммофиттер деп атайды. Мүндай өгсімдіктердің өз ерекшеліктері бар. Бүталы және ағашты псаммофиттердің қүмға көмілген күшті қосалқы тамырлары бар (сексеуіл). Шөптесін өсімдіктер ұзын, тез өсетін жер асты өркендерін түзеді (құм қоғасы). Псаммофиттердің көпшілігі - эфемерлер, яғни даму циклы қысқа (2-6 аптадан 5-6 айға дейін) біржылдық өсімдіктер. Тасты, жартасты жерде өсетін өсімдіктерді (балдырлар, қыналар, мүктер және кейбір жоғары сатыдағы өсімдіктер - папоротниктер, бетеге, қоңыраугүл, арша,қарағай) петрофиттер деп атайды.
[1]