А?ылшын тілі саба?ында білім сапасын арттыруда сын т?р?ысынан ойлауды тиімді пайдалану

VERB TO HAVE ( TO HAVE етістігінің жіктелуі)
Жек.\көпше түрі жақ Болымды түрі Болымсыз түрі Сұраулы түрі болымды-күшейткіш
Жекеше 1, 2 I haveYou I haveYou not Have I, you? I doYou have
3 HeShe hasIt He hasShe notIt he?Is she?it? HeShe hasIt
Көпше 1,2,3 WeYou haveThey We haveYou notThey weHave youthey? We doYou haveThey
&&&$$$003-001-002$3.3.1.2 Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №1.I variantЖаттығу1. to be етістігін қажетті шақта қойыңыз.1, My father ... a teacher. 2. He ... a pupil twenty years ago. 3. 1... a doctor when I grow up. 4. My sister ... not ... at home tomorrow. 5. ... you ... at home tomorrow? 6,... your father at work yesterday? 7. My sister ... ill last week. 8. She ... not ill now. 9. Yesterday we... at the theatre. 10. When I come home tomorrow, all my family ... at home. Жаттығу 2. to be етістігін қолдана отырып, ағылшын тіліне аударыңыз. 1.Олар ертең қалада болады. 2. Ол дәрігер.3. Олар мектепте болған жоқ. 4. Біздер оқушылармыз ба?. 5. Сіздер жұмысшысыздар. 6. Сен жұмысшысың. 7. Олар оқушылар. 8. Біз үйдеміз. 9. Ол мектепте. 10. Ол кинода ма? Жаттығу 3. Сөйлемдерді көпше түрге қойыңыз.1. I have two sisters. 2. I have no sister. 3. I have thirty-two teeth. 4. He has a child. 5. She has one child. 6. He has a large family. 7. My cousin has a big black cat. 8. This shoe is too large for my foot. 9. The child is sitting on a bench. 10. My tooth is white. 9. This key is made of steel. 10. A potato is a vegetable and a cherry is a fruit. Жаттығу 4 .Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз. Text: Market economics 1. In a market economy there might be minimal control on working conditions and safety standards concealing products and services. It is necessary to have large-scale government intervention to pass laws to protect consumers and workers.2. Some firms produce goods and then advertise heavily to gain sufficient sales. Besides wasting resources on advertising, firms may also duplicate one another's services. Rival firms, providing rail services, for example, could mean that two or more systems of rail are laid.3. Firms have to have confidence in future sales if they are to produce new goods and services. At certain times they tend to lack confidence and cut back on production and the development of new ideas. This decision, when taken by many finns, can lead to a recession. A recession means less spending, fewer jobs and a decline in the prosperity of the nation.II variantЖаттығу1. to be етістігін қажетті шақта қойыңыз.1. She ... at school tomorrow. 2. Where ... your mother now? — She ... in the kitchen. 3. Where ... you yesterday? — I ... at the cinema. 4. ... this your watch?-Yes, it .... 5. She ... an actress. 6. This ... my bag. 7. He ... in St. Petersburg tomorrow. 8. ... your little sister in bed now? — Yes, she ... 9. ... you... at school tomorrow? — Yes I ... . 10. When my granny... young, she ... an actress. Жаттығу 2. Сөйлемдерді көпше түрге қойыңыз.1. This girl has a blue sweater. 2. This boy has a good coat. 3. My uncle has a large flat. 4. I have a good pen. 5. He has a new suit. 6. This house has a balcony looking out on the street. 7. You have a pencil, but I have no pencil. 8. There was a lady, a gentleman, a boy and a girl in the room. 9. Is this worker an Englishman or a German? -He is a Frenchman. 10. This story is very interesting. Жаттығу 3. to be етістігін қолдана отырып, ағылшын тіліне аударыңыз. 1. Біз кеше паркте болған жоқпыз. 10. Сіздің немере ағаңыз үйде ме? - Жоқ, ол мектепте. Ол оқушы.2. Менің ағам суретші. Ол инженер емес. 4.Менің әпкем жұмыста. Ол дәрігер. 5. Ол студент. 6. Сіз студентсіз бе? — Жоқ, мен дәрігермін. 7. Менің әпкем үйде. 8. Біз мектепте емеспіз. Біз үйдеміз. 9. Менің ағам оқушы. Ол мектепте. 10. Сіздің анаңыз үйде ме? - Жоқ, ол жұмыста. Жаттығу 4. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз. Text: Payment in advanceThere are four basic methods of payment - each providing varying degrees of security for the exporter. 1. Clearly the best possible method of payment for the exporter is payment in advance. Cash with Order (CWO) avoids any risk on small orders with new buyers and may even be asked for before production begins.2. However, this form of payment is extremely rare in exporting since it means that an overseas buyer is extending credit to an exporter – when theopposite procedure is the normal method of trade. 3. Variations of this form of payment are Cash on Delivery (COD) where small value goods are sent by Post Office parcel post and are released only after payment of the invoice plus COD charges. $$$003-002-000$3.3.2. The Noun.The Article.$$$003-002-001$3.3.2.1 Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №2.Сабақтың мақсаты:1. Зат есім және артиклдің түрлерімен таныстыру.2. Артиклді қолдану дағдылары мен біліктілігін дамыту.Әдістемелік нұсқаулар:.Оқу техникасын дамыту, сөйлемдерді ағылшын тілінде түсіне білу. Зат есім мен артикльді мамандыққа байланысты лексикамен қолдана білу.The Noun -Зат есімThe Adjective - Сын есімThe Numeral - Сан есімThe Pronoun - ЕсімдікThe Verb - ЕтістікThe Adverb - ҮстеуThe Preposition - ПредлогThe Conjunction - ШылауThe Interjection - ОдағайThe Noun (Зат есім)Зат есім кім?, не? деген сұрақтарға жауап береді. Who is this? – бұл кім?  What is this? – бұл не?a woman - әйел an office - кеңсеa boy – ер бала  a horse – жылқыЛексикалық мағынасына қарай зат есім жалқы және жалпы зат есімдерге бөлінеді.(Common Noun) Жалпы есім: a book, a tree, a family, a job, a horse, love, wool, water(Proper Noun) Жалқы есім: Rauza Mukankyzy(кісінің аты- жөні), Pussy(мысық аты), the Alatau, the Ertis river, the Atlantic Ocean, Almaty, the Earth, the Milky Way (астрономиялық атау), Abai avenue, September, The Kazak, The Kazak language, The English.Зат есім санауға келетін (Countable) және санауға келмейтін (Uncountable) болып екіге бөлінеді. санауға келетін зат есімдер: санауға келмейтін зат есімдер:(Countable) (Uncountable)A sofa - диван chalk - борAn apple- алма milk - сүтA carpet – кілем water - суA student – студент  some milk – біраз сүтЗат есімдердің көпше түрінің жасалуы.
1.жекеше түрдегі зат есімге – s, - es жалғаулары жалғану арқылы жасалады.A day- күн days – күндерa job- жұмыс jobs– жұмыстарa student- студент students – студенттер2.-s, -ss, -x, -sh,-ch әріптері мен әріп тіркестеріне аяқталған зат есімдерге -es жалғауы жалғанады да [iz] болып оқылады.a match -Сіріңке matches -cіріңкелерa box – Қорап boxes - қораптарa dress- Көйлек dresses- көйлектерa bench - Орындық benches – орындықтар3.Күрделі зат есімдерге көптік жалғауы жалғанғанда жалғау негізгі зат есімге жалғанады.a father-in-law – қайын та fathers – in law – қайын аталар4. жекеше түрдегі зат есім -y әрпіне аяқталып, оның алдында дауыссыз тұрса – es жалғауы жалғанады да, - y → i әрпіне айалады:a city- қала cities - қалаларa baby- бөбек babies- бөбектерЕскерту: егер зат есім – у әрпіне аяқталып, оның алдында дауысты тұрса, у - i-ға айналмайды5. кейбір зат есімдердің көпше түрі түбір сөздегі дауыстының өзгеруі арқылы жасалады.:A man- еркек men-еркектерA woman- әйел women- әйелдерA foot – аяқ feet-аяқтарA tooth – тіс teeth-тістер6. кейбір зат есімдер тек көпше түрде қолданылады.trousers -шалбарgoods- tауарclothes- киім7.кейбір зат есімдер тек жекеше түрде қолданылады.Advice – ақыл, кеңесInformation - хабарWeather- ауа райыKnowledge - білімAir - ауа Hair- шашThe Article. (Артикльдер)Артикльдер тек зат есімнің алдында, оның көрсенткіші ретінде қолданылады.Артикльдердің екі түрі бар: белгісіздік - a, an және белгілік - the артикльдері.The Indefinite Article (Белгісіздік артиклі) Белгісіздік артиклі әңгіме болып жатқан бір заттың (адам, жан – жануар т.б) сөйлеушілерге белгісіздігін немесе алғаш сөз болып отырғандығын білдіру үшін қолданылады.Белгісіздік артиклі тек санауға болатын, жекеше түрдегі зат есімдермен қолданылады: a table-үстел, an onion – пиязАл санауға келмейтін көптік мәнді зат есімдермен қолданылмайды: water- су, coffe- кофе, milk-сүтЕгер зат есім дауыссыздан басталса «a» артиклі, ал дауыстыдан басталса «an» артиклі қолданылады.a tax -салық a term – шарт, a letter- хат , a business -іс, саудаan apple -алма ,an office- кеңсе , an egg -жұмыртқаThe Definite Article (Белгілік артиклі)Белгілік артиклі әңгіме болып жатқан (адам, жан – жануар т.б) сөйлеушілерге бұрыннан белгілігін немесе бұрын сөз болғндығын білдіру үшін қолданылады.It is a pen -бұл қалам.The pen is good -Бұл қалам жақсы. Белгілік артиклінің қолдануы Белгілік артиклі санауға келетін жекеше және көпше түрдегі зат есімдермен және санауға келмейтін зат есімдермен қолданылады:The table is made of wood -Үстел ағаштан жасалған.the table - Үстел санауға болатын жекеше түрдегі зат есім. Белгілік артиклі мынандай жағдайларда қолданылады:А) өзен, көл, теңіз, мұхит атауларының алдында:The Ertis River, the Syrdarya River, the Aral Sea, the Amazon River, the Pacific Ocean;ә) дүниедегі бір, бірегей кездесетін планета т.б. атаулардың алдында:the earth- жер, the sun-күн, the moon-ай, the star-жұлдыз, the world-әлем;Б) зат есімдердің алдында реттік сан есім тұрса The fourth page-төртінші бетThe sixth lesson - алтыншы сабақ Г) кейбір елдер мен аймақтардың атауларының алдында:The United States of America – Америка Құрама ШтатыThe Republic of Ireland – Ирландия республикасыҒ) қонақ үйлердің, газет атауларының, мейрамханалардың, мұражайлардың, театрлардың аттарының алдында:The Morning Star – Морниң СтарThe Palace Republic - Республика сарайыД) one of - біреуін, some of-кейбір, most of -көпшілік, each of -әрқайсысы деген есімдіктерден және all- бәрі, both -екеуі деген сөздерден кейін:Give me one of the pens. Some of the sentences are very long.Белгілік артиклі мынандай жағдайларда қолданылмайды:a) кісі аттарының, фамилияларының алдында: Arman, Asel, Iskakov, MukanovЕскерту: Егер әкесінің аты (фамилиясы) «отбасы» мағынасында келсе, онда көптік - s жалғауы жалғанып, белгілік артиклі қолданылыды.ә) зат есімдердің алдында сілтеу, белгісіздік есімдіктері келгенде:this pen - мына қалам, some pens -бірнеше қаламБ) зат есімнің алдында ілік септігіндегі жалқы есім келсе :Kemelbay’s house -Кемелбайдың үйіb) маусым, мезгіл, ай, апта аттарының және дәреже, лауазым, атақты білдіретін сөздердің алдында:I was in spring (in December, on Monday) there - мен ол жерде көктемде (желтоқсанда, дүйсенбіде) болдым.Professor Mamyrov - профессор Мамыров.&&&$$$003-002-002$3.3.2.2 Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №2.I variantЖаттығу 1 . Қажетті жерге артикль қойыңыз: 1. We have ... big dog. ... dog is very clever. 2. My friend has ... very good computer. 3. This ... boy is big. He is ... student. 4. There is ... very big piano in ... hall. 5. This is ... tree and that is not ... tree. It's ... bush. 6. I am ... boy. I am ... pupil. I learn at ... school. 7. My sister is at ... work. She is ... secretary. She works at ... large office. 8. This is ... very difficult question. I don't know ... answer to it. 9. Do you see ... little girl with ... big ball in her ... hands? She is ... pupil of our ... school. 10. There was ... beautiful flower in this ... vase yesterday. Where is ... flower now?Жаттығу 2. Мына сөйлемдерді көпше түрге қойыңыз:1. This room is very large. 2. There is a match in the box. 3. Has this lady a knife? 4. There is a man and a woman in the street. 5. The child is sitting on a bench. 8. My tooth is white. 6. This key is made of steel. 7. A potato is a vegetable and a cherry is a fruit. 8. This.is my friend's study.Жаттығу 3. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз:RECENT DEVELOPMENTS IN BANKINGTechnological innovations and increased competition in the face of deregulation are changing the face of American banking. Banks and other financial institutions are using computer technology now. One of the innovations is the electronic funds transfer which transfers money from individuals to the bank from bank to bank, and from city to city through an electronic system.Large banks are installing automatic teller machines outside their buildings. A customer can get cash, make loan payments, or transfer money from one account to another at anytime of the day or night. The key to the automatic teller machine is a debit card which helps to make transfers directly to and from a customers checking account.Some large retailers are installing point-of-sale terminals which allow a retail customer to transfer funds from his bank account to the merchants account.Electronic funds transfer is making it easy for commercial banks to accept deposits outside their home states. Groups of banks are setting up automatic teller machine networks for the customers to use their debit cards to withdraw cash, transfer funds and check balances in other-states.Nowadays the banking industry is becoming less regulated. This process is stimulating the diversification of banks, and service and price competition. Financial supermarkets are appearing all over the United States. These new financial institutions are handling all types of financial transactions. They are selling life insurance to their customers, buying and selling their homes and are lending them money in addition to the traditional services of stock and bond transactions.The competition that results from deregulation is urging the banks to offer more and better services to their customers. Some banks are trying to assign each of their major customers to a «personal banker».
II variantЖаттығу 1 . Қажетті жерге артикль қойыңыз: 1. My ... friend has to get up early in ... morning because he goes to ... school. That's why he usually goes to ... bed early in ... evening. 2.There were ... boys and ... girls in ... yard. We played in ... yard till late in ... evening. 3. When I came ... home, I drank ... tea, ate ... sandwich and went to ... bed at once. I slept very well at ... night.4. My brother is ... pupil. In ... afternoon he goes ... home. At ... home he does his ... homework. 4. I get up at ... half past seven in ... morning and go to ... bed at ... quarter to eleven in ... evening. 5. This is ... classroom. ... classroom is large and light.Жаттығу 2. Мына сөйлемдерді көпше түрге қойыңыз:1. This lady is that gentleman's wife. 2. This shoe is too large for my foot. 3. Is that also a bird? -- No, it isn't. That is a cat. 4. Where is the coin? It is in the box. 5. What is it made of? - It is made of wood. 6. What is that man? - - He is a clerk.7. The architecture of this building is quite modern.8. There is a shop, a cinema and a theatre in the new district. Жаттығу 3. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз:Financial managementIn the past, financial management was not a major concern for a business. A company used to establish relations with a social bank. The bank handled the financing and the company took care of producing and selling.Today only a few firms operate in this way. Usually businesses have their own financial managers who work with the banks. They negotiate terms of financial transactions, compare rates among competing financial institutions. Financial management begins with the creation of a financial plan. The plan includes timing and amount of funds and the inflow and outflow of money.The financial manager develops and controls the financial plan. He also forecasts the economic conditions, the company s revenues, expenses and profits. The financial manager's job starts and ends with the company s objectives. He reviews them and determines the funding they require. The financial manager compares the expenses involved to the expected revenues. It helps him to predict cash flow. The available cash consists of beginning cash plus customer payments and funds from financing. The financial manager plans a strategy to make the ending cash positive. If cash outflow exceeds cash inflow the company will run out of cash. The solution is to reduce outflows. The financial manager can trim expenses or ask the customers to pay faster.The financial manager also chooses financing techniques. One of them is short term financing. Another is long term financing. At the end of the fiscal year the financial manager reviews the company s financial status and plans the next year s financial strategy.&&&$$$003-003-000$3.3.3. The Pronoun. Оборот there is/there are .The Pronouns. Classification of pronouns: Оборот there is/there are.personal, possessive, reflexive, reciprocal, demonstrative, interrogative, relative conjunctive, defining, indefinite, negative. &&&$$$003-003-001$3.3.3.1 Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №3.Сабақтың мақсаты: 1. Грамматикалық дағдыларын дамыту.2.Іштей оқу дағдыларын дамыту, сөздік қорды молайту. Әдістемелік нұсқаулар: Есімдіктің әр түрін меңгеріп, сөйлемде дұрыс қолдана алу.Оқу техникасын дамыту, сөйлемдерді ағылшын тілінде түсіне білу. The Pronoun (Есімдік)Ағылшын тілінде де, қазақ тіліндегідей есім сөздерді (зат есім, сын есім, сан есім) алмастырып, солардың орнына қолданылатын сөздер есімдіктер деп аталады.Toktar came -Тоқтар келді.He came -Ол келді.Read the newspaper -Газетті оқыңыз.Read it -Оны оқы.Ask Altyn -Алтыннан сұра.Ask her -Одан сұра.
Жіктеу есімдіктері - Personal pronouns
Тәуелдеу есімдіктері - Possessive pronouns
Сілтеу есімдіктері- Demonstrative pronouns
Сұрау есімдіктері - Interrogative pronouns
Қатыстық есімдіктері немесе байланыстырушы есімдіктер - Relative or connective pronouns
Белгісіздік есімдіктері -Indefinite pronouns
Болымсыздық есімдіктер -Negative pronouns
Өздік есімдіктері -Reflexive pronouns and Emphatis pronouns
Ортақ есімдіктер -Reciprocal pronouns
Жалпылау есімдіктері -Universal pronouns
Personal pronouns (Жіктеу есімдіктері)Жіктеу есімдіктері белгілі бір жақты көрсету үшін қолданылыды. Олар қазақ тіліндегі атау және табыс септіктерінде тұратын сөздермен мәндес.Жіктеу есімдіктері жақтарға жіктеледі, септеледі, жекеше,көпше түрлерге бөлінеді.Атау септігіндегі жіктеу есімдігі Табыс септігіндегі жіктеу есімдігіЖекеше түрі   Жекеше түріI - мен(сөйлемде тек бас әріппен жазылады.)  Me - меніYou - сіз, сен  Your- сізді, сеніHe - ол (ер адам)  Him - оныShe- oл (әйел адам) Her- оныIt - ол (жануарлар, жәндіктер, жансыз заттар үшін) Its - оныКөпше түрі Көпше түріWe - біз Us - біздіYou - сіздер, сендер You- сіздерді, сендердіThey - олар Them – олардыPossessive pronouns (Тәуелдеу есімдіктері)Тәуелдеу есімдіктері заттың біреуге, бірнәрсеге тәуелділігін көрсетіп, whose? кімнің? кімдердің? кімдердікі? деген сұрақтарға жауап береді. Әрбір жіктеу есімдігі тәуелденеді. Бұл есімдіктердің екі формасы бар:а) Dependent form- тәуелді форма (зат есімді анықтайды.)ә) Absolute form – абсолютті форма (тәуелсіз жеке тұрып, зат есімнің орнына қолданылады.)Take her ball - Оның добын ал.Hers is better - Онікі жақсырақ.Бұл сөйлемдердегі her – (оның) - тәуелді форма, ал hers –(онікі) абсолютті форма.Бұлар жекеше, көпше түрлерге бөлінеді.Dependent form Absolute formТәуелді форма Абсолютті форма немесе тәуелсіз формаЖекеше түріI жақ my – менің mine - менікіII жақ your - сіздің yours - сіздікіIII жақ his - оның(ер адам) his - онікі (ер адам)her - оның (әйел адам) hers - онікі (әйел адам) its- оның(жан-жануарлар, its -онікі (жан-жануарлар,жансыз жансыз заттар үшін) заттар үшін)   Көпше түрі I жақ our – біздің ours - біздікіII жақ your - сіздердің yours - сіздердікіIII жақ their - олардың theirs - олардікі Demonstrative pronouns (Сілтеу есімдіктері)Сілтеу есімдіктері нұсқау, көрсету, меңзеу мағыналарында жұмсалады да оған this - бұл, осы, мынау; that - анау, ана, сол; these - бұлар, мыналар; those - олар, аналар; such - сияқты; same - ол да, дәл өзі сондай, сол, сондай it – ол, бұл, мынау есімдіктері жатады. Бұлар which? – қай?, қайсысы? сұрағына жауап беріп, сөйлемде бастауыш, анықтауыш, толықтауыш қызметін атқарады. Сілтеу есімдіктері жекеше, көпше түрлерге бөлінеді.This, these сілтеу есімдіктері сөйлеушіге жақын тұрған заттарды көрсету үшін қолданылады.This -Бұл, мынау жекеше түрде;These - Бұлар, мыналар көпше түрде болады.This is a house – Мынау үй.These are houses – Мыналар үйлер.That – ол, анау, those – олар, аналар сілтеу есімдіктері сөйлеушіден алыс тұрған заттарды нұсқау үшін қолданылады да, , that – жекеше түрде, those – көпше түрде болады:That is a window. – Анау терезе. Those are walls.- Аналар (анау тұрған) қабырғалар. Such, same сілтеу есімдіктері жекеше түрде де, көпше түрде де бірдей қолданылады.Same – сілтеу есімдігі the белгілік артиклімен келеді: .Write the same letter to the customers, please. – тапсырушыларға дәл сондай хат жазыңызшы.Show the same offers for the chemical equipments, please. – Химиялық құрал – жабдықтарға арналған дәл сол ұсыныстарды көрсетіңізші.  Interrogative pronouns (Сұрау есімдіктері)Сөйлемде сұрау есімдіктері заттың, нәрсенің белгілерін, санын білдіреді және өзіне тиісті жауап тілейді. Сұрау есімдіктеріне:who? кім? What?Не?, қандай?, кім? (мамандыққа байланысты); which? Қайсысы?, whose? кімнің?, how? қалай? Жатады.Сұрау есімдіктері сөйлемге арнайы сұрақтар қойғанда қолданылады. Сұрау есімдіктерінің сөйлемдегі қызметі.Who?, what? есімдіктері сөйлемде:1.Бастауыш болады:Who was in the office? – Кеңседе кім болды?2. Баяндауыштың есім сөзді бөлігі болады.Who is your secretary?- Сіздің хатшыңыз кім?3.Толықтауыш болады.“What do you expect?”- said the manager. «Нені күтіп тұрсыз?» деді басшы.Who? – сұрау есімдігі адамға, ал what? – заттарға қатысты, дегенмен what? – адамның қызметі, мамандығы туралы сұрағанда да қолданылады:Who is that? – Анау кім? That is Mr. Bell – Ол – Бэлл мырза.What is Mr. Bell. – Бэлл мырзаның мамандығы қандай№ He is an economist. Ол экономист.Relative or connective pronouns(Қатыстық есімдіктері немесе байланыстырушы есімдіктер)Бұл есімдіктерге : Who, which, whose, that, whoever (кім болса да), whatever( не болса да) есімдіктері жатады. Олар құрмалас сөйлемде, басыңқы және бағыныңқы сөйлемдерді байланыстыру үшін қолданылады.Сөйлемде қатыстық есімдіктер:
Бастауыш болады:.This is the customer who will make an appointment with Mr. Blake.- Блейк мырзамен кездескісі келген мына тапсырушы.
I know that this broker works at the Kazak Trade Delegation. Мен мына делдалдың Қазақ сауда өкілеттілігінде қызмет ететінін білемін. I know that this company is selling a new model of equipments. Мен мына компанияның құралдардың жаңа үлгісін сатып жатқанын білемін.
“Otrar sazy” played its concert for which it was awarded the first place. «Отрар сазы» оркестрінің қойған концерті бірінші сыйлыққа ие болды.
Indefinite pronouns (Белгісіздік есімдіктері)Белгісіздік есімдіктері затты, сындық белгіні, сан-мөлшерді жорамалдап, тұспалдап, көмескілеп көрсету мәнін білдіру үшін қолданылады.Белгісіздік есімдіктерінің екі түрі бар – дара және күрделі.Дара белгісіздік есімдіктері: some- бірнеше, біршама, any- біраз, бірнеше, кейбір, әлдеқалай, all- бәрі, each - әрқайсысы, every - жеке-жеке, әрбір,әр, both - екеуі, either- оны да, бұны да, ол да, бұл да, әйтпесе,other - басқа, another - басқасы, many- көп, much- көп, little - аз, few - аз, a little, a few - аз да болса жеткілікті, one - біреуКүрделі белгісіздік есімдіктері: somebody, anybody - біреу, әлдекім, әркім, something, anything - бірнәрсе, бірдеме, someone, anyone, everybody - әркім, барлығы,әрбір адам, біреу, everything - әрнәрсе, бірдеме, everyone- әркімБелгісіз one – біреу, әлдекім, other - басқа біреу есімдіктеріне көптік жалғауы жалғанып, көптік мағынада қолданылады: one – ones, other – others.Белгісіз one,other және барлық күрделі белгісіздік есімдіктеріне және құрамында one, body сөздері бар есімдіктерге тәуелдік жалғау жалғанады: Many pictures attracted everybody’s attention at the Kasteev art Museum -Қастеев көркемсурет мұражайындағы көптеген суреттер әркімнің көңілін өзіне аударды. Negative pronouns (Болымсыздық есімдіктер)No, none, no one-жоқ, емес, ешнәрсе, ешкім, nothing – ештеме, ешнәрсе, дәнеңе , nobody – ешкім, neither - ешқандай, ешкім емес – болымсыздық есімдіктері.No, no any- ешнәрсе, жоқ мағынасындағы болымсыздық есімдіктері зат есімнің алдында жекеше, көпше түрде келеді. No - зат есімнің алдында келіп хабарлы, болымсыз сөйлемде қолданылады:I have no French book. – Менде француз тілінде кітап жоқ.None болымсыздық есімдігі алдынғы сөйлемде қолданылған зат есімнің орнына қойылады:
Are there any students in the class? - Сабақта студенттер бар ма?
No, there are none. - Жоқ.(Онда ешкім жоқ)
None of - Ешкім, оның, олардың ешкімі,ешқайсысы болып аударылады. None of them could buy this book. – Олардың ешқайсысы бұл кітапты сатып ала алмады.Егер сөйлемде болымсыздық есімдігі тұрса, онда ол болымсыз сөйлем болады.Nobody came home.- Үйге ешкім келген жоқ. There is not any bread on the table. - Үстелде нан жоқ.Болымсыздық есімдіктері сөйлемде бастауыш, анықтауыш, толықтауыш болады.Reflexive pronouns and Emphatis pronouns (Өздік есімдіктер және күшейтпелі есімдіктер)Ағылшын тілінде барлық жіктеу есімдіктеріне тән өздік есімдіктері болады. Тәуелдеу есімдіктеріне объективті септіктегі жіктеу есімдіктеріне жекеше түрде- self, көпше түрде – selves жалғауы жалғанады.. Өздік есімдіктері қазақ тіліндегідей жіктеледі, тәуелденеді, жекеше, көпше түрлерге бөлінеді, бірақ септелмейді.I- мен - myself - өзімYou -сіз, сен  -yourself - өзіңізHe - ол  -himself - өзіShe - ол  -herself - өзіIt - ол  -itself - өзіWe - біз  -ourselves - өзіміз You - сіздер,сендер -yourselves- өздеріңізThey - олар -themselves - өздері One (біреу), oneself- өз, өзі, өзін-өзі, өзіне-өзі есімдігіне сәйкес.Сөздіктерде тұйық етістіктер өздік есімдіктерімен бірге қолданылғанда, белгісіз өздік oneself есімдігімен келеді де: to find oneself - ұшырап қалу; to come to oneself - өзіне -өзі келу (ес жию) мағынасын береді. Oneself тәуелденгенде тиісті өздік есімдігімен алмастырылады..He finds himself in the street. - Ол өзі көшеде қалып қойды.She came to herself.- Ол өзіне - өзі келді. (есін жинады)Өздік есімдіктері қазақ тіліндегідей ағылшын тілінде де міндетті түрде атау септігінде жіктеу есімдіктерімен қабаттасып қолданылады.Өздік есімдіктері тәуелдік септіктің қай жағында тұрса, қабаттасатын жіктеу есімдігі де сол жақта тұрады.He saw himself in the lookingglass.- Ол өзін айнадан көрді.She spoke about herself.- Ол өзі туралы айтты. They saw themselves in the photo.- Олар өздерін суреттен көрді.Reciprocal pronouns (Ортақ есімдіктер)Ортақ есімдіктер each other – бір - біріне, one another -біреуі екіншісіне, бір- біріне мағыналарын береді, әдетте екі адамға, я затқа қатысты қолданылады. Tolegen and Kyz-Zhibek looked at each other lovely.- Төлеген мен Кыз-Жібек бір-біріне сүйіспеншілікпен қарады. Ортақ есімдіктер сөйлемде толықтауыш болады: Mr.Priestly’s students always help one another. -Пристлидің студенттері бір-біріне ылғи көмектеседі.
Universal pronouns (Жалпылау есімдіктері)Бір тектес заттар қатарына жататын заттарды көрсету үшін қолданылады.Every -әрбір, әрқайсысы және туынды есімдіктер everybody- әркім, everyone- әркім everything-әрнәрсе, each-әрбір, other\another-басқа, басқасы, either-ол немесе басқа біреу, немесе бір тектес заттар, eсімдіктер , all– бәрі, барлығы, both - екеуі.Each(әрқайсысы), every(әрбір) есімдіктері.Each- есімдігі шектеулі заттар мен адамдарға қатысты қолданылады, сөйлемде санауға болатын зат есімдер мен жекеше түрде және өз алдына анықтауыш қызметінде пайдаланылады.Each student of our group knows the grammar rule.- Біздің топтағы әрбір студент грамматикалық ережені біледі.Every- затқа, не адамға байланысты шектеусіз шеңберде қолданылады. Ол анықтауыш ретінде санауға болатын жекеше түрде зат есімдермен қолданылады.Every morning the manager writes letters.THERE IS/ THERE ARE CONSTRUCTIONS ( THERE IS/ THERE ARE құрылымы)
There is – белгілі бір жерде бір нәрсе немесе біреудің болуы There are - белгілі бір жерде бірнеше нәрсе немесе бірнеше жанның болуы
Present Indefinite There is There are
Past Indefinite There was There were
Future Indefinite There will be There will be
+ There is a shop in the lane.There is some snow in the lane.There is a lot of light in the lane. There are people in the room.There are some chairs in the room.There are a lot of flowers in the room.
? Is there a shop in the lane?Is there any snow in the lane?Is there much light in the lane? Are there people in the room?Are there any chairs in the room?Are there many flowers in the room?
- There is no shop in the lane.There is not any snow in the lane.There is not much light in the lane. There are no people in the room.There are not any chairs in the room.There are not many flowers in the room.
&&&$$$003-003-002$3.3.3.2 Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №3.I variantЖаттығу 1. Қажетті есімдіктермен толықтырыңыз:1. I put my dictionary ... yesterday and now I can't find it ....-- Of course, that is because you leave your books.... 2. You must go ... next summer. 3. I cannot find my glasses .... I always put them ... and then look for them for hours. 4. My new eyeglasses are very good, I can see ... now. 5. I saw... near the wood that looked like a tent. 6. Has ... here got a red pencil? 7. Are there ... pens on the desk? - - Yes, there are.... 8. Are there ... sweets in your bag? - - Yes, there are ... .Жаттығу 2. Much, many, little, few, a little, a few есімдіктерін қойыңыз.1. My mother knows German ... and she can help you with the translation of this letter. 2. When we walked ... farther down the road, we met another group of students. 3. Have you got I... ink in your pen? 4. At the conference we met I... people whom we knew well. 5. There are very ... old houses left in our street. Most of them have already been pulled down. 6. If you have ... spare time, look through this book. You will find ... stories there which are rather interesting. 7. There are ... things here which I cannot understand. 8. Shall I bring ... more chalk? — No, thank you. There is... chalk on the desk. I hope that will be enough for our lesson.Жаттығу 3. Мына сөйлемдерді көпше түрге қойыңыз:1. There is a table in the room. 2. There is a flower in the vase. 3. There is a match in the box. 4. There is a man and a woman in the street. 5. There was a lady, a gentleman, a boy and a girl in the room. 6. There is a new house in our street. Жаттығу 4. Қажетті есімдіктермен толықтырыңыз:1. John's nice. I like ... a lot.2. "Is Mary at home?" "Yes, ... is." "Can I speak to ..., please?" "Of course."3. "That's my mother over there. ... is very pretty."4. Take the book from the shelf and put ... into your bag.5. Those are our books. Give ... our books, please.Жаттығу 5. Мәтінді оқып, аударыңыз: Central banks go centre stageThe Bank of England and the Bundes bank will be in the limelight this week as markets wait anxiously to see whether or not lower interest rates are in store.The US Federal Reserve" meets next week to discuss monetary policy, with lower rates on the agenda.The dollar is the most likely beneficiary of any policy changes, but markets paradoxically believe that lower domestic interest rates are good for the dollar, but bad for the D-Mark.In the case of the US, the reasoning is clear that lower interest rates will help sustain rallying bond and equity markets. Lower German rates will also help the dollar.II variantЖаттығу 1. Қажетті есімдіктермен толықтырыңыз:1. Did you go ... on Sunday? 2. Let's go ... . The weather is fine. I don't want to stay at home in such weather. 3. Today is a holiday. The streets are full of people. There are flags, banners and flowers .... 4. Give me ... to drink. 5. I didn't take any money with me so I couldn't buy ... . 6. There is ... in the next room. I don't know him. 7. Please tell us the story. ... knows it. 8. Is there ... in my group who lives in the dormitory? Жаттығу 2. Much, many, little, few, a little, a few есімдіктерін қойыңыз .1. He had ... English books at home, so he had to go to the library for more books. 2. She gave him ... water to wash his hands and face. 3. I'd like to say ... words about my journey. 4. After the play everybody felt ... tired. 5. Let's stay here ... longer: it is such a nice place. 6. There were ... new words in the text, and Peter spent ... time learning them. 7. There was ... hay in the barn, and the children could not play there. 8. There was ... water in the river, and they decided to cross it.Жаттығу 3. Қажетті есімдіктермен толықтырыңыз:1. How is your son? We like … very much. 2. You are ill, Pete. We want to be with … in the evening. 3. Ann has a new skirt. … suits her. 4. We have a new nurse in the hospital. … is very nice. 5. I gave David a present. … thanked me for. Жаттығу 4. Қажетті есімдіктермен толықтырыңыз:
These are ... parents (he).
I've got ... watch (I).
Do you like ... new house (she)?
They don't like ... teacher (we).
Betty has a temperature. Give ... some pills (she).
Жаттығу 5. Мәтінді оқып, аударыңыз: Central banks go centre stageThe political context, however, will remain crucial for the dollar.Until there is a budget deal, it is difficult to see it making any decisive move.Recent economic data in Germany have increased the prospect of a rate cut.The currency most vulnerable to no change, from the Bundesbank may be the French Franc, which last week showed admirable resilience in the face of widespread industrial unrest.A cut in UK rates could push the sterling lower, though the extent of any move will depend on events in Germany, and the behaviour of the dollar.&&&$$$003-004-000$3.3.4. The Adverb. The Adjective.&&&$$$003-004-001$3.3.4.1 Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №4.Сабақтың мақсаты: 1. Үстеу мен сын есімді ажырата алу дағдыларын дамыту.2.Сын есімнің шырайларын қолдана алу дағдыларын дамыту.Әдістемелік нұсқаулар:.Оқу техникасын дамыту, сөйлемдерді ағылшын тілінде түсіне білу. Сын есім мен үстеудің формаларын дұрыс қолдан алу үшін қосымша әдебиеттен жаттығулар The Adverb (үстеу)Үстеу – іс әрекеттің белгісін, орнын, мезгілін, амалын, мақсат, себебін білдіретін сөз табы. Үстеу – заттың әрқилы қимыл –ісінің (етістіктің) әр түрлі сындық, бейнелік, мекендік, мезгілдік, шарттық, мөлшерлік күй-жайларын және белгісін білдіреді. Үстеулер қолдану барысында етістіктермен тіркестіп тұрады да, іс –қимылдың қалай, қашан, қайда болатын білдіреді.Үстеулер зат есім, сын есімдермен де тіркесіп келуі мүмкін.She speaks English well. – Ол ағылшынша жақсы сөйлейді.The book is extremely interesting. – қітап өте қызық.Үстеудің түрлеріҮстеулер құрамына қарай төрт топқа бөлінеді:а) негізгі түбір үстеулер: Now - қазірThere - АндаHere - Мұнда (осында)When - ҚашанThen - Кеін, сонан соң, үшінOften - ЖиіWell -ЖақсыFar - АлысNear – жақын
ә) туынды –(сын есімге, сан есімге, зат есімге –ly жұрнағы жалғану арқылы жасалады):
slowly - жай, баяуfirstly - бірнешеденpartly - жартылайweekly - апта сайынmonthly - ай сайын
б) күрделі (екі түбір сөзден құралады):everywhere - барлық жердеsometimes - кейдеsomewhere - бір жердев) құранды:by no means - қандайда болмасынby all means - міндетті түрдеDegrees of adverb (Үстеудің шырай түрлері).Кейбір сын –бейне үстеулерінде үш түрлі шырай болады: positive degree - (жай шырай), comparative degree (салыстырмалы шырай) және superlative degree (күшейтпелі шырай).Үстеудің шырай формаларының жасалуы сын есімнің шырай формаларының жасалуымен бірдей.Дара және туынды үстеулердің салыстырмалы шырайы -er жүрнағы, ал күшейтпелі шырайы -est жұрнағы жалғану арқылы жасалад:
Fast – faster - fastestТез - тезірек - өте тезLate - later – latestКеш-кешірек-өте кешEarly - earlier - earliestЕрте- ертерек- өте ертеКүрделі үстеулердің салыстырмалы шырайы үстеудің алдына more сөзі, ал күшейтпелі шырайы үстеудің алдына most сөзі қойылуы арқылы жасалады.Necessarily- more necessarily- most necessarilyҚажет-қажетірек -өте қажетCorrectly- more correctly - most correctlyДұрыс- дұрыстау- өте дүрысАғылшын тілінде кейбір үстеулердің шырай түрлері түбірін өзгерту арқылы жасаладыLittle – less – leastАз-азырақ-өте азWell – better- bestЖақсы-жақсырақ-ең жақсыBadly-worse-worstНашар-нашарырақ-тым нашарMuch-more-mostКөп-көбірек-тым көпFar-further-furthestАлыс- алысырақ-өте алысКейбір үстеулердің шырай формалары жоғарыда айтылған екі ереже бойынша да жасаладыOften -жиіOftener, more often- жиірекOftenest, most often- өте (тым) жиіQuickly -тезQuicker, more quickly тезірекQuickest, most quickly - өте тезSlowly - баяуSlower, more slowly баяурфрақSlowest, most slowly – тым баяуҮстеулердің сөйлемдегі орны
today - бүгін, yesterday – кеше, tomorrow - ертең мезгіл үстеулері сөйлемнің басында да, соңында да келеді, бірақ сөлемнің мағынасы өзгермейді.
Recently – жақында, before- бұрын, lately соңғы кезде үстеулері тек сөйлемнің соңында келеді. I have never seen him before.
Often – жиі, seldom-сирек, sometimes –кейде, always – ылғи, never-ешқашан, usually-әдетте үстеулері сөйлемде бастауыш пен баяндауыштың ортасында келеді.
sometimes –кейде, always – ылғи үстеулері болымды сөйлемнің басында, негізгі етістіктің алдында, сөйлемнің соңында да қолданылады.
The adjective (Сын есім)Ағылшын тілінде, қазақ тіліндегідей, сын есім- заттың, нәрснің белгісін, қасиетін білдіретін сөз табы. Ол – what? Қандай, what kind of - Қандай, деген сұрақтарға жауап береді.Degrees of Comporison of Adjectives (Сын есімнің шырайлары)Сын есімнің үш шырай формасы болады: 1. жай шырай: (The Positive Degree)Жай шырай түбір күйінде басқа шырай формаларына негіз болады:Short- қысқаFat- толықHappy- бақытты2. салыстырмалы шырай (the Comporative Degree) заттың бір тектес сапасы мен белгісінің арасындағы сәл кем немесе сәл артығырақ екенін білдіреді:Shorter- қысқарақFatter - толығырақHappier - бақыттырақ
күшейтпелі шырай (the Superlative Degree) заттың алғашқы қалыпты сапасын тым асыра, көтере немесе кеміте көрсету үшін қолданылады:
(the) shortest- -ең қысқа(the) fattest – өте толық(the) happiest – ең бақыттыСын есімнің шырайлары
Бір буынды және екі буынды сын есімдер
Жай шырай Салыстырмалы шырай Күшейтпелі шырай
1 small smaller the smallest
! large larger the largest
big bigger the biggest
happy happier the happiest

Сын есімнің салыстырмалы түрінің жасалу жолындағы ерекшеліктерді еске сақтаңыздар
Жай шырай Салыстырмалы шырай Күшейтпелі шырай
old elder older the eldest the oldest
far farther the farthest
good better the best
bad worse the worst
Жат. 2. Ағылшын тіліне аударыңыздар:ескі, , өте ескі, ең үлкен, , менің ескі досым, ең алыс, ең ұзын, қысқарақ, бақытты, бақыттырақ, ең бақытты, ең жақсы, ең қара, ұзынырақ, жаманырақ, жақсырақ, жылырақ, оның ең жақсы досы, оның кіші баласы
Көп буынды сын есімдер
Жай шырай Салыстырмалы шырай Күшейтпелі шырай
interesting тоге interesting the most interesting
beautiful more beautiful the most beautiful
&&&$$$003-004-002$3.3.4.2 Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №4.I variantЖаттығу 1. Сын есімнің қажетті формасын қойып жақшаны ашыңыздар.1.Which is (large): the United States or Canada? 2. What is the name of the (big) port in the United States? 3. Moscow is the (large) city in Russia. 4. The London underground is the (old) in the world. 5. There is a (great) number of cars and buses in the streets of Moscow than in any other city of Russia. 6. St. Petersburg is one of the (beautiful) cities in the world. 7. The rivers in America are much (big) than those in England. 8. The island of Great Britain is (small) than Greenland.
Жаттығу 2 . as ... as, so ... as немесе than қойыңыз.1. Our house is not ... big ... yours. 2. The new cinema in our district is much bigger ... the old one. 3. We are ... proud of our district ... you are of yours. 4. The house I live in is ... old ... the one my sister lives in. 5. Exercise No.2 is easier ... Exercise No.3. 6. Nevsky Prospect is more beautiful ... our street. 7. My composition is not ... long ... yours.Жаттығу 3. Қазақ тіліне аударыңыздар:1. This man is taller than that one. 2. Which building is the highest in Moscow? 3. The Alps are higher than the Urals. 4. This garden is the most beautiful in our town. 5. She speaks Italian better than English. 6. Is the word "newspaper" longer than the word "book"? 7. The Thames is shorter than the Volga. 8. The Arctic Ocean is colder than the Indian Ocean. Жаттығу 4. Сәйкес келетін үстеуді таңдаңыздар: 1. The policeman looked (close/closely) at the suspect.2. He stepped (closer/ more closely) to get a clear view of the picture before him.3. We have (near/nearly) run out of petrol.4. We have not heard from him lately.5. This little girl is ( pretty/ prettily) dressed.Жаттығу 5. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз:Text: Planned economics Planned economies are sometimes called "command economies" because the state commands the use of resources (such as labour and factories)that are used to produce goods and services as it owns factories, land and natural resources. Planned economies are economies with a large amount of central planning and direction, when the government takes all the decisions,the government decides production and consumption. Planning of this kind is obviously very difficult, very complicated to do, and the result isthat thereis no society, which is completely a command economy. The actual system employed varies from state to state, but command or planned economies have a number of common features.II variantЖаттығу 1. Сын есімнің қажетті формасын қойып жақшаны ашыңыздар.1. This man is (tall) than that one. 2. Asia is (large) than Australia. 3. The Volga is (short) than the Mississippi. 4. Which building is the (high) in Moscow? 5. Mary is a (good) student than Lucy.6, The Alps are (high) than the Urals. 7. This garden is the (beautiful) in our town. 8. She speaks Italian (good) than English.Жаттығу 2. Берілген сын есім мен үстеулердің шырайларын жазыңыз.Fluently, hot quickly, tall, careful, well, young, difficult, wonderful, much.Жаттығу 3. Қазақ тіліне аударыңыздар: 1. Chinese is more difficult than English. 2. Spanish is easier than German. 3. She is not so busy as I am. 4. It is as cold today as it was yesterday. 5. She is not so fond of sports as my brother is. 6. Today the weather is colder than it was yesterday. 7. This book is the most interesting of all I have read this year. 8. January is the coldest month of the year.Жаттығу 4. Сәйкес келетін үстеуді таңдаңыздар:1. He had to work really (hard/hardly) to obtain what he wanted.2. He was (high/highly) doubtful about the necessity of that action.3. I was (deep/deeply) moved by his words.4. You must dig very (deep/deeply) to reach the water.5. The eagle soared (high/highly), it could be (hard/hardly) seen.Жаттығу 5. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз:Text: ECONOMIC SYSTEMS 1.There are a number of ways in which a government can organize its economy and the type of system chosen is critical in shaping environment in which businesses operate.2.Firstly, the state decides precisely what the nation is to produce. It usually plans five years ahead. It is the intention of the planners that there should be enough goods and services for all.3.Secondly, industries are asked to comply, with these plans and each industry and factory is set a production target to meet. If each factory and farmmeets its target, then the state will meet its targets as set out in the five-year plans. You could think of the factory and farm targets to be objectives which, it met,allow the nation's overall aim to be reached.&&&$$$003-005-000$3.3.5. The Numeral. The Preposition.&&&$$$003-005-001$3.3.5.1. Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №5Сабақтың мақсаты: 1.Әр түрлі предлогтың түрлерімен таныстыру.2. Мамандығы бойынша мәтінге сұрақ қоюға дағдыландыру.Әдістемелік нұсқау: Мәтінді алдымен бір шолып шығып, жалпы мағынасын түсіну қажет, екінші рет оқығанда мәтіндегі предлогтарға көңіл бөле отырып, дұрыс аудармасын бере алу керек.Предлогтар – сөз алдынан келіп, сөйлемдегі сөздерді өзара байланыстыратын көмекші сөздер. Предлогтар құрылысына қарай мынандай топтарға бөлінеді.а) Дара (бір түбір сөзден тұратын):for- үшінon- үстіндеat- қасындаin- ішіндеto- қарайә) Туынды(түбірге префикс немесе жұрнақ жалғану арқылы жасалған):below- астында, төмендеalong- бойымен, алғаaround- айналасындаbeside- қатар,біргеacross- арқылы б) Күрделі (бірнеше түбірден тұратын)inside(in+ side)- ішіндеupon (up+on)- үстіндеinto(in+to)- үстіндев) құранды (бірнеше сөзден тұратын)as for - соған байланыстыaccording to - сәйкес, байланыстыas for as - дейінThe Numeral (Сан есім)Заттың немесе заттық ұғымдар мен құбылыстардың санын, мөлшерін, ретін білдіретін сөз табы сан есім деп аталады. How many- қанша, неше,which- қаншасыншы деген сұрақтарға жауап береді. Ағылшын тілінде сан есімнің үш түрі бар:Есептік(Cardinal Numerals), реттік (Ordinal Numerals), бөлшектік( Fractional Numerals)
Есептік сан есім реттік сан есім бөлшектік сан есім
OneTwoTentwenty The firstThe secondThe tenthThe twentieth 1\3 - a (one) third1\2- a half0,33- nought point thirty -three
Жылдар есептік сан есімдермен белгіленіп, екі- екіден оқылады.0994 – nineteen and ninety four1888- eighteen and eighty eightАй аттары мен күндерді белгілеуде реттік сан есімдер беріледі де, олардың оқылуы әр түрлі болады:October 2: 1994 екі түрлі оқуға болады.a. the second of October, 1994 – Екінші қазан 1994 жылb. October the second, 1994- Қазанның екісі, 1994 жылOctober 2- the second of October&&&$$$003-005-002$3.3.5.2 Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №5 I variantЖаттығу 1. Қазақ тіліне аударыңыздар.At the theatre, at the cinema, at the museum, at the swimming-pool, at the library, at the shop, at the institute, at the port, at the railway-station, at the concert, at the exhibition, at the stadium, at the stop, at the factory, at work, at school, at the lesson.Жаттығу 2. Есептік сан есімдерді оқып, оларды реттік сан есімдерге айландырып жазыңыз:10,54,67,74,88,32,64,1,8,3,485,25,6,70,89.Жаттығу 3. at немесе on предлогын қойыңыз.1.1 get up ... seven o'clock or ... a quarter past seven. 2. ... Sunday I usually get up ... nine o'clock or half past nine. But last Sunday I slept very long and got up only ... noon. 3. Lev Tolstoy liked to get up... sunrise. 4. Our lessons are usually over ... twenty minutes to two. 5. They returned from the wood... sunset.Жаттығу 4. on, in или into предлогын қойыңыз.1. Where is the book? - - It is ... the table. 2. Where is the tea? — It is ... the cup. 3. Put the plates ... the table. 4. Put the book ... the bag. 5. There is a beautiful picture ... the wall. 6. He went ... the room. 7. I like to sit ... the sofa ... my room. 8. Mother is cooking dinner ... the kitchen. 9. She went ... the room and sat down ... the sofa. 10. There are many people ... the park today. Жаттығу 5. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз:Text: ECONOMIC SYSTEMS * There is no incentive for individuals to work hard in planned economies.* Any profits that are made are paid to the government.* Citizens cannot start their own businesses and so new ideas rarely come forward. * As a result, industries in planned economies can be very inefficient.There are a number of ways in which a government can organize its economy and the type of system chosen is critical in shaping environment in which businesses operate.An economic system is quite simply the way in which a country uses its available resources (land, workers, natural resources, machinery etc.) to satisfy the demands of its inhabitants for goods and services. The more goods and services that can be produced from these limited resources, the higher the standard of living enjoyed by the country's citizensII variantЖаттығу 1. Қазақ тіліне аударыңыздар. On the table, on the floor, on the sofa, on the chair, on the window-sill, on the ground, on the grass, on the roof, in the kitchen, in the house, in the car, in the box, in the cupboard, in the bag, in the pocket, in the hall, in the plate.Жаттығу 2. Есептік сан есімдерді оқып, оларды реттік сан есімдерге айландырып жазыңыз:30,24,67,47,54,33,46,3,11,4,68,25,7,70,74Жаттығу 3. at немесе on предлогын қойыңыз.1. I began writing my composition ... seven o'clock and finished only ... midnight. 2. My birthday is ... the ninth of July. 3. The school year begins ... the first of September. 4. ... the twenty-fifth of December people celebrate Christmas.5.... Wednesday I usually have a lot of homework.Жаттығу 4. on, in или into предлогын қойыңыз.1. There is a girl standing ... the bridge. Why is she crying? - She has dropped her doll ... the water. 2. There is no tea ... my cup. 3. Pour some tea ... my cup. 4. Put these flowers ... the window-sill. 5. I saw many people ... the platform waiting for the train. 6. We went ... the garden and sat down ... a bench. 7. The teacher hung a picture ... the blackboard. 8. I opened the door and went ... the classroom. The teacher was writing some words ... the blackboard. The pupils were writing these words ... their exercise-books. There were some books and pens ... the teacher's table. There were two maps ... the wall and some flowers ... the window-sills. I saw a pen ... the floor. I picked it up and put it ... the table. 9. He put his hand ... his pocket, took out a letter and dropped it ... the mail-box which hung ... the wall of the house. Then he got ... his car and drove off.Жаттығу 5. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз:Text: ECONOMIC SYSTEMS An economic system is quite simply the way in which a country uses its available resources (land, workers, natural resources, machinery etc.) to satisfy the demands of its inhabitants for goods and services. The more goods and services that can be produced from these limited resources, the higher the standard of living enjoyed by the country's citizens.A planned economy is simple to understand but not simple to operate. It does, however, have a number of advantages:* Everyone in society receives enough goods and services to enjoya basic standard of living.* Nations do not waste resources duplicating production.* The state can use its control of the economy to divert resources to wherever it wants. As a result, it can ensure that everyone receives good education, proper health care or that transport is available.&&&$$$003-006-000$3.3.6. The Verb.The Indefinite Tenses.&&&$$$003-006-001$3.3.6.1. Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №6Сабақтың мақсаты: Тақырып бойынша білімді дамыту және қайталау. Грамматикалық материалды бекіту. Жазбаша дағдыны дамыту, практикалық, грамматикалық материалды бекіту.Әдістемелік нұсқаулар:.Оқу техникасын дамыту, сөйлемдерді ағылшын тілінде түсіне білу. Етістіктің маңыздылығын етістіктің негізгі формаларымен байланыстыра таныстыру.The Verb.The Indefinite Tenses.
to work (жұмыс істеу) Present Simple шағында (әдеттегі, үйреншікті іс-әрекетті білдіреді) I work I do not work He works He does not work She works She does not work It works It does not work We work We do not work You work You do not work They work They do not work Do I work? Yes, I do No, I don't Does DoesDoes he work? Yes, he does she work? Yes, she does it work? Yes, it does No, he doesn't No, she doesn't No, it doesn't Do we work? Yes, we do No, we don't Do you work? Yes, you do Do they work? Yes, they do No, you don't No, they don't
to work (жұмыс істеу)
Past Simple шағында
Дұрыс етістіктің қолданылуы
(Іс- әрекет жалпы өткен шақта болады. )
I worked I did not work
Не worked He did not work
She worked She did not work
It worked It did not work
We worked We did not work
You worked You did not work
They worked They did not work
Did I Yes, I did No, I didn't
work?
Did he Yes, he did No, he didn't
work? Did she Yes, she did No, she didn't
work? Did it Yes, it did No, it didn't
work? Did we Yes, we did No, we didn't
work? Did you Yes, vou did No, you didn't
work? Did they Yes, they did No, they didn't
work?
to write (жазу)
Past Simple шағында
Бұрыс етістіктің қолданылуы
(Іс- әрекет жалпы өткен шақта болады)
I wrote I did not write
Не wrote He did not write
She wrote She did not write
It wrote It did not write
We wrote We did not write
You wrote You did not write
They wrote They did not write
Did I Yes, I did No, I didn't
write? Did he Yes, he did No, he didn't
write? Did she Yes, she did No, she didn't
write? Did it Yes, it did No, it didn't
write? •
Did we Yes, we did No, we didn't
write? Did you Yes, you did No, you didn't
write? Did they Yes, they did No, they didn't
write? to work (жұмыс істеу) Future Simple шағында

(Жалпы алда болатын іс-әрекетті білдіреді.)
I shall work I shall not work
Не will work He will not work
She will work She will not work
It will work It will not work
We shall work We shall not work
You will work You will not work
They will work They will not work
Shall I work? Yes, I shall No, I shan't
Will he work? Yes, he will No, he won't
Will she work? Yes, she will No, she won't
Will it work? Yes, it will No, it won't
Shall we work? Yes, we shall No, we shan't
Will you work? Will they work? Yes, you will Yes, they will No, you won't No, they won't
&&&$$$003-006-002$3.3.6.2. Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №6.I variantЖаттығу 1 Present Simple шағын қолданып, жақшаны ашыңыздар:Dear Alan,You asked me to tell you about a day in my life. Well, I (to get up) at 6 o'clock every morning and I (to have) breakfast with my dad. He (to take) me in his car to the station about nine miles away. He always (to set off) at half past six and he (to get) to the station at quarter to seven. My train (to leave) at ten past seven and it (to arrive) in Oxford twenty minutes later. I (to go) straight to school and then I (to finish) my homework. Now, please, tell me about yourself. (To be) your college near your home?With best wishes, Dave.Жаттығу 2. Сөйлемдерді өткен шаққа қойыңыздар:What did Mrs.Evans do when she heard the burglar downstairs?Mrs.Evans (to wake up) at 3 o'clock in the morning. There (to be) a man downstairs. She (to get up), (to get) dressed and (to phone) the police. Then she (to hide) behind the door and (to wait). Slowly the door (to open). Suddenly Mrs.Evans (to jump out) and (to shout),"Go away! I've phoned the police!" She (to push) the burglar out of the room and he (to fall down) the stairs. Then the police (to come in) and (to catch) the man before he (can) run away. They then (to drive) away with the burglar in the car to the police station, and Mrs.Evans (to sit down) and (to make) herself a nice cup of tea!
\
Жаттығу 3. Present Simple немесе Future Simple шақтарын қолданып, жақшаны ашыңыздар.1. I (to see) you before you (to start)? 2. What he (to do) when he (to come) home? 3. Where they (to go) if the weather (to be) fine? 4. He (to ring) me up when he (to return) home. 5. If it (to rain), we (to stay) at home. Жаттығу 4. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз.Letters of CreditIn any international trade transaction security is of prime importance to both importer and exporter. The exporter wants to ensure that рауment will be made for any goods supplied, while the importer wishes to be satisfied that payment will be made only after dispatch of the goods. By using a letter of credit (also known as a documentary credit) both parties have a considerable degree of security in the commercial contract because it is honored through the banking system.An irrevocable letter of credit may be defined as an undertaking by an issuing bank (the importer's bank) to an exporter, through an advising bank, normally in the exporter's country, that the issuing bank will pay for the goods, provided the exporter (the beneficiary) complies precisely with all the terms and conditions of the credit.II variantЖаттығу 1 Present Simple шағын қолданып, жақшаны ашыңыздар:Dear Susan,I am writing to tell you about my new college. It (to be) about five kilometres from my home. Mr.Delvani (to be) my teacher at the college and he is very nice.His sister (to be) a secretary at the college. She (to work) in the school office and (to type) letters. There (to be) two other secretaries, and they also (to work) in the same office. My best friend (not to study) at my college. She (to go) to a small school near her home.Now, tell me about your school. Is it a big school? Who (to be) your teacher?Please, write to me soon. Love, Mary.Жаттығу 2. Сөйлемдерді өткен шаққа қойыңыздар:Not many people have done more on a day trip than Michael and Lilian Long, from Kent in England. In May 1987 they (to sail) to Boulogne in France for the day. In the afternoon they (to decide) to go for a walk around the town, and very soon they (to be) completely lost, and they (not/have) a map.They (to carry) on walking all night, and finally they (to get) a lift to a small village that they (not/to know). Here they (to catch) a train to Paris, where they (to spend) all their money on a ticket to Boulogne. However, they (to take) the wrong train, and after an enjoyable trip, they (to arrive) in Luxemburg at midnight on Monday. The police (to put) them back on the train to Paris, but the train (to be divided) into two, and their half (to go) to Basle, an attractive town in Switzerland.They (to look) for work, because they (not/to have) any money, but they (not/ to succeed). The railway company (to give) them free tickets to Belfort, and from there they (to do) a 65km walk to Vesoul, and later a motorist (to drive) them back to Paris.At the train station, they nearly (to board) the wrong train to Bonn, Germany, but another passenger (to stop) them in time and (to show) them the right platform. Finally they (to reach) Boulogne, a week after starting their walk. At home at last, Mr.Long (to say): "This was our first trip abroad. We are not going to leave England again."Жаттығу 3. Present Simple немесе Future Simple шақтарын қолданып, жақшаны ашыңыздар.1. I am sure he (to come) to say good-bye to us before he (to leave) St. Petersburg. 2. Please turn off the light when you (to leave) the room. 3. If we (to be) tired, we (to stop) at a small village half-way to Moscow and (to have) a short rest and a meal there. 4. If you (to miss) the 10.30 train, there is another at 10.35. 5. She (to make) all the arrangements about it before she (to fly) there. Жаттығу 4. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз.Text: Market economics In a true market economy the government plays no role in the management of the economy, the government does not intervene in it. The system is based on private enterprise with private ownership of the means of production and private supplies of capital, which can be defined as surplus income available for investment in new business activities. Workers are paid wages by employers according to how skilled they are and how many firms wish to employ them. They spend their wages on the products and services they need. Consumers are willing to spend more on products and services, which are favoured. Firms producing these goods will make more profits and this will persuade more firms to produce these particular goods rather than less favoured ones.&&&$$$003-007-000$3.3.7. The Continuous Tenses&&&$$$003-007-001$3.3.7.1. Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №7Сабақтың мақсаты 1. Созылмалы шақтар туралы студенттердің білімдерін қайталау, тереңдету және жүйелеу.Оқытылатын тіл еліне эмоцоналды-құндық қатынасты қалыптастыру.Әдістемелік нұсқаулар:.Оқу техникасын дамыту, сөйлемдерді ағылшын тілінде түсіне білу. Етістіктің маңыздылығын етістіктің негізгі формаларымен байланыстыра таныстыруThe Continuous Tenses
to work (жұмыс істеу) Present Continuous Tense (Present Progressive Tense)шағында(Іс-әрекет сол айтылып жатқан уақытта өтеді)
I am working Не is workingShe is workingIt is working  I am not working Не is not working She is not working It is not working 
We are working You are working They are working  We are not working You are not working They are not working | 
Am I  Yes, I am No, I am not
working?       
Is he Yes, he is  No, he isn't
working?       
Is she Yes, she is No, she isn't
working?       
Is it Yes, it is No, it isn't
working?       
Are we Yes, we are  No, we aren't
working?       
Are you Yes, you are  No, you aren't
working?       
Are they Yes, they are No, they aren't
working?     
Төмендегі етістіктер The Present Continuous созылыңқы (нақ ) осы шақта қолданылмайды, олар The Present Simple – жалпы осы шақта ғана қолданылып, іс-әрекеттің қимылдың созылыңқылығын, жалғасып жатқандығын білдіреді:А) бес түрлі сезімді білдіретін: иіс, көру, дәм сезу, есту, сезу: to smell – иіскеу, to taste – дәмін тату, to hear - есту, to feel – сезу етістектері, can модаль етістігімен тіркесе қолданылады – can smell, can taste, can hear.Б) ойлау қызметін білдіретін етістіктер: to know - білу, to listen - тыңдау, to understand - түсіну, to remember - есте сақтау, to think – ойлау, to want - қалау, тілеус) ара қатынасты білдіретін етістіктер:to like - ұнату, to look - қарау, to need - керeк ету, қажет ету (болу).
to work (жұмыс істеу) Past Continuous Tense (Past Progressive Tense)шағында қолдану( Аяқталмаған іс-әрекеттің белгілі бір уақытта болғанын білдіруде қолданылады.)
I was working Не was workingShe was workingIt was working  I was not working Не was not working She was not working It was not working 
We were working You were working They were working  We were not working You were not working They were not working
Was I  Yes, I was No, I was not
working?     
Was he Yes, he was  No, he wasn't
working?       
Was she Yes, she was No, she wasn't
working?       
Was it Yes, it was No, it wasn't
working?       
Were we Yes, we were  No, we weren't
working?       
Were you Yes, you were  No, you weren't
working?       
Were they working? Yes, they were No, they weren't

to write (жазу) етістігін Future Continuous шағында қолдану
(белгілі бір уақыт ішінде алда болатын іс-әрекетті білдіреді.)
1 shall be writing I shall not be writing
Не will be writing He will not be writing
She will be writing She will not be writing
It will be writing It will not be writing
We shall be writing We shall not be writing
You will be writing You will not be writing
They will be writing They will not be writing
Shall I Yes, [ shallNo, I shan't
be writing?
Will he Yes, he will No, he won't
be writing?
Will she Yes, she will No, she won't
be writing?
Will it Yes, it will No, it won't
be writing?
Shall we Yes, we shall No, we shan't
be writing? /
Will you Yes, you will No, you won't
be writing?
Will they Yes, they will No, they won't
be writing?
&&&$$$003-007-002$3.3.7.2 Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №7.I variantЖаттығу 1. Present Continuous, Future Continuous, Past Continuous шағын қолданып, жақшаны ашыңыздар.1. Granny (not to cook) dinner now. 2. I (to go) to the cinema when you met me. 3. I (to do) my homework when mother came home. 4. I (to do) my homework at six o'clock tomorrow. 5. When I come home tomorrow, my family (to have) supper. 6. When you come to my place tomorrow, I (to read) your book. 7. I (to watch) TV the whole evening. 8. What you (to do) at eight o'clock tomorrow? Жаттығу 2. Present Continuous шағын қолданып, жақшаны ашыңыздар:1. The dog (to lie) on the floor. 2. You (to have) a break? 3. What language you (to study)? 4. Who (to lie) on the sofa? 5. What they (to talk) about? 6. It still (to rain). Жаттығу 3. Сөйлемдерді қазақ тіліне аударыңыз.1.1 am eating my breakfast. 2. We are drinking water. 3. He is bringing them some meat and vegetables. 4. You are putting the dishes on the table. 5, They are having tea. 6. She is taking the dirty plates from the table. 7. The children are putting on their coats. Жаттығу 4. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз.The economy of KazakhstanThe economy of Kazakhstan is largely based on its extensive natural resources. Kazakhstan’s vast steppes support wheat farms and livestock grazing. Abundant fossil fuel and other mineral resources lie beneath the land. Heavy industry was developed to support the extraction of these mineral reserves, giving the country a relatively diversified economy. In the 1990s the service sector increased in importance, due to an increase in retail outlets and financial services. In 2003 the gross domestic product (GDP), which measures the value of goods and services produced in the country, was $29.7 billion. Services (including education, health care, and retail trade) produced 53.9 percent of GDP, industry (including mining, manufacturing, and construction) produced 38 percent, and agriculture produced 8 percent. II variantЖаттығу 1. Present Continuous, Future Continuous, Past Continuous шағын қолданып, жақшаны ашыңыздар.1. What mother (to do) now? — She (to cook) dinner. 2. I (to do) my homework the whole evening yesterday. 3. Don't come to my place tomorrow. I (to write) a composition the whole evening. 4. He (not to sleep) when father came home. He (to do) his homework. 5. 1 (to do) my homework from five till eight yesterday. 6. I (to do) my homework at six o'clock yesterday. 7. I (not to play) the piano at four o'clock yesterday. I (to read) a book.8. Look! My friends (to play) football. Жаттығу 2. Present Continuous шағын қолданып, жақшаны ашыңыздар:1.The boys (to run) about in the garden. 2 I (to do) my homework. 3. John and his friends (to go) to the library. 4. Ann (to sit) at her desk. She (to study) geography. 5. A young man (to stand) at the window. He (to smoke) a cigarette. 6. The old man (to walk) about the room.Жаттығу 3. Сөйлемдерді қазақ тіліне аударыңыз.1. The pupils are writing a dictation. 2. My friend is helping me to solve a difficult problem. 3. I am learning a poem. 4. She is telling them an interesting story. 5. Kate is sweeping the floor. 6. The waiter is putting a bottle of lemonade in front of him. 7. Susan is making a new dress for her birthday party. Жаттығу 4. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз. The economy of KazakhstanAt the beginning of the 20th century the Kazakh economy was based primarily on nomadic agriculture. The country underwent a rapid transformation during the Soviet period. Large sections of the northern steppes were converted into state farms, and some industry was introduced. Soviet planning also tightly tied the region to Russia. Most communication and transportation routes led through Russia, complicating Kazakhstan’s transition to an independent economy following the breakup of the Soviet Union. Kazakhstan is home to the Baikonur Cosmodrome, the leading space center of the former USSR. During the Soviet period the complex was operated almost exclusively by residents of Russia and created very little benefit for the Kazakh economy. Following independence, the facility was leased to Russia.&&&$$$003-008-000$3.3.8. The Perfect Tenses. &&&$$$003-008-001$3.3.8.1. Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №8.Сабақтың мақсаты 1. Perfect шақтарын туралы студенттердің білімдерін қайталау, тереңдету және жүйелеу.2. Оқытылатын тіл елі туралы материалды қорытындылау, одан әрі тереңдету, шет ел мәдениетін оқып-үйрену. Әдістемелік нұсқаулар:.Оқу техникасын дамыту, сөйлемдерді ағылшын тілінде түсіне білу. Етістіктің маңыздылығын етістіктің негізгі формаларымен байланыстыра таныстыру
PERFECT TENSES (ПЕРФЕКТНЫЕ ВРЕМЕНА)
To have + Participle IIPresent Perfect Tense употребляется: 1. Для выражения действия, законченного к настоящему моменту, но связанного с настоящим. Связь с настоящим осуществляется двумя путями: 1) Результатом (имеющимся налицо в данный момент) действия, которое совершилось ранее: I have brought the book. Я принес книгу. (Действие закончилось к настоящему моменту, но результат действия налицо—принесенная книга.) I have torn my dress. Я порвала платье. (Действие закончилось к настоящему моменту, но результат этого действия налицо—порванное платье).
+ - ?
have (has) + Participle IIПравильный глагол:to work – workedНеправильный глагол:to send-sent-sentI have sentYou have sentHe (she, it) has sentWe have sentThey have sent I have not sentYou have not sentHe (she, it) has not sentWe have not sentThey have not sent Have I sentHave you sentHas he (she, it) sentHave we sent
Have they sent
Past Perfect Tense употребляется: 1. Для выражения действия, которое совершилось ранее другого действия в прошлом. Глагол, обозначающий более позднее прошедшее действие, употребляется в Past Simple: My watch stopped as I had not wound it up. Past Perfect употребляется как в главном, так и в придаточном предложении, в зависимости от того, в каком из этих предложений выражено более раннее прошедшее действие. 2. Для выражения действия, которое совершилось к данному моменту в прошлом. Этот данный момент в прошлом выражается такими обозначениями времени, как by that time к тому времени, by 3 o'clock к трем часам, by the evening к вечеру, by the end of the month к концу месяца и т. п.: By that time the first snow had quite gone. К тому времени первый снег, совсем сошел.
had + Participle III had sentYou had sentHe (she, it) had sentWe had sentThey had sent I had not sentYou had not sentHe (she, it) had not sentWe had not sentThey had not sent Had I sentHad you sentHad he (she, it) sentHad we sentHad they sent
Future Perfect употребляется для выражения будущего действия, которое закончится к тому .моменту, когда наступит другое будущее действие. В русском языке в обоих предложениях, как в главном, так и в придаточном, употребляется будущее время: употребляется: 1. Для выражения будущего действия, которое совершится ранее другого будущего действия. Future Perfect употребляется в главном предложении, а в придаточном предложении употребляется Present Indefinite для выражения последующего (более позднего) будущего действия (согласно правилу употребления времен после союзов when, before и т. д.): 2. Для выражения будущего действия, которое совершится к данному моменту времени в будущем. Этот данный момент в будущем указывается такими обозначениями времени, как by that time к тому времени, by 4 o'clock к 4 часам, by the evening к вечеру, by the end of the month к концу месяца и т. п.
Shall haveParticiple IIWill have I shall not have sentYou will not have sentHe (she, it) will not have sentWe shall not have sentThey will not have sent Shall I have sentWill you have sentWill he (she, it) have sentShall we have sentThey will have sent
Употребляется с такими обозначениями времени, как today сегодня, this year в этом году, this month в этом месяце; this week на этой неделе, tonight сегодня вечером, this morning сегодня утром и т. п.: I haven't seen him this month Я не видел его в этом месяце, They have tested the new combine this morning. Они проводили испытания нового комбайна сегодня утром. С теми же обозначениями времени может употребляться Past Simple, если указанный период времени уже истек или если имеется в виду определенный момент этого периода: I saw him this morning. Я видел его сегодня утром (утро уже прошло). Но: I have seen him this morning. Я видел его сегодня утром (утро еще не закончилось). We finished our experiment on Monday this week. Мы закончили наш опыт в понедельник на этой неделе. (Глагол to finish стоит в Past Indefinite, так как указан определенный момент—понедельник, который уже прошел).
Present Perfect употребляется с наречиями неопределенного времени, основными из которых являются следующие: already уже, never никогда, ever когда-либо, often часто, always всегда, so far пока, до сих пор, just только что, not yet еще нет.
to write (жазу) етістігін Present Perfect шағында қолдану
(іс-әрекет өткен шақта болып, қазіргі кезбен байланысты )
I have written I have not written
Не has written He has not written
She has written She has not written
It has written It has not written
We have written We have not written
You have written You have not written
They have written They have not written
Have I written? Yes, I have No, I haven't
Has he written? Yes, he has No, he hasn't
Has she written? Yes, she has No, she hasn't
Has it written? Yes, it has No, it hasn't
Have we written? Yes, we have No, we haven't
Have you written? Yes, you have No, you haven't
Have they written? Yes, they have No, they haven't
&&&$$$003-008-002$3.3.8.2. Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №8.I variantЖаттығу 1. Present Perfect, Past Perfect, Future Perfect шақтарын қойып, жақшаны ашыңыздар.1. I (to do) my homework by six o'clock tomorrow. 2. I (to do) my homework by the time you come. 3. He has (to tell) us nothing about it.4. She has (to tell) them some stories about dogs. 5. When I (to come) home, mother already (to cook) dinner. 6. When father (to return) from work, we already (to do) our homework.7. Have you (to read) any stories by Jack London? 8. Nick (to show) the teacher the picture which he (to draw). 9. You (to do) this work by next Sunday? 10. How many pages you (to read) by five o'clock tomorrow?Жаттығу 2. Сөйлемдерді Present Perfect шағына қойыңыздар: 1. (I, finish) _____ my work. I finished it two hours ago.2. (she, fly) Ms. Parker travels to Washington, D.C., frequently. _____ there many times.3. (you, learn) Your English is getting better. _____ a lot of English since you came here.4. (we, be) My friend and I came here two months ago. _____ in this city for two months.5. (she, be) Kate is falling behind in her schoolwork. _____ absent from class a lot lately.Жаттығу 3. Берілген сөйлемдерді Past Simple немесе Present Perfect шағына қойып, жақшаны ашыңыздар:1. A: Have you ever talked to Professor Alston about your grades?B: Yes, I _____ . I (talk) _____ to him about my grades a couple of times.In fact, I (talk) _____ to him after class yesterday about the F I got on thelast test.2. A: (Bob, have, ever) _____ a job?B: Yes, he _____ He (have) _____ lots of part-time jobs. Last summer he(have) _____ a job at his uncle's waterbed store.Жаттығу 4. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз. Market systemNot surprisingly there are also problems. Some goods would be under purchased if the government did not provide free or subsidized supplies. Examples of this type of good and service are health and education. There are other goods and services, such as defence and policing, that are impossible to supply individually in response to consumer spending. Once defence or a police force is supplied to a country then everyone in this country benefits.A cornerstone of the market system is that production alters swiftly to meet changing demands. These swift changes can, however, have serious consequences. Imagine a firm, which switches from labor-intensive production to one where new technology is employed in the factory. The resulting unemployment could lead to social as well as economic problems.II variantЖаттығу 1. Present Perfect, Past Perfect, Future Perfect шақтарын қойып, жақшаны ашыңыздар.1. We have (to have) two lessons today. 2. She has not (to speak) yet. 3. They have (to ask) me several questions. 4. He has already (to learn) the rule. 5. Who has (to write) this article? 6. We have already (to learn) a lot of English words. 7. Who has (to teach) you to do it? 8. When the teacher (to enter) the classroom, the pupils already (to open) their books. 9. Kate (to give) me the book which she (to buy) the day before.10.I have just (to put) the pen on the table.Жаттығу 2. Сөйлемдерді Present Perfect шағына қойыңыздар1. A: Is Jim going to eat lunch with us today?B: No. He (eat, already) _____ .2. A: Do you and Erica want to go to the movie with us tonight?B: No thanks. We (see, already) _____ it. 3. A: When are you going to write your paper for Dr. Roth?B: I (write, already) _____ it. 4. A: When is Jane going to call her parents and tell them about herengagement?B: She (call, already) _____ them. 5. A: This is a good book. Would you like to read it when I'm finished?B: Thanks, but I (read, already) _____ it. Жаттығу 3. Берілген сөйлемдерді Past Simple немесе Present Perfect шағына қойып, жақшаны ашыңыздар:1. A: Have you ever been to Europe?B: Yes, I____. I (be)____ to Europe several times. In fact, I (be)____ in Europe last year.2.A: Are you going to finish your work before you go to bed?B: I (finish, already) ______it. I (finish) _____ my work two hours ago. Жаттығу 4. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз. Market systemWe can see that in a market economy it is consumers who decide what is to be produced. Consumers will be willing to pay high prices for products they particularly desire. Firms, which are privately owned, see the opportunity of increased profits and produce the new fashionable and favored products.The economy adjusts automatically to meet changing demands. No planners have to be employed, which allows more resources to be available for production. New advanced products and low prices are good ways to increase sales and profits. Since all turns are privately owned they try to make the largest profits possible. &&&$$$003-009-000$3.3.9. The Perfect Continuous Tenses.&&&$$$003-009-001$3.3.9.1. Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №9.Сабақтың мақсаты:1. Жаңа грамматикалық материалды қайталау және бекіту.2. Логикалық ойлауды, салыстыру, сараптау, маңызды нәрсені көре білу дағдыларын дамыту.Әдістемелік нұсқаулар:.Оқу техникасын дамыту, сөйлемдерді ағылшын тілінде түсіне білу. Етістіктің маңыздылығын етістіктің негізгі формаларымен байланыстыра таныстыру.The Present Perfect Continuous Tense (аяқталған созылыңқы осы шақ)The Present Perfect Continuous шағы бұрын басталған іс-әрекеттің осы кезге дейінгі болып жатқан созылыңқылығын білідіреді.I have been waiting for you a long time. – Мен сізді ұзақ уақыттан бері күтіп жүрмін.Болымды түрі Сұраулы түрі Болымсыз түрі Сұраулы – болымсыз түрі
I have been workingHe (she,it) has been workingWe have been workingYou have been workingThey have been working Have I been working?Has he (she,it) been working?Have we been working?Have you been working?Have they been working? I have not been workingHe (she,it) has not been workingWe have not been workingYou have not been workingThey have not been working Have I not been working?Has he (she,it) not been working?Have we not been working?Have you not been working?Have they not been working?
Past Perfect Continuous Tense (аяқталған созылыңқы өткен шақ)Бұл шақта бұрын басталған іс – әрекеттің белгілі –бір уақытқа дейін болғанын және оның созылыңқылығын, яғни осы кезге дейін жалғасқанын білдіреді. Бұл шақтағы іс-әрекеттің The Past Simple, жалпы өткен шақтағы болған іc-әрекеттен ертерек, бұрынырақ болғандығын білдіреді: The businessmen had been discussing the contract terms for 2 days. – Іскер адамдар келісім шартын екі күннен бері талқылап жатқан
Болымды түрі Сұраулы түрі Болымсыз түрі Сұраулы – болымсыз түрі
I had been workingHe (she,it) had been workingWe had been workingYou had been workingThey had been working Had I been working?Had he (she,it) been working?Had we been working?Had you been working?Had they been working? I had not been workingHe (she,it) had not been workingWe had not been workingYou had not been workingThey had not been working Had I not been working?Had he (she,it) not been working?Had we not been working?Had you not been working?Had they not been working?
Future Perfect Continuous Tense (нәтижелі аяқталатын созылыңқы шақ)Белгілі бір уақыт кезеңіне дейін басталып, болашақта осы кезге дейін созылатын, созыла беретін қимылды білдіретін шақ.By the end of this year they will have been here for 2 years. – Осы жылдың аяғында, олардың мұнда тұрғанына екі жыл толады.Болымды түрі Сұраулы түрі Болымсыз түрі Сұраулы – болымсыз түрі
I shall have been workingHe (she,it) will have been workingWe shall have been workingYou will have been workingThey will have been working Shall I have been workingWill he (she,it) have been workingShall we have been workingWill you have been workingWill they have been working I shall not have been workingHe (she,it) will not have been workingWe shall not have been workingYou will not have been workingThey will not have been working Shall I not have been workingWill he (she,it) not have been workingShall we not have been workingWill you not have been workingWill they not have been working
&&&$$$003-009-002$3.3.9.2 Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №9.I variantЖаттығу 1. Present Continuous немесе Present Perfect Continuous шақтарын қолданып, жақшаны ашыңыздар:1. What they (to do) now? — They (to work) in the reading-room. They (to work) there for already three hours. 2. He (to play) volley-ball with his friends. They (to play) since breakfast time. 3. I (to live) in St. Petersburg since 1990. 4. She already (to do) her homework for two hours.5. I (to wait) for you since two o'clock. 6. What you (to do)? — I (to read). I (to read)for already two hours. I already (to read) sixty pages. 7. What you (to do) here since morning? 8. This is the factory where my father (to work). He (to work) here for fifteen years. 9. You (to play) with a ball for already three hours. Go home and do your homework. 10. Wake up! You (to sleep) for ten hours already. Жаттығу 2. Present Perfect Continuous немесе Present Perfect шақтарын қолданып, жақшаны ашыңыздар:1. I …………….. (wait) long enough. I’m going.2. How long ………… (you wait)?3. Her family …………. (farm) this land since the tenth century.4. She …………. (only farm) for two years, but she is doing very well.5. I ………….. (learn) German for six years.6. I ………… (learn) most of the irregular verbs.Жаттығу 3. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз. Foreign Envoys US Ambassador to the republic of Kazakhstan, Larry C Napper: “Over the past 10 years, Kazakhstan has laid a solid foundation for its market economy. The challenge for Kazakhstan is now to build on those successes and foster growth and diversification by liberalizing trade, improving the investment climate and privatizing state-owned enterprises. At the same time, Kazakhstan must invest in its future by improving the health care and educational systems. One can confidently predict that Kazakhstan will become the economic engine of the region – the Tiger of Central Asia”. Ambassador of the Islamic Republic of Iran to Kazakhstan, Mortaza Saffari Natanzi: “The very high understanding that exists between Iran and Kazakhstan has its roots in many common historical and cultural traditions. Both countries are in the same sphere of civilization and have common historical and cultural characteristics – the people respect the same scientists, philosophers and poets.Both Iran and Kazakhstan have a high economic potential and can play complementary roles in each other’s economies and international policies, especially concerning the Caspian sea and in the development of Central Asia as a whole”.Ambassadorof the Rupublic of K00orea to Kazakhstan, Choi Seung – hoh: “Since its independence in 1991, Kazakhstan has achieved significant political development and economic reforms. It has achieved multi-remarkable degree of stability and openness of its society and evident growing activities of political forces and NGOs in support of democratic values, human rights and humanitarian intervention”.II variantЖаттығу 1. Present Continuous немесе Present Perfect Continuous шақтарын қолданып, жақшаны ашыңыздар:1. Mark isn't studying right now. He (watch) _______ TV. He (watch) _______ TV since seven o'clock.2. Kate is standing at the corner. She (wait) _______ for the bus. She (wait) _______ for the bus for twenty minutes.3. I (sit) _______ in class right now. I (sit) _______ since ten minutes after one.4. A: You look busy right now. What (you, do) _______ ?B: I (work) _______ on my physics experiment. It's a long and difficult experiment.A: How long (you, work) _______ on it?B: I started planning it last January. I (work) _______ on it since then.Жаттығу 2. Present Perfect Continuous немесе Present Perfect шақтарын қолданып, жақшаны ашыңыздар:1. The man ………… (stand) outside for hours.2. The castle …………… (stand) on that hill for 900 years.3. Ann ……….. (garden) all afternoon. She ……… (plant) a lot of rose bushes.4. James ………….. (go) out every night this week. 5. He ……………. (see) a lot of paintings recently.6. My mother …………… (do) Christmas shopping all day. Жаттығу 3. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз. Foreign EnvoysAmbassador of Canada to Kazakhstan, Hector Cowan: “Canada considers Kazakhstan a natural partner in Central Asia. The two countries have often held similar opinions on international matters. For example, we were in agreement with the emphasis President Nursultan Nazarbayev placed on ridding his country of nuclear weapons and promoting a nuclear-free zone in Central Asia”.Our views on the need to combat terrorism also largely coincide, though Canada and Kazakhstan are involved in different ways. Canada is concerned about the worldwide effects of terrorism, while Kazakhstan faces quite different challenges as being a close neighbor of the countries that have become the focus of the anti-terrorist struggle”.Ambassador of the Netherlands to Kazakhstan, A.H. Speekenbrik: “I think the economic and financial policies of Kazakhstan are very sound. Though most of the FDI is being directed into one sector, the government is aware that this is not a healthy basis for economic growth and is looking for ways and means to direct investment into industrial production and agro –industry. In general, the country is actively trying to solve the difficulties”.&&&$$$003-010-000$3.3.10. The Passive Voice.&&&$$$003-010-001$3.3.10.1 Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №10.Сабақтың мақсаты: 1. Ырықсыз етіс туралы білімді тереңдету және жүйелеу.Әдістемелік нұсқаулар:.Оқу техникасын дамыту, сөйлемдерді ағылшын тілінде түсіне білу. Етістіктің маңыздылығын етістіктің негізгі формаларымен байланыстыра таныстыру.PASSIVE VOICE - Ырықсыз (өзгелік) етісto be written
  Present Past Future
Simple The book is written. The book was written. The book will be written.
Continuous The book is being written. The book was being written. —
Perfect The book has been written. The book had been written. The book will have been written.

to be + етістіктің III формасы
to take (алу, апару)
Present Simple Passive
I am taken I am not taken Am I taken?
He is taken He is not taken Is he taken?
She is taken She is not taken Is she taken?
It is taken It is not taken Is it taken?
We are taken We are not taken Are we taken?
You are taken You are not taken Are you taken?
They are taken They are not taken Are they taken?

| Past Simple Passive
I was I was not Was I
taken taken taken?
He was He was not Was he
taken taken taken?
She was She was not Was she
taken taken taken?
It was It was not Was it
taken taken taken?
We were We were not Were we
taken taken taken?
You were You were not Were you
taken taken taken?
They were They were not Were they
taken taken taken?
Future Simple Passive
I shall be I shall not be Shall I be
Ij taken taken taken?
He will be He will not be Will he be
taken taken taken?
She will be She will not be Will she be
taken taken taken?
It will be It will not be Will it be
taken taken taken?
We shall be We shall not be Shall we be
taken taken taken?
You will be You will not be Will you be
taken taken taken?
They will be They will not be Will they be
taken taken taken?
&&&$$$003-010-002$3.3.10.2 Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №10.I variantЖаттығу 1. Берілген сөйлемдерді ырықсыз етіс формасына қойыңыздар.1.The children have eaten the cake. The cake __________ by the children. 2. Linda wrote that letter. That letter __________ by Linda.3. 10. Mr. Fox washed the windows. The windows __________ by Mr. Fox4. Ms. Bond will teach our class. Our class __________ by Ms. Bond.5. That company employs many people. Many people __________ by that company.Жаттығу 2. Етістіктің тиісті формасын қойыңыз.
Meat (must + keep) _____ in a refrigerator or it will spoil.
You (must +keep) _____meat in a refrigerator or it will spoil.
We tried, but the window (couldn’t + open) _____. It was painted shut.
I tried, but I (couldn’t + open) _____ the window.
Жаттығу 3. Мәтінді оқып, ырықсыз етіс формасында тұрған етістіктерді табыңыз.EARLY INVASIONSThe Celts. Britain was invaded by many different people in early times. Between the sixth and the third century BC, the British Isles were invaded by Celtic tribes who settled in southern England. They originally came from Central Europe. Their culture goes back to about 1200 BC. Between 500 and 250 BC, they were the most powerful people north of the Alps. Originally they were pagan, with priests known as Druids. They later converted to Christianity.The Romans. In AD 43, the Romans invaded southern Britain. It became a Roman colony called Britannia. The Romans set up their capital in London and built major cities in Bath, Chester and York. The cities contained beautiful buildings, squares and public baths. Fine villas were built for Celtic aristocrats who accepted Roman rule.The Saxons, Jutes and Angles. From about AD 350, Germanic tribes began invading south-east England. The tribes came from what is now northern Germany, Holland and Denmark. The first to come were the Saxons, they were joined later by the Jutes and Angles. The Angles gave England its name. Britain had the protection of only a few Roman legions. The native people couldn’t stop the new enemy known as the Anglo-Saxons. The Celts fled north and west taking their ancient art and languages with them. Celtic languages have disappeared from most of Europe, but are still spoken in parts of Wales, Ireland and Scotland.II variantЖаттығу 1. Берілген сөйлемдерді ырықсыз етіс формасына қойыңыздар.1. That company has hired Sue. Sue __________ by that company.2. Mr. Adams will do the work. The work __________ by Mr. Adams.3. Mr. Fox washed the windows. The windows __________ by Mr. Fox4.The teacher helped them. __________ by the teacher.5. The teacher helps us. __________ by the teacher.Жаттығу 2. Етістіктің тиісті формасын қойыңыз.1. These books (have to + return) _____ to the library by tomorrow.2. Polly (have to + return) _____ these books by next Friday. If she doesn’t return them, she (will + have to + pay) _____ a fine to the library.3.Good news! I (may +offer) _____a job soon. I had an interview at an engineering firm yesterday.4. Chris has good news. The engineering firm where she had an interview yesterday (may + offer) _____ her a job soon.Жаттығу 3. Мәтінді оқып, ырықсыз етіс формасында тұрған етістіктерді табыңыз.EARLY INVASIONSThe Vikings. About AD 790, the Vikings started to invade England. They came from Norway and mainly settled in Scotland and Ireland. The north and west of England were settled by the Danes. The Vikings were excellent trades and navigators. In 1016, England became part of the Scandinavian Empire under King Cnut.In 1066, England was again facing invasion from the north and the south. In September King Harold II marched north to defeat his half – brother , the king of Norway, at the Battle of Stamford Bridge. Just three weeks later, he himself was defeated and killed at Hastings by another invader of Viking origin, William Duke of Normandy, from northern France. The Normans. The duke of Normandy, known as William the Conqueror, now became king of England, establishing a new Anglo – Norman state. England became a strong, centralized country under military rule. Castles appeared all over England to enforce the Norman rule. England has never been invaded since 1066. William was a harsh ruler: he destroyed many villages to make sure the English people did not rebel. The Norman’ power was absolute and the language of the new rulers, Norman – French, has had a lasting effect on English.&&&$$$003-011-000$3.3.11. Conditional sentences.&&&$$$003-011-001$3.3.11.1 Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №11.Сабақтың мақсаты: 1. Жаңа тақырыппен таныстыру.Экономикалық тақырыптарға байланысты студенттердің сөздік қорын кеңейту. Әдістемелік нұсқаулар:.Оқу техникасын дамыту, сөйлемдерді ағылшын тілінде түсіне білу. Тапсырманы орындау үшін нұсқау бойынша берілген оқулықтағы қолданылған шақ формаларын қолдана отырып, шартты бағыныңқылы сөйлемдерді меңгеру қажет.Conditional sentencesБұлар when, provided, providing if, unless шылаулары арқылы басыңқы сөйлеммен байланысады.If you ever need me, I shall be always around. - Егер мен саған керек болсам, әрқашан сенің қасыңнан табыламын.Шартты сөйлемнің үш түрін еске сақтаңыздарI If the weather is fine, we shall play outside.If you ring me up, I shall tell you something.Егер ауа-райы жақсы болса, біз далада ойнаймыз.Егер сен маған қоңырау шалсаң (бүгін, ертең), мен саған бір нәрсе айтамын. II If the weather were fine, we should play outside.If you rang me up, I should tell you something.Егерде ауа-райы жақсы болғанда, біз далада ойнар едік. Егерде сен маған қоңырау шалған болсаң (бүгін, ертең, мен саған бір нәрсе айтар едім. III If the weather had been fine, we should have played outside.If you had rung me up, I should have told you something. Егерде ауа-райы жақсы болғанда (кеше) біз далада ойнаған болар едік. Если бы ты мне позвонил (вчера), я бы тебе кое-что рассказал.Егерде сен маған қоңырау шалған болсаң (кеше), мен саған бір нәрсе айтқан болар едім. &&&$$$003-011-002$3.3.11.2 Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №11I variantЖаттығу1. Жақшаны ашып, етістіктің дұрыс формасын қойыңыздар.1. If you (invited/had invited) me last week, I (was able /had been able/would have been able) to come.2. I’m sure your letter hasn’t arrived yet. If it (came/had come) I’m sure I (noticed/had noticed/would have noticed) it.3. We have a suggestion to make. How (do you feel/would you feel) if (we offered/would offer/had offered) you the job of assistant manager?4. Terry never catches anything when he goes fishing. And if he (catches/caught/ had caught) a fish, he (throws/would throw) it back. Жаттығу 2. Жақшаны ашып, етістіктің дұрыс формасын қойыңыздар.1. I should be delighted if I (to have) such a beautiful fur coat. 2. If it (to rain), we shall have to staj, at home. 3. If he (to work) hard, he would have achieved great progress. 4, If it is not too cold, i (not to put) on my coat. 5. I (to write) the composition long ago if you had not disturbed me. 6. If ho (not to read) so much, he would not be so clever. Жаттығу 3. Сөйлемдерді аударып, шартты сөйлемдердің түрін анықтаңыздар.
If you could speak any other language, which one would you choose to be able to speak?
What would you do if you became President of your country?
If it hadn't been for the storm, their boat wouldn't have been carried away far into the sea.
If I were acquainted with him, I would invite him to our party.
If he has some time he will help me.
Жаттығу 4. Мәтінді оқып, шартты сөйлемдерді жазып шығыңыздар.
North Sea Oil
Good evening. This is London Radio. Welcome to "Man in the Street". Our programme tonight is about North Sea oil. Oil was first discovered beneath the North Sea in the late 960s. Since then more and more oil has been found off the coasts of Britain, and is being brought ashore. We aren't going to become very rich, but we must decide how to spend the oil revenues. Our interviewer went into the streets to ask people their opinion. He asked "If you were the Prime Minister, what would you do with the money?""Well, of course I'm not the Prime Minister, but if I were, I'd spend the money on more hospitals and schools. We need more doctors, nurses, and teachers. Classes are too big. If classes were smaller, children would learn more. And there aren't enough nurses either, because salaries are too low. If the salaries were higher, more people would become nurses. Money which is spent now on education and health is an investment for the future"."I think the answer is quite simple. Taxes are much too high in this country, aren't they? I would reduce them. If we reduced taxes, people would have more money. If they had more money, they'd spend more. Industry would have to produce more, so it would need more workers. There would be more jobs, and we would all be richer."II variantЖаттығу1. Жақшаны ашып, етістіктің дұрыс формасын қойыңыздар.
If I (have) enough money, I will go with you.
If I (have) enough money, I would go with you.
If I (have) enough money, I would have gone with you.
If the weather is nice tomorrow, we (go) _____to the zoo.
If the weather were nice today, we (go) _____to the zoo.
If the weather had been nice yesterday, we (go) _____to the zoo.
Жаттығу2. Жақшаны ашып, етістіктің дұрыс формасын қойыңыздар.1. If I (phone/will phone/ phoned) you tonight, (are you/will you be/would you be) in?2. Why didn’t you tell me? If you (told/ had told me, I (had helped/would have helped) you.3. If Ann (wasn’t driving, didn’t drive/hadn’t driven) so fast, her car (didn’t crash/wouldn’t crash/ wouldn’t have crashed) into a tree.4. Let me give you some advice. If you (smoked/would smoke/had smoked) less, you (didn’t feel/wouldn’t feel/ wouldn’t have felt) so tired.Жаттығу 3. Сөйлемдерді аударып, шартты сөйлемдердің түрін анықтаңыздар.
I wouldn't have asked if I hadn't wanted to know.
If you ask him he will explain it.
If you don't sign the cheque I can't cash it.
If I had had an extra ticket to the theatre, I would have invited my girl-friend.
I would travel all over the world if I had time and money.
Жаттығу 4. Мәтінді оқып, шартты сөйлемдерді жазып шығыңыздар.
George's MethodGeorge Smith was very proud of his method. He always said "If you want peace in the home, never answer back when your wife is angry". And George's family life was very happy indeed.One day George has lent twenty pounds to his friend Alec Smart. George's wife heard of it. When they were going to bed she started to complain. After each complaint she made a pause but George kept silent all the time. That was his method.
George, I heard you lent 20 pounds to that good-for-nothing Alec Smart.
Unless I'm very much mistaken, you'll never see that money again.
If you were a perfect husband you would have bought me a new dress with that sum. I saw a lovely one for 18 pounds at Selfridge’s the other day. Quite cheap at the price.
The man from the fire-insurance company came this morning. I wouldn't have sent him away if I'd had the mecessary money. The house might burn tomorrow and we wouldn't get one penny from the company.
Do you hear the mice downstairs? I would have bought a mouse-trap for two shillings if you hadn't given away twenty pounds.
I wouldn't have said one word if you had lost the money on horses or football pools.
If you had any feelings as a father of your children you would have bought John a bicycle. But you preferred to play big-hearted Father Christmas to Alec Smart.
In case you want to know, a man came with a ticket for the Cup Final. He wanted two pounds or else he wouldn't leave the ticket here. I'd have paid him but I had no money in the house.
At that moment George couldn't keep quiet any longer. No tickets for the Cup Final. That was too much. He forgot his method and shouted in wild despair, "If I had a gun I'd shoot myself!!!" Mrs.Smith smiled, "That would be a pity, old boy," she said, "because I got the tickets for the Cup Final. I borrowed the money from Alec Smart's wife."&&&$$$003-012-000$3.3.12. The Modal Verbs.&&&$$$003-012-001$3.3.12.1 Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №12Сабақтың мақсаты: 1. Модалді етістіктерді ажырата алып, олардың синонимдарын қолдана алу дағдыларын қалыптастыру.2. Сөзді қорды молайтуға деген ынтаны қалыптастыру.Әдістемелік нұсқаулар:.Оқу техникасын дамыту, сөйлемдерді ағылшын тілінде түсіне білу. The modal verbs (Модаль етістіктер)Модаль етістіктер деп,қимыл,әрекеттің өмірге қатысы туралы сөйлеушінің көзқарасын көрсететін көмекші етістіктерді айтамыз;can-қабілеті болу,шамасы келу,рұқсат ету,батылы бару,ерікті болу,must-орындау керек (қажет) ; ought(to)-міндетті болу, мүмкін болу,need- керек,қажет болу,мұқтаж болу, might(may),have-батылы бару,ерікті болу т.б.Олар көбінесе to демеулігінсіз негізгі тұйық етістіктермен бірге қолданылады да,сөйлемде күрделі баяндауыш жасайды;I can read German a little,-Мен немісше аздап оқи аламын.Could you pass me salt?- Маған тұзды алып бермеспе екенсіз? Тұзға қол жалғап жіберіңізші? You must learn Kazak-Сіз қазақ тілін үйренуіңіз керек.I ought to read this offer- Сіз мына ұсынысты оқып шығуыңыз қажет.You need not translate this cable-Сіздің бұл жеделхатты аударуыңыздың қажеті жоқ.You should be more careful –Сіздің ұқыптырақ болуыңыз керек.Can-модаль етістігінің өткен шақ формасы-could-біреудің іс-әрекетті орындай,істей алу мүмкіндігін көрсетеді;This work could be done at once - Бұл жұмыстың бірден орындалғаны қажет еді.Мен билей аламын.модаль етістігінің өткен шақ формасы-might-іс-әрекеттің рұқсат етілуін немесе болу мүмкіндігін көрсетеді;He may not know about it-Ол бұл туралы білмес еді.May I go out?-Менің кетуіме (шығуыма) бола ма?You might still come but I don’t think you will-Сіз келе алар едіңіз,бірақ менің ойымша сіз енді келмейсіз.Must-істелетін іс-әрекеттің белгілі бір жағдайға байланысты орындалу мүмкіндігін,міндеттілігін білдіретін етістік.I must learn by heart this dialogue.Мен мына диалогты жаттауым керек.Ought(бұның өткен шақ формасы болмайды) –модаль етістігі іс-әрекеттің шүбәсіз,міндетті түрде орындалуы керек екендігін білдіреді.Қазақ тіліне аударғанда керек еді , солай болса керек еді, дұрыс болар еді деген мағынаны білдіреді.Ought модаль етістігінен кейін келетін негізгі тұйық етістік демеулігімен қолданылады;I suppose, I ought to look through it.-Менің ойымша (пайымдауымша)бұны менің қарап шығуым керек.Need-(өткен шақ формасы болмайды) модаль етістігі іс-қимылдың міндетті түрде болуын,істелуін көрсетеді;We need talk of this no more.-Мұны айтудың енді керегі жоқ.They needn’t discuss his project in detail.-Олардың оның жобасын егжей-тегжейіне дейін қарап,талқылауы қажет емес.Бұл модаль етістігі әдетте болымсыз сөйлемдерде көбірек қолданылады.Басқа модаль етістіктерінен айырмашылығы, сұраулы сөйлемдерде көмекші етістігі қолданылады да,негізгі етістік демеулігімен келеді;Do you need to answer this letter?-Сіздің бұл хатқа жауап беруіңіз қажет пе?Should-кеңес беру, өзіндік пікір aйту, нұсқау беру,іс-әрекеттің болу мүмкіндігін білдіреді ,The instructions should be written in clear language.-Нұсқаулар түсінікті тілде жазылуы тиіс. Сонымен қатар should етістігі бір нәрсенің мүмкіндігін, болжамын білдіреді.She should be very angry with us-Ол мүмкін бізге өте ренжіген шығар.Модаль етістіктердің орнына қолданылатын етістіктер.Can- етістігінің орнына үш шақта да қолданылатын(to)be allowed to етістігі қолданылады.He can play tennis-He is able to play tennis.-Ол теннис ойнай алды.May етістігінің орнына үш жақта да қолданылатын(to)be allowed(to) етістігі қолданылады.You may smoke here.You are allowed to smoke here-Сіз осы жерде шылым шеге беріңіз.Must етістігінің орнына өткен,келер шақтарда (осы шақта сирек)қолданылатын (to) be obliged (to) етістігі қолданылады.He was odliged to be on duty yesterday -Оның кеше кезекші болуы керек еді.Must-модаль етістігінің орнына,үш жақта қолданылатын (to )have( to )немесе (to) have got (to) етістігі қолданылып,айтушының көзқарасы бойынша іс-қимылдың жағдайға қарай орындалу амалының міндетті екендігін көрсетеді;They have to train before the game-Ойын алдында олардың дайындық жасаулары қажет.To have to –формасы сұраулы ,болымды және болымсыз түрлерде to do көмекші етістігімен бірге қолданылады;I have to do it-Мен мынаны істеуім керек.Must етістігінің орнына (to) be (to) етістігі қолданылып,іс-қимылдың орындалуына бұйрық беру,міндетті түрде істің белгілі келісім,жоспар бойынша орындалатындығын көрсетеді. You are to be back by 3 o’clock.-Сіз сағат 3-те қайтып келуге тиіссіз.&&&$$$003-012-002$3.3.12.2 Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №12.I variantЖаттығу 1. can, may или must етістігін қойыңыз.1. What ... we see on this map? 2. ... you speak Spanish? — No, unfortunately I... 3. At what time ... you come to school? 4. ... I come in? 5. You ... not smoke here. 6. ... take your book? — I am afraid not: I need it. 7. He ... not speak English yet. 8. I have very little time: I ... go. 9. They ... not go to the park today because they are busy. 10. You ... read this text: it is easy enough.Жаттығу 2. should немесе had to етістігін қойыңыз.1. Не was out when we came, and we ... (to wait) for over an hour. 2. It was raining hard. We ... (to wear) our raincoats. 3. I ... (to take) a taxi, otherwise I should have missed the train. 4. You walked all the way here carrying this heavy suitcase. You ... (to take) a taxi. 5. They won't be able to buy anything but lemonade on the train. You ... (to give) them some sandwiches at least. Жаттығу 3. Сөйлемдерді аударыңыздар.1. Не must have sold his piano. 2. He may have sold his piano. 3. He might have sold his piano. 4. He can't have sold his piano. 5. He should have sold his piano. 6. He shouldn't have sold his piano. 7. He needn't have sold his piano. 8. He didn't have to sell his piano. 9. He had to sell his piano. 10.He was to sell his piano.Жаттығу 4. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз.Foreign TradeInternational trade is the system by which countries exchange goods and services. Human societies evolved from the Stone Age to the present by exchanging or trading ideas and technologies. Countries trade with each other to obtain things that are of better quality, less expensive or simply different from goods and services produced at home. Countries also trade with each other because they benefit from it. 2. The gain from international trade enables resources in each trading nation to be allocated to their most productive uses. Instead of trying to produce everything themselves which would be inefficient, countries often concentrate on producing those things that they can produce best, and then trade for other goods and services. By doing so, both the country and the world become wealthier.II variantЖаттығу 1. may (might) или can (could) етістігін қойыңыз.1.... I use your pen? 2. ... I find a pen on that table? 3. You ... read this book: you know the language well enough. 4. You ... take this book: I don't need it. 5. ... I help you? 6. ... I ask you to help me? 7. ... you help me? 8. He knew this period of history very well: he had read everything on the subject he ... find in the rich university library.9. Something was wrong with the car: he ... not start it. 10. She asked me if she ... use my telephone. Жаттығу 2. should немесе had to етістігін қойыңыз.1. Mother was coming to dinner, so I ... (to bake) her favourite cake. 2. You knew I was bringing people to dinner. You ... (to bake) a cake. 3. She is quite an authority. You ... (to ask) her. 4. I could not stand that noise any longer. I ... (to go) out and (to tell) them to stop. 5. How can you work in this noise? You ... (to tell) the children to stop.Жаттығу 3. Сөйлемдерді аударыңыздар.1. Не must have taken it. 2. He had to take it. 3. He must be trying to find the lost stamp. 4. You must try to find the lost stamp. 5. She must be the youngest child in this group. 6. If you want to become a good football player, you must be an all-round athlete. 7. I had to read the letter twice before I understood it. 8. He must have read the letter many times. 9. What must you think of me? 10. They must be talking about us.Жаттығу 4. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз:Foreign TradeIn the course of historical development, one can observe recurrent swings in commercial policy of different countries: from protection toward free trade, and back toward protection. During the mercantilism the national policies were to export much, import little. Countries often pursued highly restrictive policies, imposing, tariffs, quotas, embargoes, state monopolies, and a variety of other measures to regulate their foreign trade. The middle of the nineteenth century witnessed a definite shift in the direction of free trade. Great Britain was the leader in this movement. Some countries followed the British example. Many countries concluded commercial treaties stipulating tariff reductions and other measures to liberalize trade. Most of these treaties included a most-favored nation clause providing the lowest tariff rates.&&&$$$003-013-000$3.3.13. Шақтардың қиысуы. Direct and Indirect Speech.&&&$$$003-013-001$3.3.13.1 Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №13Сабақтың мақсаты: 1. Төл сөзден төлеу сөзге айналдыру дағдыларын қалыптастыру.2. Студенттердің монологті сөйлеу мен оқудағы коммуникативті дағдыларын жетілдіру Әдістемелік нұсқаулар:.Оқу техникасын дамыту, сөйлемдерді ағылшын тілінде түсіне білу. Шақтардың қиысуы.Шақтар сәйкестілігі ережесі бағыныңқы сөйлемдегі етістіктің басыңқы сөйлемдегі етістікке тәуелділігін білдіреді. Шақтардың қиысуы ережесі:1. Егер басыңқы сөйлемдегі етістік осы шақта немесе келер шақта болса, бағыныңқы сөйлемдегі етістік мағынасына қарай, кез келген шақта бола алды. Мысалы:He says he studies English He says he will study English He says he studied English 2. Егер басыңқы сөйлемдегі етістік өткен шақта болса, бағыныңқы сөйлемдегі етістік мағынасына байланысты өткен шақтардың бірінде болуы керек.Мысалы: He said he studied English He said he would study English He said he had studied English Шақтар сәйкестілігіне байланысты сөйлемдерді осы шақтан өткен шаққа ауыстырғанда болатын өзгерістер.Егер де басыңқы сөйлемдегі етістікті өткен шаққа ауыстырсақ, бағыныңқы сөйлемдегі етістік өзгереді:Present Simple – Past SimplePast Simple – Past PerfectPresent Perfect – Past PerfectPresent Continuous – Past ContinuousFuture Tenses – Future in the PastТөл сөз және төлеу сөзТөл сөзді төлеу сөзге айналдырғанда шақтар қиысуы ережесіне көп көңіл бөлінуі қажет. Төл сөзді төлеу сөзге айналдырғанда келесі өзгерістер болуы қажет:that шылауын қолдануға болады.Шақтар сәйкестілігіне байланысты етістік шақтары өзгереді.
мағынасына байланысты есімдіктер өзгереді.
толықтауыш алдында келген to say етістігі (to шылауынсыз) to tell етістігі болып алмасады.
Мезгіл және мекен үстеулері өзгереді:Now – thenToday – that dayTomorrow – the next dayYesterday – the day beforeAgo – beforeHere – thereThis – thatThese – thoseМысалы: He said, “I shall do it tomorrow” – He said that he would do it the next day.Mary said to me, “I worked at this office” – Mary told me that she had worked at that office.Сұраулы сөйлем өзгерісі:Жалпы сұраулы сөйлемде басыңқы сөйлем мен бағыныңқы сөйлем if, whether сөздері арқылы байланысады және сұраулы сөйлем құрылымы болымды сөйлем құрылымына өзгереді. Мысалы:He asked me, “Do you know my telephone number?” – He asked me if (whether) I knew his telephone number.Арнайы сұраулы сөйлемде басыңқы сөйлем мен бағыныңқы сөйлем сол сұраулы сөз арқылы байланысады және сұраулы сөйлем құрылымы болымды сөйлем құрылымына өзгереді. Мысалы:He asked me, “When will you come to my place?” – He asked me when I would come to his place.Төлеу сөздерде бұйрықты сөйлемдер мына етістіктердің қатысуымен жасалады.To tell-aйту,to order- әмір ету,to ask-сұрау,to command-бұйрық беру,to advise-кеңес беру, to request-өтіну. Тиісті етістіктер бұйрық пен өтініштің түріне қарай қолданылады.Direct speech.She said to him: “go out”.Indirect speech.She ordered him to go out.&&&$$$003-013-002$3.3.13.2 Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №13.I variantЖаттығу 1 . Берілген сөйлемдерді төлеу сөзге айналдырыңыздар.1. “How much money have you put into the account?” they asked.They asked him _______.2 “I don't know”, he told them.He told the officials _______.3 “Then we know more about your money than you do”, they said.The officials said that _______.4 “What do you mean?” he asked.He asked them _______.5 “You'll find out later”, they told him.They told him _______.6 “I have nothing to conceal”, he claimed.He claimed _______.7. “Everything I've told you has been true”, he insisted. He insisted that _______.8. “But perhaps I've forgotten a few things”, he admitted.He admitted that _______ .Жаттығу 2. Сөйлемдерді төлеу сөзге айналдыру үшін тістіктің дұрыс формасын таңдаңыз.1. “I’m going out now, but I’ll be in by nine,” he said. He said he (will be/ is/ was) going out, but he (was/ will/ would) be in by nine.2. “My young brother wants to be a tax inspector,” said Mary. “I can’t think why.”Mary said her young brother (wanted/ want/ wants) to be a tax inspector, and she (can’t/ couldn’t/ can) think why.3. “I’ve made a terrible mistake!” said Peter. - “You’re always making terrible mistakes,” I said. “You should be used to it by now.”Peter said he (has/ had/ have) made a terrible mistake and I replied he (is/ are/ was) always making terrible mistakes and (should/ would/ shall) be used to it. 4. “I’m living with my parents at present,” she said, “but I hope to have a flatof my own soon.”She said she (was/ is/ were) living with her parents at present, but she (hope/ hopes/ hoped) to have a flat of her own soon. 5. “I’m leaving tomorrow,” she said. – “We’ll come and see you off,” we said.She said she (will be/ was/ is) leaving the next day, we replied we (will/ would/ were) come and see her off. Жаттығу 3. Берілген сөйлемдерді төлеу сөзге айналдырыңыздар.
“Are you hungry?” She asked us ______________________________.
“Are you enjoying yourself?” He wanted to know ____________________.
“Do you always go to church on Sunday?” He wondered ______________.
“Have you seen John recently?” She asked me _______________________.
“Has Debbie been working here long?” He wanted to know ____________.
“Did you study hard for the exam?” She wondered ___________________.
“Will Ted and Alice be at the party?” She asked us ___________________.
“Will you be coming to the concert or not?” He wanted to know ________.
II variantЖаттығу 1 . Берілген сөйлемдерді төлеу сөзге айналдырыңыздар.1. “What's the weather like?” She asked me _________________________.2. “What does Frank do for a living?” I wanted to know _________________________.3. “Why is Maria crying?” She wondered _________________________.4. “What kind of holiday has Marco had?” You wanted to know _________________________.5. “How long have you both been living here?” They inquired _________________________.6. “Where did they go last week?” She wanted to know _________________________.7. “Who were you looking for?” He asked me _________________________.8. “When will lunch be ready?” You didn't tell me _________________________.Жаттығу 2. Сөйлемдерді төлеу сөзге айналдыру үшін тістіктің дұрыс формасын таңдаңыз.1. “Do you want to see the cathedral?” said the guide. The guide asked if we (wanted/ want/ wants) to see the cathedral.2. “Can you tell me why Paul left the university without taking his degree?” Paul’s sister asked. Paul’s sister asked why (Paul had left/ had Paul left/ did Paul leave) the university without taking his degree. 3. “How long have you been learning English?” the examiner said.The examiner asked how long (had I been/ I have been/ I had been) learning English. 4. “Are there any letters for me?” said Mary.Mary asked if (were there/ there were/ there are) any letters for her.5. “Why aren’t you taking the exams?” said Paul.Paul asked why (wasn’t I/ I wasn’t/ aren’t I) taking the exam. Жаттығу 3. Берілген сөйлемдерді төлеу сөзге айналдырыңыздар.
“Who’s next please?” She wanted to know _______________________.
“What makes a noise like that?” He wondered _____________________.
“Which of you is waiting to see me next?” The doctor asked __________
“Whose composition haven’t we heard yet?” The teacher asked us to tell her ______________________________.
“Who left this bag here?” Tell me _______________________________.
“What caused the accident?” Can you explain _____________________.“Which newspaper carried the article?” I'd like to know ______________.
“Whose painting will win the competition?'” I haven't any idea _________.
&&&$$$003-014-000$3.3.14. Verbals (Жақсыз етістіктер).&&&$$$003-014-001$3.3.14.1 Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №14.Сабақтың мақсаты: 1. Тұйық етістік, есімше, көсемше туралы жалпы мағлұмат беру.2. Сұрақтар қоя алу және ағылшын тіліндегі іздеу жүйелерін қолдана алу дағдыларын жетілдіру.Әдістемелік нұсқаулар:Тұйық етістік, есімше, көсемше туралы берілген ережелерді оқып, тапсырмаларды орындау.Verbals (Жақсыз етістіктер).Жақсыз етістіктер жаққа жіктелмейді, жекеше, көпше түрлерге бөлінбейді.Жақсыз етістіктерге – Infinitive, етістіктің жалпы түрі , Participle – есімше, көсемше, Gerund – герундий жатады.Infinitive -Тұйық етістік жаққа, жекеше, көпше түрлерге бөлінбей, мағынасы жағынан іс-әрекеттің, қимылдың атын білдіреді. Тұйық етістік – негізгі to doжәне ырықсыз (өзгелік) етіс to be done категориялары, перфектілі (to have done),перфектісіз (to do) және тек созылыңқы шақ түрлеріне бөлінетін жақсыз етістіктің бірден бір түрі болып есептеледі. Ол етістіктің де, зат есімнің де белгілерін білдіреді.Тұйық етістіктің жасалуыТұйық етістік (инфинитив) қазақ тіліедегі тұйық етістікпен сәйкес келеді. Тұйық етістіктің басты белгісі – “to” демеулігі, ол кей жағдайларда түсіп қалады:Shall, will көмекші етістігінен кейін – Tomorrow he will receive the workers. – Ертең ол жұмысшыларды қабылдайдыCan, could, may (might), must, should, would (ought етістігінен басқа) модаль етістіктерінен кейін: Can you tell me about your plan? – Сіз маған өз жоспарыңыз туралы айта аласыз ба?To see – көру, to hear – есту, to lead (let) – бастау т.б. етістіктерден кейін: I saw Damir dance. –Мен Дәмірдің билегенін (биін) көрдім.Сөйлемде екі инфинитив қатар келіп, өзара or- немесе, and – және жалғаулық шылауымен байланысса, екінші инфинитивтегі to түсіп қалады: He promised to phone or write. Ол телефон соғуға немесе хат жазуғак уәде берді.Ескерту: ағылшын тіліндегі мысалдарды қазақ тіліне аударғанда кей жағдайларда тұйық етістік түрінде болмауы мүмкін.Тұйық етістіктің жасалуы мен қолданылуыТұық етістіктің негізгі белгісі – “to” демеулігі.Indefinite Infinitive Active. Негізгі етіс инфинитив түрі – (to ask- сұрау).Indefinite Infinitive Passive – ырықсыз (өзгелік) жалпы инфинитив, инфинитивтің (тұйық етістіктің) жай формасы “to be” мен негізгі мағыналы етістіктің, Past Participle (PII) түрлерінен жасалады:To be + Participle II (to be asked - сұралу).Progressive Infinitive. Инфинитивтің созылыңқы шағы инфинитивтің жай формадағы to be етістігімен негізгі мағыналы етістіктің Present Participle (I) – түрінен жасалады: To be + Present Participle II (to be asking – сұрау (дәл осы сәтте)).Perfect Infinitive Passive. Перфекттілі инфинитив өзгелік етіс түрі to be етістігінің перфектілі инифинитивформасы мен негізгі етістігінің Participle II түрлерінен жасалады:To have been +Participle II(to have been asked – сұралу(сұралған))Инфинитив түрлерінің таблицасыVoice TenseЕтіс шақ Non-Perfect перфектісіз Perfect перфектіліIndefinite тұйық етістік Progressive - созылыңқы Perfect перфектілі-Perfect Progressive-Перфектілі созылыңқыActive негізгі To build To be building To have build To have been buildingPassiveЫрықсыз (өзгелік) To have been build Тұйық етістіктің (Инфинитивтің) сөйлемдегі атқаратын қызметіСөйлемде бастауыш болады: To rest at the Seaside is pleased. Жағажайда демалу – жан рахаты.Баяндауыштың құрамында келеді:The first we had to prepare was the home task. – ең флдымен біз үй тапсырмасын орындауымыз керек болды. The point is to finish the scientific work. – Ең бастысы – ғылыми еңбекті аяқтау.Толықтауыш болады: I asked him to give me the passport. – Мен одан төлқұжатты бере тұруын сұрадым.Анықтауыш болады: My son was the first to congratulate me on my birthday. – Менің ұлым мені туған күніммен бірінші құттықтады.Кейде қазақ тіліне аударғанда Infinitive сабақтас құрмалас сөйлемнің басыңқысыңары болады: We must take all measures to get home in time. – Біз үйге кешікпей жету үшін, қолдан келгеннің бәрін жасадық. (мақсат бағыңқылы сабақтас).The Participle (есімше көсемше)Ағылшын тіліндегі Participle қазақ тіліндегі есімшеге де, көсімшеге де сәйкес келеді.Есімше, көсімше қимыл- әрекетті білдірумен бірге сын есімнің, үстеудің де белгілерін білдіретін етістіктің түрі. Қазақ тілінде есімше: көреген адам, оқыған кісі: an outstanding writer көрнекті жазушы, аconcluded contract – жасалған келісім. Көсемше: Having read - оқып, translating – аудара (аударып). Having quickly eaten her meal Gauhar hurried back to the market. – Тез тамақтанған, базарға қайтадан баруға асықты. Ағылшын тілінде Participle екіге бөлінеді: ал Present Participle (PI) және Past Participle (PII).Participle I, осы шақ есімшеге (көсімшеге), ал Participle II, өткен шақ есімшеге (көсімшеге) сәйкес келеді.The Present Participle (Осы шақ есімше), оның жасалуыОл to демеулігінсіз тұйық етістікке – ing жұрнағының жалғануы арқылы жасалады:To play – playingTo read – readingЕгер - ing жұрнағының алдында, бір ғана дауыссыз болып, ол қысқа дауыстыдан кейін келсе, дауыссыз қосарланады: to get – getting, to run – running, to begin – begging. 2. to die, to lie, to tie – tying, to lie – lying. Past Participle (Өткен шақ есімше), оның жасалуыӨткен шақ есімше дұрыс етістіктерге – ed, -d жұрнақтарының жалғануы арқылы жасалады: to write – written, to see – seen, to teach – taught, to go – gone, to fly – flown, to lie – lain. Әдетте сөздіктерде бұрыс етістіктерден соң Simple Past6 одан кейін Participle II, беріледі.The Perfect Participle ActiveАяқталған негізгі етісті есімше. Бұл шақ осы шақ есімшемен (P.I) негізгі етістіктің өткен шақ есімшесінен (P.II) жасалады:Having doneHaving saidHaving writtenHaving finished my work I went home. – Жұмысымды бітіріп үйге қайттым. The Perfect Participle PassiveАяқталған ырықсыз етісті өткен шақ есімше. Есімшенің бұл ырықсыз тұрі «to be» етістігінің яғни having been көмекші етістігі мен негізгі етістіктің өткен шақ есімше, Participle II түрі арқылы жасалады: Having been done. Having been translated into many languages the novel «The path of Abai» by Muktar Auezov became know everywhere in the world. – Коптеген тілдерге аударылғандықтан Мұқтар Әуезовтынң «Абай жолы» романы күллі әлемге белгілі болды.&&&$$$003-014-002$3.3.14.2 Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №14I variantЖаттығу 1. Perfect Infinitive формасына көңіл аудара отырып сөйлемдерді аударыңыз.1. I am awfully glad to have met you. 2. Sorry to have placed you in this disagreeable situation. 3. I am very happy to have had the pleasure of making your acquaintance. 4. I am sorry to have kept you waiting. 5. Clyde was awfully glad to have renewed his acquaintance with Sondra, 6. Sorry not to have noticed you. 7.1 am sorry to have added some more trouble by what I have told you.Жаттығу 2. Сөйлемдерден Participle 1 немесе Participle II тауып, астын сызыңыздар.1. Everybody looked at the dancing girl. 2. The little plump woman standing at the window is my grandmother. 3. The man playing the piano is Kate's uncle. 4. Entering the room, she turned on the light. 5. My sister likes boiled eggs. 6. We stopped before a shut door.7. Tied to the tree, the goat could not run away. 8. They saw overturned tables and chairs and pieces of broken glass all over the room.Жаттығу 3. Participle қажетті формасын қойып, жақшаны ашыңыздар.1 . a) The girl (writing, written) on the blackboard is our best pupil. b) Everything (writing, written) here is quite right.2. a) The house (surrounding, surrounded) by tall trees is very beautiful.b) The wall (surrounding, surrounded) the house was very high.3. a) Who is that boy (doing, done) his homework at that table?b) The exercises (doing, done) by the pupils were easy.4. a) The girl (washing, washed) the floor is my sister.b) The floor (washing, washed) by Helen looked very clean.5. a) We listened to the girls (singing, sung) Russian folk songs.b) We listened to the Russian folk songs (singing, sung) by the girls.Жаттығу 4. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз.Economy and population of the USAMineral production along the Southeastern Coast is substantial, with oil and natural gas leading the way. Much of the production is offshore, with wells drilled into the Continental Shelf. Salt domes—underground geological formations that trap deposits of petroleum, natural gas, and sulfur—are widespread in the "tidelands,” as the shelf is called. Huge quantities of phosphates (used for fertilizers) are mined, as well as salt and sulfur. Extraction of minerals such as phosphate rock, salt, sulfur, petroleum, and natural gas contributes greatly to the economy.II variantЖаттығу 1. Perfect Infinitive формасына көңіл аудара отырып сөйлемдерді аударыңыз.1. When Clyde looked at the girl closely, he remembered to have seen her in Sondra's company. 2. I remembered to have been moved1 by the scene I witnessed. 3. The child was happy to have been brought home. 4. Jane remembered to have been told a lot about Mr. Rochester. 5. The children were delighted to have been brought to the circus. 6. I am sorry to have spoilt your mood. 7. Maggie was very sorry to have forgotten to feed the rabbits.Жаттығу 2. Сөйлемдерден Participle 1 немесе Participle II тауып, астын сызыңыздар.1.Coming to the theatre, she saw that the performance had already begun. 2. Looking out of the window, he saw his mother watering the flowers. 3. Hearing the sounds of music we stopped talking 4. She went into the room, leaving the door open.5. This is a church built many years ago. 6. The books written by Dickens give us a realistic picture of the 19th century England. 7. She put a plate of fried fish in front of me. 8. The coat bought last year is too small for me now.Жаттығу 3. Participle қажетті формасын қойып, жақшаны ашыңыздар.1. Do you know the girl (playing, played) in the garden?1. The book (writing, written) by this scientist is very interesting.2. Translate the words (writing, written) on the blackboard.3. We could not see the sun (covering, covered) by dark clouds.4. The (losing, lost) book was found at last.5. (Going, gone) along the street, I met Mary and Ann.6. Read the (translating, translated) sentences once more.7. She was reading the book (buying, bought) the day before.8. Yesterday we were at a conference (organizing, organized) by the pupils of the 10th form.9. (Taking, taken) the girl by the hand, she led her across the street.10. It was not easy to find the (losing, lost) stamp.Жаттығу 4. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз.Economy and population of the USAThe economy of the Southeast coastal region benefits from the Intracoastal Waterway , a series of canals and protected water routes extending for about 1,740 km (about 1,080 mi) along the Atlantic Coast and for about 1,770 km (about 1,100 mi) along the Gulf of Mexico coast. Because of modest depth, the waterway is used primarily by barges and small boats. Two-thirds of its traffic is concentrated on the section between Houston, Texas, and the Mississippi River. Key commodities include oil, grain, cotton, sulfur, and petrochemicals. The waterway connects with the Mississippi River system, allowing barge traffic to travel far inland to the extremities of the Mississippi navigational system.&&&$$$003-015-000$3.3.15. The Gerund (Герундий).&&&$$$003-015-001$3.3.15.1 Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №15.Сабақтың мақсаты: 1. Герундийдің белгісі және жасалу жолдары, герундиймен қолданылатын күрделі құрылымдарды танып, оларды аудару дағдыларын қалыптастыру.2. Экономикаға байланысты мәтіндермен жұмыс істеуде практикалық дағдыларды қалыптастыру.Әдістемелік нұсқаулар:.Оқу техникасын дамыту, сөйлемдерді ағылшын тілінде түсіне білу. Етістіктің маңыздылығын етістіктің негізгі формаларымен байланыстыра таныстыру.Сөйлемде –ing жұрнағына аяқталған етістіктің түрі Participle I немесе The gerund болады, бірақ бұлардың айырмашылығы – Participle I-де етістік пен сын есімнің белгілері болса, ал герундийде етістік пен зат есінің белгілері болады. Етістік сияқты оның шақ , етіс категориялары бар.I sat smoking and wondering what to do. (Participle I) – Мен темекі тартып отырып, не істеу керек екенін ойладым. Smoking is health hazard. (Gerund). – Шылым шегу – денсаулыққа зиян келтіру.Ескерту: Кей жағдайларда ол тұйық етістікке сәйкес. Шылым шегу сөзінде етістікке де, зат есімге де тән белгі бар.Swimming is very pleasant (pleasure). – Шомылу – жан рахаты. Шомылу – тұйық етістікке сәйкес.Герундийдің болымсыз түрі notболымсыз демеулігінің герундийдің алдында тұруы арқылы жасалады: Not knowing her name, we couldn't call her. – Оның атын білмей – біз оны шақыра (тоқтата) алмадық. Герундийдің сөйлемдегі қызметі мен қолданылуыГерундий – сөйлемде бастауыш болады: Training national personnel is an essential factor in our Republic. – Ұлттық мамандарды даярлау – республикамыздағы негізгі фактор.Cөйлемде баяндауыштың есім сөзден болған бөлігі болады: Seeing is believing. – Көру – көз жеткізу. Cөйлемде “of” предлогымен тіркесіп, анықтауыш болады: The difficulties of rebuilding the plants are overcome in our coutry. - Өндірістері қайта жабдықтау қиындықтары елімізде жүргізілуде. Our group took part in celebrating the 150-th anniversary of Abai yesterday. – Біздің топ кеше Абайдың 150 жылдық мерейтойын тойлауға қатысты. Сөйлемде пысықтауыш болады: You can help your son by supporting him. Сіз ұлынызға оны қолдау арқылы көмектесе аласыз.Сөйлемде to like, to dislike, to prefer т.б. етістіктерінен кеін келген герундий, герундий де, инфинитив те болып, сөйлемде толықтауыш қызметін атқарады: I like skiing in the winter. I like to ski in winter. – Қыста мен шаңғы тебуді ұнатамын.Сондай-ақ to avoid, to intend, to need, to mind – қарсы болу мағанасында, to remember, to want6 to require етістіктерінен кеін, толықтауыш қызметін тек қана герундий атқарады: Would you mind (her) opening the window? Терезені ашуға сіз қарсы емессіз бе?Кейбір предлогты етістіктерден және үстеулерден, сондай ақ төменденгі предлогты сөз тіркестерінен кейін герундий келеді:to depend on бағынышты болу, қарамағында болуto insist on (upon) айтқанын істеу, дегеніне көндіру, талап етуto know of білуto object to қарсы болу, қарсы екендігін білдіру to prevent from болдырмауto think of ойлау, ниеттену, ойлану, ниет етуto go on жалғастыру to look forward to дәмелену (үміттену)to give up бас тарту, мойындамау to be afraid of қорқуto be famous for көрнекті болу, атақты болуto be interest in көніл аудару to be worth of тұратын, тұруto be proud of мақтан ету т.б.My cold prevents me from going out. – Мен салқын тигендіктен, далаға шыға алмайтын болдым. He thinks of marring her. – Оның оған үйленетін ойы болды. Please, go on reading. Әрі қарай оқыныз.Төмендегі предлогты сөз тіркестерінен кейін тек қана герундий қолданылады: because of, an account of, thanks to due to, to owing to, instead of, in spite of, for the purpose of, with a view of, of (no use).Thanks to his coming here I know him well. Оның мұндай келүі – себеп болды.&&&$$$003-015-002$3.3.15.2 Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №15.I variantЖаттығу 1. Герундий формаларына назар аудара отырып сөйлемді аударыңыздар.1. Watching football matches may be exciting enough, but of course it is more exciting playing football. 2. She stopped coming to see us, and I wondered what had happened to her. 3. Can you remember having seen the man before? 4. She was terrified of having to speak to anybody, and even more, of being spoken to. 5. He was on the point of leaving the club, as the porter stopped him. Жаттығу 2. Сөйлемдерді герундийдің қажетті формаларына қойыңыздар. 1. Why do you avoid (to speak) to me? 2. She tried to avoid (to speak) to. 3. The doctor insisted on (to send) the sick man to hospital. 4. The child insisted on (to send) home at once. 5. The results of the experiment must be checked and re-checked before (to publish). 6. David was tired of (to scold) all the time. 7. The watch requires (to repair). 8. The problem is not worth (to discuss).Жаттығу 3 . Герундийге назар аудара отырып сөйлемді аударыңыздар.1. I stretched out my hand to prevent her from falling. 2. My friend succeeded in translating this difficult text. 3. She suspected him of deceiving her. 4. The poor peasant thanked Robin Hood heartily for having helped him. 5. He gave up the idea of ever hearing from her. 6. We are looking forward to seeing you again. 7. She always complains of feeling unwell. 8. He persisted in trying to solve that difficult problem. Жаттығу 4. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз. Foreign TradeThe diversification of the types of goods exported has been the hallmark of world trade in the past several decades. Companies operating in home markets encounter many common problems in selling their products or services – minimizing costs, achieving the required quality, meeting delivery dates, collecting payment, and financing the whole operation.Until resent times, Britain's heavy industry was mainly concentrated in the centre of England and in the London region. Such towns as Birmingham, Coventry and motor-cars. In the 20 century new branches of industry have appeared: electronics, radio, chemical industry and others.II variant Жаттығу 1. Герундий формаларына назар аудара отырып сөйлемді аударыңыздар.1. After being corrected by the teacher, the students' papers were returned to them. 2. I wondered at my mother's having allowed the journey. 3.1 understand perfectly your wishing to start the work at once. 4. Everybody will discuss the event, there is no preventing it. 5. At last he broke the silence by inviting everybody to walk into the dining-room.Жаттығу 2. Сөйлемдерді герундийдің қажетті формаларына қойыңыздар. 1. Do you mind him (to examine) by a heart specialist? 2. He showed no sign of (to recognize) me. 3. She showed no sign of (to surprise). 4. He had a strange habit of (to interfere) in other people's business. 5. I was angry at (to interrupt) every other moment. 6. He was always ready for (to help) people. 7. He was very glad of (to help) in his difficulty. 8. On (to allow) to leave the room the children immediately ran out into the yard and began (to play). Жаттығу 3. Герундийге назар аудара отырып сөйлемді аударыңыздар.1. They accuse him of having robbed the house. 2. He never agreed to their going on that dangerous voyage. 3. He did not approve of her drinking so much coffee. 4. The teacher of mathematics did not approve of his pupils dreaming. 5. All the happiness of my life depends on your loving me. 6. I don't feel like seeing him. 7. I insist on being told the truth. 8. I object to his borrowing money from you. Жаттығу 4. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз. Foreign TradeRecent decades have seen important shifts in the composition and directions of world trade. The manufactured goods of the developed countries have accounted for the main growth of trade, surpassing the growth rates for trade in agricultural raw materials, ores and metals. In many countries one of the driving forces behind the increase in export was the success of companies in selling “knowledge - intensive” manufactured goods to other countries. The production of these goods relies more on a skilled, well educated workforce than on natural resources. These knowledge-intensive products are becoming a major force in international trade and a source of much wealth to countries whose economies are well-positioned to compete in those markets.&&&$$$004-000-000$3.4 Зертханалық практикум.&&&&&&&&&$$$005-000-000$3.5 Бақылау жұмысыОқу жоспарында қарастырылмаған.&&&&&&$$$006-000-000$3.6 Курс жұмысыОқу жоспарында қарастырылмаған.&&&$$$007-000-000$3.7 Білімді бақылау бөлімі.Білімді бақылау үшін берілген тестерді орындау қажет. &&&$$$007-001-000$3.7.1 Бірінші межелік бақылау тестілері1 Make a plural form: A womanA) womansB) womanC) menD) womensE) women2Make a plural form: A dayA) daisB) dayesC) daysD) a daysE) the daies3Make a plural form :A knifeA) knifesB) the knivesC) -D) knivesE) knives’4 Make a plural form: A gooseA) geeseB) goosesC) geesesD) geethesE) -5 Find the noun having the same form in plural and singular:A) a sheepB) a womanC) a mouseD) a childE) a map6 Find the noun having the same form in plural and singular:A) a gooseB) an oxC) a swineD) a flagE) -7 Find the noun having the same form in plural and singular:A) a watchB) a footC) a carD) a toothE) a deer8 Find the plural form of the following word combination:There is a carA) There are carsB) These carsC) Those carsD) They are carsE) This cars9 Find the plural form of the following word combination:This stampA) These stampsB) Those stampsC) There are stampsD) They are stampsE) This stamps10 Choose the right variant of the article:What’s … weather like today? - … weather is fine.A) a, theB) the, a,C) -, theD) the, -E) the, the11 Choose the right variant of the article:… Earth is … planet.A) the, aB) an, aC) the, -D) -, aE) -, the12 Choose the right variant of the article:We had … English lesson yesterday. … teacher asked me many … questions.A) -, the, -B) the, the, theC) the, -, aD) -, -, theE) an, the, a13 Choose the right variant of the article:There is … big tree in … garden.A) the, aB) an, theC) a, theD) - , theE) an, -14 Choose the right variant of the article:I can see … nice little bird. … bird is sitting in … big tree.A) a, the, theB) -, the, -C) the, a, aD) a, the , aE) a, a, a15 Choose the right variant of the article:My brother is … pupil. He goes to … school. He goes to … school in … morning.A) a, -, - ,theB) the, a, -, aC) -, the, an, aD) an, the, a, -E) the, -, the, a16 Choose the correct answer:The pen … on the table.A. wereB. weren’tC. isD. amE. are17 Choose the correct answer:They … a comfortable flat last year.A. hasB. haveC. hadD. haven’tE. do18 Choose the correct answer:He … a good library.A. haveB. hasC. haven’tD. doesE. did19 Choose the correct answer:Vera … a catA. haven’tB. hasC. haveD. doE. does20 Choose the correct answer:The students … new dictionariesA. haveB. don’tC. hasD. doesn’t’E. hasn’t21 Choose the correct answer:I … many stamps last year.A. hasB. haveC. hadD. haven’tE. hasn’t22 Choose the correct form of the pronoun: The film … we saw last night was very boring.
that
who
whom
any
how
23 Choose the correct form of the pronoun: Have you got … new clothes?No
Any
SomeSomething
Anything
24 Choose the correct form of the pronoun: … of the shops in the city have you visited?
A) which
B) thatC) how
D) whatE) who25 Choose the correct form of the pronoun: … are you late again? – Because I’ve had an accident.A) whyB) whose
C) whereD) howE) whom26 Choose the correct form of the pronoun: I have bought … interesting for you.A) anythingB) somethingC) nothingD) anyE) no
28 Choose the correct form of the pronoun: There are … deer in the forest.A) some B) nothingC) anyD) anyone
E ) someone
29 Fill in the gap with the correct answer: This encyclopedia costs ________ the other one.a) twice as much as b) twice more thanc) twice as many asd) moree) much30 Choose the correct answer:What is your mother like?a) sailing and swimming b) dancingc) kind and prettyd) cookinge) helping people &&&$$$007-001-001$3.7.2 Екінші межелік бақылау тестілері1 Find the noun having the same form in plural and singular:A) a sheepB) a womanC) a mouseD) a childE) a map2 Find the noun having the same form in plural and singular:A) a gooseB) an oxC) a swineD) a flagE) –3 Choose the plural form of the following word combination:There is a carA) There are carsB) These carsC) Those carsD) They are carsE) This cars4 Choose the plural form of the following word combination:This stampA) These stampsB) Those stampsC) There are stampsD) They are stampsE) This stamps5 Put the right variant of the article:I can see … nice little bird. … bird is sitting in … big tree.A) a, the, theB) -, the, -C) the, a, aD) a, the , aE) a, a, a6 Put the right variant of the article:My brother is … pupil. He goes to … school. He goes to … school in … morning.A) a, -, - ,theB) the, a, -, aC) -, the, an, aD) an, the, a, -E) the, -, the, a7 Find the right variantBe careful! He is looking at … A) you
B) oursC) weD) IE) their8 Find the right variantAlex could not say … because he did not do his homework.
No one
Nothing
Some
Any
Anything
9 Find the right variantThe film … we saw last night was very boring.
A)thatB)whoC)whomD)anyE)how10 Find the right variantHave you got … new clothes?A)NoB)AnyC)SomeD)Something
E)Anything11 Choose the correct form of the pronoun: … of the shops in the city have you visited?
A) which
B) thatC) how
D) whatE) who12 Choose the correct answer. What is ________ sport in your country? A) the more popular B) most popularC) popularD) more popularE) the most popular13 Choose the correct answer. He is _______ intelligent than I am.A) moreB) mostC) is moreD) wellE) very14 Choose the correct answer. You look _________! Are you all right?A)terribleB)wonderfulC)happyD)terriblyE)most happy15 Choose the correct answer. There’s no point in doing a job if you don’t do it _________.A)properlyB)propertyC)properD)terriblyE)good16 Choose the correct variant. I am 23A. Twenty third B. the twenty thirdC. Twenty threeD. Twenty and threeE. Twelve three17 Choose the correct variant. Our lessons begin on … of JanuaryA. twoB. twelveC. the twelfth D. elevenE. the two18 Choose the correct answer:Seventy minus nineteen is …A. forty eightB. fifty oneC. fiftyD. fifty firstE. eighty eight19 Find the ordinal numerals:
sixteen
nine
forty
twenty-five
the third 20 Choose a suitable prepositionThe train leaves___five minutes, hurry up.A. atB. onC. inD. afterE. off21 Open the brackets using the verbs in the Present Indefinite Tense: I (to take) her to school every day.
took
to be taken
am taking
take
shall take
22 Open the brackets using the verbs in the Present Indefinite Tense: She (not to drink) coffee after lunch.
don’t drink
didn’t drink
is drinking
doesn’t drink
was drinking
23 Open the brackets using the verbs in the Present Indefinite Tense: We (not to watch) TV in the morning every day.
don’t watch
aren’t watch
didn’t watch
isn’t watch
weren’t watch
24 Open the brackets using the verbs in the Present Indefinite Tense: What you (to do) every morning.
do
does
did
done
will do
25 Open the brackets using the verbs in the Present Indefinite Tense: What language do they usually (to speak).
speaking
speak
speaks
is speaking
E)spoke26 Choose the right form of the verb:Who … that man ( to be) who … ( to stand) in the doorway?
A) is \ is standing
B) were \ standing
C) is \ stoodD) to be \ standingE) was \ stand27 Find the right form of the verb:Where …Tom and Nick ( to be ) now? – They… (to have) a smoke in the garden.A) are \ are havingB) is \ is havingC) was \ hadD) were \ havingE) is \ having28 Find the right form of the verb:Look! The kitten … with its tail.A) to play
B) is played
C) are playingD) is playingE) was playing29 Find the right form of the verb:I … the newspaper while you … your grammar exercises.A) shall be reading \ are writingB) will read \ is writingC) were reading \ was writingD) were read \ are writingE) read \ wrote30 Find the right form of the verb:We … to the theatre to-night.A) is goingB) was going
C) is gone
D) has goneE) are going&&&$$$007-001-002$3.7.3 Емтихан сұрақтары немесе емтихандық тестілер үлгілері Емтихан ауызша тапсырылады. Билеттің 1-ші сұрағы:1. Verbs to be, to have2. Noun3. Pronouns4. Numerals5. Articles6. Adjectives7. Adverbs8. Present Indefinite9. Past Indefinite10. Future Indefinite11. Present Continuous12. Past Continuous13. Future Continuous14. Present Perfect15. Past Perfect16. Future Perfect17. Passive Voice18. Direct and Indirect speech19. Gerund20. InfinitiveБилеттің екінші сұрағы:Мәтіндерді аудару.Билеттің үшінші сұрағы:Келесі тақырыптарды ауызша дайындау.
Өзім жайлы.
Менің жанұям.
Менің досым.
4.Менің сүйікті ісім.5. Қазақстанның географиялық орналасуы. 6. Қазақстан астанасы. 7. Қазақстанның саяси жүйесі.8. Ұлыбританияның географиялық орналасуы.9. Ұлыбритания астанасы.10. Ұлыбританияның саяси жүйесі.11. АҚШ географиялық орналасуы. 12. АҚШ астанасы. 13. Нью-Йорк. 14. АҚШ саяси жүйесі.

1 2 3 4 5
1 Менің жанұям Жанұя, өзі туралы айту. 1 апта 5
2 Қазақстан Қазақстанның географиялық орналасуы. Қазақстан астанасы.Қазақстанның саяси жүйесі. 5 апта 10
3 Ұлыбритания Ұлыбританияның географиялық орналасуы.Ұлыбритания астанасы.Ұлыбританияның саяси 10 апта 10
4 Америка Құрама Штаттары АҚШ географиялық орналасуы. АҚШ астанасы. Нью-Йорк. АҚШ саяси жүйесі. 15 апта 10
&&&###002-007#2.7 Пәнді оқу бойынша оқу-әдістемелік нұсқауларҚашықтан оқыту білім беру жүйесінде ең негізгі техникалық құрал — компьютер болып табылады. Дегенмен, дәстүрлі оқытудан айырмашылығы — компьютер оқытушы мен студент арасындағы дәнекер болып қана қоймай, оқу үрдісінің жартысын өз мойнына алады. Компьютердің оқыту қызметтері компьютерлік бағдарламалар негізінде жүзеге асады. Теориялық материалдар, бақылау бағдарламалары тәрізді әртүрлі бағдарламаларымен қатар бұл оқытудың бағдарламасы интерактивті қасиетке ие.Бағдарламаның дәл осы қасиеті оқытушы мен студенттің қарым-қатынасына тиімді әсерін тигізеді.Оқытушының студентпен қарым-қатынасы негізінен on- line технологиясын қолдану арқылы жүзеге асады.Студенттің жұмысы 3 этаптан тұрады:I-ші этап:Студенттің тапсырманы орындауға қажетті әдістемелік сілтемелермен және базадағы материалдармен алдын- ала танысуы.Типтік тапсырмаларды шешудегі тәсілдерді өңдеу, және алынған теориялық біліммен практикалық мәселелерді ұштастыру.Жауаптың дұрыс немесе бұрыс екендігін және оның неліктен бұрыс екендігіне түсінік беретін формальді емес тест тапсырмаларын қолдану негізінде өзін-өзі бақылау.II- ші этапта шығармашылық сипаттың тапсырмалары қарастырылады. Бұл кезеңде оқытушының ролі жоғарылайды. Оқытушының студентпен байланысы on -line технологиясын қолдану арқылы жүзеге асады.III-ші этапта белгілі тапсырмаларды шешудегі қабілетті тексеруге мүмкін болатын бақылау жұмыстары орындалады. Әрбір практикалық тапсырма 2 нұсқадан тұрады. Егер логиннің соңғы саны тақ санмен (1,3,5) аяқталса, онда студент І-ші нұсқаны орындайды, ал егер соңғы саны жұп санмен (2,4,6) аяқталса, онда студент II-ші нұсқаны орындайды.Студент тапсырмаларды берілген мерзімге дейін орындап үлгеруі қажет. Тапсырма әрбір аптаға беріледі.Мысалы: 1-ші апта 13-ші қыркүйектен 19-шы қыркүйекке дейін. Демек, 19-шы қыркүйекте студент 1-ші тапсырмасын толығымен тапсыруы тиіс. Дәл осы күні оқытушы жұмысты тексеріп, тиісті бағасын қоюы керек.Тапсырма уақытында істелмеген жағдайда ең жоғарғы бағаның 20 пайызы алынып тасталады.7-ші аптада 1-ші межелік, 15-ші аптада 2-ші межелік бақылау алынады.On-line режиміндегі тапсырма тексеріліп болған соң, әр тапсырма қағазда мынандай тәртіппен рәсімделеді; A4, Times Roman,14-ші шрифт, 1,5 интервал. &&&###002-008#2.8 Курс форматыБұл тапсырмаларды орындау off-line және on-line режимінде мазмұнына, көлемі мен деңгейіне байланысты өткізіледі.Әрбір бақылау жұмысынан кейін тораптық құралды қолдана отырып, оқытушының басқаруымен қателер тексеріліп оны түзету ұсынылады. &&&###002-009#2.9 Курс саясатыСтудент тапсырмаларды берілген мерзімге дейін орындап үлгеруі қажет. Тапсырма әрбір аптаға беріледі.Мысалы: 1-ші апта 13-ші қыркүйектен 19-шы қыркүйекке дейін. Демек, 19-шы қыркүйекте студент 1-ші тапсырмасын толығымен тапсыруы тиіс. Дәл осы күні оқытушы жұмысты тексеріп, тиісті бағасын қоюы керек.Тапсырма уақытында істелмеген жағдайда ең жоғарғы бағаның 20 пайызы алынып тасталады.7-ші аптада 1-ші межелік, 15-ші аптада 2-ші межелік бақылау алынады.On-line режиміндегі тапсырма тексеріліп болған соң, әр тапсырма қағазда мынандай тәртіппен рәсімделеді; A4, Times Roman,14-ші шрифт, 1,5 интервал. &&&###002-010#2.10 Баға қою саясатыГрамматикалық тапсырмаларды орындау- 75 ұпайЛексикалық тапсырмаларды орындау - 75 ұпай СӨЖ -35 ұпай Барлығы -185 ұпай.Уақытында орындалмаған тапсырмалардан жоғарғы бағадан 20 % алынып тасталынады.
Бағалаудың әрiптiк эквивалентi Баға ұпай Пайыз(%)А өте жақсы 4.00 95-100
А- өте жақсы 3.67 90-94
В+ жақсы 3.33 85-89
В жақсы 3.00 80-84
В- жақсы 2.67 75-79
С+ қанағаттанарлық 2.33 70-74
С қанағаттанарлық 2.00 65-69
С- қанағаттанарлық 1.67 60-64
D+ өту ұпайы 1.33 55-59
D Төмен өту ұпайы 1.00 50-54
F өте төмен 0.00 0-49
I аяқталмаған NA
W Оқудан шығарылған NA
AW әкiмшiлiк тұрғдан шығарылған NA
P өткен (ақырғы тестке) NA 0
&&&###002-011#2.11 Студент білімін бақылау
№ Студенттің жұмыс түрлері Ұпай%
1.2.3.4. Практикалық тапсырмаларды орындауСӨЖМежелік бақылау(1)Межелік бақылау (2) 50%20%10%10%
Барлығы 100%
&&&###002-012#2.12 «Ағылшын тілі» пәні бойынша қашықтықтан кеңестер беру және оқу үдерісінің күнтізбелік графигі
№ апта 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
1 Бақылау түрі пс пс пс пс пс пс пс МБ1пс пс пс пс пс пс МБ22 Ұпай 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10
3 Кеңестер + + + + + + + + + + + + + + +
&&&$$$002-000-000$3.2 ДәрістерОқу жоспарында қарастырылмаған.&&&$$$003-000-000$3.3. Практикалық сабақтар.Практикалық сабақтар грамматикалық және лексикалық тақырыптарды қамтиды.Әрбір практикалық сабақты орындамас бұрын, грамматикалық нұсқауларды оқып, ережелермен танысыңыз.&&&$$$003-001-000$3.3.1. Етістік to be, to have.Етістік to be ( Present, Past, Future Indefinite шақтарында) Етістік to have ( Present, Past ,Future, Indefinite Tenses шақтарында)&&&$$$003-001-001$3.3.1.1. Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №1Сабақтың мақсаты:1. to be, to have етістіктерімен таныстыру.2. to be, to have етістіктерін жалпы осы,өткен,келер шақтарда қолдану, мамандаққа байланысты сөз қорын молайту.Әдістемелік нұсқаулар:.Оқу техникасын дамыту, сөйлемдерді ағылшын тілінде түсіне білу. Етістіктің маңыздылығын етістіктің негізгі формаларымен байланыстыра таныстыру.VERB TO BE ( TО BE етістігінің жіктелуі)
Жек.\көпше түрі жақ Болымды түрі Болымсыз түрі Сұраулы түрі болымды-күшейткіш
Жекеше 1 I am I am not Am I? I am
2 You are You are not Are you? You are
3 HeShe isIt HeShe is notIt he?Is she?it? HeShe isIt
Көпше 1 We are We are not Are we? We are
2 You are You are not Are you? You are
3 They are They are not Are they? They are