Сценарий литературно-музыкальной композиции по произведениям якутского писателя Семена Данилова

Петухова Варвара Семеновна
Саха-Бельгийскэй гимназия
Уус-Алдан улууьаСемен Данилов айымньыларынан литературнай-музыкальнай дьуьуйууТереебут дойдубарНаьаа учугэй истиц музыка тыаьыыр. Чыычаах ыллыыр. Ол кэмцэ кыргыттар уонна уолаттар уерэ-кете, дэйбиирдэринэн сапсына сыана5а киирэллэр, тураллар. Бары сахалыы тацастаахтар. (4 кыыс, 4 уол)
Музыка фонугар аа5аллар
1 кыыс : Мин куну кербутум,
Мин манна ууммутум-
Бу налыы сыьыыбар,
Бу чарац аларбар.
2 кыыс: Дьолунан толору,
Керуунэн ситэри-
Ким маннык дойдуну,
Таптаабат буолуо5ай?! («Елуенэ эбэккэм»)
***
Бары ыллыыллар:
Киьиэхэ- тереебут сирэ-дойдута,
Тереппут ийэтин кэриэтэ,
Дууьатын ытатан, ыллатан,
Норуот кырдьыгар уерэтэр.
Киьиэхэ –тереебут сирэ-дойдутаТереппут а5а5а холонор:
Тоцорон, буьаран, эрчитэн,
Ньыгыл укулаат оцорор. («Киьиэхэ- тереебут дойдута»)
***
1 уол: Этиц эрэ миэхэ, дьонноор,
Тереебут терут буоругарБары: Ким, хаьан таласпатын,
Ким, то5о тардыспатын?
1 уол: Дьолум миэнэ теьетунэн-
Бары: Дойдубар талаьабын.
1 уол: Муцум миэнэ теьетунэн-
Бары: Дойдубар талаьабын. («Дойдубар талаьабын»)
***
2 уол: Кимтэн кииннээх,
Хантан хааннаахКиьи этиций?- диэтэргит,
Кэпсиэм этэ мин дьоьуннаанСиинэ диэн терут сирбин.
3 кыыс: Ол сир кус-хаас таптаан саарарУлуу куеллээх, эйимнээх,
Эьэ, бере ыыра-дьаараАппалардаах, тэцкэлээх.
4 кыыс: Эр сурэхтээх хоьуун дьоццоДьаарбац буолар тай5а баар.
Уйан-хатан биллэр суолаОл тай5а5а эрэ баар. («Мин тердум»)
***
3 уол: Оо, ол тыа5а,
Улуу тыа5а,
Ол чуумпуга, айыл5а5а
Уолаттар:Тиийбит киьи баар ини!
Киирбит киьи баар ини! («Оо, ол тыа5а…»)
***
4 уол: Мин кэллим- «Эьиэхэ махтал!» -диэри,
Эьиэхэ уескээбит дьолбун этээри:
Аарыма тиит лоьуордаах мутугун силэйэн,
мин аан бастаан мантан кербутумБары: Аан дойду кэрэтин, киэцин…
***
1 кыыс: Ыйдацалаах ымманыйаАхта сылдьабын эйигин,
Нуолдьа5ай сааьым ырайа-
Бары: Мин куех Сиинэм-мин биьигим.
***
2 кыыс: Хаар ке5ерер килбиэнэМин харахпар ча5ыллар.
Эмиэ Сиинэм силлиэтэМин иэдэспин таьыйар. («Хаар ке5ерер килбиэнэ»)
3 кыыс: Санаабар бу илэ кеьуннэСайылык алтан от сыьыылар,
Учугиий-учугэй кун ууннэ,
Уут-тураан, уут тураан халлааммар.
1 уол: Тумулга сайылык фермата,
Туптэ куех буруота унаарар,
Кыталык-кыталык кыргыттар,
Кыргыттар лыах буолан дайаллар.
***
Уолаттар ыллыыллар, кыргыттар уцкуулууллэр.
Билэр дьонум до5отторум-
Биэс бэьиэлэй кыргыттарымУерэ да5аны мин кердумУут келуйэ ферматыгар.
Керууй хайдах курдук кере-кере кулэУерэн мичилиьэ тураллар (2 тегул)
То5ус былас да буолбатар-тохтор долгун суьуохтаахтар,
Туйаарыма куо да буолбатарТунал5аннаах ньуурдаахтар.
Керууй хайдах курдук кере-кере кулэУерэн мичилиьэ тураллар. (2 тегул) («Ферма кыргыттара»)
***
2 уол: Хаьан эрэ манна таптаабытымСир бастыц кыыс о5отун,
Кустугунан кини аатынХаллаацца суруйбутум.
***
3 уол: Кинини мин илэ кердуубун,
Кинини мин туьээн керебун,
Суо5угар бутэйдии ахтабын,
Баарыгар тылбыттан матабын. («Алааска, мин ыаллыы колхозпар»)
***
Уолаттар ыллыыллар, кыргыттар хамсаналлар.
До5оруом, дабай куех сыырдаргын,
Мыраацца керус кун тахсыытын.
Эн еруу инники сырдыыгын,
Ол иьин, ол иьин таптыыбын.
Бары ыллыыллар.
Хараца кэрэ да киэьэлэр…
Халлаацца сулустар хойдоллор:
Эйигин, эйигин кинилэрЭтэргэ, кэпсииргэ дылылар. («До5оруом, дабай куех сыырдаргын»)
***
4 кыыс: Ердее5утэ ааспытО5о саас кейгуерун,
Хаьааццы эрэУмнуллубут сэьэниБугун мин манна
Истэргэ дылыбын,
Бугун мин эмиэ ейдеен кэлэбин.
***
1 кыыс: Угус сылы уцуордаан,
Урдук куну саната,
Мин кулгаахпар чугдаардаО5о сааьым ырыата. («О5о сааьым ырыата»)
***
Бары ыллыыллар:
О5о сааьым оонньоон ааспытКэнчээрилээх сыьыытыгарХаьан эрэ сайыьа хаалбытДо5отторум барахсаттар!
Бугун эмиэ сырдыы-уерэСанаан кэллим эьигини.
Сылаас-сылаас кун кейгуерун,
Сайылыкпыт чэлгиэнин. («О5о сааьым до5отторугар»)
***
4 уол: Мин саха ыччата буоламмын,
Дойдубун сахалыы таптыыбын.
Мин саха саарына буоламмын,
Сахалыы саныыбын, ыллыыбын.
***
1 уол: Мин тереен телеьуйбут алааспарЭн уескуец, олоруоц- билэбин.
Эйиэхэ, ол ыраах бырааппар,
Бу ыллыыр ырыабын аныыбын.
***
Бары ыллыыллар:
Бу далай, бу халлаан сарыала,
Сурэ5и угуттуур куех салгын,
Бу уйгу ыьыа5ын чараца,
Улускэн уеруубут, бу дьолбут-
Барыта эн эбээт, мин дойдум! (2 тегул)
Бу елгем уунуулээх алаастар,
Бу саьыл сыьыылар, толооннор,
Бу кемус уктэллээх хайалар,
Угуттаан таьымныыр урэхтэр-
Барыта эн эбээт, мин дойдум! (2 тегул) –франц. тылынанБу мичил кун туьэн саатаабытКиэцтэн киэц уор5алаах сир-дойду,
Бу «кэхтэр» диэн тылы сатаабатКэрэммэт кэккэлээх ыччатымБарыта эн эбээт, мин дойдум!. (2 тегул) –англ. тылынан («Барыта эн эбээт, мин дойдум»)
Туьаныллыбыт литература:
Семен Данилов. Саха суруйааччылара о5олорго. Дь, 2008с
Семен Данилов. Сурэх нарын иэйиитэ. Дь, 1992с
Семен Данилов. Талыллыбыт айымньылар. Дь, 1985с