Д?ниетану. Кенді пайдалы ?азбалар. 4сынып

 
Д_ниетану 4 «б» сынып
УаKыты:

СабаKтыS атауы
Кенді пайдалы Kазбалар

МаKсаты
К_тілетін н‰тиже
Кенді пайдалы KазбалардыS т_рлерімен таныстыру, олардыS адамCа тигізетін пайдасы мен зиянын т_сіндіру. Пайдалы KазбалардыS кен орындары, шартты белгілері, ™ндіру ‰дісі жайлы т_сінік беру. JазаKстанда жер Kойнауын зерттеген Cалым, академик J. И. С‰тбаев туралы ‰Sгімелеу, ОKушыларды пайдалы Kазбалар т_рлерін ажырата білуге баулу, логикалыK ой - ™рісін дамыту, ізденушілік Kабілеттерін арттыру.ЕліміздіS Kазба - байлыKтарын маKтан ете отырып, оны _немдеп жaмсауCа, KорCап, саKтай білуге баулу, ™з еліне, жеріне, Отанына деген с_йіспеншілік сезімдерін ояту.

ПсихологиялыK ахуал
€рбір сабаK^йрену, aCу, іздену, к™п Cибрат алатын€рбір ісімТірлік, бірлік, адалдыK пен шыншылдыK€рбір к_німБілімге зейін салатын.
ОKушылар шеSберде жиналып,мaCаліммен бірге б_гінгі сабаKKа с‰ттілік тілейді.

МаKсат Kою кезеSі
 
 ОKушыларды топтастыру  ^стелде жатKан пайдалы KазбалардыS шарттарын/ темір, алтын алюминий / бір-бірден алып _ш топ Kaрады: 
^стелде жатKан пайдалы KазбалардыS шарттарын/ темір, алтын алюминий / бір-бірден алып _ш топ Kaрады: ОKушылар  топтасып ™з орындарына барады.

JызыCушылыKты ояту
Кенді пайдалы Kазбалар
Темір
JазаKстан темір кені Kоры ж™нінен ТМД бойынша Ресей мен Украинадан кейін _шінші орын алады Темір кен орындары к™бінесе Солт_стік JазаKстанда, Соколов-Сарыбай кен орындарыныS маSызы зор. Сарыбай темір кен орнын 1948 жылы _шKыш М.Сургутанов ашты. `шаK кен _стінен aшKанда, темір ‰серінен тaсбаCар тілініS кенет ауытKыCаны aшKыштыS к™Sілін аударды. К™п aзамай, ™те сирек кездесетін темір кені ашылды.
Алюминий
JазаKстанда алюминийдіS негізгі шикізаты боксит. Негізгі кен орындары Лисаковск маSы. JазаKстан алюминий ондіру ж™нінен ТМД елдері арасында алдыSCы орындардыS бірін алады.
Алтын
JазаKстанда 190 алтын кен орны бар. Алтын еліміздіS шыCысындаCы Алтайда, Jалба жотасы шеSберінде ™ндіріледі. ЖоSCар ж‰не Іле Алатауларында да бар.


ЖаSа сабаK
 
Тапcырмалар

1. АдамдардыS _й салCанын баKыладыS ба? Jандай Kaрылыс материалдарын пайдаланCанын к™рдіS? (Kaм, саз, тас, ‰к)2. ТамаK пісіру, _й жылыту, фабрика, зауыт, электр станциялары жaмыс істеу _шін жaмсалатын Kандай отын т_рлерін білесіSдер? (тас к™мір, мaнай, газ)3. _й жиkаздары, т_рлі машиналар, aшаK, кеме, темір жол, к™пір салу _шін Kандай материалдар пайдаланылады? (мыс, темір, KорCасын, алюминий)
ОсыныS б‰рі Kосылып, пайдалы Kазбаларды Kaрайды.(Пайдалы KазбаларCа аныKтама беріп ™тіледі) Пайдалы Kазба деген не?( ТабиCи к_йінде немесе жер Kойнауында кездесетін табиCи минералдыK заттар)

МаCынаны тану
. Кенді пайдалы KазбаларCа Kaрамында металл кездесетін тау жыныстары жатады. Оларды ™Sдеу арKылы темір, мыс, KорCасын, алюминий, алтын, к_міс, мырыш ж‰не таCы басKа металдар алынады. Кенді пайдалы Kазбалар, ‰сіресе, ОрталыK JазаKстанда к™п шоCырланCан. ОндаCы ЖезKазCан ж‰не JоSырат мыс кен орындары ‰лемге ‰йгілі

- Пайдалы Kазбаларды кімдер зерттейді?- Геологтар- JазаKтыS тaSCыш геологі кім еді?- Jаныш Имантайaлы С‰тбаев (т_сіндіру)

JазаKстанныS картасынан пайдалы Kазбалар Kоры к™п ™ндірілетін орындарды к™рсету.Тас к™мір - JараCанды, ЕкібастaзМaнай - Атырау, АKтау, Орал ™SіріндеГаз - АKтау, Орал облыстарындаАлюминий – АрKалыKтаМыс кені – ЖезKазCандаАс тaзы - Jызылорда, Павлодар, Алматы ™SіріндеТемір кені - Jостанай ™SіріндеФосфорит - АKт™бе, Тараз ™SірлеріндеБіз осындай тамаша пайдалы Kазбаларымыз арKылы маKтана аламыз ж‰не маKтаныш сезіммен « Менделеев кестесіндегі 105 элементтіS 99 - ы біздіS еліміздіS кен Kойнауында бар. JазаKстанда мaнай мен газдыS елеулі Kоры бар, жыл сайын мaнда 32 млн. тонна мaнай ™ндіріліп отырады екен»Пайдалы KазбалардыS шартты белгісімен таныстыру

Сергіту с‰ті
€уенмен би

Д‰птермен жaмыс
СарамандыK жaмыс

Пайдалы KазбалардыS т_рлерін жаздырту /схемасын/^стел _стіне болат, шойын, алюминий, KорCасын, Kалайы, к_міс, т.б. металлдардан жасалCан бaйымдар Kойылады. ОKушылар олардыS ‰рKайсысына магнит жаKындатып
байKайды. Кейбіреулері магнитке тартылады, кейбіреуі
тартылмайды. ОKушылар мынадай Kорытынды жасайды: болат пен шойыннан жасалCан бaйымдар магнитке тартылады, яCни олар Kара металлдар, ал алюминий, Kалайы, KорCасын, к_міс, алтын т.б. магнитке тартылмайды, яCни олар т_сті металлдар.

Jорытындылау.
Семантикалык карта


Jара ж‰не т_сті металл
ТабиCи минералдыK заттар
Кенді ж‰не кенсіз
Академик, геолог, Cалым

Пайдалы Kазба





Кенді пайдалы Kазбалар





Jаныш С‰тбаев кім?





Пайдалы Kазба Kандай топтарCа б™лінеді?







^йге тапсырма
«Егер мен KоршаCан ортаны KорCау министрі болсам,........» эссе
JазаKстанныS физикалыK картасынан пайдалы Kазбалар ™ндірілетін жерлерді к™рсетуге дайындалу.
К_нделіктеріне жазып алады

БаCалау
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]

БаCалау параKшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді ™зі KалаCан нaсKаCа жабыстырады


ыђЗаголовок 1ыђЗаголовок 28ђЗаголовок 415