Тест по прочитанному тексту (по произведению народного писателя Якутии Амма Аччыгыйа)

Амма Аччыгыйа
Тохсус “тоҕо?”
Быйыл сайын Маайа кыыс муода идэлэннэ. Күн аайы араас оттору, сибэккилэри силистэри түөрэн, дьиэтигэр аҕалар буолла. Ол аҕалан араастаан тэнитэр, куурдар, хатарар, кинигэлэр быыстарыгар кыбыталыыр.
Туох бөҕүн –сыыһын мунньар буолан хааллыҥ бу?! – Маайаны эбэтэ Кэтириис эмээхсин мөҕөр.
Оскуола соруйбута ээ, - дии сатыыр Маайа. – Үөрэххэ наадалаах.
Наадалаах буоллар, хомуйдуннар ээ бэйэлэрэ. Тугу да гыналлара суох буолан, олоро сатаан, ол-бу буоланнар.
Биир күн Маайа ордук үгүс сибэккини булан, үөрэн-көтөн кэллэ.
Эбэтэ ол күн кинини ордук күүскэ мөхтө.
Өлүү түбэлтэлээх Маайаҕа доҕоро Нина кэлэн бэйэтигэр ыҥыран ыгылытта. Эбэтигэр икки ыаллара эмээхсин кэлэн олороннор: “Былыргы кыыс барахсан иистэнньэҥин, ыанньыксытын эриэхсит! Аныгы кыыс суруктан атыны билбэт”, - дэһэн сэһэргэстилэр.
Ыксаан сылдьан Маайа эбэтигэр эттэ:
Гербарий ээ, эбээ, гербарий!
Уонна доҕорун кытта баран хаалла.
-“Киэр барый!” – диэтэ дии кыыһыҥ, арай ол баар! – диэн эмээхситтэр аймана хааллылар.
- Инньэ диэтэ дуо ити кыыс? – Кэтириис тула холоруктуу түстэ.
- Диэтэ-диэтэ кыыһыҥ! “Киэр барый, эн мэһэйдээмэ”, - диэн чаҕылытта, арай ол баар!
Кэтириис ойон турда. Кыыһа сайын аҥарыгар диэри мунньан муҥнаммыт гербарийын көтөҕөн силиргэхтээн кэлэн уокка тоҕо кутан кэбистэ. Киэһэтигэр Маайа кэлэн ытаата. “Гербарий” диэн от эгэлгэтин хомуйуу аата буоларын, кини эбэтин “киэр барый” диэбэтэҕин өйдөтө сатаан кэбистэ.
Чэ, чэ, “киэр барый” диэбэтэх да эбит буоллаххына, араас оту-маһы хомуйар идэҥ аанньа идэ буолбатах.
Ытаан-ытаан баран, Маайа эмиэ сибэкки хомуйа барда.
Сайын иккис аҥарын быһа хомуйан, доҕорун Нина дьиэтигэр тэнитэн, куурдан, хатаран, кини оскуолатыгар күһүн араас от эгэлгэтин, сибэкки арааһын гербарий оҥорон илдьэн туттарда.
Учууталлар Маайа үлэтин бэркэ биһирээтилэр. Ол үлэни оройуон үөрэҕин салаатыгар илдьэн туттардылар.
Арай кубулҕаттаах-дьибилгэттээх кулун тутар ый биир сипсиэрдээх күнүгэр, Кэтириис эмээхсин соҕотоҕун олордоҕуна, почтальон уол ыстанан киирдэ да эттэ:
Ычча! Кыһыммыт төннөн кэллэ... Эһиэхэ телеграмма баар, Кэтириис.
Бай, ол хантан?
Москваттан.
Эчи, доҕор, кэбис, доҕор! Маскыабаҕа билсэр дьоно суох дьоммут. Алҕас буолуо, атын дьоҥҥо кэллэ ини.
Эһиги кыыскытыгар Маайа Сидороваҕа кэлбит ээ.
Сидоров ааттаах элбэх ини! Кэбис, доҕор, алҕас буолуо.
Аҕыйах хонугунан пионерка, туйгун үөрэнээччи Маайа Сидорова кыыс аата оройуон үрдүнэн тарҕанна.
Маайа гербарийа Москваҕа тиийбит. Үөрэхтээхтэр хайҕаабыттар: “Саха сирэ дэлэгэй да үүнээйилээх, үтүө да дойду эбит” диэн биһирээбиттэр. Маайаҕа бириэмийэ анаммыт. Арай сайын маҥнайгы аҥарыгар үүнэр оттор , сибэккилэр суохтарын үөрэхтээхтэр дьиибэргээбиттэр, ону Маайа үлэтин улахан итэҕэһинэн аахпыттар.
Маайа онтон сүрдээхтик хомойдо.
О, хараҥабыт баар ээ, хараҥабыт баар, биһиги, эмээхситтэр, эрэйдээхтэр...- диэн баран Кэтириис кэлэн Маайа төбөтүн имэрийдэ.
Тоҕо ити курдук эттиҥ, Кэтириис? – диэтэ Совет председателэ Аким Дмитрьевич.
Тоҕо ити курдук эттэ Кэтириис?
Сүрүн чааһа
Сорудахтары барытын оҥоро сатаа. Бэрээдэгинэн толор.
1 сорудах. Тиэкиһи искэр эбэтэр сибигинэйэн аах. Учуутал сигналлаатаҕына, тохтообут тылын кэннигэр бэлиэтэ туруор. Тиэкиһи ситэри аах.
2 сорудах. Тиэкистэн саамай уһун этиини булан уһул.
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3 сорудах. Нууччалыыттан киирбит тыллары булан уһул.
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
4 сорудах. 5-тии саҥа чааһын булан суруй.
Аат тыл Даҕааһын аат Сирэй солбуйар аат Туохтуур
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
5 сорудах. Бу кэпсээн ис хоьоонугар сөп тубэьэр өс хоьооннорун булан суруй.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
6 сорудах. Маайа кун аайы 27-лии араас уунээйини хомуйбут буолла5ына, сайыццы ыйдарга барыта теье уунээйини хомуйбутуй? Суоттаа.
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
7 сорудах. Сайыццы ыйдар 1 –дэрэ ардахтаах куннэр буолбуттар. Хас кун ардах
4
туспутуй?
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
8 сорудах. Ханнык эмтээх уунээйилэри билэ5иний? Суруй.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
9 сорудах. Этии чилиэннэринэн ырыт.
Биир күн Маайа ордук үгүс сибэккини булан, үөрэн-көтөн кэллэ.
10 сорудах. Саца чаастарынан ырыт.
Учууталлар Маайа үлэтин бэркэ биһирээтилэр.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
11 сорудах. Бу кэпсээнтэн себулээбит этиигин талан нууччалыы тылбаастаа.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
12 сорудах. То5о гербарий хомулларый? Быьааран суруй.
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________