?аза? тілінен ?стеу.?стеуді? ??рамды? т?рлері.?стеуді? жасалу жолы. Мезгіл ?стеу та?ырыбыны? жоспары

Пән: Қазақ тілі
Сынып: 6 «Ә»
Күн: 13.02.13
Сабақтың тақырыбы: Үстеу. Үстеудің құрамдық түрлері. Үстеудің жасалу жолы. Мезгіл үстеу.
Сабақтың мақсаты:
1.Білімділік: Оқушыларға үстеу туралы түсінік беру. Үстеудің құрамдық түрлері, үстеудің жасалу жолы , мезгіл үстеуі туралы түсінік беру, мезгіл үстеуінің құрамын ажырату.
2.Тәрбиелік: Адамгершілікке, еңбексүйгіштікке, ойын нақты, дәл жеткізуге баулу,білім алуға, сауаттылыққа, тиянақтылыққа тәрбиелеу.
3.Дамытушылық: Ойлау қабілеттерін, ауызекі сөйлеу қабілеттерін дамытып, жан – жақты болуға үйрету. Үстеуді басқа сөз табының ішінен ажырата алу.
Сабақтың түрі: Дәстүрлі
Сабақтың әдіс – тәсілдері: Сұрақ – жауап, баяндау, жаттығу жұмыстары.
Сабақтың көрнекілігі: Үстеудің мағыналық түрлерінің сызбасы.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі:
а) сәлемдесу; ә) оқушыларды түгендеу; б) назарын сабаққа аудару;
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: «Мектеп өмірі» тақырыбына етістіктің түрлерін қатыстыра отырып жазуға
берілген ойтолғауды тексеру.
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру: Оқушылар, бүгінгі сабақта үстеу, үстеудің
құрамдық түрлері, үстеудің жасалу жолы, үстеудің мағыналық түрімен, яғни,
мезгіл үстеуімен танысамыз. (Сызба көрсетемін. Үстеудің мағыналық түрі.
Сол сызба бойынша айтып түсіндіремін).
Үстеу Тіліміздегі қимылдың, іс-әрекеттің әр түрлі белгісін, амалын, тәсілін, меке-нін, мезгілін, себебін, мақсатын, т.б си- паттарын білдіретін сөздер.
Қашан?Қанша? Қалай? Қайда? Қайтіп? Не себепті? дегендей сұрақтарға жауап береді.

пнвпцвгнцуепвнцг

Түрлері

Тұлғасына қарай Мағынасына қарай
1. Негізгі Құрамына қарай 1. Мезгіл үстеу -рақ, -рек, -ырақ, -ірек, 1. Дара. Түбірімен - лау, -леу, -дау, деу,-тау, сіңісіп, көнелену арқы- 2. Мекен үстеу -теу. Мысалы: жылдам - лы үстеу жасаған септік жылдамырақ. жалғаулар: 3.Сын-қимыл үстеу Құрамы жағынан түбір а) Б.с көнеленуімен қа- және қосымшаға бөл- лыптасқан. бірге (жүр). 4.Мөлшер үстеу шектеуге келмейді. ә) Ж.с қапыда (қалды). Мысалы: ерте, кеш, қазір б) Ш.с тосыннан 5.Күшейткіш үстеу 2. Туынды (сөйледі). а) –ша, -ше. (адамша). в) К.с жөнімен (айт). 6.Мақсат үстеу ә) –лай, -лей, -дай, -дей, 2. Күрделі. Екі я одан - тай, -тей. (осылай). да көп түбірдің н-е сөз 7.Себеп-салдар үстеуі б) –дайын, -дейін, дің бірігіп, тіркесіп н-е - тайын, -тейін, -дай, қосарлануынан жасал-ы - дей, -тай, -тей,-ын, -ін. жасалады: (тотыдайын). а)бірігу ар. жаздыгүні- в) –шама, -шеме, -шалық жаздың +күні. ә)қосар.ар. -шелік. (осыншама). жоғары-төмен. б)тіркесу г) –майынша, -мейінше. арқылы. Күні бүгін.
Сөйлемде қимыл, іс-әрекеттің, сын-сапаның әр түрлі белгілерін, сипатын, жай-күйін білдіретін, өзгертуге, грамматикалық тұлғалармен түрлендіруге көне бермейтін сөздерді үстеу деп атайды.
ІV. Сабақты бекіту:
269-жаттығу; 272-жаттығу; 275-жаттығу.
V. Сабақты қорытындылау: Сонымен оқушылар, бүгінгі сабақта нені білдіңдер? Нені үйрендіңдер? Нені түсінбей қалдыңдар?
VI. Үй тапсырмасы: 270-жаттығу; 273-жаттығу; 276-жаттығу.
VII. Бағалау: