Оттек. Оксидтер. Жану тарауын ?орытындылау

8 «А» сынып. Пәні: химия
Оқу ісінің меңгерушісі: _____________________________
Сабақтың тақырыбы: «Оттек, Оксидтер. Жану»Сабақтың мақсаты: Оқушылардың «Оттек, Оксидтер. Жану» тақырыбы бойынша алған білімдерін
тереңдету, қорытындылау және бекіту.
Міндеттері:- оттегінің химиялық және физикалық қасиеттерін үйретуде халықтық педагогика элементтерін пайдалана отырып оқушылардың білім - біліктерін қалыптастыру. Химиялық формула жаза білуін, теңдеу құру дағдыларын, есеп шығару дағдыларын жетілдіру;- реакция теңдеулерін құра білу және үйрету, есеп шығару және шығармашылық қабілеттерін дамыту;- ұйымшылдыққа, жауапкершілікке және қоршаған ортаны қорғауға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Қорытынды – қайталау
Көрнекілігі: Сызбалар, дидактикалық материалдар, Менделеевтің периодтық жүйесі.
Пәнаралық байланыс: Биология, экология, математика.
Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі.Сынып оқушылары 4 топқа бөлініп отырғызылады: «Оттек», «Ауа», «Озон» және «Термохимиялық теңдеулер»І - Бөлім - «Бой сергіту»Әр топқа 7 сұрақтан беріледі. Оны талдауға 5 минут беріледі.«Оттек» тобына.1. Жер қыртысында неше пайыз оттек бар?.2. Оттектің физикалық қасиеттері қандай?.3. Өнеркәсіпте оттекті қалай алады?4. Қандай реакцияны тотығу реакциясы деп атайды?.5. Қандай заттар оксидтер деп аталады?6. Табиғатта оттекті бөліп шығаратын реакция.7. Ауаның құрамы?.«Озон» тобына1. Оттектің аллотропиялық түр өзгерісі?
Жер бетінде екінші орын алатын элемент?
Темір жанғанда түзілетін зат?
Оттек газын қандай баллонда сақтайды?
Оттек латын тілінен аударғанда қандай мағына береді?
Фосфор калай жанады?
Жылу бөле жүретін реакция ? 
«Ауа» тобына.1. Жер қыртысында неше пайыз оттек бар?.2. Оттектің физикалық қасиеттері қандай?.3. Өнеркәсіпте оттекті қалай алады?4. Қандай реакцияны тотығу реакциясы деп атайды?.5. Қандай заттар оксидтер деп аталады?6. Табиғатта оттекті бөліп шығаратын реакция.7. Ауаның құрамы?.
«Термохимиялық теңдеулер» тобына.1. Оттегі суда ?Заттардың оттекпен әрекеттесуі реакциясы калай аталады.
Жер беті бойынша оттегі каншасыншы орын алады?
Оттегін жинау әдістері?
Күкірт кандай жалынмен жанады?
Жылу сіңіре жүретін реакция?
Ауаның құрамын алғаш рет қай ғалым анықтады?
ІІ - Бөлім. «Қызығушылықты ояту» «Оттегі туралы ертегі» (Ертегіні оқу барысында әр топ оқушылары реакция теңдеулерін жазып отырады)Оттек көп қабатты үйдің (периодтық жүйе) 2 – қабатында тұрады. Ол бірде өзін сынамақ болып «Мен қандаймын, көршілеріме барсам, мені қалай сыйлар екен?» деп көршілерін араламақ болады. Ол бірінші қабаттағы көршісіне барып, ондағы элементпен қосылып айдын көлге айналады: 2Н2 + О2 = 2Н2ОТоңып қалған оттек жылыну үшін екінші қабаттағы № 6 пәтердің есігін қағады. Оттек осы пәтердің иесімен қосылып жанып, жарық бөледі:С + О2 = С О2Көміртектің үйінен шығып, сол жақ көршісіне соғып кетпекші болады. Осы пәтерге кірген бойда найзағай ойнап, аспан айналып жерге түскендей болады:N2 + О2 = 2NО – QҚатты дауыстан қорқып, үшінші қабатқа шығады. Алдында № 15 пәтердің есігі ашық тұр екен, оттек осында кіреді. Бөлме іші кенеттен жап - жарық болып, ашық жалынмен жанып, бөлме іші ақ түтінге толады:4Р + 5 О2 = 2 Р2 О5Бұдан соң оттек № 14пәтерге келіп, екеуі қосылып топырақ пен сазға айналды:Si + О2 = Si О2Оттек өзінің осындай қасиетіне маңғаздана түседі. Ол енді металдар орналасқан қабаттарды аралап көрмекші болады. Сырт көзге жанбайтын деп есептелетін заттар да оттекте жанады. Мысалы, бойында мықтылық, беріктік қасиеті бар металл – темір. Ол жалын және түтін шығармай шатырлап жанып, темір қағын түзеді:4Ғе + 3О2 = 2Ғе2 О3Оттек осылай бірнеше пәтер иелерімен қосылып, өзінің «оксидтер» деп аталатын қосылыстарының көп екеніне қуанады. Алайда, ол № 2, 10, 18 пәтер иелерімен қосылыс түзе алмайтынына қатты өкінді. Галогендермен, криптон, ксенон, алтынмен жанама жолмен әрекеттесіп қосылыстары болатынына риза болды. Оттек өзінің белсенді элемент екенін осылай дәлелдеді.(«от» туралы, «оттың құдіреті, қасиеті» туралы халықтық ұғымдар)ІІІ. Бөлім. «Кім көп біледі?»1. Қазақ халқының ертеден қолданып келе жатқан баспанасы – киіз үйдің қаңқасына оттектің физикалық және химиялық қасиеттерін жазу.317881028873450022834612877820002. Пирамида ішінде берілген элементтерден оксидтердің формулаларын құрастыру.13976352915921004 оксид дұрыс жазса , 8 оксид , 2 оксид қиықша беріледі.
2841625208280002860040227330Ca
00Ca
286004021780500
2888615254635003241040206375002840990263525O
00O
244094026352500324104026352500284099026352500
1974215290195003241040290195002441575242570001974215128270 Na
00 Na
249809013970Cu
00Cu
328866513970S
00S
204089029019500364109029019500244094029019500324104029019500284099029019500
327914031686500396494065024000158369098234500404114098234500244094040640O
00O
364109065024000292671531686500465074034544000238379065024000284162531813500197421521590002888615316865O
00O
1974215345440O
00O
1640840678815O
00O
1402715316865001907540316865003690620345440O
00O
1402715650240004041140316865004041140345440Li
00Li
1469390393065P
00P
4107815680720O
00O
4736465705485N
00N
1088390705485K
00K
840740650240004441190650240003288665650240O
00O
2498090650240O
00O
2498090374015Mg
00Mg
36410904064000404114021590002888615318135001974215650240003690620318135001974215316865003690620705485C
00C
2888615705485Aga
00Aga
2107565705485Ba
00Ba
3241040345440Fe
00Fe
369062040640Al
00Al
328866540640O
00O
292671540640Zn
00Zn
244094065024000284099065024000324104065024000364109065024000404114065024000324104031686500284099031686500364109031686500

IV. Бөлім «Ғажайып тәжірибелер»Тәжірибе: «Алма неге қараяды?»Тәжірибе мақсаты: алмаға оттектің әсерін көрсетуКеректі құрал - жабдықтар: алма, С дәруменінің таблеткасы.Тәжірибенің орындалуы:1. Алманы екіге бөлу.2. Таблетканы ұнтақтап, алманың бір жартысының кесілген жеріне себу.3. Алманың екі бөлігін де ашық күйінде біраз уақытқа қалдыру.4. Екі бөліктің түстерін салыстыру.Нәтиже: С дәрумені себілген алманың түсі өзгермейді, ал екінші бөлік қоңыр түске енеді. Себебін оқушылардың өздері шешуге тырысады.V. Бөлім «Жұмбақтас».№ 1. Оттектің массалық үлесін табыңдар.«Оттек» ------------ «Озон» ----------------- «Ауа» ------------ «Термохимиялық теңдеулер»CaO ------------------- MgO------------------- Ғе2 О3------------------- Р2 О5№ 2.«Оттек»16 г магний жанғанда 25,35 кДж жылу бөлінді. Термохимиялық теңдеуін құрыңыздар.«Озон»Массасы 8 г кальций оттекпен әрекеттескенде қанша грамм кальций оксиді түзіледі? «Ауа»Темір күкірттің 3,2 мөлшерімен әрекеттескенде 9,5 кДж жылу бөлінді. Термохимиялық теңдеуін жаз.«Термохимиялық теңдеулер»реакцияның термохимиялық теңдеуі бойынша: С + О2 ----- СО2 + 393 кДж; массасы 5 кг көмірді жаққанда бөлінетін жылу мөлшерін есепте.
VI. «Орман – планета тынысы» Шығармашылық жұмыс5. РефлексияСөйлемдерді аяқтаңдар:Бүгін сабақта мен.... білдім.Енді мен....... білемін.Енді........ қателеспеймін.6. Оқушыларды бағалау7. Үйге тапсырма: «Егер мен......» (химик, эколог болсам, ауаны таза ұстау үшін не істер едім?)

Оттек көп қабатты үйдің (периодтық жүйе) 2 – қабатында тұрады. Ол бірде өзін сынамақ болып «Мен қандаймын, көршілеріме барсам, мені қалай сыйлар екен?» деп көршілерін араламақ болады. Ол бірінші қабаттағы көршісіне барып, ондағы элементпен қосылып айдын көлге айналады: Тоңып қалған оттек жылыну үшін екінші қабаттағы № 6 пәтердің есігін қағады. Оттек осы пәтердің иесімен қосылып жанып, жарық бөледі: Көміртектің үйінен шығып, сол жақ көршісіне соғып кетпекші болады. Осы пәтерге кірген бойда найзағай ойнап, аспан айналып жерге түскендей болады: Қатты дауыстан қорқып, үшінші қабатқа шығады. Алдында № 15 пәтердің есігі ашық тұр екен, оттек осында кіреді. Бөлме іші кенеттен жап - жарық болып, ашық жалынмен жанып, бөлме іші ақ түтінге толады: Бұдан соң оттек № 14 пәтерге келіп, екеуі қосылып топырақ пен сазға айналды: Оттек өзінің осындай қасиетіне маңғаздана түседі. Ол енді металдар орналасқан қабаттарды аралап көрмекші болады. Сырт көзге жанбайтын деп есептелетін заттар да оттекте жанады.
Мысалы, бойында мықтылық, беріктік қасиеті бар металл – темір. Ол жалын және түтін шығармай шатырлап жанып, темір қағын түзеді: Оттек осылай бірнеше пәтер иелерімен қосылып, өзінің «оксидтер» деп аталатын қосылыстарының көп екеніне қуанады. Алайда, ол № 2, 10, 18 пәтер иелерімен қосылыс түзе алмайтынына қатты өкінді. Галогендермен, криптон, ксенон, алтынмен жанама жолмен әрекеттесіп қосылыстары болатынына риза болды. Оттек өзінің белсенді элемент екенін осылай дәлелдеді.
8669020458470H2S
H2S
86302851160780CuOCuO83045302063750MgOMgO0-635Мына қосылыстарды: HCl, CaO, NaCl, Cu(OH)2, H2SO4, CaCO3, CO2, NaHCO3, LiOH, HNO3, P2O5, KNO3, PbCl2, Na3PO4, Fe(OH)3 ,
Мына қосылыстарды: HCl, CaO, NaCl, Cu(OH)2, H2SO4, CaCO3, CO2, NaHCO3, LiOH, HNO3, P2O5, KNO3, PbCl2, Na3PO4, Fe(OH)3 ,
41763951722755H3PO4
H3PO4
56159401722755NaClNaCl18713452154555KHSO4
KHSO4
36201352200275Fe(OH) 3
Fe(OH) 3
56603902214245SO2
SO2
69583301686560HClHCl67227452174240Al2O 3
Al2O 3
2235202642235Mg(OH)Cl
Mg(OH)Cl
25666702724785кластарға жіктеп, бөліп жазыңдар.
кластарға жіктеп, бөліп жазыңдар.


185230104613

C → CO2 → H2CO3 → CaCO3
7,65 г барий оксиді сумен әрекеттескенде
барий гидроксидінің қандай массасы
түзілетінін есептеңдер.

0

C → CO2 → H2CO3 → CaCO3
7,65 г барий оксиді сумен әрекеттескенде
барий гидроксидінің қандай массасы
түзілетінін есептеңдер.

430890414995200567055263353500