Доклад на тему «Gagauz halk?n istoriyas?, kulturas? hem traditiya uroklar?n uuretim protes?nda eni uuretmak inovatiya tehnologiyalar?n kullan?lmas? . »

Doklad :
«Gagauz halk
·n istoriyas
·, kulturas
·
hem tradi
·iya uroklar
·n ььretim
pro
·es
·nda eni ььretmдk inova
·iya
tehnologiyalar
·n kullan
·lmas
· . »








Avtor : Ььredici II didaktik kategoriyas
·nda
Kongazзik gimnaziyas
·ndan
Yularji (Cr
·stova) Alexandra Afanasyevna .













Ььredici lддz
·m bьtьn зal
·
·mak yolu sava
·s
·n kald
·rmaa taa ььsek uura kendi profesional kulturas
·n
· . Bььnkь gьndд unutmayarak tradi
·ional metodlar
·, biz ba
·lad
·k kullanmaa eni strategiyalar
·, dayanarak enilenmi
· kurikulumun istedikleerinд . Ььredicilдr lддz
·m bulsunnar цlд formalar hem metodlar ььretmдk pro
·esindд, ang
·lar
· getireceklдr en цnemli neetд : bььnkь ььrenici becersin herbir situa
·iyada bulmaa dooru yol , dьzmдд konstruktiv dialog herbirinnдn , bada
·maa ььrenmektд , i
·tд , neredд da bulunsa . Ььrenici uroklar
·nda lддz
·m kabletsin цlд bilgilдr , ani з
·ks
·n
·koladan ak
·ll
· , becerikli , кstetik okuyucu , duyan kendini , ani o milletin bir parзas
· , sevдn kendi dilini, halk
·n
· hem vatan
·n
· . Lддz
·m duysun ana dilin laf
·n gцzellini , faydas
·n
· , aaras
·n kendi duygular
·n
· literatura yaratmalar
·nda , halk
·n istoriyas
·nda , evelki ,asirlдrlcд kurulan adetlerindд hem kulturas
·nda. O beterд lддz
·m kullanmaa o tehnologiyalar
· , ang
·lar
· yard
·m ederlдr ььreniciya dooru annamaa bilgilerin цzellini hem faydas
·n
· .
Moderniza
·iyal
· kurikuluma gцrд lддz
·m ььretmдk pro
·esi olsun nekadar taa variantl
· :aara
·t
·rmak ,lek
·iyalar , praktik i
·lдr grupalarda , seminarlar , i
· oyunnar
·, pay almak aз
·k uroklarda , prezenta
·iyalar , grupalarda hem individual konsulta
·iyalar
· , ama hepsi bunnar lддzim dayans
·n praktik i
·lerinд , interaktiv metodlar
·n yard
·m
·nnan .
En faydal
· hem lддz
·mn
· istoriya uroklaar
·nda bu aa
·ra
·t
·rmak metodu , zerд biz ььreneriz halk yaratmalaar
·n
· : tьrkьleri, masallar
· , dastannar
· , maanileri , bilmeceyleri , sцlei
·leri – lддz
·m
·ьkьr edelim halk
·m
·z
· , ani eti
·dirlдr bu zenginnii bььnkь gьnдdдn , onnarda biz gцreriz bizim halk
·n yolunu hem ya
·amas
·n
· . Bu aazdan yaz
·larda var nicд yapmaa зok aз
·klamaklar.
Sцz geli
·i , nicд biz kullanкr
·z aara
·t
·rmak metodunu uroklarda Gagauzlar
·n kьь zanaatlar
·’ 5 klasta. Neredд var nicд bulmaa gagauzlar
·n eski zanaatlar
·n
· ?
·lkin u
·aklar evdд soru
·tupкrlar ayledд ,senselelerdд , komu
·ularda nesoy zanaatlar
· kullanard
·lar analar- bobalar , dдdular ,babular .Toplad
·ynan hepsi zanaatlar
·, gцreriz , ani onnar
·n zanaatlar
·nda var herbir i
· : зiftзilik , hayvanc
·l
·k, ustal
·k , dokumak, цrmдk, bal
·kз
·l
·k , baac
·l
·k, ba
·зivanc
·l
·k, sat
·c
·l
·k, yap
·c
·l
·k , зobatarl
·k , incдzanaatl
·k hem taa зok ba
·ka. Dьzerьz bir klaster :

13 EMBED PowerPoint.Slide.8 1415

Yapкr
·z konkurs : kim taa зok bulacek eski zanaatlar
·n ad
·n
·. . З
·kкr ьzд eski zanaatlar : a
·з
· , baac
· , kьrkзь , boctanc
· , dokuyucu , зelengir, зiftзi , зobatar , зalg
·c
· ,kemenзeci , bekзi ,askerci hem ba
·ka. Onnar ta ilk urokta esap alкrlar ,ani eski zanaatlar pek benzeerlдr bizim soyadlara. Bulкrlar kendilerindд , senseledд , dostlaar
·nda, tan
·d
·
· insannarda: Burgudji , Ormanji ,Topзu , Dolapз
· , Arabac
· , Taukзi , Gaydarc
· , Gaytanc
· , Зelengir ,Tau
·anc
· , Popaz , Kasap , Buzac
· , Dermenci ,Kazmal
·, Kazanc
· , Dьlger , Terzi , Talmaз , Yularj
· .

·kinci grupa bulкr halk masal
·nda Kьl pepele
·kas
·’ зiftзilii : « O adam orta yolu зorbac
·ym
·
· : varm
·
· bir зift alaca begircikleri hem da bir e
·дд . Bu mallarlan eti
·tirirmi
· kendi зiftзilinii зevirmдд .» Halk tьrkьsьndд : « Ay , k
·z
·m , k
·z
·m ..»
« Seni isteer bir зoban ...
Seni isteer bir s
·rtmaз ...
Seni isteer bir popaz...
Seni isteer bir зalg
·c
·...»
Halk tьrkьsьndд «Oduncular» bulкr
·z zanaatlar
· : «oduncu» hem
«oyuncu» :
Oduncular k
·sa keser odunu ,
Oyuncular bцlд oynккr oyunu .
Ьзьncь grupa artistik yaratmalar
·nda bulкr : D. Kara Зoban
·n
·iirindд «Eski adet» : « Yukar
· , kiri
·д
Bir makaz ast
·lar –
Ool terzi olsun.

Kьзьcьk elinд
Bir kalem verdilдr –
Yaz
·c
· olsun .

Kolaз tepesindд
Babu oynatt
·lar-
Oyuncu olsun .»

N. Baboglunun poкmas
·nda « Oglan
·n legendas
· » : « Zulum , hey ,askercilдr ,
Gцzдl k
·z sevicilдr..»
Bulкrlar yaratmalarda kemenзeci ,kuvanc
· , taligac
· hem taa зok zanaatlar .
4 –cь grupa bulкr zanaatз
·l
·
· butak
·m bilmeceylerdд hem sцlei
·lerdд :

« Alt
· karda
· biri–birini kolккr , da biri-birini eti
·meer.
(Dermen kanatlar
·).

Her aaз titirдr , kцkь benim elimdд .
( Kemenзд .)

Zor – zor zormant
· , zor duvara t
·rmand
· .
Aзan k
·z
·m evlendi , o da duvardan indi .
( Kilim .)

Alt
·n
·n paas
·n
· kuyumcular bileer.
.Cambaz ipi kopmaz.

·lkin esap – sora kasap.
Kim kiminnдn , ama bahзivanc
· suyunnan .
Kьrkзь sevdii deriyi erdдn – erд ururmu
· .
Nicд зalg
·c
· – цlд da oyuncu .
Sat
·c
· зьrьk bezinд зьrьk demдz .
Ьz on – tarla ba
·
·na kon.
S
·k tasmalar
·.
Baal
· popaz kavga yapmaz.
Lддz
·ms
·n bana , nicд popaza prasa. .
Bu teman
·n bitkisindд u
·aklar yapкrlar bir з
·k
·
· , ani gagauzlar pek зal
·
·kan , i
·i sevдn , , becerikli insan . Halk yaratmalar
·ndan belli , ani onnar en zor vak
·tlarda da kalarm
·
·lar ak
·ll
· ,
·en , cьmbь
·зь ,
·akac
· , dikatl
· , aз
·k gцz ,sivri gцzlь , lafa usta.
Hep be
·inci klasta , geздrkдn temay
· «Gagauzlar
·n зiftзilik zanaat
·» , ilktдn klasterda pьskд gibi toplкr
·z hepsi i
·likleri , ang
·lar dьzer зiftзinin i
·ini :

13 EMBED PowerPoint.Slide.8 1415
Bu uroklarda yak
·
·кr kullanmaa yar
·t
·rmak netodunu , neredд gцstererьz , nicд ekдrmi
·lдr , biздrmi
·lдr evelki vak
·tta hem nicд bььnkь gьndд .Yara
·t
·rкr
·z lьzgдr dermennerini hem eni, 21-ci asirin dermennerini .Bitkidд yapкr
·z bir yortu , nдnda metederiz зiftзilii hem onun en paal
· mal
·n
· – ekmeeni . Genд bizд yard
·ma geler inova
·iyal
· tehnologiyalar , zerд annadarkan , nesoy zor bu i
· , onnar annam
·c
·k i
·in zorluunu . Dikatl
· okuyarkan
·iirleri , annatmalar
· , gцzdдn geзireriz bu zorluklar
· . Da bundan sora , geздrkдn literaturada «Halk tьrkьlerini » , bekim u
·aklar ta ii annayacek , neзin o tьrkьlдr okadar kah
·rl
· , zihirli , uyand
·rкr can ac
·s
·n
· . Deecez tьrkь « Ay , Peti
· ,Peti
· !» :
Ay , Peti
· ,Peti
· , drкginkucum ,
Gelsдnд imдд , drкginkucum.......
En geeri oturmu
· , en illeri kalkm
·
· .
Peti
· ko
·mu
· зakallar
· .
Ьз kerд dцnmь
· –dцnдmemi
· ,
Gьn duusunda da bir lьzgдr kopmu
· .
Зorlannar
· da er ьzьndдn alm
·
· ,
Зaladak
· зakal ьrkmь
· ,
Haysadak
· evд gitmi
· .
Portan
·n yan
·nda ьз kerд ki
·nemi
·.
Peti
· ozaman bir lafзaz sцlemi
· :
...Alas
·n bulьcum , pay
·n bu ba
·
·ndan ,
З
·kas
·n , bulьcum ,цbьr ba
·
·na.
Ay
·ras
·n oniki ba
·ak ,
Al garuslan da saras
·n.
Oniki dostuma da verдsin ....
U
·aklar duyerlar , nicд kaybelmдk ta olarm
·
· bu zor i
·tд , ama цlдrkдn da зiftзiyд en paal
· ba
·
·
· – ba
·ak , onnar
· s
·marlкr dostlar
·na , sar
·l
· al garusa.
z , nelдr lддz
·m yaps
·n зiftзi , gцrьncд kendi mal
·n
·- ekmдд . Bu s
·rada u
·aklar kar
·
·кrlar oyuna rollara gцrд , зalкrlar , haz
·rlкrlar gagauzlar
·n adetзд hamurdan imeklerini , annadкrlar , ang
· yortuya , yada adetд baal
· bu hamur masulu . Ani taa merakl
· olsun , u
·aklar yazкrlar
·iir , gцstererдk yaratmak becerikliini. Цrnek gibi bir
·iir , adanm
·
· kolaca :
Gьz vak
·d
· yakla
·кr ,
Kььlerdд dььnnдr oynкr.
En sevgili bu zaman –
Becerдn kolaз yazmaa.
Hamur dolu teknelдr ,
Topland
· senselelдr .
Lдnka bulь becerer-
Kььdд usta say
·lкr.
Hemen hamuru ald
· ,k
·vratt
·, parзalad
·.
Yazd
· , h
·zl
· зevirtti,
Sininin da dibinд almac
·k gibi dizdi.
Ьstьnд da kertikli yaprac
·k erle
·tirdi .
Topuzlarlan , зiзeklдrlдn kolac
· gercikledi.
K
·zar
·lm
·
·, yalab
·k – pek gцzдl kolaз pi
·mi
·.
Al
·n onu elinд- з
·k
·n kaar
·
· gelinд .
4-cь klasta , ььrenдrkдn temay
· « Gagauziyan
·n kььleri» , biz u
·aklarlan barabar neetledik kendimizд kararlamaa , nelдr biz isteeriz bilmдд kььlдr iзin . Kurduk plan , ani herbir kьь iзin biz lддz
·m bilelim nicд hem nezaman kuruldu , зцzelim kььn ad
·n
· , gцrelim evelki kььyь eski fotolarda , kьyьn durumunu bььnkь gьndд , kьyьn merakl
· erlerini hem an
·lm
·
· adamnar
·n
· . Цrnek gibi bakacez nicд biz tan
·
·t
·k Avdarma kььyьnnдn:








Uroon tip
· – zaoзno кkskursiya Avdarmaya . U
·aklar oldular biraz
· jurnalist , biraz
· da intervyu verдn , ььrendilдr Todur Marinoglunun
·iirleerini Avdarma iзin , u
·aklar iзin , hepsi kaar
·
·t
· uroon haz
·rlamas
·na . Bu y
·l taman geзti bььk yortu Avdarmada – 200- cь y
·ldцnьmь . Bilд uroklar pek terbiederlдr sevgi kendi ana taraf
·na hem halk
·na , onun herbir kц
·eciinд , patriotluk , sevgi ana dilinд , hodulluk Gagauziya erinnдn , istei
· taa derindдn bilmдд kendi vatan
·n
·. Bitkidд u
·aklar cuvap ederlдr soru
·lara , ang
·lar
· gцsterer ne fayda oldu bu uroktan .
-Bдn bilдrdim.....
-Bдn ььrendim, gцrdьm...
-Bдn annad
·m
-Bдn sevindim
-Bдn yapкr
·m b
·r з
·k
·
·....
-Bдn isteerim...
Kendiba
·
·na bilgi bulmak gцstererlдr ььrenicilдr 4-cь klasta da. Biz toplкr
·z bir konuya uroklar
· « Kodru daalar
· – Moldovan
·n legendas
· » , «Moldovan
·n an
·lm
·
· erleri .» ,«Yaban hayvannar
·.» , «Moldova daalar
·n , k
·rlar
·n yaban ku
·lar
· » .
Bu uroklar geзer bir tipta – gezinti Kodruya.
Hepsi bu temalara koyer
·m butak
·m subkompeten
·iyalar :
1. Bilmдk kendi bььk vatan
·n
· , onun цzelliini , onun zenginniini .
2.Bilmдk merakl
· erleri Moldovada , o erlerin istoriyas
·n
· .
3.Sevmдk kendi bььk vatan
·n
· , onun erlerini, daalar
·n
· , ya
·ayannar
·n
· bizim naturada , hem istemдk koorumaa natura zebilliiini .
4.Merakland
·rmak kendi vatan
·nnan , esap almak naturan
·n gцzelliini .
5. Kald
·rmak problemi naturay
· koorumak iзin .
6. Terbietmдk ььrenicilerin patriot duygular
·n
·, hodulluk nicд Gagauziyan
·n , цlд da Moldovan
·n herbir kц
·esinnдn , istoriyas
·nnan .
7.Kullanmak ana dilini ,zerд o gagauz kulturan
·n bir bцlьmь .Duymak ana dilin paal
·l
·
·n
· .
U
·aklar pay olкrlar grupalara , da yazкrlar kьзьrek (zerд onnar 4-cь klas) bildirimnдr temalara « Kodru daalar
· bilgi taraf
·ndan» , .« Kodru – en eski devlet tabiat koorumak aara
·t
·rma rezervas
· ». « Flora Kodrularda » , « Fauna Kodrularda» , « Kodrunun manast
·rlar
·.» , « Kodru saklaard
· gayduklar
· .» , «Yaban hayvannar
· ,ang
·lar
· kouylu K
·rm
·z
· kiyada .» , « Siirek зiзeklдr K
·rm
·z
· kiyatta.» « En may
·l ku
·lar Kodrularda » . « Kodrular cenk vak
·d
·nda.» Gцreriz bu bildirimnerin ad
·ndan , ani bu uroklarda olкr predmet aras
·nda ili
·kilik tд : geograf
·eyд , biologiyeyд , istoriyeyд , кkologiyeya , literaturaya. Цrnek gibi bir bildirim « Kodru – en eski devlet tabiat koorumak aara
·t
·rma rezervas
· » :
«Kodrular – en may
·l er bьtьn Moldovada . Onnar bulunкrlar Moldovan
·n ortas
·nda. Kodrular
·n land
·aft
· okadar gцzдl , ani benzerlдr Kavkaz erlerinд .Ruslar
·n akademi Dokuзaev dedi Kodrulara «Besarabiya
·vey
·ariyas
·». Kodrular – gerзektдn Moldovan
·n en eski hem en merakl
· legendas
· . Kodrular
·n iзindд saklanard
·lar gayduklar – halk kincileri , ang
·lar
· daadard
·lar hem soyard
·lar boyarlar
·n averiyalar
·n
· . Bььk Vatan cengin vak
·d
·nda Kodru daalar
·nda зal
·
·ard
·lar part
·zan grupalar
· .Onnar yokedдrdilдr nem
·eleri , aktarard
·lar asker trennerini , цkedдrdilдr du
·mannar
·n asker tehnikas
·n
· .Kodrularda pek zengin flora hem fauna , daalarda var зok tьrlь fidannar , gьmelдr, otlar , зiзeklдr, зok mantar, yaban hayvannar
· hem ku
·lar. Siz bizд bььn annad
·cen
·z onnar iзin .Kodrular
·n dolay
·nda pek зok bььyer ьzьm baalarlar
· , yamaзlar
·n ььlen taraflar
·nda . Baalarlarda bььyer en ii зe
·itlдr Evropa ьzьm зe
·itlerindдn .Kodrularda bььer bьtьn Moldonan
·n ceviz f
·dannar
·n yar
·s
·ndan taa zedд . Kььlдr Kodrular
·n aras
·nda hem dolay
·nda gцrьnmeerlдr e
·illiktдn , zerд var зok gьr ba
·зalar hem sьs fidannar
· . Evlдr dьzьlь tьrlь gerciklдrlдn , ang
·lar
·n
· yapt
· tafta ustalar
· Moldova farz
·nda.Turistlar ba
·ka devletlerdдn s
·k gelerlдr geziya Kodru mar
·rutunda. Gezдrkдn daalar
·n iзindд , turistlar var nicд toplas
·nnar ilaз otu, yada bulsunnar eni mineral suyu , tьrlь siirek razgelдn bьceklдr . En зok turist toplanкr зiзek ay
·n зeketmesindдn taa canavar ay
·n bitkisinдdдn.»
Fidannar
Gьmelдr
Otlar

1.Kьl fidan
·.
2.Me
·д .
3.Kavak .
4.Gьrgen .
5.Kay
·n.
6.Flamur.
7.Akзa aac
· .


1.Bersklet.
2.К
·z
·lc
·k sopas
·
3.Sedef.
4.F
·nd
·k .
1.Bolotni
·a .
2.Saz.
3.Jabnik .
4. Pamuk otu .
5.Sn
·t .
6.Kцmьrдn .
7.Uzun yaprak.

Bu uroklarda inova
·iya tehologiyalar
·n yard
·m
·nnan bдn kullanкr
·m bцlд i
· зe
·itleri : s
·ralay
·n manast
·rlar
·n adlar
·n
·
·ifralara gцrд , i
· tabli
·ada «Doldur adlar
· gagauzзa» , bak resimnerд da aз
·kla problemay
· , akl
·na getir halk masallar
·nda fidannar
·n adlar
·n
· , K
·rm
·z
· kiyad
·n signal
· !: «Ne olacek erken ilkyaz зiзeklerinnдn 20 y
·ldan sora?», cuvap edin soru
·lara , demekli okuyun
·iirleri , bulun Nikolay Tanasoglunun masal
·n
· «Ku
·lar bey seзerlдr»ay
·r
·n ku
·lar
·n adlar
·n
· da tan
·y
·n onnar
· resimnerdд , kararlay
·n kendi bilgilerinizi .
13 EMBED PowerPoint.Slide.8 1415
Metod « Fi
·bon» - «Bal
·k kemii» .
13 EMBED PowerPoint.Slide.8 1415
.Bal
·
·n kuyrunda yazкr
·z nesoy problema kald
·r
·lкr ( 20 y
·ladan erken ilkyaz зiзekleri kaybeleceklдr) , sol tarafta yazкr
·z sebepleri (зineerlдr,koparкrlar,satкrlar, kirlederlдr naturкy
· ) , sa taraf
·nda yazкr
·z argumentleri hem faktlar
· (зiзeklдr koyulu K
·rm
·z
· Kiyada, кkologiya inspektorlar
· kald
·rкrlar signal ). Bal
·
·n kafas
·nda yazкr
·z з
·k
·
·
· : erken ilkyaz зiзeklerini lддz
·m koorumaa . Bu metodu yak
·
·кr kullanmaa ba
·ka problemalar
· kald
·rarkan da .
Geздrkдn temalar
· « Moldovan
·n hayvannar
· hem ku
·lar
·» yak
·
·кr kullanmaa payla
·t
·rmak metodunu. Bu metod taa ьstьnд yard
·m eder illerletmдд hem zenginnetmдд gagauz dilini ььrenicilerdд .



13 EMBED PowerPoint.Slide.8 141513 EMBED PowerPoint.Slide.8 1415



·nova
·iya tehologiyalar
· kald
·rкrlar gagauz istoriya , kultura hem tradi
·iya uroklar
·n
· taa ььsek uura.
























13 SHAPE \* MERGEFORMAT 1415















13PAGE 15


13PAGE 14715




Avdarma.


Evelki .

An
·lm
·
·
adamnar.

Eni
Avdarma.

200-ьz
y
·ldцnьmь.

Зiзeklдr kkoyulu K
·rm
·-z
· Kiyada .

Зiinerlдr.
r n
· .


koorumaaa-rumaa


Erken ilkyaz зiзekleri 20 y
·ladan kaybeleceklдr !!!




15