Ашы? саба? Орманны? пайдасы ж?не оны ?ор?ау4 сынып, д?ниетану
ОрманныS пайдасы ж‰не оны KорCау. Кіріктірілген сабаK.
Д_ниетану сабаCы 4 сынып.
№39 гимназия оKытушысы Бейсямбекова Т.М.
химия – биология оKытушысы АшыKбаева Р.Б.
JараCанды Kаласы.
СабаKтыS таKырыбы: ОрманныS пайдасы ж‰не оны KорCау
СабаKтыS маKсаты: ОрманныS шаруашылыKтаCы ж‰не адам ™міріндегі маSызын ашып к™рсету ж‰не табиCатты KорCау Kажеттілігіне баса назар аудару.
СабаKтыS міндеттері:
Білімділік: Орман аCаштарынан алынатын ™німдер баCа жетпес Kaнды Kойма екендігі ж‰не орманныS тіршіліктегі маSызды Kасиеттері туралы білімдерін жетілдіру.
ДамытушылыK: Орман табиCат Kазынасы, халыK байлыCы екендігі туралы дамыта білім бере отырып оKушылардыS есте саKтау даCдыларын Kалыптастыру.
Т‰рбиелік: JоршаCан ортаCа KамKорлыKпен KарауCа т‰рбиелеу.
К™рнекілік Kaралдар: Атлас картасы, сызбанaсKалар мен суреттер, таратпа, кесте бейнетаспа.
СабаKтыS т_рі: Кіріктірілген сабаK
€діс – т‰сілдер: іздену, сaраK – жауап, кесте, сызба, картамен жaмыс, жеке ж‰не жaптыK жaмыс
П‰наралыK байланыс: д_ниетану, экология, математика, ана тілі, KазаK тілі
СабаKтыS барысы
1. `йымдастыру кезеSі: б_гінгі сабаKтыS маKсатымен таныстыру, оKушыларды т_гендеу, сабаKKа Kатысты оKу – Kaралдарын тексеру, басKада м‰ліметтер беру
2. ^й тапсырманы сaрау:
Ізденген жетер маKсатKа. Орман тоCай ™сімдіктері мен жануарлары таKырыбы бойынша оKушылар дайындап келген жaмыстарын KорCау.
Сергіту с‰ті:
€уенмен табиCат Kaбылыстарын Kимыл іс ‰рекет арKылы к™рсету. АCаш, жел, Kaс, к_н. АCаш дегенде - аCаш болып Kолдарын д™Sгелете Kосады, жел тaрды дегенде жел болып Kолдарымен бірKалыпты KозCалады, к_н ашылды дегенде - к_н болып Kолдарын айKара ашады, Kaстар келді дегенде - Kaс болып aшады.
III. ЖаSа сабаK. ОрманныS пайдасы ж‰не оны KорCау.
Орман аCаштарынан алынатын ™німдер: тaрмыстыK бaйымдар, Kaрылыс материалдары, Kaнды аS терілері, KaстардыS мамыCы, жеміс – жидек, киім, азыK – т_лік
ТaрмыстыK бaйымдары: _стел,орындыK,с™релер,есік, терезе, бесік, кереге т.б.
JаCаз дайындайтын комбинат жaмысшысы: д‰птер, газет, кітап, журналдар...
Темір жолшы: аCаш вагондар, темір жолдыS астына салатын т™сеніштер...
Д‰рі – д‰рмек жасаушылар: аCаштан алынCан д‰рі – д‰румендер
Инженер: жасанды табиCи жолмен алынCан маталар,жіптер...
Экология п‰ні жалCастырады:
Орман табиCаттыS тарту еткен байлыCы, баCа жетпес халыK Kазынасы екендігін д‰лелдеу _шін орманныS маSызды Kасиеттеріне к™Sіл б™лейік.
ОрманныS маSызы.
1. Ауаны оттегімен байытады. Жер бетіндегі оттектіS 60% ормандар береді. Бір аCаш т‰улігіне 3 адамныS тыныс алуына Kажетті оттегін б™леді. Жаз айында KайыS аCашы 44 кг, емен 28 кг к™мір KышKыл газын сіSіреді.
2. Климатты жаKсартады. Ормандар суыKтыS, KaрCаK желдіS ‰серін ‰лсіретіп, климатты жаKсартады.
3. ТопыраKты KaрCаKшылыKтан саKтап, топыраKта ылCалдыS саKталуына, KaнарлылыCын саKтауCа жаCдай жасайды.
4. Орман су ресурстарын KорCайды. АшыK жерлерге KараCанда ормандарда KардыS еруі жай ж_ретіндіктен, су к™здеріндегі судыS деSгейі реттеліп, тасKынды болдырмайды.
5. Егістікте к_здік даKылдарды желден, суыKтан KорCап _сіп кетуден саKтайды.
6. Орман атмосфераны фитонцидтермен байытады. 1га жерге егілген ормандар т‰улігіне 30кг дейін фитонцидтер б™леді, бaл бір _лкен KаланыS ауасын тазартуCа жетеді. Фитонцидтер дегеніміз – ауру тудыратын бактерияларды жойып жіберетін aшKыш заттар, тірі организмге зиянды ‰сер ететін т_рлі Kосылыстар мен шуды, шаSды сіSіреді.
IV. ЖаSа сабаKты бекіту.
Білімдерін шыSдау: Мысалы:
I - топKа тапсырма: (д‰птерге орындайды), 60 кг макалатура 1 га орманды шабудан саKтайды, ал 180 кг макалатура тапсырсаK неше тонна орманды саKтайды екен? ЕсептеSдер.
II – топKа: 1 тонна макалатурадан 25 мыS оKушы д‰птерін дайындауCа болады. Егер біздіS сынып оKушылары 5 тонна макалатура жинап тапсырсаK Kанша оKушы д‰птерін дайындауCа болады?
2. Карточкамен жaмыс.
€рбір KоKыстыS KоршаCан ортаCа келтіретін залалына Kарап ™зіSніS балыSды таCайында, зияны к™п болса жоCары бал, аз болса т™мен бал (1 балдан 5 балCа дейін).
Картоп, жуа, с‰біз KабыKтары -1 б
JаCаз, картон – 2 бал
Полиэтилен - 3 бал
Консерві банкілері – 4 бал
Пластик ш™лмектер, сыныK шыны – 5 бал
ЖаSа терминдер ойыны: ОKушылар ‰ріпті таSдайды, ‰ріпке байланысты терминге сипаттама немесе сaраK Kойылады.
Ф – фитонцид дегеніміз не ?
М – макалатура дегеніміз не ?
О – адам тыныс алCанда Kандай газды жaтады ?
К – адам тыныс алCанда Kандай газды шыCарады ?
ЭкологиялыK диктант. Диктантта м‰тініне с‰йкес с™йлем ішінде т_сіп KалCан жеке с™здерді орын – орнына тауып жазу к™зделеді
с™йлемдер
Jажетті жауаптар
Жер бетіндегі ......... 60% ормандар береді.
1 аCаш т‰улігіне ............ тыныс алуына Kажетті оттегін б™леді.
Жаз айында KайыS аCашы 44 кг, емен 28 кг ......... сіSіреді.
Орман атмосфераны ....... байытады.
Ормандарды ..... біздіS міндетіміз. Оны Kалпына келтіру _шін к™ктемде немесе к_зде жас ...... отырCызады..
К™мірKышKыл газын
Фитонцидтермен
JорCау, к™шеттерді
ОттектіS
3 адамныS
Jорытынды: Венн диаграммасы.
ОKушыларCа орманCа байланысты ойдан ™леS шыCарып келу тапсырмасы берілген. ЕлнардыS ™леSі.
К™рікті даламыздыS ормандары,
Орман деген аS, KaстыS KорCандары.
Осындай байлыKтарды KорCаймыз деп,
АдамдардыS дaрысKой толCанCаны.
Есте саKта!
Орманда ескі полиэтилен пакеті немесе шыны ш™лмекті лаKтырмас бaрын ойлан, ол Kанша жылда шіриді
ЖаCажайда,бaлаKта немесе к™л жаCасында болсаK суCа ештеSе лаKтырма
Сaлу табиCатта KоKыс Kалдырма, ™зіSнен кейін жинап кет
ОKушыларды баCалау
^йге тапсырма: ^йде отбасы м_шелерімен бірге экологиялыK м‰селелерді талKылаSдар.
С™йлемдер
Жер бетіндегі ........................................... 60% ормандар береді.
1 аCаш т‰улігіне ..................................... тыныс алуына Kажетті оттегін б™леді.
Жаз айында KайыS аCашы 44 кг, емен 28 кг ...................................... сіSіреді.
Орман атмосфераны .................................................. байытады.
Ормандарды ................................. біздіS міндетіміз. Оны Kалпына келтіру _шін к™ктемде немесе к_зде жас ...................................... отырCызады..
С™йлемдер
Жер бетіндегі ........................................... 60% ормандар береді.
1 аCаш т‰улігіне ..................................... тыныс алуына Kажетті оттегін б™леді.
Жаз айында KайыS аCашы 44 кг, емен 28 кг ...................................... сіSіреді.
Орман атмосфераны .................................................. байытады.
Ормандарды ................................. біздіS міндетіміз. Оны Kалпына келтіру _шін к™ктемде немесе к_зде жас ...................................... отырCызады..
С™йлемдер
Жер бетіндегі ........................................... 60% ормандар береді.
1 аCаш т‰улігіне ..................................... тыныс алуына Kажетті оттегін б™леді.
Жаз айында KайыS аCашы 44 кг, емен 28 кг ...................................... сіSіреді.
Орман атмосфераны .................................................. байытады.
Ормандарды ................................. біздіS міндетіміз. Оны Kалпына келтіру _шін к™ктемде немесе к_зде жас ...................................... отырCызады..
С™йлемдер
Жер бетіндегі ........................................... 60% ормандар береді.
1 аCаш т‰улігіне ..................................... тыныс алуына Kажетті оттегін б™леді.
Жаз айында KайыS аCашы 44 кг, емен 28 кг ...................................... сіSіреді.
Орман атмосфераны .................................................. байытады.
Ормандарды ................................. біздіS міндетіміз. Оны Kалпына келтіру _шін к™ктемде немесе к_зде жас ...................................... отырCызады..
С™йлемдер
Жер бетіндегі ........................................... 60% ормандар береді.
1 аCаш т‰улігіне ..................................... тыныс алуына Kажетті оттегін б™леді.
Жаз айында KайыS аCашы 44 кг, емен 28 кг ...................................... сіSіреді.
Орман атмосфераны .................................................. байытады.
Ормандарды ................................. біздіS міндетіміз. Оны Kалпына келтіру _шін к™ктемде немесе к_зде жас ...................................... отырCызады..
С™йлемдер
Жер бетіндегі ........................................... 60% ормандар береді.
1 аCаш т‰улігіне ..................................... тыныс алуына Kажетті оттегін б™леді.
Жаз айында KайыS аCашы 44 кг, емен 28 кг ...................................... сіSіреді.
Орман атмосфераны .................................................. байытады.
Ормандарды ................................. біздіS міндетіміз. Оны Kалпына келтіру _шін к™ктемде немесе к_зде жас ...................................... отырCызады..
С™йлемдер
Жер бетіндегі ........................................... 60% ормандар береді.
1 аCаш т‰улігіне ..................................... тыныс алуына Kажетті оттегін б™леді.
Жаз айында KайыS аCашы 44 кг, емен 28 кг ...................................... сіSіреді.
Орман атмосфераны .................................................. байытады.
Ормандарды ................................. біздіS міндетіміз. Оны Kалпына келтіру _шін к™ктемде немесе к_зде жас ...................................... отырCызады..
С™йлемдер
Жер бетіндегі ........................................... 60% ормандар береді.
1 аCаш т‰улігіне ..................................... тыныс алуына Kажетті оттегін б™леді.
Жаз айында KайыS аCашы 44 кг, емен 28 кг ...................................... сіSіреді.
Орман атмосфераны .................................................. байытады.
Ормандарды ................................. біздіS міндетіміз. Оны Kалпына келтіру _шін к™ктемде немесе к_зде жас ...................................... отырCызады..
С™йлемдер
Жер бетіндегі ........................................... 60% ормандар береді.
1 аCаш т‰улігіне ..................................... тыныс алуына Kажетті оттегін б™леді.
Жаз айында KайыS аCашы 44 кг, емен 28 кг ...................................... сіSіреді.
Орман атмосфераны .................................................. байытады.
Ормандарды ................................. біздіS міндетіміз. Оны Kалпына келтіру _шін к™ктемде немесе к_зде жас ...................................... отырCызады..
Ауаны оттегімен байытады
Климатты жаKсартады
фитонцид
Орман
ТопыраKты KорCайды
Суды KорCайды
Егістікті KорCайды
Ф
О
К
М
орман
ластануы
пайдасы
15