5-ки класска Демдек адынын грамматиктиг утказы деп темага кичээлдин технологтуг картазы

Тыва дылда 5-ки класска «Демдек адынын грамматиктиг утказы» деп темага кичээлдин технологтуг картазы
Кичээлдин темазы 4-ку улдун § 51 №_______ «Демдек ады. Демдек адынын грамматиктиг утказы».
+=редилге ному К.Б.Доржу,Н.Д.Сувандии, А.Б.Хертек оскелер-даа. Тыва дыл. 5 класс. Ниити ооредилге черлеринге ооредилге ному. Куруненин Федералдыг ооредилге стандарттарынын негелделеринге дууштур тургускан
Кызыл-2014
Сорулгалар +=редиглиг сорулгазы: Демдек ады деп чүл дээрзин өөреникчилерге билиндирер. Демдек аттарын аас болгаш бижимел чугаазынга шын ажыглаарынга чаңчыктырар; бодунуң бодалын аас-биле шынзыдып билиринге хевирлээр;
Сайзырадылгалыг сорулгазы:Деңнеп ,аңгылап, туңнеп билирин; материалды хайгаарап, херек медээни бодунга үндүрүп билири; б=лүкке ажылдап билирин чедип алыр.
Кижизидилгелиг сорулгазы:Торээн дылынга ынакшылды, ону чарашсынып, чоргаарланырынга хевирлээр; кээргээчел,кижизиг чорукка ооредир
+=реникчилерниё чедип алыр билиглери Бот –тускайлан онзагайлары:
1.Ө=ренген темазынга сонуургалын оттурар байдалды туругзар.
2. Бодунун билиин сайгарып, күүсеткен ажылын шын унелеп, демдек салып билиринге тускай аргаларны башкынын дузазы-биле чогаадыр
3. +=редилгенин утказын, ажыктыын медерелдиг сайгарып билири.
Метапредметтиг
1. Салдынган сорулгага дүүштур кылыр ужурлуг ажылды планнап, хайгаарап, оон түннелинге чедеринин болдунар аргаларын тодарадып билирин ооредир.
2. Бодунун бодалын шын дес-дараалаштыр илередип, =ске эш-==ру-биле диалогту тургузар. (к) Бодунун харыызын, ==ренген билиинге даянып алгаш, шынзыдары. (р)
3.Эрткен темага хамаарыштыр билиглерин аразында айтыржып, арга-суме катчып, ол ышкаш кылыр ажылын улежип билири
4. Билиг бурузу бодунуу – биле кандыг ажыктыгыл, амыдыралга канчаар хереглеттине бээрил деп чувени уруглар-биле сайгарар.
Предметтиг.
1. Ө=ренген билигелеринге бодунун бодалын шын, дес-дараалаштыр илередип билири.
2. Демдек адын тып, айтырыг салып билиринге ооредири
3. Тускай айтыышкын , үлегер болгаш б=дүүн алгоритм езугаар күүселде кылыры
Кичээлдин хевири Чаа теманын тайылбыры
Оореникчилернин ажылдаар хевири Коллективтиг, бот-тускайлан, эжеш ажылдаары
Дерилгези Компьютер, проектор, экран
Кичээлдин тургузуу. Кичээлдин чорудуу. Башкынын кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы
+=реникчиниё кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы УУД
Мотивация. Организастыг кезээ.
- Эки хүннүң мендизи-биле, уруглар.
Ө=реникчилерниё кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныё хей-аъдын к=д\рер, кичээлге белеткээр Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр. Кичээнгейге, чурумга кижизидер (л)
Катаптаашкын
Онаалга хыналдазы 14605152401.Онаалга хыналдазы.
Орфографтыг минута.
Отрядтын, отрядка,гардеробка, клубтун,пароходтар,
самолетту,баянистер. Удур-дедир хынажыр ажылче уругларны углаар.
Бижээн орфографтыг диктантызын удур-дедир хынажыр. Дурумну чугаалаар.
Башкы болгаш эштери-биле харылзаалыг ажылдаары.(П)
Актуализация Улегер домактар-биле ажыл.
Биче чалгаа улуг чалгаага чедер.
Эки кылган ажыл элеп читпес алдар.
Улегер домактарда демдек аттарын тыптырар Демдек аттарын тывар. Айтырыгга харыылаар. Теманы тодарадыр Проблеманы тургузуп , шиитпирлеп билири.(п)
Проблеманы салыры. Чурук-биле ажыл.


Чурукта чуну коруп тур силер? Бистин Тывада озуп турар бе? Чодураа бистин суурда озуп турар бе?
Чодураа дугайында чуну билир силер? (Арын 179), капсырылга Кичээлдин темазын,сорулгазын тодарадырынче оореникчилерни углаар.
Чодураанын чечээ кандыгыл, кады кандыг оннугул?
Кичээлдин темазын тодарадыр Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын шын тодарадып, тургузар. Бодалын шын дамчыдып билири.(к) Сорулганы салып билири.(Р)
Чаа теманы тодарадыры, тайылбыры. Салдынган проблеманы шиитпирлээри. Башкынын тайылбыры:
Чувенин ылгавыр демдээн илередир оскерилбес чугаа кезээн демдек ады дээр. Д.а. кандыг, кайы, чулуг,кандыгыл,чулугул,кайыл деп айтырыгларга харыылаар.
Д.а. чуве адынга азы оске бир д.а. хамааржып, ону тодарадып чоруур. Чижээ:
Уруглар чаа ( кандыг?) библиотекада =ёг\р ( кандыг?) чуруктуг ( чулуг?) номнарны сонуургап номчааннар.
Тайылбыры:
Домакта чаа, чуруктуг деп д.ы а. библиотекада, номнарны деп ч.а. хамааржып, оларны тайылбырлап чоруур. Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар.
Ном-биле ажыл.Арын 179,180-де дурумнерни номчуур.
( хайгаарал методу) Бергедей берген таварылгадан унеринин аргаларын тып билири.(Р)
Ооренип турар чуулдерин сайгарып, болуктеп, деннеп, туннеп билиринге оларнын иштинден кол болгаш чугула чуулдерни тып, тайылбырлаарынга киржири
Эге быжыглаашкын. Ном-биле ажыл. Мергежилге 359
( аас-биле).
Мергежилге 360 (б-б)
+=реникчилерниё шын кылырын хайгаараар
Билип алган билииинге даянып алгаш, бодунун кылган ажылын шынзыдар,тайылбырлаар.
Ооредилге хамаарылгазын куштелдирип, сонуургаары (Л)
Дыштанылга минутазы Психологтуг гимнастика. Физминутка кылыр
Оё талакы холуёарны ч\рээёер дужунга салгаш,солагай хол-биле кырындан туткаш, карааёар шийгеш, \ш сан иштинде киир тынгаш, \нд\р тынар. Дыштанылга минутазын солун, дээштиг кылдыр организастап чорудар Мергежилгелерни кылыр. Бодунун кадыын камнап, камгалап билири(л)
Быжыглаашкын 1.Мергежилге 381 ( а-биле)
Бердингенин езугаар кылыр.
Улегер домакка даянып кижизидилге ажылы чоргузар.
Кежээнин мурнунда хунду. Утказын канчаар билип турарын айтырып, дузааргак, кежээ чорукка кижизидер. Уруглар бот-тускайлаё ажылдаар. Эжиниё чугаазын шын дыннап, бодунун бодалын шынзыдып ==ренир. (л)
Бодунун болгаш ==р\н\н ажылын унелеп, билири.(р)
Чаа теманы ==ренген билиглер-биле холбаары Тютчевтин «Часкы суглар» деп шулуунун аянныг номчааш, часты кайы-хире чараш чуруп каанын чугаалажыр.
-Часкы суглар деп чул?
-Кандыг уран-чечен арга-биле часты чуруп каан-дыр? 1-ги ажыдыышкын– эпитет деп билиг
Д.а. бистин чугаавысты чараш болдуруп, чараш овур-хевирлер тургузуп турар. Оореникчи бурузу ыыткыр кылдыр номчуур
Бодунун бодалын илередип, шынзыдып билири.(к)
Туннел кылып, деннеп ооренири (п)
Рефлексия. Туннел. Чуну билип алдынар? Салган сорулгавыс куусеттинген бе? Чуу берге болду? Чуу солун болду? Кичээлдин темазын билип алган мен деп бодап тур сен бе?
Кыдыраажынар кыдыынга кызыл карандаш-биле бодунарнын кичээлге ажылынарны демдегленер.
«?»- Чуу-даа билбедим.
« . »-Билип алдым
«!»-Ийе. Оон-даа хойну билип алыксап тур мен. Кичээлдиё сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр. Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын т=нчу түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ==ренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар. Бодунун билиин шын унелеп, демдек салып билири(р)
Онаалга. § 51
1.Мергежилге 363
2. «Аът-кижинин бузурелдиг оннуу» деп кыска чогаадыг бижиир. Онаалганы канчаар күүседиринин тайылбырын чорудар. Бажынга онаалгазын бижиир. Билдинмес чуулду дилеп, тып ооренир (п)